Dagur - 30.03.1999, Side 4

20- ÞRIÐJUDAGU R 30. MARS 199 9
Dagwr
BRÉF TIL KOLLU
Elsku Kolla.
Eg sá henni bregða fyrir í
fréttum sjónvarpsins. Fyrsta
frétt kvöldsins, enda stór-
frétt. FiðlusniIIingur fær
210.000.000 krónurí
skaðabætur. Blaðamenn
stóðu á öndinni. Þeir þyrpt-
ust að. Þvílík upphæð! Fá-
ránlegt. Samfélagið hefur
ekki efni á þessu. Er réttar-
kerfið orðið einhvers konar félagasmála-
stofnun? Hún missti þó bara fótlegginn!
Hún hallast fram á hækjurnar. Vill fá að
standa á meðan hún svarar spurningum.
Rautt hárið fellur Iaust niður um axlirnar.
Augun full af tárum. Hamingjutárum.
Rakel hafði verið undrabarn í æsku. Mikið
látið með hana. Amma hennar hafði stutt
hana til náms. Pabbi og mamma voru skilin.
Attu nóg með sig. Einmana barn með fiðlu í
fanginu. Fiðlan var hennar líf, hennar von.
Hún hefur fallegt bros. Það geislar af
henni þrátt fyrir allt. Efst í huga mínum er
þakklæti. Nú get ég aftur snúið mér að tón-
Iistinni. Horft til framtíðar. Gleymt þessu
hræðilega slysi. Ég get ekki slitið augun af
þessu föla andliti. Þvílík örlög. Hún er tutt-
ugu og fjögurra ára. Búin að missa annan
fótlegginn. Bundin við hjólastól. Fötluð. AIl-
ar vonir brostnar.
Slysið
Slysið varð um hávetur í Chicago fyrir Ijór-
um árum. Rakel fór að heiman snemma
morguns. Hún var með fjórar töskur á bak-
inu. Þær hengu í ólum yfir vinstri öxlina. I
einni þeirra var Amati fiðla. Metin á þrjátíu
og fimm milljónir króna. Rakel átti ekki
þessa fiðlu. Velgjörðarmaður hafði lánað
henni hana. I annarri tösku voru bækur,
þeirri þriðju nesti. I fjórðu peningar og skil-
ríki. Hún tók lestina eins og vanalega í skól-
ann. Langur dagur framundan. Æfingar,
kennsla.
Lestin hægði á sér. Rakel stóð upp. Hag-
ræddi töskunum á öxlinni. Beið eftir að lest-
in stöðvaðist. Kannski var hún seinust út.
Hún man það ekki núna. En um leið og hún
sté út úr lestinni, skullu hurðirnar saman að
baki hennar. Og hún var föst. Ein taskan
hafði lokazt inni. Olin hélt henni fastri. Það
var fiðlutaskan. Amati fiðlan. Milljónavirði.
Hún var skelfingu Iostin. Hvað átti hún að
gera? Hún varð að taka skjóta ákvörðun. Tíu
sekúndur eru ekki langur tími. Þá færi lestin
af stað. Átti hún að losa sig, bjarga eigin
sldnni? Skilja fiðluna eftir? Taka áhættu um
að tapa henni? Nei, hún gat það ekld. Hún
æpti. Lamdi hurðirnar. Enginn heyrði í
henni. Hún sá engan. Hvar var brautarvörð-
urinn? Hann hlyti að gera lestarstjóra við-
vart. Einhver hlyti að bjarga henni. Hún
reyndi að opna, en töskuólin var svo mjó.
Hurðin féll að stöfum, eins og allt væri með
felldu. Fiðlan var inni. Fiðlan var hennar líf.
Hún átti heldur ekki þessa fiðlu.
O, guð minn góður. Lestin var að renna af
stað. Hún missti fótanna. Ætlaði enginn að
bjarga henni? Nú var of seint að losa sig.
Hún mundi deyja. Dróst eftir mölinni.
