Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1983, Blaðsíða 22

22
DV. LAUGARDAGUR 30. APRlL 1983.
Sigríöur Dúna Kristmundsdóttir er fædd hinn 13.
ágúst árið 1952 og er dóttir hjónanna Sigríöar
Júlíusdóttur húsmóöur og Kristmunds Jónssonar
kaupmanns í Bæjarins bestu.
— Sigríður Dúna, segðu mér nánar frá ætt og
uppruna.
„Eg er Reykvíkingur í báöar ættir, fædd og upp-
alin í vesturbænum. Eg er „Selsari” sem kallað er í
móöurætt, en Selsarar eru útgeröarmenn sem reru
úr Selsvör. Þannig aö segja má aö ég sé Reykvík-
ingurí marga ættliöi.”
— Hvernig var aö alast upp í vesturbænum á
þessumárum?
„Ægilega gaman. Þegar ég var aö alast upp
vestur á Melum var enn ekki búiö að malbika þar og
enn voru stór óskipulögð svæði þar sem njóli,
sóleyjar, fíflar og brenninetlur uxu. Og þarna voru
skuröir og leifar af gömlum mannvirkjum. Þetta
var gósenland til aö leika sér í. Mér er minnisstætt
aö valsa þarna um melana hálfbyggöa, á þeim tíma
sem Hagamir voru enn í byggingu. Þaö var mikið
um aö vera og viö höföum náttúrleg svæöi. Mér er
einnig minnisstætt að hafa verið í búöarleik mörg
sumur innan um baldursbrár og annaö þess háttar
sem notaö var til aö leika leikinn. Og þaö var fullt af
krökkum á Melunum í þá daga.
Eg þótti mjög stráksleg á þessum tíma. Eg var
þunnhærö og til þess aö auka hárvöxtinn var ég
snoðklippt. Uppáhaldslitur móöur minnar var blár
og því var ég alltaf bláklædd. Ég var því iöulega
strákskennd á uppvaxtarárunum. Ég var líka alltaf
aö hoppa ofan í skuröi sem þótti sjálfsagt ekki mjög
kvenlegt! Þar sem íþróttahús Hagaskólans og
Hagaborg eru nú var fullt af skuröum. I þeim flutu
ryögaöar jámtunnur og alls kyns drasl. Einn leikur-
inn fólst í því aö stökkva út á þetta drasl, ná fótfestu
og hoppa yfir á hinn bakkann aftur. Þetta var
auövitaö stórhættulegt en mikiö sport um 5—6 ára
aldur.
Unglingsárin hverjum
manni mikilvæg
Já, hverfið hefur breyst mikiö á þessum tiltölu-
lega fáu árum sem liöin eru. Eg á systur sem er
fimmtán árum yngri og Melarnir, sem hún þekkir,
eru allt aðrir Melar en þeir sem ég þekkti. Nú er
malbikaö, skipulagt og allt komiö í fastar skoröur
og lítiö um það frelsi sem var þegar ég ólst upp.
Skólagönguna byrjaöi ég á Grænuborg ef svo má
segja, en 6 ára var ég innrituð í Landakotsskóla og
hjá nunnunum lærði ég aö lesa og skrifa. Nú, svofór
' ég í Melaskólann. og var þar í sex ár, eins og lög
gera ráö fyrir. Og s vo tók Hagaskólinn viö í þrjú ár.
Ég held aö unglingsárin séu afskaplega mikilvæg
í lífi hvers og eins. Þessi ár þegar fólk breytist úr
bami í fulloröna manneskju era oft erfiö. Ur mynn-
fræðinni hef ég þá vitneskju aö flest samfélög hafa
ákveönar athafnir, „ritúöl”, til aö marka skilin milli
æsku og fullorðinsára. Þessar athafnir em oftast
kallaöar vígsluathafnir og í kristnum samfélögum
er fermingin þess háttar athöfn. Fyrir fermingu er
eipstaklingurinn barn, en eftir hana fullorðinn.
Amma mín sem ólst upp í Reykjavík um aldamótin
sagöi til dæmis að eftir aö hún var fermd fór hún í
fyrsta sinn í upphlut og gat ætlast til þess að hún
vjgri þéruö. Þama voru skörp skil gerö milli þess aö
vera bam og vera komin í hóp fulloröinna. Nú, sam-
félagið hefur breyst frá því amma var aö alast upp
um aldamótin og núna hefur fermingin ekki þetta
gildi lengur. Þar komum viö að nokkru sem ég tel
mikilvægt í sambandi viö félagsmál og þá sérstak-
lega unglingana. Þessi skörpu skil hafa svo til
þurrkast út og af því leiöir aö hver og einn unglingur
getur ekki vitaö hvenær hann telst fulloröinn,
hvenær hann eða hún hættir aö vera barn. Þetta er
eitt af því sem gerir unglingsárin afskaplega erfið í
vestrænum samfélögum. Þessi ár hjá mér voru
stormasöm eins og hjá flestum öömm, miklar
umbyltingar og öryggisleysi sem stafar af því aö
vita ekki hver sé félagsleg staöa manns, hvaöa
skyldur og réttindi maöur hefur.
