Dagur - Tíminn - 19.10.1996, Blaðsíða 7

Jlagur-'ðRmntn
1
Laugardagur 19. október 1996 - VII
MINNIN GARGREINAR
leik. Þau bjuggu þá á loftinu í
Gamlaskóla hjá Sveini mynda-
smið og þangað kom ég iðulega.
Höddi var glaðlyndur, ljúfur
drengur og mér er minnisstætt
hve samband þeirra mæðgina
var hlýtt og fallegt. Við fermd-
umst svo saman í fyUingu tím-
ans, minnstir allra í hópnum og
klæddir matrósafötum.
Það sama ár fluttust þau bú-
ferlum tU Reykjavíkur. Ekki
löngu síðar fréttist austur að
Höddi væri orðinn sendisveinn
með eigið sérhannað sendlahjól
tU umráða. Þótti okkur sem
heima sátum frami hans fræki-
legur orðinn og firn mikil hve
skjótt honum auðnaðist að koma
undir sig fótunum í stórborginni,
jafnhörð og samkeppnin var á
kreppuárunum um hvert hand-
tak. Síðar lærði hann málaraiðn
og vann ævistarf sitt hér í bæ há-
vaðalaust sem vænta mátti.
Við brottflutning þeirra
Hödda og ÖUu skildi leiðir um
langa hríð, en leyndur þráður lá
miUi okkar frá liðinni tíð og var
síðar tekinn upp á ný. Eitt sinn
þegar ég var í heimsókn hjá Að-
albjörgu á Lindargötu fyrir ald-
aríjórðungi eða svo, bar Hödda
að og við drukkum saman kafíi
öU þrjú. Allt í einu hófst hún upp
úr eins manns hljóði og sagði:
„Vitiði hvað? Mér finnst ég vera
orðin ung kona austur á Eskifirði
og þið litlir drengir nýkomnir inn
úr kuldanum að hlýja ykkur við
kabyssuna áður en þið farið aft-
ur út að Ieika ykkur í snjónum!"
Orð hennar snertu næman
streng í brjóstinu, því einmitt
þetta hafði þráfaldlega gerst
endur fyrir löngu, nema hvað
hún nefndi ekki hver það var
sem dreif strákana úr skóm og
sokkum, tók jökulkalda fætur
þeirra milli heitra lófa sér og
nuddaði í þá líf, svo snarpur yl-
straumur hríslaðist mn allan lík-
amann.
Það fylgir langlífi að verða að
sjá mörgum nánum vini og
vandamanni á bak. Aðalbjörg fór
ekki varhluta af því. Hún var
ekkja í 73 ár, sem fáheyrt er.
Fyrir nokkrum árum missti hún
einkason sinn líka. Það áfall var
þungbært í hárri elli. En hún bar
harm sinn í hljóði og lét hryggð-
ina ekki myrkva gleði sína yfir
þeim niðjum sem liföu og allt
hafa viljað henni gott gera. Þeim
sendi ég vinarkveðju.
Einar Bragi.
Fæddur 21. nóvember 1904
Dáinn 15. september 1996
Síðan Guðni, nágranni okkar
hjónanna frá Keflavíkurár-
unum, féll frá hefir mér oft-
ar en áður orðið hugsað til
gömlu, góðu daganna. Aðeins eitt
hús og ein gata var á milli heim-
ila okkar og fljótlega mynduðust
kynni með Guðna og Hallgrími,
eiginmanni mínum. Þeir áttu það
sameiginlegt að vera í eðli sínu
bæði hugsjóna- og félagsmála-
menn.
En skuggi sorgarinnar hvfldi
yfir heimili Guðna, hann hafði
misst konu sína frá tveim ungum
sonum. Við vorum hinsvegar full
bjartsýni að hefja búskap í lítilli
risíbúð; þó var eldhúsið stórt,
eins og þá tíðkaðist, enda jafn-
framt borðstofa og við áttum
gamlan dívan, borð og tvo koll-
ótta stóla. Kolaeldavélin gaf nota-
legan yl og fljótlegt var að skerpa
Ragnhildur Gísla Gísladóttir
Ragnhildur Gísla Gísla-
dóttir var fædd á Króki í
Selárdal 3. desember
1904. Hún lést á hjúkrunar-
heimilinu Sólvangi 23. septem-
ber síðastliðinn. Foreldrar
hennar voru Gísli Árnason,
bóndi í Króki, og kona hans
Ragnhildur Jensdóttir. Ragn-
hildur var eitt 13 barna þeirra
hjóna og náðu tíu þeirra fullorð-
insaldri, auk Ragnhildar. Þau
eru: 1) Jens, f. 15. júlí 1891,
bóndi í Selárdal. 2) Jóhann
Árni, f. 24. nóvember 1892, sjó-
maður. 3) Þorvaldur Jón, f. 13.
nóvember 1894, bóndi á HóU í
Bakkadal. 4) Sigríður Ólafía, f.
