Dagur - 24.08.2000, Qupperneq 11

10- FIMMTVDAGUR 24. ÁGÚST 2000
FIMMTUDAGVR 24. ÁGÚST 2000 - 11
.Xfc^ur
FRÉTTASKÝRING
Uppboð eða ekki uppboð
í vetur verður tekin
ákvörðun iim úthlut-
un rása fyrir þriðju
kyuslóð farsíma. Far-
símafyrirtækin hér
telja að uppboð geti
orðið fáránlega dýrt
og kostnaðurinn komi
niður á neytendum.
Tal hf. telur sig J)ó
geta hæglega komist
af með GSM-kerfið.
Sldptar skoðanir eru á þvf hvort
bjóða eigi upp fjarskiptarásir fyrir
UMTS-farsímakerfið, en það er
þriðja kynslóð farsíma á eftir
gamla NMT-kerfinu og GSM-
kerfinu. Stjórnvöld eru enn að
skoða málið, en búast má við því
að til tíðinda dragi í haust þegar
málið verður lagt fyrir alþingi. I
Evrópu hafa verið farnar ýmsar
leiðir við að úthluta nýju rásun-
um, en í meginatriðum skiptast
þær í tvennt. I Bretlandi og
Þýskalandi hefur verið farin sú
leið að bjóða rásirnar upp í opnu
útboði. Gífurlegar fjárhæðir hafa
safnast í ríkissjóði beggja land-
anna. Breska ríkið fékk hátt í
3.000 milljarða króna í kassann
frá fyrirtækjunum, en þýska
stjórnin safnaði nærri 4.000
milljörðum króna. Efasemdir eru
uppi um að fjarskiptafyrirtækin
geti í raun staðið undir þessum
gífurlegu fjárhæðum, og þjónust-
an sem þau bjóði upp á verði
a.m.k. í dýrari kantinum þegar til
neytandans er komið.
Frakkar hafa ákveðið að úthluta
leyfum á grundvelli „fegurðar-
samkeppni“, eins og það hefur
verið kallað, en þá er fyrirtækjum
gert að senda inn Iýsingu á þeirri
þjónustu sem þau ætla að bjóða
og þeim sem bjóða bestu þjónust-
una og hröðustu útbreiðsluna
veitt leyfið gegn föstu gjaldi.
Norðurlöndin fara svipaða Ieið
og Frakkar, en útfærslan er mis-
jöfn eftir löndum, og víðast hvar í
Evrópu eru þessi mál að komast á
fullt skrið.
EkM rætt í samgöngunefnd
Að sögn Hjálmars Árnasonar, al-
þingismanns og varaformanns
samgöngunefndar alþingis, hefur
þetta mál ekkert komið til um-
ræðu ennþá í samgöngunefnd.
Hún hafi ekki komið saman frá
því í byrjun júlí.
Hjá samgönguráðuneytinu
fengust þær upplýsingar, að málið
hafi verið í skoðun í eitt og hálft
ár, en ekki sé neitt komið á hreint
varðandi úthlutun leyfa. „Það
stendur núna yfir skoðun á því
hvort að það eigi að bjóða upp
þessa þjónustu eða úthluta henni
á grundvelli svokallaðrar fegurð-
arsamkeppni, þar sem umsækj-
endur eru metnir," segir Einar
Hannesson hjá samgönguráðu-
neytinu. Hins vegar segir hann að
nú þegar liggi fyrir hvaða tíðnisvið
verði til úthlutunar, en það tekur
mikið mið af alþjóðlegum skuld-
bindingum sem íslensk stjórnvöld
hafa þegar undirgengist. Enn er
ekki öruggt hvort rásirnar verði
fjórar eða sex, það verður ein-
hvers staðar þar á milli."
Sturla Böðvarsson samgöngu-
ráðherra hefur lýst því yfir að
málið verði Iagt fram á alþingi í
haust, og alþingi muni því taka
endanlega ákvörðun um það
hvaða leið verði farin. I ráðuneyt-
inu er gengið út frá því að póst-
og fjarskiptastofnun muni úthluta
leyfunum fljótlega upp úr ára-
mótum.
Neytandinn borgar brúsann
Símafyrirtækjunum hér á landi
líst ekkert of vel á uppboðsaðferð-
ina, segja hættu á því að ef fyrir-
tækin neyðist til þess að greiða
allt of hátt gjald fyrir leyfi, þá
komi það niður á neytendum þ\4
þeir þurfi að borga brúsann. Bæði
Íslandssími og Landssíminn telja
óhjákvæmilegt að farsímafyrir-
tæki myndu neyðast til þess að
taka þátt í uppboði, ef af yrði. Tal
hf. telur sig hins vegar vel geta
komist af með GSM-kerfið, enda
séu miklar endurbætur í bígerð á
því.
