Dagur - Tíminn Reykjavík - 27.05.1997, Blaðsíða 9

-jn Jinní«<U-*mmiUX
4Uagur- Clluimnt
Þriéjudagur É7. maí ͧ'§ f - 9
r- *
PJOÐMAL
Áburðarverksmiðjan og
ný starfsemi í Gufunesi
„Ljóst er að ef Áburðarverksmiðjan á að geta staðist samkeppni þarf að skjóta fleiri stoðum undir reksturinn til
að auka hagkvæmnina," segir Pétur m.a. í grein sinni.
Starfsmannafélag Áburðar-
verksmiðjunnar í Gufunesi
hélt fyrir skömmu sérstak-
an fund um framtíð verksmiðj-
unnar. Til fundarins var boðið
ýmsum aðilum, m.a. landbún-
aðarráðherra, ýmsum þing-
mönnum og fulltrúum Reykja-
víkurborgar, m.a.undirrituðum.
Á fundinum lýstu starfsmenn
áhyggjum sínum um framtíð
verksmiðjunn-
ar og þar með
atvinnu sína.
Fulltrúar verk-
smiðjunnar
lýstu því að
mengunar-
hætta af starf-
seminni væri,
stórlega ofmet-
in af ljölmiðl-
um og í huga
almennings. Forstjórinn sagði
að áburðarsala færi minnkandi
en því hefði verið mætt með
sparnaði í rekstri. Samt væri
verksmiðjan nú rekin með tapi.
Landbúnaðarráðherra lýsti
því m.a. að búast mætti við
samkeppni í áburðarsölu vegna
innflutts áburðar. Verksmiðj-
unni hafi verið breytt í hlutafé-
lag og hlutabréfin boðin til sölu,
en þau væru ennþá öll í eigu
ríkisins.
Talið er að fákeppni
ríki á áburðarmarkaði
Þegar fákeppni ríkir er auðvelt
fyrir stóran erlendan aðila að
undirbjóða áburð til íslands.
STÓR erlendur aðili gæti haft yf-
ir að ráða mörgum verksmiðjum
sem hver er meira en 10 sinnum
stærri en verksmiðjan í Gufu-
nesi. Þegar svo búið væri að kné-
setja Áburðarverksmiðjuna og
verkkunnáttan og sérþekkingin,
sem þar hefur þróast er horfin,
þá getum við sannarlega búist
við að áburðarverð hækki aftur
og verði jafnvel hærra en nú er.
Lögmál fákeppninnar er það
að framleiðsla er seld á eins
háu verði og hver markaður
þolir, óháð framleiðsluverði. ís-
lenskur mark-
aður er sjálf-
sagt talinn þola
dýran áburð.
Nú er ákveð-
ið að selja
Áburðarverk-
smiðjuna. Nýr
eigandi gæti
einfaldlega lagt
starfsemina
niður til að
sitja svo einn að innflutningn-
um. - Annað eins hefur gerst.
Til dæmis er engin áburðar-
verksmiðja nú í Danmörku og
ekki heldur í Svíþjóð.
Það er hreint ekki víst að
ódýr framleiðsla einhversstaðar
úti í heimi skili sér til íslenskra
bænda.
Ekki er heldur víst að STÓRI
framleiðandinn nenni að
blanda áburðinn sérstaklega
fyrir íslenskar aðstæður, eins og
nú er gert, eða framleiða þá
kornastærð sem bændur eru
vanir. íslenski markaðurinn er
þrátt fyrir allt h'till á heims-
mælikvarða.
Ljóst er að ef Áburðarverk-
smiðjan á að geta staðist sam-
keppni þarf að skjóta fleiri stoð-
um undir reksturinn til að auka
hagkvæmnina.
Styrkja þarf
reksturinn í Gufunesi
Rflcið hefur h'tið gert í þessu
efni. Verksmiðjan var byggð
sérstaklega til að framleiða
áburð og í raun ekkert annað.
