Dagur - 24.08.2000, Qupperneq 6

ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag: dagsprent
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Aðstoðarritstjóri: birgir guðmundsson
Framkvæmdastjóri: marteinn JÓNASSON
Skrifstofur: strandgötu 31, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG soo 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: 1.900 kr. A mánuði
Lausasöluverð: iso kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: soo 70B0
Netföng augiýsingadeiidar: karen@dagur.is-augl@dagur.is-gestur@ff.is
Símar auglýsingadeildar: (REYKJAVÍK)563-i6i5 Amundi Amundason
(REYKJAVÍK)563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYRI)460-6192 Karen Grétarsdóttir
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Slmbréf ritstjórnar: 460 6171(akureyri) 551 6270 (reykjav(k)
Skólana í fremstu roð
í fyrsta lagi
Erfiðir samningar um kaup og kjör kennara éru á næsta leyti.
Samtök kennara stefna hátt í kaupkröfum, bæði í grunnskólum og
framhaldsskólum. Sérstaka athygli vekur að deilur um ráðningar
kennara hafa verið óvenju háværar nú í ágúst, sérstaklega í
Reykjavík. Erfiðleikar sumra skóla við að ráða til sín starfsmenn
sem hafa aflað sér formlegra kennsluréttinda, hafa verið nýttir til
hins ítrasta til að koma á framfæri óánægju kennara með launa-
kjör sín. Það hefur á stundum leitt til ósanngjamar gagnrýni á svo-
nefnda leiðbeinendur sem eru í mörgum tilvikum síst lakari kenn-
arar.
1 öðru lagi
Nokkur undanfarin ár hefur ríkt á því almennur skilningur að
bæta þyrfti kjör kennara, enda Ieiddi það til þess að þeir fengu
meiri kjarabætur en margar aðrar starfsstéttir, en þó misjafnlega
mildar eftir sveitarfélögum sem nú fara með málefni grunnskól-
ans. Samt telja kennarar sig enn þurfa miklar launahækkanir og
vísa þar meðal annars til samanburðar við þá stjómlausu launa-
sprengingu sem varð hjá sumum heilbrigðisstéttum. Það virðist
því stefna í mjög vandasamar samningaviðræður á komandi vetri
og hugsanlega í verkfallsátök sem gætu raskað skólastarfi vem-
lega.
Íþríðjalagi
Þótt vissulega sé enn almennur vilji fyrir því í þjóðfélaginu að gera
vel við kennara launalega séð, er rétt að minna á að foreldrar og
aðrir þegnar þjóðfélagsins vilja að bætt kjör skili sér í markvissara
og árangursríkara skólastarfi, eða með öðmm orðum í betri
menntun bamanna. Góð launakjör em vafalaust eitt af því sem
þarf til að tryggja að íslenskir skólar verði í fremstu röð, en þar
þarf fleira til að koma. Athyglisverð er sú ábending borgarstjóra að
skipulag skólastarfsins sé svo njörfað niður í samningum kennara
að erfitt reynist að koma á breyttum vinnubrögðum. Brýnt er að
stjómmálamenn og kennarar taki höndum saman til að tryggja
unga fólkinu þá menntun sem er forsenda árangurs á nýrri öld.
Eltas Snæland Jónsson.
Þéttbýlisbandalag
Garri sá það í Degi í gær að Al-
freð Þorsteinsson er kominn á
fulla ferð með að undirbúa
Flokksþingið í vor. Hann bendir
á að bráðnauðsynlegt sé að fá
varaformann af höfuðborgar-
svæðinu því flokkurinn þurfi að
styrkja sig á því svæði. Þetta er
auðvitað laukrétt hjá Alfreð, og
augljóst að betra er
fyrir framsókn að stíla
upp á þéttbýlisatkvæði
í framtíðinni en Iands-
byggðaratkvæði, ein-
faldlega vegna þess að
d rei Ibýl i satkvæð u 11 u m
fækkar svo skart á
meðan höfuðborgarat-
kvæðunum fjölgar að
sama skapi. En útspil
Alfreðs má líka skoða
í öðru Ijósi, semsé því, að því er
spilað út þegar framundan er
varafomannsslagur í framsókn
þar sem Iíklegt er að ekki verði
einvörðungu kosinn varafor-
maður Halldórs Asgrímssonar,
heldur mun þessi varaformaður
líka verða einn af valdamestu
mönnum flokksins og jafnvel
arftaki núverandi formanns í
fyllingu tímans.