Eyþór Arnalds, framkvæmda-
stjóri Islandssíma, segir að það
geti orðið tvíeggjað sverð að fara
út í uppboð hér á landi, líkt og
Þjóðverjar og Bretar hafa gert.
„Þessi mikli kostnaður, ef hann
fer svona algjörlega úr böndun-
um, þá lendir hann á endanum á
neytendum. Þá er hætta á því að
þriðja kynslóðin, eða þráðlaust
Internet, verði munaðarvara frek-
ar heldur en almenningsnotkun,"
segir Eyþór.
„Auðvitað á ríkissjóður að fá
pening fyrir,“ segir Eyþór. „Auð-
vitað er eðlilegt að menn greiði
fyrir réttindin. En svona hömlu-
laus uppboð eins og eru kannski í
Bretlandi og Þýskalandi, þau eru
kannski svolítið gróf.“ Hann teldi
skynsamlegra að bjóða leyfin út,
eða hafa eitthvert lágmarksgjald.
„En þessi opnu uppboð eins og í
Bretlandi, þau verða til þess að
verðið verður gríðarlega hátt og
það skilar sér í verðlaginu til neyt-
enda.“
- Þannig að það væri ekki þess
virði að greiða þelta gríðarlega
gjald fyrir?
„Eg held að þau fyrirtæki, sem
bjóða í þetta á endanum, þau
Eyþór Arnalds, framkvæmdastjóri ís-
landssima, segir að það geti orðió
tvíeggjað sverð að fara út í uppboð
hér á iandi.
bara sjá fyrir sér að þau verði að
hafa þetta, bara til þess að halda
lífi. Þetta er því ekki bara spurn-
ing um hagnað fyrir þau, heldur
spurning um að halda stöðu
sinni," segir Eyþór. „Eg held að
farsímafyrirtæki hljóti að horfa á
þetta sem Iífsnauðsyn til þess að
fara á næsta stig.“
Hann bendir ennfremur á, að
þessi leið hafi ekki verið tíðkuð
hér á landi þegar takmörkuðum
auðlindum er úthlutað. „Segja má
að uppboð hafi ekki verið uppi
teningnum hérna varðandi auð-
lindir hingað til, hvort sem það er
fiskikvóti eða útvarjjs- og sjón-
varpsrásir eða fjarskiptatíðni.
Þetta væri þá í fyrsta sinn sem
farið væri út í uppboð hér á landi
varðandi auðlindir."
Menn eru bugsi
Olafur Þ. Stephensen, upplýs-
ingafulltrúi Landssímans, segist
Ólafur Þ. Stephensen, upplýsinga-
fulltrúi Landssímans, segist ekki sjá
að neitt óeðlilegt sé við að gjald sé
tekið fyrir þessi leyfi.
ekki heldur sjá að neitt óeðlilegt
væri við að gjald sé tekið fyrir
þessi leyfi. Hins vegar segir hann
að menn séu hugsi, bæði hér og
erlendis, yfir því hvernig málin
hafa þróast, bæði í Bretlandi og
Þýskalandi. „Utboðsferlið hefur
verið nánast endalaust þannig að
boðið hefur verið út þangað til
það standa uppi jafn margir og
leyfin eru.“
Hann segir að Landssíminn
hafi nú þegar sótt um leyfi. „Og
við sjáum alveg fyrir okkur að
þetta kerfi gæti verið komið á
markaðinn hér eftir svona tvö ár.
Það fer svolítið eftir því hvernig
fyrstu tilraunakerfin sem menn
eru að boða að verði tekin í notk-
un seint á næsta ári, muni reyn-
ast. En við höfum lagt áherslu á
að það verði mótuð stefna um út-
hlutun á þessum þriðju kynslóð-
arleyfum sem fyrst og markmið
stjórnvalda verði skilgreind. Mörg
Ágúst Einarsson, formaður fram-
kvæmdastjórnar Samfylkingarinnar, er
eindregið fylgjandi því að farið verði í
uppboð á þriðju kynslóð farsíma.
