Dagur - 19.02.2000, Qupperneq 7

LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 2000 - 7

Misréttid sem hulið
er æpandi þögn
Mafíur Bandaríkjanna eru eftir-
sóknarvert frásagnarefni í bókum
og kvikmyndum. Blómatíminn
voru bannárin |regar glæpamenn
héldu uppi merki markaðslög-
málsins og framleiddu, smygluðu
og seldu áfengi, því lítið lát varð á
eftirspurninni. Markaðsmenn
bannáranna efnuðust vel og
færðu út kvíarnar og Iögðu undir
sig atvinnugreinar sem gáfu vel af
sér og voru óvandir að meðölum
til að ná tangarhaldi á þeim grein-
um athafnalífsins þar sem vöxtur-
inn var mestur og bestur.
Mafíustarfsemin varð til meðal
lágstétta innflytjenda og voru
klókir erfiðismenn fljótir finna
þefinn af púðrinu í verkalýðs-
hreyfingunni. Þeir virkjuðu hana
til átaka og óprúttnir foringjar
lögðu undir sig samtök sem hægt
var að beita til fjárkúgunar af
stóru sortinni. Félög flutninga-
verkamanna voru tilvalin tæki til
að efla völd og auð þeirra fjöl-
skyldna sem öflugastar voru og
hitnaði oft í kolunum á milli þeir-
ra, eins og afþreyingariðnaðurinn
hefur tíundað svo rækilega.
Þeir sem stjórnuðu félögum
flutningaverkamanna notuðu
verkfallsvopnið til að Iama aðrar
atvinnugreinar og landssvæði.
Innan félagana réðu foringjarnir
lögum og lofum og stjórnuðu
hverjir kosnir voru í ábyrgðar-
stöður. Þeir innheimtu há félags-
gjöld sem fóru í rekstur félagana,
en aðallega í vasa þeirra sem ráku
samtök verkalýðsins eins og
einkafyrirtæki.
Nú kunna einhverjir að halda,
að auðvelt hefði verið fyrir verka-
menn að reka mafíurnar af hönd-
um sér og einhverjar tilraunir
voru gerðar í þá átt. En flestir fé-
lagsmanna Iétu sér vel Iíka af
ofureinfaldri ástæðu. Kjör þeirra
bötnuðu til muna undir stjórn
glæpamannanna. Þeir þvinguðu
fram launahækkanir umfram
önnur verkalýðsfélög og þótt þeir
tækju prósentur til eigin þarfa var
raungildi launa flutningaverka-
manna drýgra en annarra erfiðis-
stétta. Mafíurnar vernduðu sína
umbjóðendur
Verkalýðsrekendur auðgast
Auðmenn vita öðrum betur
hvernig ávaxta á fé og að því kom
að eitthvað varð að gera við allan
gróðann af sprúttsölunni og
rekstri verkalýðsins. Glæpaklík-
urnar slógu saman f lífeyrissjóð og
var hann kenndur við vörubíl-
stjóra, teamsters.
Sjóðurinn dafnaði og óx og varð
að fjármálaveldi í sjálfum Banda-
ríkjunum. Sjálfsagt er búið að
skipta honum í fleiri sjóði og dótt-
urfélög og koma auðnum að ein-
hverju leyti inn í hálöglega og
virðulega starfsemi fjármálafyrir-
tækja.
Baráttan um yfirráðin í lífeyris-
sjóði llutningaverkamanna helur
stundum tekið ái Md állLlþíivef'ðíVr'
myndir og stjórnarskipti orðið
með öðrum og dramatískari hætti
en í öðrum stórveldum á fjár-
munamarkaði. Sterkur grunur
leikur á að útför nokkurra stjórn-
armanna hafi farið fram á Hud-
sonfljóti og hafi þeir hlotið hina
voru gröf með sementsklump á
fótum.
Enn er ekki vitað hvort Hoffa,
fyrrum æðstráðandi Iffeyrissjóðs-
ins sem stofnaður var og rekinn af
glæpaldíkum mafíunar, fékk hefð-
bundna útför félagsskaparins. En
hann hvarf af yfirborði jarðar fyr-
ir allmörgum árum og hefur
hvorki sést eða hcyrst, þrátt fyrir
mikla eftirgrennslan yfirvalda og
margra annarra.
Heiðarlegir glæpamenn
I fósturlandi inafíunar er ekki
skylduaðild að lífeyrissjóðum og
eru þeir öllum opnir. Sjóðurinn
sem upphaflega var stofnaður til
að greiða þeim sem aðild áttu að
félögum flutningaverkamanna Iíf-
eyri að starfsævinni lokinni varð
fljótlega enn auðugri fyrir þá sök
að hann varð eftirsóttur valkostur
launafólks, sem vildi tryggja sér
notalegra ævistunda eftir strit og
stimpilkJukkur atvinnurekenda.
