Dagur - Tíminn Reykjavík - 26.04.1997, Qupperneq 8

8 - Laugardagur 26. apríl 1997
jDagur-XEímtmt
PJÓÐMÁL
3Dagur-®ímtrat
Útgáfufélag: Dagsprent hf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjóri: Stefán Jón Hafstein
Aðstoðarritstjóri: Birgir Guðmundsson
Framkvæmdastjóri: Marteinn Jónasson
Skrifstofur: Strandgötu 31, Akureyri, Garðarsbraut 7, Húsavík og Þverholti 14, Reykjavík
Símar: 460 6100 og 563 1600
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk. 1.600 kr. á mánuði
Lausasöluverð kr. 150 og 200 kr. helgarblað
Prentun: Dagsprent hf./ísafoldarprentsmiðja
Grænt númer: 800 70 80
Fax auglýsingadeildar: 462 2087 - Fax ritstjórnar: 460 6171
Brauð
í fyrsta lagi
Einhvers staðar í íslenska efnahagsundrinu eru á
sveimi 2-300 milljónir sem heita auknar skuldir
heimilanna vegna verðhækkunar á brauðum.
Stóru verksmiðjuframleiðendurnir tóku forskot á
kauphækkunarsæluna og hækkuðu vörur sínar um
heil 10 prósent. Petta vekur athygli á furðulega
háu brauðverði hér á landi. Svokölluð frjáls sam-
keppni' hefur engu skilað í þessu efni. íburðarmikil
bakarí og stórkostlegar verksmiðjur eru algjörlega
sammála um að halda uppi fáránlegu brauðverði.
í öðru lagi
Hvernig stendur á því að fjöldaframleidd verk-
smiðjuvara sem stöðug og jöfn spurn er eftir kost-
ar almenning miklu meira en ef hver og einn býr
hana til sjálfur? Kaupir inn hráefni og orku á smá-
söluverði? Á hátíðisdegi bakara, bolludegi, er hægt
að vera á bankastjórahjónakjörum við að sletta
vatnsdeigi. Öll þessi brauð með meira og minna
skringilegum nöfnum eru ílutt inn blönduð og til-
búin í ofninn. Hvers vegna skilar hagræðingin sér
ekki til neytenda? Adam Smith hefði orðið hissa.
J
í þriðja lagi
Mannbætandi iðja eins og að baka sitt eigið brauð
losar streitu, skapar sálinni ró og sparar heimihnu
mikla peninga. Skiljanlegt er þó að einhver vilji
kaupa þessa þjónustu. En fyrir óinnvígða leikmenn
er óskiljanlegt hvers vegna hún er svona dýr. Hér
á landi er rifist um miklu minni upphæðir en felast
í brauðkaupum heimilanna. Vill ekki Samkeppnis-
stofnun vinsamlegast iíta á verðmyndun brauða í
landinu? Við vitum öll að hörð samkeppni ölhúsa
skilar engu nema okri á bjór. Brauðin virðast und-
ir sömu sök seld.
V
Stefán Jón Hafstein.
_______________________y
Sp

Ittó
Er hægt að merkja stefnubreytingu í orðuveitingum
forseta íslands, skv. orðuveitingum hans
á sumardaginn fyrsta?
Sr. Pétur
Þórarinsson
í Laufási
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir
alþingismaður
Þegar ég heyri þessi
nöfn finnst mér
koma meira þar
fram fólk sem hefur unn-
ið einhver afrek, og ekki
endilega fólk sem komið
er á efri ár. Þetta fólk sem
nú hlýtur viðurkenningu
fær hana ekki endilega
fyrir störf sín, heldur
einnig fyrir unnin afrek,
áhugamál og sigra.
Stefnubreytingin er því
greinileg - því gjarnan
hefur orðan farið til emb-
ættismanna og annarra
slíkra. Hér er sjónarhorn-
ið mun víðara.
Það er greinilegt að
með þessum nýjustu
orðuveitingum er
verið að horfa í þessu
sambandi, til annarra
hópa en venja hefur verið.