25. aprfl 1896, húsfreyja á Hóli í
Bakkadal. 5) Ragnheiður, f. 30.
júní 1897, húsfreyja á Melstað
og síðar á Bfldudal. 6) Jónfríður,
f. 11. október 1901, húsfréyja á
Hrafnabjörgum, Hrafnseyri og
síðast í Reykjavík. 7) Katrín, f.
7. maí 1903, húsfreyja á Bíldu-
dal og síðast í Reykjavík. 8) Ein-
ar Bogi, f. 3. september 1906,
bóndi á Fífustöðum. 9) Jón Guð-
bjartur, f. 25. ágúst 1910, síðast
fulltrúi á skattstofunni í Reykja-
vík. Systkinin eru öll látin nema
Katrín.
Hinn 7. september 1931 gift-
ist Ragnhildur Ólafí Þ. Krist-
jánssyni kennara, síðar skóla-
stjóra Flensborgarskólans, f. 26.
ágúst 1903, d. 3. ágúst 1981.
Þau bjuggu sér heimili í Hafnar-
fírði og áttu þar heima allt til
ævfloka. Þau eignuðust þrjú
börn: Ásthildi, f. 3. febrúar
1933, Kristján Bersa, f. 2. janú-
ar 1938, og Ingileifu Steinunni,
f. 11. desember 1939.
Ásthildur giftist Herði Zóp-
haníassyni, fyrrum skólastjóra í
Hafnarfirði, 26. desember 1953.
Þeirra börn eru: 1) Ólafur Þórð-
ur, stjórnmálafræðingur í
Reykjavík, f. 12. desember
1951. 2) Sigrún Ágústa, kennari
í Reykjavík, f. 21. desember
1952. 3) Tryggvi, járnabindinga-
maður og bæjarfulltrúi í Hafn-
arfirði, f. 30. júní 1954. 4) Ragn-
hildur Gísla, húsmóðir í Hafnar-
fírði, f. 13. október 1955. 5) Elín
Sofíía, matreiðslumaður í Hafn-
arfirði, f. 7. mars 1958. 6) Krist-
ín Bessa, húsmóðir í Garðabæ, f.
24. júií 1963. 7) Guðrún, skrif-
stofumaður í Hafnarfirði, f. 27.
á katlinum og hella uppá könn-
una. Oft leit Guðni inn til okkar á
kvöldin og mér varð snemma
ljóst að það var sérstakt lán að
kynnast og eignast vináttu þessa
gáfaða, trausta nágranna okkar.
Þegar fram liðu stundir ijölg-
aði þeim, sem komu við í eldhús-
inu til að ræða mál dagsins og
framtíðarinnar. Og eldur hug-
sjónanna logaði glatt, ekki síður
en eldurinn í kolavélinni. Mér, fá-
vísri stelpu úr strjálbýlli sveit,
voru þessi kynni af mönnum og
málefnum ijársjóður, sem ekkert
hefir enn náð að granda.
Tíminn er græðari. Það birti
aftur á heimili Guðna. Hann
kvæntist annarri ágætiskonu,
Hansínu Kristjánsdóttur, ekkju
með einn son. Þau eignuðust
saman þrjú mannvænleg börn og
aðlaðandi heimili, enda var þar
oft gestkvæmt.
Þegar óg fluttist suður var
Keflavík fremur lítið þorp og mér
júlí 1966. Barnabörn þeirra Ást-
hildar og Harðar eru 18 talsins,
þar af 17 á lífi.
Kristján Bersi kvæntist Sig-
ríði Bjarnadóttur frá Hvestu í
Arnarfirði 15. ágúst 1964.
Þeirra börn eru: 1) Freydís,
myndlistarmaður í Hafnarfirði,
f. 16. febrúar 1965. 2) Ólafur
Þórður, járnabindingamaður í
Reykjavík, f. 19. janúar 1966. 3)
Jóhanna, f. 19. janúar 1966, d.
14. janúar 1973. 4) Bjarni
Kristófer, líffræðingur í Reykja-
vflc, f. 3. desember 1971. Krist-
ján Bersi og Sigríður eiga tvö
barnabörn.
Ingileif Steinunn giftist Ein-
ari Viðar, lögmanni í Reykjavík,
14. júlí 1962. Þeirra börn eru: 1)
Birna Viðar, fóstra í Reykjavík,
f. 4. nóvember 1962. 2) Gunnar
Viðar lögfræðingur, f. 12. ágúst
1964. 3) Margrét Viðar lögfræð-
ingur, f. 26. maí 1967. Einar lést
5. apríl 1984. Síðari maður Ingi-
leifar Steinunnar er Gunnar
Finnbogason, starfsmaður í
íjármálaráðuneytinu.
