Dagur - Tíminn Reykjavík - 26.03.1997, Blaðsíða 4

16 - Miðvikudagur 26. nMrs 1997
Jlagur-'QIóramt
Wmfkíðaíauót
______o______
Miimíináttarkeimd upprunans
Marga íslendinga dreym-
ir um að hafa fæðst
annars staðar á hnett-
inum. Pá langar svo mikið til að
vera útlendingar að þeir eru í
bullandi afneitun á legu lands-
ins og loftslag, gerð samfélags-
ins, stöðu þess í heiminum og
samfélagi vestrænna ríkja. Þeir
skammast sín fyrir uppruna
ir kannski best sjálfsmynd okk-
ar í dag, sem einkennist af
blöndunni heimóttarskapur og
mikilmennskubrjálæði.
Alþjóðlegir útlending-
ar
Þessi klofningur í þjóðarsálinni
birtist okkur á ýmsum sviðum
mannlífs og þjóðlífs, en íslend-
ingar eru svo góðir leikarar að
þeir láta sem hann sé ekki til og
eru alltaf að setja á svið sýnd-
arveruleika. í stað þess að nota
leikhúsin til þess, þar sem það
er leyfilegt og beinlínis nauð-
synlegt, þá nota þeir fyrirtæki
og stofnanir, íjölmiðla og aug-
láta freista sín og syndga. En
þrátt fyrir messu Mammons-
dýrkenda um okkar yndislegu
velferð og hvað við höfum það
gott miðað t.d. við Breta, þá er-
um við margklofin þjóð, stétta-
skiptingin hefur aldrei verið
sýnileg, þótt innrætingarmask-
ína kaupmennskunnar reyni að
slétta yfir allt og gera alla eins
og láta sem íslendingar séu al-
þjóðlegir útlendingar í vinnu-
búðum við heimskautsbaug. Við
komumst hvorki frá landinu og
loftslaginu, né sögunni og for-
tíðinni. Og við komumst ekki
heldur frá misskiptingu pening-
anna, hvað þá stéttaskiptingu

Enginn veit heldur lengur hvað það merkir að vera íslendingur, okkur er að takast að má burtu öll okkar sérein-
kenni, sem gerðu okkur einmitt svo etirsóknarverð í augum útlendinga.
sinn og leggja allt kapp á að
þurrka sem fyrst út allar leifar
af sögu sinni og fortíð. Þeir vilja
helst að nútíminn hafi alltaf
verið til, neita að horfast í augu
við íslenskt samfélag eins og
það lítur út í dag og skilja að
það hefur að mestu orðið til á
sl. fimmtíu árum. Þess vegna er
allur samanburður við stærri
og eldri ríki okkur svo óhag-
stæður og oft á tíðum hlægileg-
ur. Að bera saman 270 þúsund
manna þjóðfélag á gelgjuskeiði
við 60 milljón manna rótgróið
iðnríki eins og t.d. Bretland lýs-
lýsingar til að telja okkur trú
um að við lifum í öðruvísi þjóð-
félagi en raun ber vitni. Þannig
er reynt að telja okkur trú um
að hér sé engin stéttaskipting,
engin fátækt, ekkert óréttlæti,
engin óhamingja. í punktaþjóð-
félaginu hafa allir jafnan rétt til
að græða, þótt gróðinn verði
ekki sýnilegur fyrr en eftir dúk
og disk. Sem minnir á sölu af-
látsbréfa án afláts hér á öldum
áðiu- sem tryggði aðgang að
himnaríki. Þá keyptu menn sér
frelsi frá syndum og freisting-
um, nú borga menn fyrir að
hugarfars og sköpunar, sem
líka myndar gjá í samskiptum
manna. Sú gjá er dýpri og
hættulegri en peningagjáin, því
hún birtist okkur í vanhæfni
okkar til að setja okkur í spor
annarra, skilja mismunandi
hugsunarhátt, virða annarra
manna sjónarmið og skoðanir.
Þessi vanhæfni leiðir svo til
þess sem er alvarlegast en það
er vanhæfni okkar til að mynda
tengsl sem eru djúp og varan-
leg.
Upplausn merkingar
og tengsla
0g kannski er einmitt þetta
tengslaleysi eitt helsta einkenni
á þessum blessaða nútíma, sem
allir eru svo skotnir í. Allt er í
upplausn, ekkert hefur lengur
óhaggandi gildi, ekert merkir
það sama og áður, við erum
villuráfandi í heimi sem kennir
okkur fyrst og síðast að full-
nægja öllum þörfum okkar hér
og nú. Nútíminn kennir fólki að
enginn hafi verið til á undan
þér og þess vegna verður upp-
hafning egósins vort andlega
brauð. Að lokum kannast eng-
inn lengur við sjálfan sig, enda
veit enginn lengur hver hann
er, egóið er á fríkorti og tútnar
út á kostnað sjálfsins. Enginn
veit heldur lengur hvað það
merkir að vera íslendingur,
okkur er að takast að má burtu
öll okkar séreinkenni, sem
gerðu okkur einmitt svo eftir-
sóknarverð í augum útlendinga.