ríki eru búin að ákveða sig og
langflest Vestur-Evrópuríkin, sem
við erum að bera okkur saman
við, ætla að úthluta Ieyfum á
þessu ári.“
Ólafur segir ennfremur að
Norðurlöndin hafí ákveðna sér-
stöðu að því leyti, að útbreiðsla á
notkun fjarskiptatækni er hvergi
meiri en þar. „Norðurlöndin eru
Iíka ákveðin miðstöð í þróun far-
símatækni," segir Ólafur. „Sömu-
leiðis hafa símafyrirtæki og ein-
stök hugbúnaðarhús verið að
þróa mikið af Iausnum í kringum
farsímatæknina, og sú þróun á
sér stað hér á landi ekki síður en
á öðrum Norðurlöndum. Stjórn-
völd í þessum löndum hafa lagt
áherslu á að ýta undir þróunina í
farsímatækni, sem hefur skilað
sér í meiri framleiðni í atvinnulíf-
inu, meiri atvinnutækifærum í
hátæknifyrirtækjum og meiri lífs-
gæðum almennings."
Hjálmar Árnason, varaformaður
samgöngunefndar alþingis, segir
þetta mál ekkert hafa komið til um-
ræðu ennþá í samgöngunefnd.
Ríkissjóður þarf að hemja sig
Ólafur segir að Landssíminn hafi
„út af fyrir sig skilning á þeim rök-
um að þessum leyfum verði ekki
úthlutað án endurgjalds, þetta er
takmörkuð auðlind. En hins vegar
ef tekjuöflun ríkissjóðs á að vera
aðalmarkmiðið, án þess að menn
horfi kannski til annarra mark-
miða, þá er hættan sú að það komi
niður á útbreiðslu nýju þjónust-
unnar, gæðum, þróun og að sjálf-
sögðu verðinu. Því menn verða
auðvitað að ná þessum gífurlega
stofnkostnaði einbvern veginn aft-
ur til baka ef þetta á að bera sig.“
- Ef svo færi að haldið yrði upp-
hoð, þá mynduð þið væntanlega
talia þátt í því, er það ekki?
„Eg geri fastlega ráð fyrir því.“
- Er þetta ekki hara spurning um
líf og dauða, að vera með?
„Það er náttúrlega þess vegna
sem menn hafa boðið þessar gífur-
legu fjárhæðir í leyfin. Þessi þriðja
kynslóð er í rauninni samruni
Internets og farsímans. Á báðum
sviðum stöndum við mjög sterkt
hér á íslandi. Við erum í farar-
broddi hvað varðar útbreiðslu og
þróun á farsímatækninni, og eig-
um heimsmet í útbreiðslu lnter-
netsins. Þannig að hér á Iandi eru
að mörgu leyti kjöraðstæður til
þess að vera einnig í forustusveit-
inni hvað varðar þriðju kynslóðina
á farsímum. En það er náttúrlega
ekki sama hvaða aðstæður eru
skapaðar.“
Ekki spuming tnn líf og
dauða
Jóakim Reynisson, framkvæmda-
stjóri tæknisviðs hjá Tali, tekur
undir að þær upphæðir, sem far-
símafyrirtæki hafa verið að greiða í
uppboðunum í Bretlandi og
Þýskalandi, séu grfðarlega háar.
„Ég held að flestir eigi erfitt með
að skilja hvað þetta eru háar upp-
hæðir,“ segir Jóakim. Hann segir
að Tal hf. muni fylgjast með
hvernig þessi mál þróast hér
heima og svo verði bara að skoða
stöðuna þegar stjórnvöld hafa tek-
ið ákvörðun. „Það eru greinilega
ýmis konar aðferðir notaðar við
þetta og ég held að tíminn verði
bara að leiða þetta í ljós.“
Hins vegar segist hann ekki sjá,
að það sé endilega neitt úrslitaat-
riði fyrir farsímafyrirtæki að taka
þátt í uppboði, ef svo færi að
stjórnvöld færu þá leiðina. Það sé
ekkert sjálfgefið að Tal hf. muni
taka þátt í því að greiða svimandi
upphæðir fyrir leyfi.
Hann bendir á að þótt þriðja
kynslóðin virðist að ýmsu leyti
hafa mikla yfirburði yfir GSM-
kerfið, þá sé margt óljóst enn í
þeim efnum og vel hugsanlegt að
„gamla“ GSM-kerfið geti dugað að
flestu leyti, enda sé tæknileg þró-
un GSM-kerfisins hreint ekki
komin á leiðarenda.
„Við erum að fara núna út í að
uppfæra núverandi GSM-kerfi í
aukinn gagnaflutning. Og það
mun enn frekar bætast \áð tækni á
næstu árum til þess að nýta GSM-
kerfið enn betur, fyrst þegar
GPRS-kerfið kemur og svo tekur
við það sem er kallað EDGE, en
það er tækni sem eykur enn hraða
gagnaflutnings í GSM-kerfinu,“
segir Jóakim.
