Dagur - Tíminn Reykjavík - 25.01.1997, Blaðsíða 3

^Hítgur-ÍEmtmn
Laugardagur 25. janúar 1997 - 3
F R E T T I R
Rannsóknir
Ógnar raksápa karlmennsku?
Er þessi piltur að fara karlmennsku sinni að voða? Myn&. jhf
Karlmenn sem nota
mikið af hreinlætis-
vörum, s.s. rakspíra,
raksápu og hár-
þvottalög, gætu átt á
hættu minnkandi frjó-
semi, stærri brjóst og
minni kynfæri, vegna
efna í þessum vörum
sem líkja eftir kven-
hormóninu estrogen.
Samkvæmt breska blaðinu
Sunday Telegraph vilja
margir virtir breskir vís-
indamenn nú láta banna þessi
efni, sem ganga undir nafninu
Alkyl Phenol Ethoxylates, APE,
eða a.m.k. láta setja viðvaranir
á umbúðirnar, svipaðar þeim
sem nú eru settar á tóbaksum-
búðir hér á landi.
Þegar APE efnin komast í
snertingu við vatn líkja þau eft-
ir kvenhormónum og lama
þannig virkni karlhormóna,
sem sjá til þess að karlinn
myndi nægjanlegt magn sæðis-
fruma. Rannsóknir hafa leitt í
ljós að tilvist þessarra efna í
vötnum breytir hængum í
hrygnur og séu karlkys rottur í
miklu návígi við estrógen hefur
það áhrif á eistu þeirra og
Qölda sæðisfruma og getur
einnig valdið krabbameini í
þvagrás.
Skoski efnafræðingurinn dr.
Richard Dixon, sem er yfirmað-
ur rannsóknadeildar umhverf-
isverndarsamtakanna Vinir
jarðar, segir að þar sem tengsl-
in milh APE efna og afbrigði-
legrar hormónastarfsemi í dýr-
um séu fullsönnuð, hljóti einnig
að vera hætta á að menn taki
þessi efni til sín í gegn um húð-
ina.
í sama streng tekur prófess-
or John Sumpter við Burnel há-
skóla, sem hefur gert ítarlegar
rannsóknir á fiskum í þessu
samhengi og telur rökrétt að
álykta að það sem kvengeri
fiska hafi sömu áhrif á karl-
menn.
„Það er vitað í dag að mörg
svona efni fara í gegnum húð,“
segir Reynir Tómas Geirsson,
kvensjúkdómafræðingur, í sam-
tali við Dag- Tímann. „Og enn-
fremur að frjósemi karla á
Vesturlöndum fer almennt
minnkandi.
Hins vegar hef ég ekki séð
rannsóknir, sem sanna að það
magn af APE efnum, sem berst
inn um húð karlmanna við
venjulega notkun á hreinlætis-
vörum sé nægjanlegt til að hafa
þessar afleiðingar. Það er líka
erfitt að sundurgreina þættina
sem kunna að valda auknum
kvenhormónum í vestrænum
karlmönnum, en orsakanna
kann m.a. að vera að leita í
breyttu mataræði þar sem þeir
dæla í sig kolvetnum í stað
prótína. Þannig fá karlmenn
líka fitubrjóst. Kannski er þó
öruggast fyrir menn að halda
sig bara við vatnið og sápuna,
enda eru þeir ekkert minni
karlmenn þó að þeir ilmi ekki
eins og heil snyrtivörubúð."
Þeim íslensku karlmönnum,
sem vilja helst ekki segja skilið
við sinn rakspíra skal þó bent
á það til hugarhægðar, að enn
sem komið er a.m.k. virðist
frjósemi þeirra ekki vera á und-
anhaldi, því íslenskar konur
fæða að meðaltah mun fleiri
börn en kynsystur þeirra í ná-
grannalöndunum. H.H.S.
mmmm
Barnið fer
úr lancli
Kehy Jean Helton hélt
utan til Bandaríkj-
anna í gær með dótt-
ur sína Zenith Helton.
Mæðgurnar komu frá
Reykjavík í fylgd sendiherra
Bandaríkjanna og lögregl-
unnar til Flugstöðvar Leifs
Eiríkssonar. Þar flutti hún
stutta yfirlýsingu þar sem
hún þakkaði m.a. íslenskum
stjórnvöldum fyrir veitta
aðtoð. „Þetta er eins og að
eignast barn á nýjan leik.
Þegar við komum heim
verðum við aftur fjöl-
skylda,“ sagði Kelly.
Þegar hún var spurð um
samskipti hennar við móður
sína svaraði hún engu og
kvaddi íjölmiölamenn sem
hafa fylgst náið með þessu
óvanalega máh.