Astæðan var sem fyrr sú, að
glæpaklíkurnar sáu betur um sína
umbjóðendur en flestir aðrir, og
greiddu ríflegri lífeyri en önnur
tryggingafélög. Til dæmis völdu
margir kennarar og fólk í sam-
bærilegum launastéttum sér
teamsterssjóði til að greiða sín ið-
gjöld í og var fólk ekki svikið í
þeim viðskiptum. Hoffa og sam-
starfsmenn hans í yfirstjórninni
náðu til sín fé með öðrum hætti
en að ganga á rétt sjóðsfélaga þeg-
ar kom að greiðslu ellilífeyris þeir-
ra.
Léleg bankaráð
A Islandi sömdii verkalýðsfor-
kólfar við atvinnurekendur um
um lífeyrissjóði og þegar þeir voru
stofnsettir var litið á þá sem hluta
af launakjörum. Það þýddi að
hvert launþegafélag samdi um
'eigin sjóð'óg lifðú' þélr'úrh 'hhttdr-
að talsins þegar best áraði á þeirri
vertíð. Svo laglega var um hnút-
ana búið að fulltrúar atvinnurek-
enda sita í stjórnum og skipa for-
menn þeirra. Var litið svo á að
þetta væru fyrst og síðast lána-
sjóðir og voru því stjórnirnar ekk-
ert annað en mismunandi léleg
bankaráð sem skipað var í án þess
að sjóðafélagar kæmu þar nærri.
Vegna hræmulegrar efnahags-
stjórnar lýðveldisins og getuleysis
fjármálavaldsins rýrnuðu söfnun-
arsjóðirnir verulega og urðu
margir þeirra gjaldþrota. Eftir
verðtryggingu var farið að tjasla
þeim saman og sameina og síðar
að binda í lög að félagatalið varð
að ná lágmarksfjölda til að fá
stimpil frá því opinbera. Við það
fækkar sjóðunum nokkuð.
Eitt best varðveitta leyndarmál í
íslensku efnahagslífi er, að tvö líf-
eyrissjóðakerfi eru ráðandi í rík-
inu. Það eru lífeyrissjóðir al-
mennra launþega, sem eru söfn-
unarsjóðir, og er stjórnað af at-
vinnurekendum, eða svo gott
sem, og síðan eru það gegnurn-
streymissjóðir hins opinbera, sem
eru stjórnlausir til hagsbóta fyrir
ráðherra, þingmenn, embættis-
menn og alla þá sem teljast opin-
berir starfsmenn. Nýverið var far-
ið að greiða iðgjöld í þessa sjóði
vegna þess að allt í einu áttuðu
menn síg á að innan tíðar mundu
þeir gleypa ailar tekjur ríkisins til
að greiða þeim opinberu í eftir-
laun ef ekkert yrði að gert.
Samtímis því að lífeyrisgreiðsl-
ur til félaga söfnunarsjóðana hafa
verið skertar enn og aftur af fyrr-
greindum ástæðum, hefur ríkis-
sjóður staðið við öll fyrirheit
gegnumstreymissjóðanna og búa
þeir sem þeirra njóta við allt aðrar
og betri lífeyrisgreiðslur en þeir
sem safnað hafa í sína sjóði. Lé-
legir, tjárvana og illa hugsaðir líf-
eyrissjóðir greiða ntun hærri líf-
eyri en þeir sem nóg eiga fé. Það
er vegna þess að öll valdastéttin,
þingmenn og embættismenn, hér
má bæta bankamönnum við,
njóta sinna góðu kjara úr liðónýt-
urtVifjöðúm.
Þegar skillitlir menn eru að
fjargviðrast um að unga fólkið taki
á sig birgðar til að greiða gaml-
ingjum lífeyri, er einvörðungu átt
við þá sem njóta hinna góðu kjara
gegnumstreymissjóðanna. Hinir
hafa Iagt til hliðar til elliáranna og
fá greiðslur sem svara til vaxta af
þeim sjóði sem þeir hafa lagt fyr-
ir. Og tekjur hinna eldri hafa ver-
ið rýrðar verulega með afföllum
verðbólgu fyrri ára og óstjórnar.
I umræðunni er þessum tveim
tegundum sjóða viljandi blandað
saman vegna þess að það er hagur
hinna ráðandi stétta. Dusilmenn-
in sem almennir launþegar eru
svo duglegir að kjósa yfir sig þegja
þunnu hljóði og cru enda upp-
teknir af því að varðveita stöðug-
leikann til að auðstéttirnar þurfi
ekki að óttast að jaktirnar fari að
rugga undir þcim. Annað tveggja
vita þeir ekki af þessari mismun-
un eða vilja ekki sjá hana.
