Dagur - 04.03.2000, Qupperneq 8

LÍFIÐ í LANDINU
yy^tr
24 - LAUGARDAGUR 4. MARS 2000
„Ætli ég trúi ekki á erfðaefnið sem ferðast stöðugt frá móður til afkvæmis. Mér finnst heillandi hugmynd að erfðaefnið lifi eigin iífí og sé í sifeiidri tilraunastarfsemi. Noti okkur mannfólkið
til að experimenta." myndir: pjetur
Eger
í viðtali
ræðir Hrafn
Gunnlaugs-
son leik-
stjóri um
kvikmynda-
gerð, áhrifa-
valda, lífsskoðanir og
framtíðarverkefni.
- Var eitthvert augnablih t lífi
þínu þegar þú ákvaðst að verða-
kvi kmynda leikstjóri?
„Ég ætlaði mér aldrei að
verða kvikmyndaleikstjóri. Ég
ætlaði að verða rithöfundur og
skrifa þá aðallega fyrir leiksvið
en senda einnig frá mér skáld-
sögur og ljóð. En ég komst
fljótlega að því að það er ein-
manalegt starf 'að vera rithöf-
undur. Þegar ég hafði setið all-
an daginn og skrifað var ég
orðinn hálfvitlaus og þörfin
fyrir að tala við fólk orðin slík
að ég var sennilega alveg óþol-
andi þegar ég kom innan um
fólk.
Þegar Leikfélag Reykjavíkur
varð 75 ára var haldin leikrita-
samkeppni þar sem tveir
merkilegir rithöfundar, þeir
Birgir Sigurðsson og Jökull Jak-
obsson deildu með sér verð-
launum, en auk þess mælti
dómnefndin með einþáttungi
mínum, Sögu af sjónum. Sá
þáttur varð síðan að sjónvarps-
mynd. Ég fylgdist aðeins með
upptökum á henni og fór að
velta því fyrir mér hvort kvik-
myndin kynni að vera form
sem hentaði mér. Fram að þvf
hafði ég varla farið í bíó öðru-
vísi en til að halda í höndina á
stelpu. I kjölfarið fór ég að lesa
kvikmyndafræði og sá gífurlegt
magn af kvikmyndum. Þannig
magnaðist áhuginn.
Kosturinn við að gera bíó-
mynd fannst mér sá að þar fer
fram eins konar höfundarferli.
Maður byrjar sem rithöfundur
með vinnu við handrit, síðan
æfir maður með leikurunum og
er þá orðinn leikhúsmaður og
svo kemur að því að fella
myndir inn í söguna og þá er
maður orðinn myndlistarmað-
ur. Og ef maður semur tónlist-
ina við myndina endar maður
sem tónskáld."
- Ef það væri einhver kvik-
mynd t kvikmyndasögunni sem
þú mættir eigna þér hvaða
mynd væri það?
„Tvær myndir hafa haft gíf-
urleg áhrif á mig. Andlitið eftir
Ingmar Bergman og Midnight
fem ín isti
Cowboy eftir John Schlesinger.
Ég hef verið þrettán til fjórtán
ára þegar ég fór með móður
minni að sjá Andlitið, ég fann
til myrkfælni í nokkrar vikur á
eftir og man enn heilu kafl-
anna úr myndinni. Midnight
„Margar af þeim mynd-
um sem hafa verið
gerðar síðustu árin eru
mjög vel kvikmyndaðar
skreytingar á vinsælum
bókum. Þær eru að litlu
leyti kvikmyndahöfund-
arverk, bæta að minnsta
kosti engu við það sem
bækurnar hafa ekki
þegar sagt og gerast í
öruggri fortíð.“
Cowboy er hugflæðismynd,
miklu byltingarkenndari mynd
en menn hafa enn áttað sig á.
Kannski er Óðal feðranna að
einhverju leyti undir áhrifum
frá henni. Seinna sá ég mynd
Roberts Altman, McCabe and
Mrs. MiIIer, mynd þar sem
ríkti einstakt andrúmsloft. Það
má finna áhrif frá ýmsum
myndum í Hrafninn flýgur en
sterkustu áhrifin eru sennilega
frá McCabe og Mrs. Miller og
Gunnlaugi Scheving."
- Af hverju Gunnlaugi Schev-
ing?
„Faðir minn átti þó nokkuð
af mvndum eftir Scheving, sem
var tíður gestur. I stofunni
heima hékk stór mynd eftir
Scheving sem heitir Skamm-
degisnótt. Hún sýnir konu sem
heldur á barni, stóra kú, sorta í
bakgrunni ásamt stjörnum,
blómum og fuglum. Ég var
fjögurra eða fimm ára gamall
þegar ég sagði við Scheving:
„Af hverju eru blóm á hausn-
um á beljunni?11 Hann sagði:
„Konan, sem er mjög áhyggju-
full, heldur á barninu sem sef-
ur. Barnið brosir svona fallega
og rólega af því það sefur í
andardrættinum frá kúnni.
Barnið dreymir að kýrin sé sól,
því finnst vera komið vor og þá
vaxa blóm upp frá andardrætt-
inum.“ - Og um leið og hann
hafði sleppt orðunum sá ég
þetta og það rann upp fyrir mér
hversu mikla og örlagaþrungna
sögu væri hægt að segja í einni
mynd. Ég fór að líta á myndir
Schevings eins og gestaþrautir.
Ég lá yfir þeim og spurði hann
síðan mjög ágengra spurninga
og hann hafði ákaflega gaman
að segja mér frá myndum sín-
um.
Enginn hefur haft meiri áhrif
á mína kvikmyndagerð en
Scheving. í myndum hans er
ætíð lína frá neðra horni til
vinstri yfir til hægra horns uppi
og ég kompónera aldrei mín
kvikmyndaskot öðruvísi en með
þá línu í huga.
Ef þú settir verk íslenskra
málara á veggi í listasöfnum
heims yrðu þeir flestir um leið
hluti af tísku og straumum úr
sögu myndlistar og það kynni
að vera erfitt að þekkja þá frá
annara þjóða málurum. En
verk Schevings myndu ætíð
æpa frá veggnum. Af hverju?
Vegna þess að hann hefur mál-
að sem yrkisefni íslenska sjó-
menn og íslenska bændur á svo
sérstakan hátt að hann verður
alltaf einstakur í listasögu
heimsins. Fyrir mér eru Jónas
Hallgrímsson og Gunnlaugur
Scheving tvö augu f sama and-
liti. Þetta eru augu sem hafa
séð ísland á svo persónulegan,
tæran og sterkan hátt að það
verður aldrei endurteldð.11
„Naked blonde"
- Líturðu á þig sem leikstjóra
sem er að búa til myndir fyrir