Dagur - Tíminn - 20.12.1996, Qupperneq 5

jDagur-ÍEtmmiT
Föstudagur 20. desember 1996 -17
VIÐTAL DAGSINS
Meíri Qöimiðlamaður en skáld
Andrés Björnsson, fyrrverandi útvarpsstjóri. Telur sig fremur fjölmiðlamann en skáld.
- segir Andrés
Björnsson fyrrver-
andi útvarpssfjóri
RÚV - Andrés seild-
ist í gullkistur Ríkis-
útvarpsins, segul-
bandasafnið og nú
hefur Afmælissjóð-
ur RÚV gefið út úr-
val upplesturs
Andrésar á fyrri ár-
um á Ijóðum 13
góðskálda.
Bessastaðir blasa við sól-
roðnir handan Skerja-
ijarðar úr stofugluggan-
um hjá Andrési Björnssyni fyrr-
verandi útvarpsstjóra og konu
hans, Margréti Vilhjálmsdóttur,
syðst á Hofsvailagötu, þegar
fréttamaður spyr Andrés út í
ljóðalestur hans í Ríkisútvarp-
inu. Rödd Andrésar er á geisla-
diski í miðju jólaflóðinu og heit-
ir: Andrés Björnsson - les ljóð.
- Andrés, hvenær lastu inn
fyrsta ljóðið í Ríkisútvarpið?
„Það mun hafa verið árið
1939 á háskólaárum mínum
hér syðra. Venjan var að velja
þekkt skáld í slíka upplestra í
útvarpi, og ég valdi 4 eða 5 Ijóð
eftir Einar Benediktsson.“
- Sá upplestur hefur auðvitað
ekki verið tekinn upp á segul-
band?
„Nei, þá mun víst hafa verið
byrjað að taka upp á lakkaðar
málmplötur, stálþráðurinn kom
næst, en segulböndin miklu
seinna. Þetta voru ósköp léleg-
ar upptökur, og það sem fór á
stálþráð er víst með öllu
horfið og gufað upp, tækn-
in var ekki burðugri en
þetta. Elsta upptakan á
geisladiskinum mun þó
vera frá 1946,“ segir
Andrés.
- Er „íjársjóðnum" vel
við haldið, segulbanda- og
plötusafni Ríkisútvarpsins?
„Því miður er það nú
ekki, of mikið af góðu efni
frá fyrri árum útvarpsins
hefur farið forgörðum af
einhverjum ástæðum."
- Það hefur þá reynst
erfitt að finna ljóð í safninu
sem þú hefur lesið á geisla-
disk?
„Nei, kannski ekki svo
mjög. En það er þó búið að
vinna í þessu í nokkur ár
meira og minna. Útgáfa
eins og þessi kostar gríðar-
lega mikla vinnu og mikla
leit,“ segir Andrés.
- Ég tek eftir að af 39
ljóðum á diskinum eru
fjögur eftir Grím Thomsen,
sem þú munt vera sérfræð-
ingur í og skrifaðir kandid-
atsritgerð um, og ljóð hans
eru fyrstu ljóðin á geisla-
diskinum. Grímur hefur
verið umdeildur fyrir
margt, meðal annars ljóð-
listina?
Ég er nú svo sem enginn
sérfræðingur í Grími, en ég
hef gluggað í hann dálítið.
Mér finnst Grímur hins
vegar merkilegt, og reynd-
ar afar sérkennilegt skáld.
Og Grímur var umdeildur
alla tíð. Meðan að allt var
lagt upp úr höfuðstöfum,
stuðlum, rími og ljóðstöfum, þá
fylgdi hann ekki því sem talið
var kórrétt í framsetningu
kvæðisins. Hann gat sett skakk-
ar áherslur, skakka stafi í ljóð-
línu, sem gerir kvæði óþægileg í
eyrum þeirra sem vanir eru að
hafa þetta rétt.“
_ Grímur hefur talið sig hafa
skáldaleyfi til að gera þetta,
hann var þónokkur stórbokki
og fór eigin leiðir?
„Jú, jú, hann gerði það. Ann-
ars virtist hann vita af því að
hann hefði ekki bragfræðilega
þekkingu nógu mikla, hvernig
sem á því stóð. Hann var nú er-
lendis svo lengi, en ég hef þó
enga trú á að það hafi haft
áhrif á hann. Grímur var há-
menntaður, á heimsmæli-
kvarða, málamaður mjög mik-
ill. En Grímur átti aðdáendur
innan um og saman við, þótt
hann væri ekki beinlínis allra.
Það var ekkert hlaupið að því
fyrir hvern sem vildi að komast
að Grími. Hann leit stórt á
sig og vissi vel af sér.“
- Tók Grímur ekki einmitt
land hérna beint á móti
þar sem við sitjum núna,
þegar hann kom frá Bessa-
stöðum til Reykjavíkur?
„Hann gerði það nú. Ég
held að Sigurður heitinn í
Görðunum, hérna við Ægis-
síðu, hafi í endurminning-
um sínum sagt frá ferða-
lögum þegar hann réri með
Grím Thomsen yfir Skerja-
ijörð. Þar kom fram hvað
Grímur Thomsen hefur fyr-
irlitið þennan strák mikið,
heilsaði honum aldrei, sett-
ist bara á þóftuna stein-
þegjandi og sagði ekki eitt
einasta orð.“
- Hvað með skáldið Andrés
Björnsson yngri, sjálfan
þig. Þú hefur ort töluvert?