Þess vegna telur hann að vel geti
farið svo, að þeir sem annað hvort
fá ekki úthlutað rás fyrir UMTS-
kerfið, eða hafa ekki áhuga á því
vegna þess að gjaldið fyrir það yrði
svo hátt, „þeir muni hreinlega nýta
sér þessa tækni og geti þá boðið
upp á sömu þjónustu og þriðju
kynslóðar kerfin geta. I þessu litla
landi okkar, þá gæti verið miklu
skynsamlegri leið að nýta GSM-
kerfið frekar og halda sig við það
frekar en að eyða miklum upp-
hæðum fyrir eitthvað leyfi.“
- Þannig að þetta er ekkert endi-
lega spurning um líf og dauða fyrir
fyrirtæki á þessum markaði?
„Nei, það er það ekki. Og á Is-
landi erum við ekld flciri en hvað
280 til 300 þúsund á næstu árum,
þannig að með þessu kerfi og þeim
möguleikum sem þar bjóðast, þá
mun verða hægt að bjóða ansi
mikið af þjónustu á GSM-kerfun-
um.“
Uppboð væri besta leiðin
Agúst Einarsson, formaður fram-
kvæmdastjórnar Samfylkingarinn-
ar, er hins vegar eindregið fylgj-
andi því að farið verði í uppboð á
þriðju kynslóð farsíma. „Það er sú
aðferðafræði sem jafnaðarmenn í
nágrannalöndunum hafa notað,
bæði í Bretlandi og Þýskalandi,
með sérlega góðum árangri," segir
Einar. „Þetta er dæmi um tak-
markaðar auðlindir, sem eru í eigu
ríkisins, og það er fullkomlega
eðlilegt að reynt sé að fá eins hátt
gjald fyrir það eins og hægt er. Og
uppboð er einfaldlega besta leiðin
til þess.“
Ágúst bendir á, að ef álíka upp-
hæð fengist úr uppboði hér og
fékkst í Þýskalandi, þá gæti verið
hér um að ræða upp undir tíu
milljarða króna. Hann telur því
líldegt að hér verði um að ræða
fjárhæðir sem geta numið millj-
örðum. „Þó veit maður að vísu
ekkert hvað kemur út úr þessu,"
segir hann, „það fer eftir stærð
markaðarins. Fyrst er að taka
þessa grundvallarákvörðun um að
það eigi að fara fram uppboð."
Ágúst er þó ekki þeirrar skoðun-
ar, að þessa fjármuni eigi að nota
til þess að auka umsvif ríkisins í
hefðbundnum skilningi. „Mér
fyndist eðlilegt að menn eyrna-
merktu afraksturinn í einhverja
tiltekna hluti fyrir almenning í
landinu. Það gæti verið til dæmis
að Iækka skatta eða stytta biðlista
í heilbrigðistkerfinu. Þannig að al-
menningur fengi þetta beint til sín
milliliðalaust. Þetta yrði því notað
til þess að vinna að tilteknum
markmiðum í þágu almennings."
- Þú ert ekkert hræddur við að
þetta sé of dýrt fyrir símafyrirtækin
og það komi niður á neytendum?
„Nei, nei. Svona uppboð er nátt-
úrlega fjölþjóðauppboð og maður
veit ekkert í sjálfu sér hver hrepp-
ir það, hvort það verða íslensk fýr-
irtæki eða útlensk fyrirtæki. Þetta
er orðið alþjóðlegt eignarhald á
þessum símafyrirtækjum. Það hef-
ur sýnt sig að þetta laðar Iíka fram
samkeppni á milli fyrirtækja. Það
er gætt þess að það verði mörg fyr-
irtæki sem fái þessar rásir og þau
muni síðan keppa sfn á milli, það
er reynslan erlendis og það þýðir
lágt verð fyrir neytcndur. Þannig
að þessi aðferðafræði hún er mjög
í þágu neytenda, enda eru nú
neytendur líka fólldð í landinu
sem á þessi réttindi. Og svo er
þessi aðferðafræði í samræmi við
málflutning Samfylkinigarinnar í
öðrum málum, eins og til dæmis
með veiðiheimildir, vatnsorku og
aðrar auðlindir sem eru hér á
Iandi,“ segirÁgúst Einarsson.