Svo aö ég haldi áfram meö mannfræðina þá halda
ýmsir mannfræöingar því fram aö aukin geöræn
vandamál í vestrænum samfélögumstafi einmittaf
þessu, meöal annars. Fólk sé ekki lengur klárt á
félagslegu hlutverki sínu. Þessar opinbem athafnir,
sem ég hef nefnt vigsluathafnir, marka tímamót
fyrir einstaklinginn, bæöi persónulega og félags-
lega. Þær skilgreina hvaö hver er á hverjum tíma.
Afnám vígsluathafnanna verður því til þess aö
éinstaklingurinn veit ekki hvers hann getur krafist
af samfélaginu eöa hvaöa skyldum hann hefur að
gegna. Þetta veldur raglingi, óöryggi og margir
vilja meina aö þetta sé eitt af því sem stuðli aö því
sem kalla má félagslega upplausn og aö auknum
geörænum vandamálum.”
Þátttakandi í brtiaæðinu
— Víkjum aftur að skólagöngunni. Þú hefur
byrjaö í Gaggó á miöjum bítlatíma?
„Já, ég byrja í Hagaskólanum 1965 og var oröin
þátttakandi í bítlaæðinu um þaö leyti. Ég náöi í
seinni endann á bítlakynslóðinni. Mér eru minnis-
stæö úr gagnfræðaskóla partí þar sem Bítlarnir
vom spilaðir liölangt kvöldiö. Menn þömbuöu kók,
borðuðu pylsur og kökur og Bítlamir og Roliing
Stones dundu. Hápunkturinn var svo auðvitað um
hálftólfleytiö þegar ljósin voru slökkt. Og aöal-
málið auövitaö hver væri aö dansa viö hvern! ”
— En svo heldur þú áfram á menntabrautinni og
ferö í menntaskóla. Er einhver menntahefö í þinni
fjölskyldu?
„Nei, þaö er þaö ekki beinlínis. Aö mér standa
húsmæöur, kaupmenn og sjómenn.”
— Leiö þín lá í MR Hvemig fannst þér aö
koma inn í þetta rígbundna samfélag meö öllum sín-
um hefðum?
Mér fannst ég koma í nýjan heim en hann var
ekkert rígbundnari en landsprófiö sem ég var að
koma úr. Mér fannst nýtt tímabil vera að hefjast í
lífi mínu þegar ég byrjaöi í menntaskóla. Ymsar
dyr voru aö ljúkast upp, ekki einungis hvað varöar
menntun eöa skólagöngu heldur einnig persónu-
legan þroska. Þegar ég var sextán ára fannst mér
ég standa á homi, vera aö kíkja fyrir homið og sjá
lífiö blasa viö handan viö.”
— Stundaðir þú félagslífiö mikiö?
„Já, ég geröi þaö. Þegar ég var í fimmta bekk tók
ég þátt í Herranótt. Viö settum upp Jónsmessu-
næturdraum Shakespeares. Eg held aö leiklistar-
legur metnaður okkar sem aö þessu stóðum hafi
ekki verið aöaltilgangurinn, heldur fyrst og fremst
aö taka þátt í skemmtilegri félagsstarfsemi, þó aö
við hefðum auövitaö einhvem metnaö á leiklistar-
sviöinu. Sýningin fékk ekki góöa dóma ef ég man
rétt. Aðeins þrjár sýningar voru. Þetta var samt
feikigaman! Eg lék Helenu og haföi mikinn texta og
flutti heillanga mónólóga. En þetta er nokkuö sem
maður gerir bara innan viö tvítugt. Ég myndi aldrei
gera þetta núna! Maöur vatt sér út í Shakespeare-
rullu, haföi bara gaman af og var ekkert niöur-
brotinn þó aö ekki heföi tekist sérlega vel til. Nú, öll
mín menntaskólaár var ég líka hjá Baldvin
Halldórssyni í leshring í bókmenntum og síöasta
áriö í skólanum stóö ég fyrir bókmenntaklúbbnum.
Eg tók aftur á móti frekar lítinn þátt í starfsemi
Framtíöarinnar þar sem pólitíkin réö lögum og
lofum. Nei, ég var ekki sérlega pólitísk á þessum
tíma en á hinn bóginn dálítill fagurkeri, giska ég á.
Ég man aö sextán ára görnul tölti ég upp á Borgar-
bókasafn. Eg hafði gripiö nafn T. S. Elliot á lofti og
fékk ljóðasafn hans lánað. Ég las þaö upp til agna
þaöár. Ég las safniölöngu seinna, eftir aöég komst
til vits og þroska, og komst aö því aö skilningur
minn á T. S. ElUot haföi veriö heldur takmarkaðurá
sautjánda ári! Þetta var nú svona megináherslan á
menntaskólaárunum, en skáldskapurinn í lífinu,
póesían hef ur alla tíö fy lgt mér síöan.