„Nei. Það varð svosem ekki
mikið úr því. Ég held ég
kunni of mikið af skáldskap
sjálfur, og mér fannst ég
svo lélegt skáld, þegar ég
bar mig saman við mér
betri menn á því sviði, sem
ég hafði kynnst.“
Andrés Björnsson viður-
kennir að hann hafi verið
meiri íjölmiðlamaður en
skáld. Hann starfaði hjá
stærsta íjölmiðli landsins,
Ríkisútvarpinu, um 40 ára
skeið, þar af í 17 ár sem
útvarpsstjóri. Andrés kom
heim frá Englandi 1944, og
hafði þá starfað í breska
upplýsingaráðuneytinu og
hjá BBC við útvarpssend-
ingar um allan heim frá
London. Stór þáttur í starfi
Andrésar hjá Ríkisútvarpinu
voru íslensk fræði. Ljóðalestur
hans var víðfrægur, enda hafði
hann afburða útvarpsrödd.
Andrés verður 80 ára á góunni
á næsta ári.
-JBP
Jólasaga
g læt hugann hvarfla til
ársins 1947. Jólin hafa
haldið innreið með öllum
sínum hátíðleika. Það eru því
sár og mikil vonbrigði fyrir 12
ára ungling, sem hlakkað hefur
mikið til jólanna, að liggja rúm-
fastur með slæmt botnlanga-
kast. Hann starir á kertaljósin á
litla jólatrénu, sem lýsa daufri
en hátíðlegri birtu um herberg-
ið. Á servanti, sem stendur við
rúmgaflinn, liggja jólapakkar,
epli og annað góðgæti. Ilmandi
hangikjötslykt berst frá eldhús-
inu og undirstrikar að jólin eru
gengin í garð. Ilann byltir sér í
rúminu og á erfitt með að leyna
skeifusvip þegar verkirnir eru
verstir. Matarlystin er ekki
uppá marga fiska og áhugi fyrir
tilstandinu báglegur.
Nú verður farið hratt yfir
sögu. Síðla dags á annan í jól-
um er komin allhvöss norðanátt
með frosti. Á rúmgaflinum situr
Arnór bróðir og segist vera að
fara í róður ásamt þremur öðr-
um skipsfélögum á m/b Björgu.
„Þér verður batnað þegar við
hittumst næst,“ segir hann í
uppörvunartón um leið og hann
kveður.
Aðfaranótt þriðja í jólum
versnaði veðrið og það gekk á
með dimmum éljum. Það var
h'tið sofið um nóttina, hugurinn
var hjá skipverjunum á Björgu.
Þegar líða tók á daginn og bát-
urinn skilaði sér ekki að landi á
tilsettum tíma, fóru áhyggjur og
kvíði að gera vart við sig.
Næstu klukkustundir voru
bið milli vonar og ótta. Sá ótti
reyndist ekki ástæðulaus. M/b
Bjargar var saknað með íjórum
skipverjum. Þegar veðrinu slot-
aði var hafin umfangsmikil leit,
bæði í lofti og á sjó. Bátar frá
Hornafirði og Djúpavogi leituðu
næstu daga á svæðinu frá Pap-
ey að Ingólfshöfða án árangurs.
í kvöldfréttum útvarpsins var
sagt frá því að íjórir skipverjar
á Björgu SU-77 frá Djúpavogi
væru taldir af.
Næstu daga ríkti mikil sorg í
þorpinu. Samúðarskeyti fóru að
berast á súnstöðina. Ingibjörg
kona Gísla símstöðvarvarðar
kom því til leiðar að skeytin
voru ekki borin strax út til að-
standenda. Hún sagði manni
sínum að hún hefði orðið fyrir
vitrun þess efnis að gleðifréttir
ættu eftir að berast. Biskupinn,
herra Sigurgeir Sigurðsson,
hafði samband við séra Kristin
Hóseasson og bað hann um að
halda minningarguðsþjónustu í
Djúpavogskirkju um skipverj-
ana.
Þann 4. janúar bárust gleði-
fréttir til aðstandenda og um
alla landsbyggðina. Þýski togar-
inn Lappland frá Bremerhaven
tilkynnti við komu sína til
Reykjavíkur að hann hefði
bjargað skipverjunum af m/b
Björgu þar sem hún var að
sökkva 30 sjómílur austur af
Dyrhólaey. Rúmlega sjö sólar-
hringa baráttu upp á h'f og
dauða var lokið.
Á spítala Hvítabandsins lá
unglingurinn frá Djúpavogi laus
við botnlangann. í fyrsta heim-
sóknartíma eftir uppskurðinn
mættu skipverjarnir á Björgu
hressir og glaðir og sögðu hvað
á daga þeirra hefði drifið. „Nú
líður þér betur," sagði Arnór við
bróður sinn og brosti. „Já, mér
finnst jólin núna vera komin,"
var svarið.
í annað sinn á stuttum tíma
hafði biskup samband við séra
Kristin Hóseasson og bað hann
nú um að flytja þakkarguðs-
þjónustu í Djúpavogskirkju.
Guðsþjónustan var íjölmenn og
hátíðleg. Séra Kristinn hóf mál
sitt á því að vitna í 50. sálm
Davíðs, vers nr. 14 og 15, og
sagði síðan m.a.:
„Vér kveðjum hið nýliðna ár
sem horfið er í skaut aldarinn-
ar, sem skildi við oss meðan
óvissan og kvíðinn var ennþá
ríkjandi meðal svo margra sem
háðu stríð á öldum hafsins. Og
við fögnum hinu nýja ári, sem
með fregninni um undursam-
lega björgun þeirra flutti oss
enn nýja sönnun þess hve vegir
þínir, himneski faðir, eru oss
órannsakanlegir og hve misk-
unn þín og vernd er óendanleg.
Gef þú, faðir, að hið nýja ár
verði oss öllum börnum þínum
til blessunar og hagsældar í
tímanlegum og andlegum efn-
um.“
Gleðileg jól.