Dagur - 01.05.1999, Blaðsíða 8

8 -LAUGARDAGUR 1. MAÍ 1999
LAUGARDAGUR 1. MAÍ 1999 - 9
GUÐMUNDUR
RIJNAR
HEIÐARSSON
SKRIFAR
Davið gagnrýnir fjár-
málastefnu borgar og
sveitarfélaga. Málefna-
fátækt í kosningabar-
áttu segir borgarstjóri.
Tekjnstofnar endur-
skoðaðir. Óráðsía í
Reykjanesbæ.
„Mér finnst forsætisráðherra
kannski sýna með þessu bæði
smæð og málefnafátækt þegar
málefni eins sveitarfélags verður
honum sérstakt innlegg í kosn-
ingabaráttu hans,“ segir Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir borgarstjóri.
Davið gagnrýnir borgina
Davíð Oddsson forsætisráðherra
gagnrýndi fjármálastefnu borgar-
yfirvalda á afmælisráðstefnu Við-
skiptablaðsins í vikunni. Hann
sagðist jafnframt ekki geta leynt
því að stefna sveitarfélaga ylli sér
áhyggjum þegar rætt væri um
sparnað og framfarir. Þessi mál
væru sýnu verst hjá stærsta sveit-
arfélaginu, Reykjavíkurborg, og
þar væru blikur á lofti. Forsætis-
ráðherra sagði í gagnrýni sinni á
borgaryfirvöld að í miðri efna-
hagsuppsveiflunni væri stærsta
sveitarfélag landsins, sem væri sí-
fellt stækkandi hluti hagkerfisins,
ekki að Ieggja neitt íyrir. Þvert á
móti væri það að auka skuldirnar.
A sama tíma hefði borgin stór-
hækkað álögur á borgarbúa með
hækkun skatta og tæki þannig til
sín hluta af skattalækkunum rík-
isins. Þá væri borgin ekki aðeins
að rýra möguleika borgarbúa til
sparnaðar heldur væri heimatil-
búinn lóðaskortur í borginni að
þrýsta upp fasteignaverði. Það
væri orðið svo hátt að bæði hús-
kaupendur og húseigendur væru
neyddir til að taka mun hærri Ián
en ella.
SaiuflokksfóLki lilíft
Athygli vakti að forsætisráðherra
sá ekki ástæðu til að vekja sér-
staklega athygli á slæmri stöðu
annarra stórra sveitarfélaga á höf-
uðborgarsvæðinu, eins og t.d.
Hafnarfirði sem sjálfstæðismenn
stjórna með framsóknarmönnum.
Samkvæmt Ijárhagsáætlun Hafn-
arQarðarbæjar fyrir yfirstandandi
ár aukast skuldir bæjarsjóðs um
tæpan einn milljarð, þrátt fyrir. að
nettóskuldir hans séu um 4-5
milljarðar króna. Þegar þetta var
gagnrýnt lét Magnús Gunnarsson
bæjarstjóri svo ummælt að bær-
inn þyrfti að ráðast í fjárfestingar
til að haida uppi þjónustustigi í
bænum með það í huga að það
mundi skila sér í auknum tekjum.
Sömuleiðis sá ráðherra ekki
ástæðu til að gagnrýna sjálfstæð-
ismenn í Vestmannaeyjum sem
einnig hækkuðu hjá sér útsvarið
við afgreiðslu fjárhagsáætlunar í
vetur. Fleiri sveitarfélög hafa nýtt
Borgarstjóri segir að borgarsjóður eigi ekki í neinum vandræðum. Óvíst er hvort endurnar á Tjörninni séu sama sinnis, því margar þeirra hafa þurft að þreyja þorrann í vetur eftir að borgin ákvað að hætta að gefa þeim brauð.
sér svigrúm til útsvarshækkana á
þessu ári vegna aukins kostnaðar
við reksturinn og flutnings verk-
efna frá ríki til sveitarfélaga. Þá
hafa launahækkanir starfsmanna
sveitarfélaga eins og t.d. kennara
og leikskólakennara verið hærri
en gert hafði verið ráð fyrir.
Sömuleiðis hafa lagaákvæði um
einsetningu grunnskóla haft í för
með sér umtalsverð fjárútlát fyrir
sveitarfélög Iandsins.
Hundax á roði
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borg-
arstjóri segír að þessi gagnrýni
forsætisráðherra sé nú eins og að
kasta grjóti úr glerhúsi. Hún seg-
ir að fyrst ráðherrann hefði
bryddað upp á þessu þá hefði
honum verið nær að líta svolítið
aftur í tímann, eða til ársins
1990. Það hefði hann hinsvegar
kosið að gera ekki. Þá hefðu sjálf-
stæðismenn í borgarstjórn safnað
,.wn 8.mlfar/te,á.(1(
kjörtímabilinu 1990-1994. Þeir
hefðu þá hangið á því eins og
hundar á roði að það mætti alls
ekki hækka skatta. í stað þess að
taka erfiðar ákvarðanir um hækk-
un skatta eða niðurskurð í rekstri
borgarinnar, hefðu þeir kosið að
fara þá leið að taka lán. Með
þessari stefnu sinni hefðu þeir í
raun og veru verið að búa í hag-
inn fyrir því að skattleggja fram-
tíðina.