Siv og Alfreð
Það gæti því verið talsvert í húfi
að ná góðu sambandi við hinn
nýja varaformann fyrir þá sem
ætla sjálfir að styrkja stöðu sína
í flokknum til lengri tíma. Og
svo heppilega vill til að ummæli
Alfreðs, sem eflaust eiga tals-
verðan hljómgrunn meðal mar-
gra framsóknarmanna í Reykja-
vfk, beina athyglinni einkum að
einum þeirra einstaklinga sem
einkum hafa verið orðaðir við
varaformannsstólinn. Það er Siv
Friðleifsdóttir. Hún og Alfreð
eiga þegar betur er að gáð ýmis-
legt sameiginlegt, sem gerir
stuðning Alfreðs við hana skilj-
anlegan. Bæði hafa þau risið til
pólitískra áhrifa í sveitarstjórn í
Alfreð Þorsteinsson.
gegnum sameiginlega lista með
vinstrimönnum, Sivá Nesinu en
Alfreð í borginni. Bæði hafa
bakland sitt fyrst og fremst á
höfuðborgarsvæðinu og hafa því
hag af því að gera veg þéttbýlis-
ins í flokknum sem mestan. Og
síðast en ekki síst hafa þau bæði
tekist á við Finn Ingólfsson í op-
inberum kosningum
innan flokksins - og
tapað.
Höfuðborgararmur
Það ætti því ekki að
koma á óvart þótt Al-
freð veðji á Siv í vara-
formennskunni um
leið og hann undir-
strikar mikilvægi þess
að halda uppi höfuð-
borgararmi flokksins og gera veg
hans sem mestan. Taki Siv í út-
rétta hönd Alfreðs er Ijóst að þar
gæti myndast öflugt bandalag
sem kæmi kröftugt inn í endur-
skoðunina og umræðuna sem
nú fer fram innan flokksins und-
ir formerkjum endurmats.
Garra sýnist einsýnt að slíkt
þéttbýlisbandalag myndi byrja
strax á að láta vita af sér á út-
víkkuðum þingflokksfundi fram-
sóknar sem boðaður hefur verið
á Hrafnagili í dag, fimmtudag.
Hvort þéttbýlisbandalagið hefur
árangur sem erfiði þegar upp
verður staðið myndi hins vegar
ráðast verulega af viðbrögðum
dreifbýlinganna - þ.e. hinna
sem sækjast eftir varafor-
mennsku. Ef þeir hins vegar
koma sér ekki fljótlega saman
um einn kandídat, eða finna
a.m.k. einn annan þéttbýl-
iskandídat, er hætt við að þeir
muni spilla hver fyrir öðrum á
meðan möndulveldið á höfuð-
borgarsvæðinu gætj keyrt vel
smurða vél sína í endamarkið.
- GARRI
V.
BIRGIR
GIJÐMIJNDS
SON
SKRIFAR
Mál Rúmena sem nú situr í haldi
lögreglu fyrir umfangsmikinn
skartgripaþjófnað hefur vakið
verðskuldaða athygli. Maðurinn
kom hingað til lands íjúlí síðast-
Iiðnum og sótti um hæli sem
pólitískur flóttamaður. Hann var
ekki með neitt vegabréf eða skil-
ríki sem gátu staðfest hver hann
væri, en vegna alþjóðlegra
reglna sem virtar eru hér á landi
fór mál hans í alveg ákveðinn
farveg. Þessi farvegur er ákvarð-
aður í alþjóðasamningi sem er
afrakstur baráttu mannréttinda-
og lýðræðissinna víða um heim
innan og utan ríkisstjórna. Ekki
þarf að fjölyrða um hversu mikil-
vægir slíkir samningar eru og að
farið skuli eftir þeím. Hér á Is-
landi finnst okkur þetta e.t.v.
ekki stórmál vegna þess enginn
trúir því í alvöru að hér verði
framin alvarleg mannréttinda-
brot, en hvort sem það er barna-
leg bjartsýni eða ekki þá er í það
Misnotkun mannréttmda
minnsta víst að það sama gildir
ekki alls staðar. Og gildi samn-
ingsins felst einmitt ekki síst í
því að hann er alþjóðlegur og
sömu réttindi og sama málsmeð-
ferð á að gilda
alls staðar.
Rauði
krossinn
Hluti af því að
fara eftir þess-
um reglum um
pólitíska fiótta-
menn er að Rauði krossinn ann-
ast flóttafólkið og sér til þess að
aðbúnaður þess og framkoma við
það sé í lagi. Þannig útvegar
Rauði krossinn þessum manni
ekki einvörðungu mat og hús-
næði heldur hefur fulltrúa við-
staddan yfirheyrslur yfir honum.
Sigrún Arnadóttir framkvæmda-
stjóri Rauða krossins segir í frétt
í Degi í gæ: „Auðvitað er nijög
slænit að menn séu að leika á
kerfið með þessum hætti og ég
er mjög vonsvikin. Það er hins
vegar erfitt að koma algjörlega í
veg fyrir þetta." Það að misnota
þetta skjól, sem menn hafa byggt
af manngæsku
og virðingu fyrir
grundvallar-
mannréttinum,
er því eins og að
vinna skemmd-
arverk á slysa-
varnarskýlum.
