Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.1983, Qupperneq 12

12
DV. FÖSTUDAGUR 22. JtJLll983.
DAGBLAÐIÐ-VÍSiR
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Sfjómarformaflur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aflstoóarritstióri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 8ÓAI1. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA33. SÍMI 27022.
Afgreiflsla,áskriftir, smáaugtýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI ll.SÍMI 27022.
Sími ritstjómar: 84611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF„ SÍOUMÚLA 12. P.rentun:
ÁRVAKUR HF„ SKEIFUNNI 19.
Áskriftarverð á mánuði 230 kr. Verð i' lausasölu 20 kr.
Helgarblaö22 kr.
Svisslendingar sýni lit
Islendingar ætlast til þess, að Svisslendingar sýni lit í
álviðræðunum, sem standa þessa dagana. I því efni væri
heppilegt, að tillögur kæmu frá Alusuisse um hækkun
raforkuverðs til álversins, þegar í stað til þess að sýna
góðan vilja í upphafi samninga.
Slík hækkun yrði til þess gerð að koma alvörusamning-
um af stað. Síðar yrði samið um miklu meiri hækkun raf-
orkuverðsins.
DV skýrði frá því í frétt í fyrradag, að Alusuisse mundi
telja koma til greina aö hækka orkuverðið í fyrsta áfanga
um 13—20 prósent. Þetta boð þyrfti að koma frá Sviss-
lendingum, og vera í hærri kantinum, án þess að því
fylgdi skilyrði um nokkrar eftirgjafir af hálfu íslenzku
samningamannanna.
Meginmáli skiptir, að raforkuverðið fáist hækkað til
samræmis við nútíma aðstæður. Fjárhagslega skipta
önnur atriði deilunnar Islendinga minna, þótt ekki megi
láta þau niður falla. Við útreikninga á hugsanlegum
kostum á byggingu álvers á vegum Norðmanna var talið
koma til greina þrefalt það orkuverð, sem álverið
greiðir nú. Samningar við Alusuisse þurfa að leiða til
verðs í námunda við slíka tölu. I frétt DV var talið
hugsanlegt, að samizt gæti um hátt í þreföldun verðsins
að meðaltali. I útreikningi yrði þá sennilega miðað við
hærra verð til viðbyggingar álversins, ef til kæmi en öllu
lægra verð til „gamla álversins”. Á bak við slíkt eru hug-
myndir um, að gamla álverið geti ekki greitt jafnhátt
orkuverö og ver, nýtt á nálinni með betri tækjakosti.
Ef Svisslendingar stíga fyrsta skrefið, sem væri beggja
hagur, má byrja alvöru samningaviðræður. Sumir vonast
til, að viðræðurnar nái lengra þessa dagana en hér er
greint og strax verði samið um allt að tvöföldun orku-
verðsins og meiri hækkun fljótlega upp úr því.
Hvað fleira gæti komið út úr raunverulegum samninga-
viðræðum?
„Við græðum ekki á því að kosta offjár til þess að ein-
hver jir erlendir sérfræðingar geti skrifað lærðar doktors-
ritgerðir um málið,” sagði maður, sem vel þekkir
stöðuna í viðræðunum, í spjalli við höfund þessa pistils.
Það tæki eitt og hálft til tvö ár, ef gömlu deilumálin ættu
að fara gegnum hið flókna alþjóðlega gerðardómskerfi.
Því kæmi til greina að velja þann kostinn, að aðilar deiln-
anna kæmu sér saman um, að þær færu til tveggja
einfaldari gerðardóma, sem ynnu hratt.
Sýni Svisslendingar lit, má ræða við þá um hugsanlega
stækkun álversins, þar sem þeir gerðu Islendingum jafn-
vænlega kosti og Islendingar gætu ella hlotið við stóriðju
á vegum annarra.
Eins og fram hefur komið hafa aðrir, svo sem Norð-
menn, látið í ljós áhuga á byggingu álvers hér á landi. I
viðræöum við þá hefur fengizt viðmiðun.
I alvöru viðræðum má einnig taka vel hugmynd Sviss-
lendinga um, að nýr hluthafi komi til sögu við rekstur
álversins í Straumsvík, ásamt þeim. Segjum, að sá aðili
yrði Norsk Hydro. Við höfum fundið Alusuisse sitthvað til
forráttu. Væri okkur ekki bara hagur að því, að nýr aðili
kæmi við sögu, sem hefði þá hagsmuna að gæta við að
fylgjast grannt með atferli Alusuisse?
Væri nýi aðilinn „sterkur” í alþjóðlegum viðskiptum,
mundi hann einnig styrkja grundvöll rekstrarins.
Viðræður hófust í gær. Þegar þetta er skrifað, liggur
ekki frekar fyrir, hvers konar veganesti Svisslendingar
hafa. En að fenginni reynslu væri nauðsynlegt, að þeir
sýndu nú þegar lit, svo að mark væri að.
Haukur Helgason.
HVER
TREYSTIR
SOVÉT-
MÖNNUM?
Fyrst munu hafa borist fregnir af
„gula regninu” sumariö 1975 meö
flóttamönnum frá f jallahéruðum Laos,
sem flúöu til Thailands. Þeir sem
veröa fyrir regninu líða hræöilegar
kvalir, áður en eitrið dregur þá til
dauöa. Notkun slikra efnavopna hafði
þá nokkrum mánuðum áður verið
bönnuö með alþjóðlegu samkomulagi,
þar á meðal undirrituðu Sovétmenn
samkomulagið. En eigi að siður beittu
þeir og stuðningsmenn þeirra í Víetnam
eiturvopnum meðan blekið var aö
þoma á samningnum og er enn ein
sönnun þess að samningar um
afvopnun og takmarkanir á vopna-
búnaði eru tilgangslausir, ef Sovét-
menn eiga í hlut.