Þó eru uppi áætlanir hjá verk-
smiðjustjórninni um hreinsistöð
fyrir smuroh'u til viðbótar starf-
seminni, og fleira er á döfinni.
Nýlega var stofnað með
áhættufé ýmissa aðila undir-
búningsfélag að stofnun Perox-
iðverksmiðju, sem forkannanir
sýna að einna hagkvæmast er
að reisa í Gufunesi (Peroxið er
umhverfisvænt bleikiefni).
Reykjavíkurborg og stofnanir
hennar leggja fram tæplega
helming áhættufjárins.
Hér er verið að gera alvar-
lega tilraun sem mjög lfldega
verður til að skjóta stoðum
undir starfsemina í Gufunesi og
styrkja stöðu Áburðarverk-
smiðjunnar til hagsbóta fyrir
Reykvíkinga og um leið íslenska
bændur.
Fleira þarf þó að gera til að
styrkja starfsemina í Gufunesi
þannig að fyllstu hagkvæmni
verði náð.
Það skapar ekki störf á ís-
landi að kaupa allt frá útlönd-
um. Menn þurfa að reikna
dæmið til enda og taka með
hagkvæmni þess að geta haldið
atvinnu í landinu.
Störfin í Gufunesi eru dýr-
mæt. Þess vegna er Reykjavík-
urborg að leggja fram áhættufé
til að styðja starfsemi þar.
Nýr eigandi gæti
einfaldlega lagt starf-
semina niður til að
sitja svo einn að
innflutningnum. Ann-
að eins hefur gerst.
Efasemdir inn lýðræðisskipulagið
Grímur Hákonarson
menntaskólanemi skrifar
Nú hef ég dvalið á þessum
hjara veraldar í rösk
tuttugu ár og tel mig eiga
ágætis kynni af landi og þjóð.
Ég er þess fullviss að íslending-
ar séu góðvildarverur og hafi
allir skynsama og sanngjarna
sýn á lífinu þegar tekur til hins
innri manns. Þess vegna líður
mér alltaf eins og í heitasta hel-
víti þegar ég rekst á skoðana-
könnun sem sýnir fylgi stjórn-
málaflokka. Getur það staðist
að 40% samlanda minna séu
rétttrúaðir auðvaldssinnar sem
telji félagsleg og mannleg gildi
óþörf, og afgangurinn einhvers-
konar miðsækin skriðkvikindi
eða Evrópumellur? Er volæðið
og eigingirnin í mannssálinni
virkilega svo mikil?
Ópólitískir
sjálfstæðismenn
Þegar fólk myndar sér skoðanir
er grundvallaratriði að það sé
laust við ytri áhrif og aðra firr-
ingu. Annars er skoðunin ekki
þeirra eigin heldur einhvers
annars. Sá molbúaháttur virðist
enn vera með mörgum íslend-
ingum að geta aldrei tamið sér
óhlutbundna hugsun. Steinn er
steinn - skítur er skítur - pólit-
íkus er pólitíkus o.s.frv. Þeir
sem ná ekki lengra en þetta í
vitsmunalegum þroska geta
tæplega myndað sér sjálfstæða
skoðun á þjóðfélagsmálum.
Hættan er því sú að slíkir menn
gangi straumnum á hönd og
myndi breiðfylkingu undir slag-
orðum eins og „STÉTT MEÐ
STÉTT" og „BETRA ÍSLAND“.
Það er engu likara en að
menn séu að tippa þegar þeir
kjósa til þings. Tipparinn veðjar
þá á liðið sem er líklegast til að
vinna. Sjálfstæðisflokkurinn er
stærsti og besti ílokkurinn og
Man. Utd. er stærsta og besta
liðið, eru gild rök hjá sumum.