Ragnhildur fermdist í Selár-
dalskirkju og fór síðan í héraðs-
skólann á Núpi. Ung að árum
Iagði hún Ieið sfna til Hafnar-
Ijarðar og fór þar í vist hjá
hjónunum Ástríði Jensdóttur,
móðursystur sinni, og Davíð
Kristjánssyni bæjarfulltrúa.
Ragnhildur starfaði mikið að
bindindismálum, var í stúkunni
Daníelsher og gegndi ýmsum
trúnaðarslörfum á vegum góð-
templarareglunnar. Hún
starfaði einnig að slysavarna-
málum og var í Kvenfélagi Al-
þýðuflokksins í Hafnarfirði.
Það verður aldrei með vissu
vitað hver auðna það er óráðnum
og óhörðnuðum unglingi að
kynnast sór eldra fólki, sem hvet-
ur hann og örvar, trúir á getu
hans og viU frama hans og vel-
gengni í hvívetna. Þannig voru
fyrstu kynni mín við þau hjón
Ragnhildi G. Gísladóttur og Ólaf
Þ. Kristjánsson. Síðan eru liðin
nákvæmlega 65 ár; þau giftu sig
7. september árið 1931 og sett-
ust að í íbúð á Suðurgötu hér í
fannst þar hvorki vera gras né
fjöll, ekkert nema grá heiði, sjór
og lifrarbræðslulykt. En hið and-
lega andrúmsloft var mikið og
víðtækur áhugi fyrir að breyta og
bæta.
Fljótt varð ég þess vís að varla
var stofnað nokkurt félag, sem
hafði framfaramál á stefnuskrá,
að Guðni Magnússon væri þar
ekki framarlega. Þannig var hann
einn af stofnendum Málfundafé-
lagsins Faxa árið 1939, það félag
stóð ári síðar fyrir útgáfu mánað-
arblaðsins Faxa, sem enn lifir
góðu lífi og á sér merkilega sögu.
En Guðni var ekki aðeins fús til
að stofna félög, hann var líka
hinn trausti bakhjarl í hverju
máli sem hann kom nærri, sá
sem aldrei brást. Sama mátti
segja um heimilisföðurinn Guðna.
En undir hinu alvarlega yfir-
borði Guðna leyndust óvenjulegir
hæfileikar til að kitla hláturtaug-
ar annarra með hnyttnum til-
Hafnarfirði; ég var 16 ára nem-
andi í Flensborg. Ólafur kenndi
mannkynssögu í tímakennslu
þann síðasta vetur minn í skólan-
um og ef til vill hefur sú náms-
grein aukið á kynni okkar, hún
var jafnan ein af eftirlætisgrein-
um minum í skóla og Ólafur átti
eftir að semja kennslubækm í
greininni. En allt um það, óg var
frá upphafi aufúsugestur á heim-
ili þeirra hjóna og alltaf tekið
með sömu hlýju af umhyggju-
samri og ræktarlegri húsmóður.
Þannig var það þau 50 ár sem
þau Ólafur nutu samvista og á
sömu lund var viðmótið þegar ég
heimsótti Ragnhildi að áliðnum
ævidegi á Sólvangi. Ragnhildur
var jafnan hlý í ávarpi og um-
hyggjusöm um hag samferða-
fólks.
Þau hjónin voru bæði Vestfirð-
ingar, hún fædd og uppalin í Sel-
árdal í Arnarfirði, af merku
bændafólki og sjósóknurum kom-
in í marga ættliði, hann elstur
hinna kunnu Kirkjubólssystkina í
Bjarnardal í Önundarfirði. Ön-
firski sveinninn fór um tvítugs-
aldur til sjóróðra í Selárdal og
kynntist þar ungri heimasætu í
Króki. Þau voru bæði hreinrækt-
aðir Vestfirðingar og síðan ég
kynntist þeim hefur mér þótt
vænt um Vestfirðinga.
Þau reistu sér hús við Tjarn-
arbraut 11 á fyrstu búskaparár-
um sínum, ásamt Hallsteini Hin-
rikssyni og konu hans, og þar
bjuggu þau allan sinn búskap
nema nokkur ár sem Ólafur var
skólastjóri í Flensborg, þá bjuggu
þau í skólahúsinu.
svörum og fáa hef ég heyrt flytja
gamanmál af slíkri list og innlifun
sem hann.
f tilefni af 25 ára afmæli blaðs-
ins Faxa gerði ég eitt erindi um
hvern Faxafélaga og voru þau
birt í jólablaðinu 1965. Og vegna
þess að kynni mín af Guðna þá
mótuðu hugsun mína í erindinu,
tel ég rétt að birta það hér:
Meistari til munns og handa,
málar hús ogflytur rœður.