Þessa dagana auglýsir markaðs-
sjóður grimmt í sjónvarpi, að tekj-
ur lífeyrissjóðafélaga rýrni um
40% að meðaltali þegar starfsæv-
inni lýkur. Plögg sýna að eftir 35
ára samfelldar iðgjaldagreiðslur í
söfnunarsjóð rýma tekjurnar um
60% við 67 ára starfslok. Ef með-
altal auglýsandans er rétt, þá sýn-
ir það aðeins hve opinberir starfs-
menn með gegnumstreymissjóð
ríkisins að bakhjarli eru miklu
betur settir en aðrir að þessu
leyti.
Sjálft peningaveldið
Söfnunarsjóðir almennu laun-
þegafélaganna eru langstærsta
peningaveldi þessa lands. Þeir
stækka og eflast með hverju árinu
og eru afgerandi á öllum fjármála-
mörkuðum. Menn sem eiga ekk-
ert í þessum sjóðum ráðskasl með
þá að vild og það mega þeir eiga
að á undanförnum árum hefur
þeim tekist að auðga sjóðina svo,
að þeir ráða í raun lögum og lof-
um á peningamarkaði.
En að einu Ieyti eru þeir van-
máttugir og vesælli en flest sem
vesælt er í þessu landi. Það er
þegirEke’óVur að gVéÍðsTú lill'V'nsr‘t1ÍI1
lagalegra og siðferðilegra eigenda
sjóðanna. Þá eru stjórnendur
þessara sjóða samanasaumaðir
nirflar, sem skammta eins og skít
úr hnefa og ganga á bak allra
þeirra fyrirheita, sem lofað var
þegar almennir launþegar sömdu
um Iífeyrissjóði sem kjarabætur.
Eini kjarkmaðurinn sem
þorir
Einn, aðeins einn, verkalýðsleið-
togi hefur vit og innræti til að
fjalla um þetta málefni. Sigurður
T. Sigurðsson formaður Hlífar
skrifaði stutta og efnismikla grein
í Morgunblaðið í vikunni. Þar vék
hann að lífeyri: „Hvað lífeyrisrétt-
indi varðar þá cr þeim vægast sagt
misskipt meðal hinna ýmsu hópa
launamanna í þjóðfélaginu. Segja
má að ein meginregla gildi en hún
er sú að opinberir starfsmenn, al-
þingismenn og hátt launaðir emb-
ættismenn hjá ríki og sveitarfélög-
um hafi náð umtalsvert betri rétt-
indum en launþegar á almennum
markaði. í alltof mörgum tilfell-
um er munurinn meiri en unað
verði við og á það að vera verkefni
Alþingis að laga það óréttlæti.“
Síðan tekur Sigurður dæmi um
hækkanir á Iífeyri. A þrem árum
hefur lífeyrir úr almennum lífeyr-
issjóði hækkað um 5%, en úr op-
inberum lífeyrissjóði um 35%. Sú
hækkun er auðvitað tekin beint úr
vasa skattborgara.
Að formanni Hlífar undanskil-
um eru aðrir launþegaforingjar
sveipaðir öskrandi þögn um van-
hæfni lifeyrissjóðanna til að sinna
sfnu aðalhlutverki.
Sviku ekki
Mafíuforingjarnir í Ameríku
treystu sín yfirráð yfir sjóðum
verkalýðsfélaga með því að svíkja
ekki meðlimi þcirra og voru dug-
legir að gæta hagsmuna hins al-
menna félagsmanns - á meðan
þeir voru stilltir og góðir.
Lífeyrissjóðirnir voru engin
undantekning, Staðið var við þau
fyrirheit sem gefin voru. Það sem
safnaðist í sjóðina var ávaxtað
með þeim hagkvæmasta hætti
sem foringjarnir völdu og sína
umbun tóku þeir sér af þeirri
ávöxtun, en gættu þess að taka
ekki meira en svo, að staðið væri
við fyrirheitin sem sjóðsfélögum
voru gefin.
Glæpaklíkurnar í Bandaríkjun-
um vissu vel. að hefðu þær farið
að hlunnfara sjóðsfélaga hefði
veldi þeirra hrunið til grunna.
Siimuleysi
A Islandi eru almennu lífeyris-
sjóðirnir reknir eins og einkafyrir-
tæki og vaxa af afli og dáð og eig-
inlegir eigendur þeirra koma
hvergi nærri og láta bjóða sér
skömmtuanrkerfi sem þeir opin-
beru munu aldrei samþykkja að
sett yrði á þeirra galtómu og stór-
skuldugu sjóði.
Og enginn sér neitt, heyrir neitt
né segir neitt, nema Sigurður T.
Sigurðsson, sem verður afgreidd-
ur með þögninni, sterkasta vopni
valdastéttar og kjaraaðals í sinnu-
lausu samfélagi, sem aðeins við-
urkennir eina tegund misréttis,
sem gargað er um úr öllum gátt-