Hangandi í lestinni. I töskuólinni.
Þá gerðist það. Hún rann undir lestina,
undir hjólin. Fótleggurinn klipptist af. Hún
horfði á það. Hún sá blóð fossa. Fann
„Vörn eigenda járn-
brautarfélagsins
byggðist á því, að
Rakei befði átt að losa
sig. Hún hefði átt að
sýna aðgát. Hún bæri
ábyrgð á eigin lífi. Væri
ábyrg gerða sinna. í
stað þess hefði hún
látið fiðluna ganga fyrir.
Hún hefði fórnað lífi
sínu fyrir fiðlu."
Bogiá
streng
nístandi sársauka. Nú mundi hún deyja.
Einhver stóð innan við dyrnar. Hún sá það
líka. Var að reyna að þvinga hurðirnar sund-
ur með kúlupenna.
Loksins, loksins hægði Iestin á sér. Maður-
inn hafði hringt viðvörunarbjöllu. Honum
tókst að opna. Dró Rakel inn á gólfið. Al-
blóðuga. Hún lifir. Hún teygði höndina eftir
fiðlunni. Maðurinn lagði hana í fang henni.
Fiðlan var hennar líf. Annað skipti ekki máli.
Hún brosti dauflega. Síðan féll hún í öngvit.
Fóm fyrir fiðlu
Réttarhöldin stóðu í fjögur ár. Vörn eigenda
járnbrautarfélagsins byggðist á því, að Rakel
hefði átt að losa sig. Hún hefði átt að sýna
aðgát. Hún bæri ábyrgð á eigin lífi. Væri
ábyrg gerða sinna. I stað þess hefði hún látið
fiðluna ganga fyrir. Hún hefði fórnað lífi
sínu fyrir fiðlu.
Og það var einmitt það sem Rakel gerði.
Hún vildi ekki skiljast við fiðluna. Fiðlan var
hennar Iíf. Hún var hennar von. Hún var
henni dýrmætari en lífið sjálft. Auk þess átti
hún ekki þessa fiðlu. Hún bar ábyrgð á
henni. Hún mátti ekki glata henni.
Og það var á þessari röksemd, sem Rakel
vann kviðdómendur á sitt band. Hún talaði
af hispursleysi og einlægni um lff sitt, að-
dragandann að slysinu, viðbrögð sín og hugs-
anir þennan kalda morgun á leið í skólann.
Og þeir dæmdu henni 210.000.000 króna í
skaðabætur. Blaðamenn stóðu á öndinni.
Lífið hefur tekið nýja stefnu. Rakel þarf að
vfsu ekki að örvænta. En draumurinn er bú-
inn. Hún verður að finna sér nýja leið. I
hjólastól.
Þ/n Bryndts
MENNINGAR
Lóa
Aldísardóttir
StóríimduT SHA
Þá er runninn upp sá dagur er
markar hálfrar aldar afmæli
samþykktar Alþingis um aðild
Islands að NATO og verður í
dag rekið smiðshöggið á dag-
skrá Samtaka
herstöðvaand-
stæðinga sem
staðið hefur
yfir síðast-
Iiðna viku til
að minna á
baráttumál
samtakanna
um að her-
inn fari úr
Iandi. I kvöld verður stórfundur
í Tjarnarbíói kl.20.30 og þar
flytja m.a. Steingrímur J. Sig-
fússon og Drífa Snædal ávörp,
Baldvin Halldórsson les ljóð,
flutt verður brot úr sögu bar-
smíða og meiðinga í her-
stöðvabaráttunni og nokkrir
tónlistarmenn spila og syngja,
m.a. Bubbi Morthens. Her-
skipamálarinn og útvarpsmað-
urinn Vernharður Linnet er
kynnir fundarins.