Flest vitum við hann laumast stundum til að drepa fugla þótt hann sé
pakksaddur - en að hann kisi okkar væri afkastamesta veiðidýrið vorum
við alveg grunlaus um.
fíeimili skottiiriim
mesta veiðidýrið
Bresk könntm leiddi í
ljós að heimiliskött-
urijin er langsamlega
afkastamesta veiði-
dýrið, drepur þar 250
milljón fugla og dýr á
ári.
„I könnuninni voru athugaðar
veiðar 16 dýrategunda, sem
sumar voru mjög afkastamiklar
við veiðarnar. Það sem kom þó
mest á óvart var að það dýr sem
sló öll met við veiðarnar var kisi,
gamli góði heimiliskötturinn.
Breskir kettir drepa árlega 250
milljónir fugla og annarra dýra“.
Það er Sigmar B. Hauksson sem
segir í Skotvís frá athygliverðri
könnun sem breska skotveiðifé-
Iagið lét gera þar f landi á veiðum
annarra „dýra“ en mannsins. En
niðurstöður hennar voru m.a.
birtar í tímaritinu Shooting
Times undir fyrirsögninni: „Mir-
ror, mirror on the wall, who's the
baddest of them all?“
Minkurinn áhrifameiri en
allar skotveiðar
„Við inegum ekki gleyma því að
það eru ýmsir aðrir en maðurinn
sem veiða. Mörg dýr lifa á veið-
um. Þessi dýr köllum við rándýr,
alla vega sum þeirra, en í flestum
tilfellum er það rangnefni þar
sem dýrin eru ekki að ræna
neinu“, segir Sigmar. Veiðarnar
séu í náttúrulegu eðli þeirra.
Það er ekki fyrr en maðurinn fer
að ráðskast með náttúruna og
reyna að aðlaga hana sínum
þörfum að illa fer og dýr verða að
rándýrum. í því sambandi mætti
nefna innflutning villiminks til
íslands á sínum tíma. „Minkur-
inn hefur haft meiri og afgerandi
áhrif á íslenska náttúru en allar
skotveiðar frá upphafi“.
Bílliim miídíl ógnvaldur
Þrátt fyrir allt segir Sigmar dýr-
unum þó ekki stafa mesta hættu
af veiðum manna og dýra.
Margir ógnvaldar séu mun
hættulegri. Einn þeirra sé bíll-
inn. Þannig hafi rannsóknir í
Svíþjóð sýnt að þar í landi verði
500.000 til 1.000.000 fuglar -
hálf til ein milljón fugla - fyrir bíl
og drepist ár hvert. Auk þess
verði 250.000 til 500.000 ýmiss
önnur smádýr fyrir bíl á ári, m.a.
broddgeltir, hérar, kanínur,
íkornar og refir. Til dæmis sé vit-
að að um 25.000 hérar, 40.000
kanínur og 20.000 fasanar séu
árlega drepnir í umferðinni í Sví-
þjóð, eða um helmingi fleiri dýr
en skotin sé af veiðimönnum.
Þar við bætist svo fjöldi stærri
dýra eins og elgsdýra og hjarta.
„ Andaverksmiöj a“
Evrdpu...
I Ástralíu sé hins vegar gríðarlegt
skógarhögg helsta ógnunin við
villta fugla. Einn af hverjum
fimm fuglum sé þar í útrýming-
arhættu vegna þessa. „Áætlað er
að 7,5 milljón fugla drepist ár-
lega vegna skógarhöggsins og
talið að hvorki fleiri né færri en
25 fuglategundir hafi dáið út
vegna þess. Nútíma tækni og
óstjórnleg græðgi mannsins er
því helsta ógnunin við villt dýr -
ekki veiðar", segir veiðimaðurinn
Sigmar B. Hauksson, sem hvetur
íslenska veiðimenn til að vera á
verði, m.a. varðandi íyrirhugaðar
framkvæmdir við Mývatn „anda-
verksmiðju" Evrópu. - HEI
Frelsissímiim erlendis
Síminn GSM hefur nú aukið
þjónustu við þá viðskiptavini
sína sem nota svonefnt
Frelsiskort í farsímum sínum. Til
þess hefur ekki verið hægt að
nota kortin erlendis, þar sem far-
símalýrirtæki erlendis hafa ekki
aðgang að upplýsingum um inn-
eign korthafans í kerfi Símans.
Nú geta Frelsisnotendur get haft
samband við Símann og Iátið
breytasímanúmeri sínu í al-
inennt GSM-númer. Viðkom-
andi fær þá sendan reikningeftir
á fyrir notkun á því tímabili, sem
sfmakortið er skilgreint sem al-
mennt GSM-kort. Þegar við-
komandi kemur heim aftur getur
hann breytt númerinu aftur.