Það er bara svo púkalegt að
vera íslendingur, jafnvel tungu-
málið er handónýtt svo ekki sé
minnst á íslensk nöfn, það get-
ur enginn útlendingur borið
þau fram á alþjóðavettvangi,
þar sem við viljum svo mikið
láta til okkar taka. Ef ekki væri
þessi hryssingslega veðrátta og
stórbrotna náttúra og hafið allt
í kring, þá tækist okkur kannski
enn betur að verða þeir alþjóð-
legu útlendingar sem marga
dreymir um, en það er ekkert
smámál að flýja uppruna sinn.
Við verðum því að halda áfram
að moða úr minnimáttarkennd
upprunans. Að vera sannur ís-
lendingur er kannski einmitt að
vera alltaf útlendingur og skoða
land sitt og þjóð með bernskri
forvitni framandi augna.
Hinn hvíti fyrirmyndarfaðir
mar Ragnarsson, hin
ástsæla þjóðhetja ís-
lenskrar alþýðu,
samdi fyrir nokkrum miss-
erum texta við lag Billy Joel
og ijallaði þessi texti Omars
um hina íslensku konu. Lag-
ið varð vinsælt í útgáfu
Ómars, einkum meðal
kvenna, sem þótti loksins
kominn fram einhver sem
skildi þær og amstur þeirra
og þrautir í gegn-
um aldirnar. Satt
að segja var lag
Ómars samfelld-
ur lofsöngur til
hinnar íslensku
konu þar sem
hún var mærð á
öllum stigum
þroska síns og í
hinum ólíkustu
hlutverkum sínum. Sann-
leikurinn var sá að margir
grétu yfir einskærri góð-
mennsku þessarar íslensku
konu og glöddust innilega í
hjarta sínu yfir því að mitt í
illsku heimsins skuli slík
góðmennska vera til.
Nýr söngur
Garri hefur nú heyrt því
fleygt að von sé á öðrum
texta frá Ómari við þetta
sama lag Billy Joel. Það er
um hinn íslenska föður. Til-
efni þess lags mun vera
framkoma Össurar Skarp-
héðinssonar, ritstjóra Al-
þýðublaðsins, sem nú hefur
ekki opnað svo munninn
eða stungið niður penna í á
annað ár án þess að minn-
ast á að hann sé faðir og
hversu mikilvægt og stór-
fenglegt og dásamlegt og
yndislegt og ólýsanlegt og
ljúft hlutverk honum það
þyki vera.
Össur er svo mikill faðir
að sumir halda að hann sé
eini faðirinn á íslandi en svo
mun þó ekki vera. Hins veg-
ar er hann hinn íslenski
hvíti fyrirmyndarfaðir, sem
nú mun væntanlega verða
karlleg holdgerfing á lagi
Ómars um íslensku konuna.
Þá munu menn um land allt
gráta af gleði yfir þeirri ein-
skæru góðmennsku þessa
íslenska föður sem er ávallt
og alla tíð á pabbavaktinni.
Það er mikil gæfa fyrir ís-
lensku þjóðina að eiga svo
góða menn á ritstjórastólum
og í formennsku nefnda á
Alþingi, en Össur
er sem kunnugt
er formaður heil-
brigðisnefndar.
Þannig man Garri
ekki betur en að
Össur hafi einmitt
bent á það á
þingi í síðustu
viku hve brýnt
mál lenging fæð-
ingarorlofs fyrirburamæðra
væri, það skyldi faðir eins
og hann manna best.
Geðvonskuköst
En vegna þess að enginn er
fullkominn hljóta menn líka
að fyrirgefa Össuri þó hann
brjótist stundum undan
fargi góðmennskunnar ann-
að slagið og skrifi pistla sem
mannfyrirlitning, hroki og
sjálfumgleði geislar af.
Þessum pistlum Össurar
hefur heldur verið að fjölga
upp á síðkastið samfara því
að hann settist í ritstjóra-
stólinn á Alþýðublaðinu. En
Össuri er þó ekki alls varn-
að, jafnvel ekki í geðillsku
köstunum sínum. Hann hef-
ur sem betur fer vit á því að
vera ekki að spilla góð-
mennskuímynd sinni með
því að gangast við skrifun-
um og hefur þau því að
sjálfsögðu nafnlaus í blaði
sínu. Þannig hefur honum
tekist að halda uppi merkj-
um fyrirmyndarföðurins,
sem Ómar Ragnarsson er
sagður sjá sig knúinn til að
syngja um. Garri