Dagur - 21.05.1999, Blaðsíða 10

10 — FÖSTUDAGUR 21. MAÍ 1999
Xkyftr
LANDB ÚNAÐUR
Gyltan gefur hálft annað tonn
Bræðumirsem reka
svínabúið á Hraukbæ í
Glæsibæjarhreppi,
Eyjafirði, byggja á
gömlum merg þvífaðir
þeirra og afi hófu
svínaræktum 1950.
„Þetta er líklega að verða með
elstu starfandi svínabúum á
landinu," segir Auðbjörn F. Krist-
insson einn bræðranna. Hinir
bræðurnir eru Andrés og Kjartan.
„Það urðu þáttaskil í rekstrin-
um 1982 en þá byggðum við
svínahús í Hraukbæ í Glæsibæj-
arheppi en rekstrarfélagið heitir
Hlíð hf. Við vorum fyrst á Kotá
sem er komin undir bæinn núna
og svo vorum við með þetta suð-
ur á Hamraborgum beint upp af
flugvellinum. En í rauninni
stækkaði búið fyrst verulega þeg-
ar við byggðum í Hraukbæ og í
dag erum við með 240 gyltur,"
segir hann.
Stöðug söluaukning
Það er stöðug aukning í sölu á
svínakjöti og Auðbjöm segir aukn-
inguna hafa verið hátt í 10% ár-
lega til margra ára. „Að vísu stóð
salan í stað á síðasta ári bara fyrir
að það var ekki meiri framleiðsla,
það hefði hugsanlega verið hægt
að selja meira. Menn héldu að
það væri kominn einhver tappi í
markaðinn. En svo er útlit fyrir að
það verði jafnvel 12,5% aukning á
þessu ári. Það er framundan meiri
framleiðsluaukning en verið hefur
hjá okkur og hún kemur til með
að seljast öll.
Verðiö Ia»lt1tar
Seinasta áratuginn hefur verðið á
kjötinu verið að lækka hægt og
sígandi. Fyrir örfáum árum var
bóndinn að fá 340 krónur fyrir
kílóið en nú er þetta verð komið
niður í 240 krónur þannig að
maður sér hver þróunin hefur
verið. Þessi þróun verður örugg-
lega svona ogjafnvel örari í firam-
tíðinni. Það sem við höfum gert
til að bregðast við þessu og geta
rekið búin almennilega er að
flytja inn nýja stofna bæði frá
Noregi og Finnlandi. Þeir eru
fljótvaxnari og með minni fitu og
nota minna fóður til að stækka
en stofninn sem fyrir var. Rekst-
urinn hefur því gengið ágætlega
þó afurðaverðið sé alltaf að
lækka. Við erum búin að reyna
að hagræða eins og við höfum
getað. Búin eru að stækka stór-
lega. Það má segja að þegar búin
voru flest voru þau um 140 en
núna eru þau komin niður fyrir
60. Seinustu árin hafa 10-12 bú
dottið út á hverju ári. Þetta er
þróunin í þessu eins og öðru.
Það má segja að þróunin sé
búin að vera ennþá hraðari í
svínaræktinni fyrir það að við
erum ekki á neinum opinberum
styrkjum þannig að við höfum
þurft að beijast mildu meira fyrir
okkur. Það hefur, má segja,
hjálpað okkur stórlega að vera
ekki á neinni jötu.“
Styrkjaleysiö kostur
Auðbjörn segir það hafa verið
kost fyrir greinina til lengri tíma
Iitið að vera lausa við opinbera
styrki. „Menn voru kannski sum-
ir mjög ósáttir þegar það var mik-
ill stuðningur við aðrar greinar
en í mínum huga hefur þetta ver-
ið mjög stór kostur fyrir okkur.
Menn eru almennt komnir á þá
skoðun núna að þetta hafi jafnvel
verið það sem reddaði okkur. Við
sluppum algerlega við að Ienda
inni í kvóta og það hefur í raun-
inni verið björgunin okkar. Enda
sjáum við að hinar greinarnar eru
að reyna að komast út úr kvótan-
um. Maður sér líka þar sem eng-
inn kvóti er lengur, eins og í
kjúklingunum, að sala á
kjúklingakjöti hefur stóraukist á
seinasta ári, eftir að þeir losnuðu
við salmonelluna og gátu farið að
selja kjúklinginn ófrosinn.
Við erum líka að horfa til þess
að kjötmarkaðurinn hérlendis er
miklu minni en víðast hvar í Evr-
ópu, að ekki sé talað um Banda-
ríkin. Við erum að borða 64-65
kíló á mann af kjöti þegar ann-
arsstaðar er verið að borða yfir
100 kíló af kjöti á mann árlega.
Kaninn er held ég í 120 kílóum,
alveg óhemju. Með lækkandi
verði búumst við við meiri kjöt-
sölu í heildina. Fiskurinn er líka
alltaf upp á við. Við álítum að
svínakjötið verði girnilegri kostur
fyrir fólk í framtíðinni."
Svín uin aldamótin
Landnámsmenn komu með svín
með sér til Iandsins en Auðbjörn
segir þann stofn hafa dáið út á
miðöldum. „Síðan vorum við
svínalausir í þó nokkuð margar
aldir en í byrjun aldarinnar voru
flutt inn svín aftur. Þau komu frá
Danmörku, Noregi og trúlega
Englandi líka.