Það heyrðust alltaf af og til fréttir af
efnahernaöi Sovétmanna í Indónesíu,
og 1981 ásakaði Haig, þáverandi utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, Sovét-
menn og Vietnama um beitingu þessar
vopna og sagöi, aö Bandaríkjastjóm
hefði fullar sannanir um beitingu
þessara vopna.
Margir voru þó efins i að þessum
vopnum væri beitt, og mörg af stór-
blöðum heimsins vildu ekki taka undir
fullyrðingar Bandarikjastjórnar.
Vitanlega þagöi vinstri pressan um
þessar ásakanir, eða reyndi að gera
þær hlægilegar.
En sönnunargögnin bámst í sífellu,
og nú efast enginn um, að Víetnamar
beittu sovéskum efnavopnum í stríði
sínu í Indónesíu, og vitað er, að Sovét-
menn beita slíkum vopnum einnig í
Afganistan, fyrir utan önnur vopn, sem
fyrst og fremst er ætlað að skapa skelf-
ingu og ótta meðal óbreyttra borgara,
vopn, eins og leikfangasprengjur, sem
líta út eins og litlir bangsar eða önnur
dýr, en eru vítisvélar, sem tæta hend-
urnar af þeim börnum, sem í sakleysi
sinu taka brúðumar upp að leika sér
að.
Sovétmenn hafa sífelldlega neitað
öllum ásökunum um beitingu efna-
vopna. Fáir taka þó mark á þeim fuil-
yrðingum lengur — e.t.v. Þjóðviljinn
og dr. Olafur Ragnar Grímsson.
Bandarikjamenn hafa hins vegar
Fjármálaráðherra
í hlutverki hag-
sýnnar húsmóður
BrauA og leikir
I kosningabaráttunni boðuðu
Kvennalistakonur stefnu hinnar hag-
sýnu húsmóður. Sú stefna tekur mið af
þeim búráöum, sem hafa dugaö best
viö aö lifa af i þessu landi, þ.e. að vera
sjálfum sér nógur, lifa sem mest af
eigin framleiöslu og eyða ekki meiru
en aflað er. Vegna takmarkaðra land-
kosta og mannfæöar hafa Islendingar
þó alltaf þurft aö sækjg eitthvað til
annarra landa, ekki sist nú, þegar
kröfur til lífsgæða em meiri en áður og
afrakstur tæknialdar í seilingarvídd
f jöldans. Þó skiptir mestu máli nú sem
fyrr, hvaða verðmætamat ríkir, þegar
forgangsröð verkefna er ákveðin.
Margir hrifust af þessum hugmyndum
okkar Kvennalistakvenna og nánari
útfærslu þeirra og hugtakið hin hag-
sýna húsmóðir varð mörgum tamt á
tungu fyrir kosningar. Nú hafa þessi
fleygu orð ratað í munn Alberts Guð-
mundssonar f jármálaráöherra um leið
og hann boðar niðurskurð á sviði
mennta- og menningarmála (Tíminn
14. júlí og Þjóðviljinn 15. júlí 1983). Víst
er, að ekki hafa allir skiliö þessar hug-
myndir rétt og er f jármálaráðherrann
sýnilega i þeim hópi. „Við verðum að
taka upp kjörorö Kvennalistans og
haga okkur eins og hagsýn húsmóöir.
Við erum með hagsýna húsmóður, en
fyrirvinnu, sem er lasin í augnablikinu
og bamahóp, sem er kröfuharður”
segir hann í Þjóðviljanum 15. júlí.
Fjármálaráðherra vill friða börnin
með brauði og leikjum og því gefur
hann afslátt í Tívolí. Eða var þaö ekki
annars fyrir bömin?
A þrengingartímum er þaö þó ekki
f organgsverkefni hinnar hagsýnu
Kvennalistahúsmóður aö senda börn
Kjallarinn
Guðrún Agnarsdóttir
sín í Tívolí. Hún finnur aðrar, ódýrari
leiðir til skemmtunar.
Mennt er máttur
„Eg er efins um, að fólkiö í landinu
vilji bæta á sig vinnu og kostnaði til að
útvega fjármagn þaö sem Lánasjóður-
inn segir að vanti” segir fjármálaráð-
herra í Tímanum 14. júlí. Kvennalista-
kona veit, að mennt er máttur. Hún
veit, að ein af helstu auölindum þessa
lands er fólkið, sem landið byggir,
þekking þess og tæknikunnátta. Verð-
mætamat hennar ræður því, að hún ver
naumu fé sínu á þrengingartímum til
menntunar barna sinna, fremur en aö
fjármagna nýja flugstöð eða fara í
Tívolí. Hún man, að fólkið í landinu
hefur allt fram á þennan dag fært
fómir og unnið til að koma bömum sín-
um og systkinum til mennta. A seinni
tímum hefur svo þaö nám, sem áður
var forréttindi fárra orðið raunveru-
legur möguleiki margra með aöstoð
lána og styrkja.
Þessi lán námsmanna eru nú að f ullu
verðtryggð og skila sér því aftur í því
krónu- og auragildi, sem úthlutað var.
Viö niöurskurð námslána hlýtur aö
aukast enn frekar sú tilhneiging, sem
áður réð, að þorri þeirra, sem leggja út
»í*að er meðal forgangsverkefna
Kvennalistakvenna að fjárfesta í mennt-
un bama sinna og í þeirri menningu, sem við
viljum að móti þau. Þess vegna biðjumst við
eindregið undan því, að kjörorð okkar skuli
notað til að afsaka „spamaðaraðgerðir” eins
og niðurskurð á námslánum og framlögum til
menningarmála.”