Dagblaðið Vísir - DV - 20.02.1982, Síða 20

Og þá er það bolludagurinn
„Bolla, bolla,” hrópuðu krakkarnir I Steinahlíð með miklum tilþrifum.
„Ég ætla fyrst að flengja pabba og svo mömmu.”
Að fíengja menn með vendi
Bolludagurinn er á mánudaginn
22. febrúar, en svo er nefndur
mánudagurinn í föstuinngangi. Þetta
heiti hans mun reyndar vera tiltölu-
lega ungt, en fyrirbærið sjálft þó
nálægt hundrað ára gamalt hérlendis.
Bendir flest til, að siðurinn hafi
borist hingað fyrir dönsk eða norsk
áhrif á síðari hluta 19. aldar, líklega
að frumkvæði þarlendra bakara, sem
settust hér að.
Að flengja menn með
vendi og fá rjómabollur að
launum
Þessa er getið i blöðum frá þessum
tíma, svo og í endurminningum fólks
frá síðari hluta síðustu aldar. Slíkar
fylkingar virðast hafa farið um götur
ísafjarðar, Stykkishólms, Akureyrar,
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur að
minnsta kosti.
(DV-myndir GVA).
í bók Árna Björnssonar, Sögu
daganna segir, að aðalþættir bollu-
dagsins séu tveir, að flengja menn
með vendi, áður en þeir komast úr
bólinu og fá i staðinn eitthvert góð-
gæti, hér rjómabollur.
„Þennan bolluvönd á ég.”
Fyrra atriðið mun eiga rót sína að
rekja til þeirra hirtinga og písla, sent
ntenn lögðu á sig og aðra sem
iðrunarmerki á föstunni til að minn-
ast pínu frelsarans. En eftir siðbreyt-
inguna þróaðist þetta hvarvetna
smám saman yfir í gamanmál.
Bolluátið mun hinsvegar vera leifar
frá því að „fasta við hvítan mat”,
nenta nú var hann mun betur úti
látinn en fyrrum.
„Hafnfirðingar vildu ekki
vera minni menn."
En hvert skyldi vera upphaf bollu-
dagsins á íslandi? Árni Björnsson,
þjóðháttafræðingur, svarar þvi.
„f endurminningum Knud
Ziemsen, borgarstjóra, Við fjörð og
vík, sem Lúðvík Kristjánsson skráði
kemur fram, að í Hafnarfirði í
kringum 1880— ’90 höfðu strákar
með sér félög, þar sem þeir méðal
annars gáfu út blöð. Þeir héldu reglu-
lega fundi og á einurn þessara funda
kom upp sú tilllaga að fara fylktu liði
um götur eins og gert sé í höfuð-
staðnum. Þetta var samþykkt sam-
hljóða, því Hafnfirðingar vildu ekki
vera minni nienn en Reykvíkingar.
Krakkarnir gengu svo fylktu liði
um göturnar, iðulega syngjandi búni r
stríðsklæðum og trévopnum. Þeir
fóru í verzlanir og fengu sælgæti eða
í hús, þar sem þeir fengu peninga til
að kaupa kökur eða sælgæti fyrir.
Hvenær þessi siður leggst niður er
nijög óljóst, en líklega hefur það
verið öðru hvorurn rnegin við alda-
mótin, nema á Akureyri, sem siðnum
,Hver skyldi eiga þennan bolluvönd?”
„Ég get nú ekki neitað þvi að það er pfnulitið þreytandi að búa til bolluvönd.”
svo hæg sé að flengja pabba og
mðmmu að morgni bolludags.
Við hér á DV heimsóttum einn
leikskólann t vikunni. Þar skein
einbeitnin út úr hverju andliti, enda
mikið í húfi, það á sko að koma
pabba og mömmu á óvart með
flottum bolluvendi.
-KÞ.
„Þetta er voða einfalt að búa til bolluvönd. Maður bara klippir og limir soldið og svo er bolluvöndurinn til.”
hefur verið haldið við æ síðan. Hann
hefur þó færst yfir á öskudaginn þar,
en þá slá Akureyrarkrakkarnir
„köttinn úr tunnunni að dönskum
sið.”
Bernhöftsbakarí
fyrst með bollurnar?
— En hvenær komu bollurnar?
„Það hefur sennilega verið fyrir
um hundrað árum eða unt svipað
leyti og bakaríin fóru að spretta hér
upp. Þetta er innfluttur siður, því
fyrstu bakararnir hér voru danskir og
norskir. Fyrsta bakariið i Reykjavík
var Bernhöftsbakarí, sent þá var til
húsa í Torfunni og vafalaust hafa
þeir haft á boðstólum rjómabollur
eða allavega einhvers konar rjóma-
kökur í tilefni dagsins,” sagði Árni
Björnsson.
Flottir bolluvendir
Þótt krakkar í Reykjavík fari ekki
enn fylktu liði unt götur borgarinnar
á þessum degi búa þó allir sent
vettlingi geta valdið sér til bolluvendi,
að minnsta kosti sntáfólkið. Á barna-
heimilunum og í leikskólunum er allt
á ferð og flugi vikuna fyrir bollu-
daginn til að gera vöndinn kláran,