Svipaða leið og ríkið
Borgarstjóri segir að forsætisráð-
herra hefði að sjálfsögðu átt að
nefna þetta fyrst hann á annað
borð sá ástæðu til þess að Iíta yfir
farinn veg. Hinsvegar sé það stað-
reynd að borgaryfirvöld hafa ekki
verið að auka skuldir borgarinnar
á undanförnum árum, nema síð-
ur sé. Þess í stað hefur borgin far-
ið svipaða leið og rfkið með því að
selja eignir til að eiga lyrir nýjum
fjárfestingum. Borgarstjóri árétt-
ar einíiig.jað .bjýxg4rsjó()ur,.,eigi,
ekki í neinum fjárhagslegum
vandræðum. Hún segir að þótt
borgarsjóður standi vel að vígi, þá
á hann ekki alltaf fyrir öllum fjár-
festingum.
Smátækur ráðherra
Um gagnrýni forsætisráðherra á
heimtilbúinn lóðavanda í borg-
inni segir borgarstjóri að ákveðið
hefði verið að bíða í eitt ár með
úthlutun nýrra lóða til nýbygging-
ar í nýjum hverfum. Hún segir að
það sé fráleitt hjá forsætisráð-
herra að vera að Iíta til þess þeg-
ar hann sé að ræða um stöðuna í
viðskiptalífinu í stóru samhengi.
Það sé einfaldlega vegna þess að
það verður nóg til af lóðum til út-
hlutunar næstkomandi haust.
Borgarstjóra finnst því forsætis-
ráðherra gerast heldur smátækur
í málflutningi sínum fyrst hann
sér ástæðu til að gagnrýna borg-
ina sérstaklega vegna lóðamála.
.Áhyrgd ríkisins , ,. , xi
Borgarstjóri segir að allir sveitar-
stjórnarmenn hafi gert sér það
Ijóst og þá ekki síst einnig félags-
málaráðherra og fjármálaráð-
herra að sveitarfélögin geta ekki
staðið undir þeim verkefnum sem
ríkið leggur þeim á herðar með
þeim tekjustofnum sem þau hafa.
Hún minnir á að sveitarfélögin
hafa allar götur frá því Davíð
Oddsson settist í stól forsætisráð-
herra verið rekin með 20 millj-
arða króna halla. Borgarstjóri
segir að þar af megi rekja 15
milljarða beint til álaga og tekju-
skerðingar sem sveitarfélögin
hafa orðið fyrir vegna aðgerða rík-
isstjórnar. Borgarstjóri bendir
einnig á að þegar rætt sé um
nauðsyn þess að sveitarfélögin
skeri niður og minnki umfang
sitt, þá ætti forsætisráðherra að
líta sér nær. Það sé vegna þess að
ríkisstjórnir undir hans forystu
séu búnar að lögbinda allskyns
skyldur á sveitarfélögin sem þau
..vej'ða nð sipna .hvort sem þeim sé
það Ijúft eða leitt.
Skuldasöfnim
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson,
stjórnarformaður Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga, segir að
sveitarfélögin hafi safnað skuld-
um á erfiðleikatímabilinu 1992-
1995. Síðan þá hefur dregið veru-
lega úr skuldasöfnun þeirra, þótt
sá árangur hafi ekki náðst að geta
borgað niður skuldir. Hann segir
að skuldasöfnunin sé einkum af
þremur ástæðum. I fyrsta Iagi
hafa sveitarfélögin á sl. 10-15
árum verið að auka kostnað vegna
umhverfismála, aukinnar félags-
þjónustu við íbúa, húsnæðismála
og íþrótta- og tómstundamála.
Hann segir að þessi aukni til-
kostnaður hafi komið hægt og bít-
andi án þess að sérstakir eða til-
teknir tekjustofnar hafí komið á
móti. I öðru lagi hafa ýmsar laga-
breytingar eins og t.d. skattleysi
lífeyrisiðgjalda og upptaka fjár-
magnstekjuskatts minnkað tekjur
sveitarfélaga sem nemur á árs-
gmnávcHf-umT ,5 rrrrl
í þriðja lagi hafa sum sveitarfélög
farið of hratt í framkvæmdir sem
hafa haft í för með sér kostnaðar-
saman rekstur. Af þeim sökum sé
brýnt að sveitarfélög sýni fyllstu
aðgætni í fjármálum sínum.
Endurskoðim tekjustofna
Stjórnarformaður Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga bendir jafn-
framt á að félagsmálaráðherra sé í
þann veginn að skipa fulltrúa í
nefnd sem á að endurskoða tekju-
stofna sveitarfélaga. I þeirri vinnu
verður rannsakað hvort tekju-
stofnar sveitarfélaga séu nægilega
miklir til að sveitarfélögin geti
uppfyllt sínar lögbundnu skyldur.