Orð hans bjargfóst ávallt standa,
oft á fundum reynist skæður,
hnyttiyrðin hans af munni
hrjóta þá í svörum slyngum.
Enn mun Guðni af andans brunni
ausa á landsins mörgu þingum.
Blessuð sé minning Guðna
Magnússonar.
Hansínu og öðrum ástvinum
sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur.
Lóa Porkelsdóttir.
Þau áttu barnaláni að fagna,
eignuðust þrjú börn og munu af-
komendur þeirra vera orðnir
hálfur fjórði tugur.
Atvikin höguðu því svo að ég
bjó í næsta nágrenni við þau á
Tjarnarbrautinni fyrstu búskap-
arár þeirra þar og kynntist því
náið heimilisháttum þeirra og
lífsafkomu. Þetta var á kreppuár-
unum, kennaralaunin lág ekki
síður en nú og því þurfti að gæta
hófsemi og grandvarleika í dag-
legu lífi. Ekki skorti á það hjá
húsmóðurinni, þótt gestrisni væri
á gamla, þjóðlega vísu og hjálp-
semi eins sjálfsögð og daglegt
brauð.
Börnin þrjú voru fædd á árun-
um 1933-1939 og á þeim árum
var ekki spurt hvað móðirin
starfaði, hennar hlutskipti var
ótvírætt að gæta bús og barna;
vera húsmóðir og húsfreyja.
Ragnhildur rækti það hlutverk
með glöðu jafnaðargeði, hógværð
og hlýju sem einkenndi fas henn-
ar og framgöngu.
Ólafur Þ. varð með tímanum
mikill félagsmálagarpur og raun-
ar landskunnur af afskiptum sín-
um og þátttöku í margs konar
starfsemi. Ragnhildur rækti
heimilisstörfin af kostgæfni og
væntumþykju. Ekki svo að skilja
að hún fýlgdist ekki með störfum
manns síns, hún stóð við hlið
hans í bindindismálum og þátt-
töku í flokksfélögum af heilum
hug, en hún gekk ekki fram fyrir
skjöldu, heimilið var hennar vett-
vangur. Samt hélt hún fast á sínu
og hafði ákveðnar skoðanir. Hún
hafði ríkan metnað fyrir bónda
sinn og börn og gladdist af vel-
gengni þeirra. Fátt hygg ég að
hafi glatt hana meira en þegar
sonurinn, Kristján Bersi, varð
skólameistari í Flensborg eftir
föður sinn.
Ileimili þeirra hjóna á Tjarn-
arbrautinni var friðsælt og
traust; bæði voru þau hjálpsöm
og greiðvikin og gestrisni var
sjálfsögð og eðlislæg. Þau létu sér
bæði annt um náungann og hús-
freyja ekki síður.
Ragnhildur Gísladóttir var trú-
uð kona og hafði fyrir satt gömul
sannindi, trúnað og alþýðuvisku,
sem var arfleifð í firðinum og
dalnum fyrir vestan þegar hún
var að alast upp. Ilún ólst upp í
stórri fjölskyldu og frændgarði,
systkinin voru þrettán og af þeim
komust tíu til fullorðinsára. Það
er mikil reynsla og lærdómur að
blanda geði við svona stóran hóp,
í glaðværð og andstreymi, láta
vísur og kviðlingana ganga munn
frá munni, syngja saman og
hlýða á arfsagnir og ævintýri úr
stórbrotnu byggðarlagi. Þessum
arfi sínum var hún trú alla ævi,
eins og barnatrúnni, þótt bóndi
hennar væri íjölmenntaður skóla-
stjóri og börnin gengju á marg-
víslega skóla. Hún var ætíð hin
trausta og trúa alþýðukona úr
Selárdal í Arnarfirði.
Ragnhildur dvaldi síðustu ár
ævi sinnar á Sólvangi og leið þar
vel. Hún var líkamlega sæmilega
hress, þótt minni og glöggskyggni
vildi bila. Hún var komin á tí-
unda áratuginn, svo að við því
mátti búast.
Þegar ég nú kveð Ragnhildi G.
Gísladóttur að leiðarlokum og
hugleiði hin löngu og góðu kynni,
er mér efst í huga þakklæti til til-
verunnar fyrir að hafa veitt mér
þá umbun að eiga samleið með
svo trúrri og heilsteyptri mann-
eskju. Það er sönn og sérstök
gjöf lífsins.
Stefán Júlíusson
Guðni Magnússon