Það er dapurlegur veruleiki
hversu margir eru ópólitískir í
orði en sjálfstæðismenn á kjör-
borði. Og aðrir sem haidnir eru
hægrivillunni, en játa hana,
hafa yfirleitt takmarkaða þekk-
ingu á pólitík og reyna að firra
sig ábyrgðinni með ódýrum
leiðum. í því tilfelli ræður sann-
færing engu um afstöðuna held-
ur er hún tilbúin af ytri þrýsti-
aðilum og e.t.v. blóðerni. Hug-
myndafræði hægrimanna, skoð-
uð frá sjónarhorni sem er óháð
ættarrembingi, metorðagirni
eða fégræðgi, - er dauð hug-
myndafræði. Því eru andlega
þenkjandi mannverur sem telja
sig hægrisinnaðar afar fáfundn-
ar.
Sá sem er vinstri-
maður af sannfær-
ingu finnur sig knúinn
til að afla sér þekk-
ingar á hlutunum,
því hann veit að ef
málstaðurinn er góð-
ur og réttur þá getur
hann alltaf kveðið
niður andstæðinginn
með rökvísi.
Að höndla áreitið
Það er ákveðið áreiti sem fylgir
því að vera vinstrimaður í landi
þar sem markaðsöflin eru alls-
ráðandi. Fólk hefur afskræmda
mynd af sósíalismanum í gegn-
um ijölmiðla og önnur skrapa-
tól, og þessi mynd hefur sér-
staklega versnað eftir Sovét-æv-
intýrið. Til þess að standast
þetta áreiti verður maður að
vita eitthvað í sinn haus. Sá
sem er vinstrimaður af sann-
færingu finnur sig knúinn til að
afla sér þekkingar á hlutunum,
því hann veit að ef málstaður-
inn er góður og réttur þá getur
hann alltaf kveðið niður and-
stæðinginn með rökvísi. En
fæstir hafa nennu eða löngun til
að standa í andlegum stórræð-
um og geta því aldrei orðið
raunverulegir vinstrimenn, og
ekki heldur ópólitískir vinstri-
menn vegna áreitisins sem því
fylgir. Þeim þykir þægilegast að
láta undan straumnum í von
um að komast þangað sem þeir
þurfa ekki að hugsa, og geta
reynt fyrir sér x' veraldlegum
kappleikjum og neysluorgíum.
Takmörkun
kosningaréttar?
Það er svolítið súrt að horfa
upp á það við hverjar kosningar
að 40% þjóðarinnar styður
stjórnmálaílokk sem þjónar að-
eins hagsmunum fámenns hluta
hennar, vitandi það að ástæðan
er einungis andleg vanræksla
fólks og tregða við að kynna sér
hlutina. Er þetta vestræna lýð-
ræðisskipulag, sem alið hefur
af sér jafn heimspekilega snill-
inga og Ronald Reagan og
Árna Johnsen, ekki öllum til
tjóns þegar allt kemur tU aUs?
Það er dáh'til rökleysa að mað-
ur sem aldrei hefur gefið sig að
andlegum málum skuli hafa
jafn mikið vægi í vali á stjórn-
endum samfélagsins og sá and-
lega sinnaði. Álíka rökleysa
væri það ef andlegur spekingur
fengi að ráða jafn miklu um val
á byrjunarliði íslands í fótbolta,
og fótboltabulla sem helgað
hefur lífi sínu íþróttinni. Far-
sælasta lausnin á þessu "anda-
máli væri að menn þyrftu að
sýna fram á grundvallar þekk-
ingu á pólitík með örstuttri
próftöku áður en þeir fengju
aðgang að kjörklefanum. Þá
myndu þeir andlega sinnulausu
ekki fá að kjósa og gætu þ.a.l.
ekki skaðað sjálfa sig og aðra
með röngu vali. Þetta fyrir-
komulag myndi hvetja fólk til
róttækra naflaskoðana og auka
á póhtíska virkni meðal vor. ís-
lendingar gætu þá reitt sig á
stjórnarfar sem tæki skynsam-
legar á málunum en núverandi
óstjórn gerir. Til hagsbóta fyrir
Qöldann en ekki einstakra sér-
róttindahópa.