Víðast úti í Evrópu var verið að
reyna að rækta hrein kyn, Land-
rasse eða þessi landkyn sem eru
nánast til í öllum löndum í heim-
inum. Þá er stofn sem heitir Yox-
er sem kemur frá Yoxer á
Englandi. Þetta eru tvö helstu
kynin sem eru notuð til kjötfram-
leiðslu í dag. Fyrir nokkrum
árum var búið að rækta þessi kyn
það mikið að vaxtarhraðinn var
orðinn í góðu lagi og fitan lítil en
kjötið var orðið þurrt. Til að
bregðast við þessu fóru menn að
blanda inn í kynjum sem eru feit-
ari eins og Durox svínum sem
eru upphaflega ættuð frá
Kanada, mórauð, og svo Hamps-
hire stofninum frá Englandi.
Þetta á t.d. við úti í Danmörku og
þar er komin þessi fjórblendings-
ræktun.
Það sem við stefnum á hérna
er að vera með þríblendingsrækt-
un af því að hjörðin er það lítil
hjá okkur, þetta eru ekki nema
3.700 gyltur sem eru í Iandinu.
Við í rauninni getum ekki verið
með svona stórt ræktunarbatterí.
Norðmenn eru með þó nokkuð
umfangsmikla svínarækt og eru
að stíla inn á þríblendingsrækt-
unina Iíka. Norðmenn og Finnar
eru komnir í ræktunarsamstarf
og við erum að gæla við, ef við
fáum leyfi heilbrigðisyfirvalda, að
ganga inn í þetta ræktunarsam-
starf með þeim til þess að vera
alltaf með bestu dýrin á hverjum
tíma.
Fimm lðnd sjukdómalaus
Ef við förum að skoða stöðu sjúk-
dóma í svínum yfir heiminn, þá
eru einungis fimm lönd í öllum
heiminum sem eru laus við
skæðustu svínasjúkdómana sem
eru að ganga. Það eru Island,
Noregur og Finnland hér á norð-
urhveli. Og svo eru það Astralía
og Nýja-Sjáland hinu megin.
Þannig að okkur er mjög þröngur
stakkur skorinn hvaðan við get-
um tekið erfðaefni. Þess vegna
erum við að gæla við að komast í
samstarf við þessar þjóðir sem
eru lausar við þessa sjúkdóma
ennþá."
Hver gylta á að meðaltali 2,3 til
2,4 got árlega. Hjá bræðrunum
koma 10,5 til 11 grísir í hveiju
goti þannig að árlega eru þeir að
fá um 25 grísi undan hverri
gyltu. Fimm og hálfs til sex mán-
aða gömlum er grísunum slátrað
en þá eru þeir orðnir 100 kíló á
fæti en 70 kíló af kjöti. Bræðurn-
ir eru því að fá um eitt og hálft
tonn af kjöti árlega undan hverri
gyltu. En Auðbjörn viðurkennir
að þetta sé yfir landsmeðaltali:
„Það gæti verið um 1.200 kíló
sem gyltan er að skila almennt.
Það hefur gengið mjög vel hjá
okkur enda erum við rótgrónir í
þessu.
1,5 tonn undan gyltunni
Við erum að fá fjögur got úr hverri
gyltu að meðaltali. I rauninni
getum við látið hana gjóta oftar
en það er hagkvæmara ræktunar-
lega séð að skipta lífdýrunum ört
út. Fyrsta got er ívið minna en
annað og þriðja got eru toppgot-
in þeirra. Svo geta þau aðeins
farið að fara niður í fjórða goti
þannig að úr því fer að vera
tröppugangur niður. Þegar þær
eru komnar í fimm got þá eru
þær komnar niður í það að vera
eins og fyrsta got. Þegar það fer
að halla niður í kúrfunni aftan til
verður maður að slá þær út til að
fá nýjar inn hagkvæmnislega séð.
Og ef það er einhver erfðafram-
för þá eiga yngri dýrin að hafa
erfðavísi fyrir að vaxa betur af því
að þróunin í þessu er geypilega
ör. Það er ótrúlegt hvað hægt er
að ná út úr hverri kynslóð. Ef það
er góð ræktun á foreldrið ailtaf
að vera slakara en afkvæmið.
Með mjög ströngu úrvali er þetta
hægt.“
Þróunin í svínaræktinni er á þá
Ieið að búin eru að stækka. Til
skamms tíma voru bræðurnir
með næst stærsta bú Iandsins en
eru nú með þriðja stærsta búið
eftir að svínabúið í Brautarholti á
Kjalarnesi stækkaði í fyrra.
Bræðurnir huga á stækkun bús-
ins i sumar. „Framleiðslan er að
færast á færri hendur og það
verður þó nokkuð mikil aukning í
framleiðni á hvern mann í
þessu," segir Auðbjörn.
-OHR
Samdráttur í út-
flutningi reiðhrossa
Á síðasta ári vom
fluttút 1998 reið-
hross frá íslandi sem
erfækkunum 22%
frá árinu áður.
Bændablaðið sagði frá. Hulda
G. Geirsdóttir, markaðsfull-
trúi, sagði á stjórarfundi Félags
hrossabænda að rekja mætti
samdráttinn að stærstum hluta
til Qögurra mánaða útflutn-
ingsstöðvunar vegna hitasótt-
arinnar sem Iagðist á íslenska
hrossastofninn í íyrra.
Flest hross voru flutt til Sví-
þjóðar en þó hefur útflutningur
þangað dregist saman. Mestur
samdráttur varð hins vegar á út-
flutningi til Þýskalands, eða
51%. Nokkur smærri lönd
halda sínu og hefur t.d. út-
flutningur til Danmerkur auk-
ist um 19% og er það í fyrsta
sinn síðan 1995 sem útflutn-
ingur þangað eykst. Útflutn-
ingur á þessu ári hefur farið
eðlilega af stað og stefnir í að
hann verði sambærilegur við
síðustu ár.