Vigdís lesin um
heiminn
Á laugardaginn var alþjóðlegur
leikhúsdagur samkvæmt boði
Menningar-
stofnunar
Sameinuðu
þjóðanna
(UNESCO)
og er þá
einatt mekt-
armaður úr
leikhúsheim-
inum feng-
inn til að semja
ávarp sem flutt er um allan
heim á undan sýningum þenn-
an dag. Að þessu sinni var Vig-
dís Finnbogadóttir höfundur
ávarpsins og í því spyr hún
hvort nauðsynlegt sé að halda
Iífi í leikhúsi á öld sjónvarps,
myndbanda og geisladiska.
Spurningunni svarar hún ját-
andi m.a. vegna þess að Ieik-
húsið skírskoti til okkar með
mennskari, nánari og persónu-
legri hætti en aðrir miðlar.
V
J
Mynd sem sMptir máli
ítalska Óskarsverð-
launamyndin Lífið er
falleg hefur þegar feng-
ið dóm í þessu blaði og
þar var lofið ekki sparað.
Af því einn dómur um
þessa stórkostlegu mynd
er ekki nóg vil ég skrifa
nokkur orð um myndina
sem hefur haft meiri
áhrif á mig en flestar
aðrar myndir sem ég hef
séð um ævina.
Lífið er fallegt er
mynd sem er öll á tilfinninga-
nótum. Henni er ætlað að
höfða til tilfinninga áhorfand-
ans og fá hann til að taka af-
stöðu með ástinni og lífinu.
Myndin hefst sem kostulegur
farsi en breytir mjög
skyndilega um tón. I
seinni hluta hennar er
sýnt á mjög áhrifaríkan
hátt hvernig vonin fær
lifað mitt í ógninni. Fað-
ir vill vernda lítinn dreng
sinn og segir honum að
líf þeirra í útrýmingar-
búðum nasista sé leikur
sem byggist á punkta-
kerfi. Þessi snjalla hug-
mynd er listilega útfærð
í mynd sem sveiflast
meistaralega á milli þess kát-
Iega og tregafulla. Robert
Benigni leikstýrir, semur hand-
rit og Ieikur aðalhlutverkið.
Þetta villta náttúrubarn sem
stal senunni á Óskarsverð-
Iaunaathöfninni býr greinilega
yfir snilligáfu. Það sannar þessi
mynd hans. Hann er ógleym-
anlegur í hlutverki sínu og litli
drengurinn sem leikur á móti
honum, fullur af barnslegu
sakleysi og hrifnæmi, er undra-
góður. I sameiningu fá þeir
áhorfendur til að skella upp úr
og gráta, stundum hvort
tveggja í senn.
Jafn einkennilegt og það er
þá virðist málstaður nasista
enn eiga hljómgrunn víða um
heim. Enn finnast þeir sem
segja útrýmingu nasista á gyð-
ingum vera sögur sem séu orð-
um auknar, jafnvel lygi. Stað-
reyndir í sögubókum mega sín
Iíka stundum Iítils, rata ekki
ætíð til hugans. Saga þeirra
látnu verður þá einungis að
tölustaf á bók sem vekur engin
sérstök viðbrögð, nema kannski
furðu vegna þess hversu talan
er há. Mynd eins og Lífið er
fallegt er mun líklegri til að
gera ungt fólk meðvitað um
þær ótrúlegu hörmungar sem
pólitísk öfgastefna leiddi yfir
milljónir manna en þurrar
staðreyndir f sögubókum. Skól-
ar ættu að senda unglingsnem-
endur sína á þessa mynd. Það
er ekki oft sem á hvíta tjaldinu
sjást myndir sem eru mann-
bætandi. Þetta er ein þeirra.
Enginn má missa af henni.
MEfMNIIMGAR
VAKTIN
Mynd eins og Lífið er fallegt er mun lík-
legri til að gera ungt fóik meðvitað um
þær ótrúlegu hörmungar sem þólitísk
öfgastefna ieiddiyfir milljónir manna en
þurrar staðreyndir í sögubókum. Skólar
ættu að senda unglingsnemendur sína
á þessa mynd.“