Ef tekjurnar séu of litlar telur Vil-
hjálmur vel koma til greina að
sveitarfélögin fái hlutdeild í
óbeinum sköttum og einnig í
sköttum fyrirtækja.
40% umfram í Reykjanesbæ
Jóhann Geirdal, bæjarfulltúi í
-.Reykjatfésbæ;—segir~að rneifihtul?
sjálfstæðismanna og framsóknar-
manna í bæjarstjórninni stefnir í
að keyra um 40% umfram tekjur á
yfirstandandi fjárhagsári. Hann
vekur jafnframt athygli á því að í
þessari umframeyðslu sé ekki
meðtalið nýja fjölnota íþróttahús-
ið. Það sé fjárfesting fyrir bæjarfé-
lagið sem nemur um einum millj-
arði króna á næstu 35 árum.
Samflokksmenn Davíðs séu því að
leika sér með gæluverkefni á
sama tíma og Jóhann telur að þeir
séu að sigla öllu í strand f Reykja-
nesbæ. Að þessu leytinu til sé
hann þvf sammála gagnrýni Dav-
íðs Oddssonar forsætisráðherra
þegar fjármálastjórn Reykjanes-
bæjar sé annarsvegar. Af þeim
sökum mætti ráðherrann að
ósekju herða róðurinn gegn þeim
samflokksmönnum sínum sem
sitja í bæjarstjórn Reykjanesbæjar
og öðrum bæjarfélögum þar sem
sjálfstæðismenn hafa ekki borið
gæfu til að ástunda ábyrga fjár-
málastjórn. Hið sama mætti líka
segja um stefnu ríkisstjórnarinnar
í þessum efnum.
Of knappir tekjustofnar
Hann segir að tekjustofnar
margra sveitarfélaga séu yfirhöfuð
of knappir til að ná endum saman
miðað við verkefni þeirra og
skyldur gagnvart fbúum sínum. Af
þeim sökum sé þeim óhægt um
vik og raunar ógerlegt mörgum
hverjum að leggja eitthvað til
hliðar til að greiða niður skuldir
og búa að öðru Ieyti í haginn. Það
réttlætir hinsvegar ekki framúr-
akstur upp á 40% eins og stefnir í
hjá Reykjanesbæ. Það sé óráðsía
og ábyrgðarleysi sem meira að
segja forsætisráðherrann sé far-
inn að sjá. Hann segir að þótt
ýmis verkefni séu flutt frá ríki til
sveitarféiaga, þá fylgja því einatt
einhverjar tekjur á móti, þótt
mörgum fínnist á stundum að
þær séu ekki nægilega miklar. Það
sé hinsvegar sveitarstjórnar-
manna að halda hlutunum saman
og koma í veg fyrir að þeir fari úr
böndunum. Enda sé það mjög
varhugavert hvort sem það séu
heimili eða sveitarfélög að eyða
umfram tekjur. Afleiðingin af því
kemur fyrr eða síðar fram og þá sé
hætt við því að menn verði að
súpa seyðið af því á einhvern hátt.
Jóhann segir að þegar menn séu
með opinbert fé á milli handanna
verði þeir að sníða sér stakk eftir
vexti.
Jafnvægi í fjármáliun
Hann bendir einnig á að eftir að
sveitarfélögin tóku við grunnskól-
anum af ríkinu, hefur mennta-
málaráðherra verið miklu fúsari í
því að auka hinar ýmsu skyldur
skólans. Það hefur svo oft á tíðum
í för með sér útgjöld fyrir sveitar-
félögin. Á þann hátt sé ríkið
einatt duglegt við að senda sveit-
arfélögum ýmsa reikninga sem
menn verða síðan að takast á ríð
heima í héraði. Hann telur engu
að síður að víðast hvar eigi menn
að geta haldið jafnvægi á milli út-
gjalda og tekna sveitarfélaga. I
þeim efnum verða menn að hafa í
huga að það sé ekki hægt að gera
allt sem vilji þeirra kann að stan-
da til á hverjum tíma.
- GRi 1, .
8oo 7080
£is
ALPÝÐGHÚSIÐ
SKIPAGÖTG 14
Sendum Norðlendingum og
landsmönnum öllum bestu
kveðjur á baráttudegi
verkafólks 1. maí.
FÉLAG BYGGINGA-
MANNA
EYJAFIRÐI
FÉLAG VERSLUNAR- OG
SKRIFSTOFUFÓLKS
AKUREYRI
FÉLAG
MÁLMIÐNAÐARMANNA
VERKALÝÐSFÉLAGÐ
EINING
EJA - FÉLAG
VERKSMIÐJUIÓLKS
RFN
RAFVIRKJAFÉLAG
NORÐURLANDS
ALÞÝÐUSAMBAND
NORÐURLANDS
WONUSTAN
^TBÚSETI
v MÚSNaDISBAMVINMUFtkAa