Þarna er yngra fólk og
fólk sem er að takast á við
nýstárleg verkefni. l’ar
nefni ég til dæmis Björku
Guðmundsdóttur. Orðu-
veitingin nú er alveg f
anda þess sem Ólafur
Ragnar Grímsson talaði
um í kosningabaráttunni
fyrir ári síðan.
Sigríður
Stefánsdóttir
bajarfulltrúi
á Akureyri
Þetta hef ég nú ekki
íhugað mikið, en ég
tók að minnsta kosti
eftir því að fleiri konur
fengu orðuna nú, en oft
áður. En heildarmyndin á
þessu skýrist frekar þegar
Ólafur Uagnar Grímsson
hefur afhent orðuna oftar.
En auðvitað koma tillögur
í þessu efni frá orðunefnd-
Hákon
Aðalsteinsson
skógarbóndi á Itúsum
á Héraði
Mér dettur nú bara í
hug vísan eftir Jón
Helgason, prófess-
or í Kaupmannahöfn, þar
sem hann segir: Ef allt
þetta fólk fær í glitsölum
himnanna gist, / sem gerir
sér mat úr að nudda sér
utan í krist, / þá hlýtur sú
spurning að vakna, hvort
mikils sé misst, / þó mað-
ur að síðustu lendi í ann-
arri vist.
Andspyrnuhetjur nútímans
„Allra skýrast sést hvernig
stríðið hefur mótað okkur öll
þegar verkföll eru í nánd. ís-
lenska hamstrið, taumlaust, ör-
væntingarfullt, eigingjarnt, á
rót sína annað hvort í seinni
heimstyrjöldinni eða einhverju
öðru stríði. Menn eru að birgja
sig upp fyrir sex ára stríð og
þeir sem koma mjólk til Reykja-
víkur í trássi við verkfallið h'ta á
sig sem eins konar hetjur and-
spyrnuhr eyfingarinnar. “
- Ármann Jakopsson í DV í gær.
„Valdabarátta í samtökum
Filppseyinga á íslandi"
- Fyrirsögn í Helgarpóstinum.
Stórt spurt
„Til hvers eru karlmenn nýtir?“
- Önnur fyrirsögn í Helgarpóstinum.
Alveg nýtt
„Þetta er ekkert annað en ein-
ræðistilburðir og vinnubrögð
sem maður hefur aldrei kynnst
og ekki heyrt af annars staðar.“
- Friðrik Guðmundsson í DV um sam-
skipti við framkvæmdastjóra Hraðfrysti-
húss Þörshafnar.
Út með hana
„Það er greininlegt að íslenska
sauðkindin á vaxandi vinsæld-
um að fagna í Kanada og
Bandaríkjunum.“
- Ólafur R. Dýrmundsson í Bændablað-
inu.
Að missa minnihlutann
Ian Smith var ieiðtogi hvítra manna í
Ródesíu í Suðaustur-Afríku á blóma-
skeiði landsins þar til innfæddir tóku
við stjórnartaumum og kölluðu landið
Simbabve eða eitthvað svoleiðis. Áður
var landið bresk nýlenda. Ian Smith hef-
ur skrifað bókina Svikráð um stjórnmálin
í Ródesíu og fylgdi henni úr hlaði á
skjánum fyrir skömmu. Ánægjulegt var
fyrir mann af sauðahúsi pistilhöfundar
að sjá helsta framvörð hvítra manna við
hestaheilsu og í banastuði.
Sá gamli sagðist aldrei hafa tapað fyr-
ir andstæðingum sínum á ferlinum
heldur vera svikinn af samherjum í lokin.
Jafnframt sagði hann svarta fbúa lands-
ins koma til sín í dag og sakna stjórnar-
setu hvítra manna. Þá sultu börnin
þeirra að minnsta kosti ekki, sögðu þeir
svörtu. Stjórn hvíta minnihlutans er þá
ekki alls varnað í löndum svartra. En
viðtalið riíjaði upp annan skilning á orð-
inu minnihluti.
Fyrir nokkrum árum sat pistilhöfund-
ur Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna í
New York og kynntist þar kennara á
Manhattaneyju með kolsvart hörund.