Day Olin Mounth, sendi-
herra Bandaríkjanna á ís-
landi, sagði í samtali við
blaðamann að hann væri
mjög ánægður með hvernig
íslensk stjórnvöld komu að
málinu. „Það urðu ánægju-
legir endurfundir hjá
mæðgunum og við erum
hamingjusamir með hvernig
því lauk,“ sagði sendiherr-
ann. Aðspurður hvernig
tekið yrði á málefnum Han-
es hjónanna, þ.e. ömmu
stúlkunnar og eiginmanni
hennar, sagðist hann ekki
geta tjáð sig um það að
öðru leyti en því að líklega
myndu dómstólar I Banda-
ríkjunum útkljá þau.
HB, Suðurnesjum.
Austurland
Loðnuvertíðin kallar á
endurbætur raforkukerfis
Mikil ijárfesting á sér
stað á Austurlandi
vegna vinnslu á upp-
sjávarfiski, m.ö.o. síld og loðnu,
og kallar þessi gífurlega Ijár-
festing í aukinni frystigetu á
aukna raforku sem Rafmagns-
veitur ríkisins á Austurlandi
hafa brugðist við með stækkun
á heimtaugum vegna þeirra
umsókna sem borist hafa. RA-
RIK á Austurlandi hefur þurft
að auka flutningsgetu raforku á
öllum þéttbýlisstöðum frá
Hornafirði til Vopnaíjarðar að
Borgarfirði eystra og Breiðdals-
vík undanskildum.
Sigurður Eymundsson, raf-
veitustjóri RARIK á Austur-
landi, segir að ekki hafi enn
skapast nein vandræði við út-
vegun þeirrar umframorku sem
farið hefur verið fram á. Það
eina sem vert sé að hafa
áhyggjur af er að kerfin á ein-
staka stöðum séu of veik vegna
notkunar þessara stóru véla
RARIK hefur þurft að
auka flutningsgetu
raforku á flestum
stöðum frá Hornafirði
til Vopnafjarðar og
ekki þarf að grípa til
díselvéla þegar að
mesta álagstíma
kemur.
sem settar hafa verið upp, þ.e.
þeim startstraumi sem þær
þurfa sem er um Ijórfalt meiri
en venjuleg notkun. Þannig
vandamál þarf að leysa á Stöðv-
arfirði. Orkunotkunin mun auk-
ast um 10 megawött þegar öll
frystihús og verksmiðjur verða
komnar í fulla notkun á loðnu-
vertíðinni, en í dag er notkunin
um 30 megawött. Hvergi á
Austurlandi eru keyrðar dísel-
vélar í dag til raforkufram-
leiðslu, en þær eru til staðar
sem varaafl á öllum þéttbýlis-
stöðum ef í nauðir rekur. Raf-
orkan til sjávarútvegsins er seld
á iðnaðargjaldi, og er sú gjald-
skrá í lægri kantinum, en mis-
jöfn eftir því hvernig hún er
nýtt, lægst við bestu nýtinguna.
Hún skiptist í aflgjald og orku-
gjöld, og ef hámarksnotkun
eykst skyndilega verður aflgjald
tiltölulega hátt. GG
V-Skaftafellssýsla
Einn læknir í sýslunni
Slæmt ástand ríkir nú í
læknamálum í Vestur-
Skaftafellssýslu. Einungis
einn læknir sinnir íbúum á
svæðinu frá Austur-Eyjafjalla-
hreppi að Lómagnúpi og er þar
um að ræða miklar vegalengdir.
Læknirinn sem þessu sinnir,
hefur aðsetur í Vík í Mýrdal en
ekki hefur tekist að manna
stöðu læknis á Kirkjubæjar-
klaustri sem á að sjá um aust-
ari hluta V- Skaftafellssýslu..
Þetta ástand hefur varað síð-
an læknar sögðu upp störfum í
haust. Læknirinn sem áður
starfaði á Kirkjubæjarklaustri
endurréði sig ekki er samning-
ar tókust við lækna og því hef-
ur verið læknislaust síðan á
Klaustri. Afleysingalæknir
fékkst um mánaðartíma í vetur
og yfir jólin. Læknirinn í Vík
hefur því verið á bakvakt mán-
uðum saman og ekki fengið
neinn til að leysa sig af. Hann
kemur tvisvar í viku á Klaustur.
Margt fólk fer daglega austur
að Skeiðarársandi til að skoða
ummerki hlaupsins og þar hafa
orðið óhöpp en ekki alvarleg
fram að þessu.
Búið er að ráða lækni í stöð-
una á Kirkjubæjarklaustri en sá
böggull fylgir skammrifi að
hann kemur ekki til starfa fyrr
en í haust. Væntanlega fást
læknanemar til starfa í sumar
en fram að því sinnir læknirinn
í Vík öllu svæðinu. -hþ.