Það var mikið tU sami hópurinn sem hélt áfram
úr gagnfræöaskóla og yfir í menntaskóla. Þannig
eignaöist ég mína varanlegu vini ekki endilega í
menntaskóla. Til dæmis eignaðist ég mína fyrstu
vinkonu þegar ég var fjögurra ára á Grænuborg og
hélst vináttan í gegnum Melaskóla, Hagaskóla og
menntaskóla!”
Varð strax báiskotin
íþessum vestanmanni
— Þú kynnist manninum þínum á þessum árum,
er ekki svo?
„Jú, ég kynntist manninum mínum, Hjáknari H.
Ragnarssyni, í menntaskóla, nánar tUtekiö þegar
ég sat í fjóröa bekk. Hann kom í skólann þennan
vetur og ég varö strax bálskotin í þessum manni
vestan af f jöröum.”
— Fagurfræðin hefur veriö mikiö iökuð hjá
ykkur, varstu kannski í „Ustaklíkunni? ”
„Já, ætli þaö megi ekki segja þaö! En þaö má
alveg eins tala um spreUklíkuna. Menn stunduðu
margt annaö en f agurfræðinaá þessum árum.
— PaUas Aþenu var tU dæmis stoUö?
....Já Palias Aþena hvarf.” Sigríöur Dúna
brosk íbyggin og bætir viö ,,og hvarfiö er opinber-
lega óupplýst.”
— Aö stúdentsprófi loknu ákvaöst þú aö fara í
mannfræöi. Hvernig kom það til?
„Eg var búin aö ákveöa strax um haustið er ég
settist í sjötta bekk aö fara í mannfræöi og var helst
aö hugsa um Bretland eða Bandaríkin. Ég var búin
aö leita upplýsinga um skóla í þessum löndum og afl
lokum setti ég á oddinn aö sækja um London School
of Eeonomics og komst inn þó aö fáir byggjust við
því.
Tíu ámm eftir aö ég ákvaö aö fara í mannfræðina
er dálítið erfitt aö segja nákvæmlega af hverju ég
valdi þaö fag. Á þessum menntaskólaárum haföi
maöur auk áhuga á bókmenntum einnig mikinn
áhuga á sögu og félagsfræði. Sennilega hefur mér
fundist mannfræöin vera þaö fag sem gæti sam-
einað þessi áhugasviö. Mannfræðin var líka óþekkt
stærö hérlendis þá og hún þvínokkuöspennandi.”-
— Hvemig var fyrir 19 ára ungling aö setjast aö í
stórborginni Lundúnum?
„Þetta var mjög erfitt fyrst. Fyrstu þrír mánuö-
umir vom mjög erfiðir og sérlega lengi að líða.
Þaö var margt aö gerast í einu. Ég var aö fara í
fyrsta skipti að heiman og var í fyrsta skipti efna-
hagslega sjálfstæö og haföi námslánum úr aö spila.
Eg var á nýjum staö, í nýjum menningarheimi, í
nýjum skóla og allt öðruvísi skóla en ég átti aö
venjast. Eg var innan um allt öömvísi fólk en áður.
Þarna er annar vendipunktur í lífi mínu. Ég fann í
fyrsta skipti hvemig er aö standa á eigin fótum. Á
hinn bóginn man ég aö ég var upptendruö af frelsis-
tilfinningu. Ég var að gera eitthvað í fyrsta skipti
sem ég haföi ákveðið sjálf aö öllu leyti og stóð á
þeirri ákvöröun. Aö upplif a þetta f relsi var stórkost-
legt! Þannig aö fyrstu mánuðirnir voru í senn
annars vegar erfiöir og hins vegar stórkostlegir því
aö allt í einu opnaðist heimurinn upp á gátt!
Skólinn var mjög góöur og tel ég LSE vera besta
skóla sem ég hef verið í. Skólinn kennir einungis
félagsvísindi og stefna skólans var og er aö þar sé
fólk frá sem flestum heimshornum og ólíkustu
menningarsvæöum. Skólalifiö sjálft var í rauninni
hluti af náminu. Það var ómetanlegt, ekki síst fyrir
mannfræöing, aö kynnast þama fólki frá öörum
menningarsvæðum og ekki síður aö dveljast um
55
Aö hlus
etmnri

Hinn fjórtánda nóvember 1980 boduðu 12 konur til fundar á Hótel Borg.
Umrœðuefnið á þeim fundi var staða kvenna í íslenskum stjórnmálum. Um
þetta leyti voru konur 6,4% fulltrúa bœjar- og sveitarstjórna landsins og á
Alþingi íslendinga sátu þrjár konur eða 5% þingmanna. Á fundinum var
ákveðið að konur byðu fram sérstakan kvennalista við borgarstjórnarkosn-
ingarnar í Reykjavík vorið 1982. Sama varð uppi á teningnum á Akureyri.
Ekki þarf að orðlengja um árangurinn. Á báðum stöðum náðu kvenna-
framboðin konum í bœjarstjórnir og er upp var staðið hafði hlutfall kvenna í
bajar- og sveitarstjórnum aukist úr 6,2% í 12,4%. Þrátt fyrir þennan glœsi-
lega árangur var kvennalista til þingkosninga ekki spáð glœstu gengi i fyrstu.
Myndir: Einar Ólason