Báðum þótti jafn lítið til uppruna hins
koma og fyrir bragðið tókst með þeim
ágætur kunningsskapur í jafnræði. Kenn-
arinn rak námskeið á vegum borgarinn-
ar fyrir afgangskrakka þjóðfélagsins.
Krakkarnir fengu vinnu á daginn gegn
því að ganga í skóla á kvöldin eða öfugt.
Kvöld eitt bauð surtur pistilhöfundi í
heimsókn að segja krökkunum frá Alls-
herjarþinginu, Þingmannasamtökum
NATO, Alþingi við Öxará og fleiri undrum
veraldar. í hópnum voru einkum frelsað-
ir dópsalar og viðreistar smámellur og
voru krakkarnir ýmist
af svörtu bergi brotnir
eða frá eyjunni Puertó
Ríkó í Karíbahafi.
Fór sem pistilhöf-
und grunaði að
áheyrendur sperrtu
ekki eyrun undir irá-
sögn af þúsund ára þinghaldi í Norðurís-
hafinu og fýldu heldur grön. Þegar talið
barst hins vegar að glæpum og refsingu
sá pistilhöfundur sér leik á borði að
blása lífi í glæðurnar. Sagði krökkunum
að fá afbrot væru framin á íslandi og lík-
lega af því að þar bjó aðeins fólk með
hvftan hörundslit.
Krakkarnir brugðust hart við þessari
átthagafræði og hafi pistilhöfundur búist
við sprethnífum á lofti varð honum ekki
að ósk sinni. Nú höfðu hins vegar allir
eitthvað til málanna að leggja og héldu
fimlega á málstaði sínum. Harðast gekk
fram stúlka nokkur frá Puertó Rfkó og föl
á hörund eins og Mjallhvít í ævintýrinu.
Pistilhöfundur spurði hvað hún vildi upp
á dekk hvít eins og nýfallinn jólasnjór.
Sjálf sagðist hún vera svertingi í merg og
bein þó hún væri ekki svört á húð og hár.
Alltént heyrði hún til kolsvörtum minni-
hluta og engar refjar.
Nú hefði telpan
getað hæglega gengið
inn í öll betri samfé-
lög hvítra manna í
veröldinni og kynnt
sig sem dóttur hjón-
anna í næsta húsi.
Pistilhöfundur spurði því hvort stúlkan
heyrði til hvítum minnihluta á Puertó
Ríkó og óttaðist um líf og limi eins og
hvi'tir minnihlutar gera i' negrabyggðum
nema svíkja lit. Hún hélt nú ekki. Á
Puertó Ríkó er aðeins einn minnihluti,
sagði hún, og það er margfaldur meiri-
hluti svartra manna á eyjunni. Minnihluti
er alltaf minnihluti og hvort sem hann er
í meirihluta eða ekki.
Orðið minnihluti er þvi' ekki lengur
rétta orðið yfir minnhluta af fólki eða
einhverju öðru mælanlegu. Hvítur minni-
hluti er annar minnihluti en svartur
minnihluti. Minnihlutar hvítra landa og
meirihlutar svartra landa eru að samein-
ast í einn allsherjar minnihluta. í augum
krakkanna var minnihluti ávísun á bæj-
arvinnu og aðgöngumiði að kvöldnám-
skeiðum. Minnihluti er nýtt orð yfir sér-
stakar þarfir litaðs fólks í heimi hvíta
mannsins.
Minnihluti er staða í þjóðfélaginu og
lífsviðhorf. Stöðutákn. Fólki gengur
miklu betur að rökstyðja kröfur si'nar á
hendur samfélaginu ef það leggur fram
réttan minnihluta máli sínu til stuðnings.
Og hvaða minnihluti er betri en svartur
minnihluti í landi hvíta meirihlutans. Alla
vega ekki svartur meirihluti í landi hvíta
minnihlutans. Um það vitna gamlir þegn-
ar Ian Smith í nýju Simbabve.
Utan minnihlutans hverfur hins vegar
sérstaðan og kröfugerðin fellur úr for-
gangsröð niður í almennar þarfir meiri-
hlutans. Það eru vond býti fyrir marga og
afarkostir fyrir suma.
Að missa minnihlutann sinn er að
missa fótanna.
CLiqei'i
Manneð