Það er ekki ein-
vörðungu verið að skemma eign-
ir og brjóta lög, heldur er líka
hugsanlega verið að spilla fyrir
möguleikum þeirra sem á eftir
koma.
Lærdómuriim
Lærdómurinn sem við getum
dregið af máli Rúmenans er þvá
ekki sá að við ættum að kippa að
okkur hendinni varðandi með-
ferð og mótttöku pólitískra
flóttamanna. Við hættum ekki að
halda úti björgunarskýlum þótt
einhverjir skemmdarvargar fari
þar hamförum. Þvert á móti eyk-
ur misnotkunin hættuna á því að
réttur verði brotinn á raunveru-
legum flóttamönnum ef ekki eru
fyrir hendi skýrar reglur um
hvernig fara á með svona mál.
Lærdóniurinn sem við getum
hins vegar dregið af Rúmena-
málinu felst í þeirri áminningu
að við erum orðin hluti af al-
þjóðakerfinu með nýjum og nán-
ari hætti en áður. Við eru ekki
einvörðungu komin inn á landa-
kort fióttamanna sem Ienda í
hrakningum, heldur eru við líka
komnir inn á Iandakortiö hjá al-
þjóðlegum glæpasamtökum og
glæpamönnum sem beita öllum
ráðum til að skara eld að sinni
köku. Eitt af því sem fylgir slíku
er að misnotkun af þessu tagi
getur alltaf komið upp.
Rúmenamálið
mildl vonbrigði
NíimiI vnnljiwt n nA ’ V í' ■ -
Niuut vonlanxt rr að
mrta hvort sakamenn
el£» i hlut Jtfjar vrjja
brf íilanair ulirndinj
ar ðaka rftir péll tiaicn
harli. Baaðl kroarino
Hefurþú oióiðvarvið að
undanskot húsaleigu-
tekna séu að aukast?
SigurikirH. Guðjónsson
fomiaðwHúseigendafélagsitis.
„Ég hélt að þetta
væri nánast úr
sögunni. I dag er
leiga einungis
skattlögð með
10% fjármagns-
tekjur, eins og aðr-
ar slíkar tekjur. A síðustu árum
hafa húsaleiguviðskipti verið að
koma upp á yfirborðið meira en
var og meiri formfesta er orðin í
samningum og slíku - og skilyrði
fyririr húsaleigubótum leigjand-
ans er að samningur sé gerður og
honum þinglýst. Möguleikarnir til
undanskota hafa þrengst og
ávinningurinn af slíku er orðinn
minni.“
Bjðrgvin Björgvinsson,
löggilturfasteignasali ogframkv.stj.
Ársala ■ fasteignamiðliinar.
„Við verðum alls
ekki vör við þetta
hérna. Ævinlega
mælum við með
því að gerðir séu
löggiltir Ieigu-
samningar þar
sem raunupphæð er færð inn og
gefin upp til skattayfirvalda.
Svona er gengið frá öllum Ieigu-
samningum sem fara um okkar
hendur og við höfum bent leigu-
sölum jafnt sem leigjendum að
þeir geti verið alveg í vindinum -
ef eitthvað kemur uppá á Ieigu-
tímanum ef samningur er ekki til
staðar. Hluti af skýringunni á því
að minni leigutekjur eru gefnar
upp kann að vera sú að margar
íbúðir sem lengi voru í leigu hafi
verið seldar í þeirri miklu upp-
sveiflu sem verið hefur á fast-
eignamarkaði að undanförnu."
Stefán Hallgrímsson
htísnæðisdeild Akureyrafbæjar.
,Að mínum dómi
hefur staða þess-
ara mála ekki
versnað frá því
sem var, endaþarf
að þinglýsa öllum
húsaleigusamn-
ingurn eigi húsaleigubætur að
fást. Að vísuheyrir maður dæmi
þess að uppgefið leiguverð íbúða
sé lægra en raunin sé -og það ger-
ir fólk m.a. til að borga lægri skat-
ta, en það er 10% fjármagstekju-
skattur af leigutekjum. Húsa-
leigusamningur á milli aðila er
ákveðin trygging fyrir bæði leigu-
sala og Ieigjanda og því er það
hagur allra að hann sé gerður."
Sigfús Kristinsson
byggingameistari og leigusali á
Selfossi.
„Já, ég held að
þetta sér raunin -
og við þetta hef ég
orðið var. Og nú
heyrir maður
dæmi líka um að
verið sé að bjóða í
menn og fá þá til vinnu annars
staðar, þar sem allt er greitt svart
og undir borð. Allt kemur þetta til
vegna greiðs aðgangs að fjármagni
og þess góðæris sem nú ríkir í
landinu. Siðferðisvitundin hefur
minnkað og menn misst sjónar af
því hvað sé rétt og hvað rangt.“