Dagblaðið Vísir - DV - 02.11.1983, Qupperneq 10

'é&t

•Charikór
★Kobul "*•{
Heraf«
fKhyber Pass
i •Peshawar
Porachinqf
'AFGHANISTAN:
PAKISTAN
.SOVIET UNION
CHINA
MIIES
SAUDI
\rabum $**
DV. MIÐVIKUDAGUR 2. NOVEMBER1983.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Umsjón: Ólafur B. Guðnason
Afganistan:
YFIRBURfHR SOVETMANNA
I LOFTl TRYGGJA KYRRSTOtHJ
Nú, nærri fjórum árum eftir að
Sovétmenn réðust inn í Afganistan
og settu upp leppstjórn sína í Kabúl
undir forsæti Babrak Karmal, eru
orrustur hemámsliðsins viö skæru-
liöa þjóöfrelsishreyfinganna að
miklu leyti loftorrustur. Sovéskir
hermenn í Afganistan eru nú um 105
þúsund talsins og halda að mestu
leyti vamarstöðvum og reiða sig á
stuðning sóvéska flughersins.
Sprengjuárásimar sem af þessu
leiöa og brot á lofthelgi nágranna-
ríkja vekja minni athygli alþjóðlegra
fjölmiðla en til dæmis óheiUaflug s-
kóresku farþegaþotunnar yfir
Sovétríkjunum í byrjun september á
þessuári.
Svo vú-ðist sem sovéska herförin í
Afganistan hafi koðnað niöur svo að
hernaðarlega vú-ðist nokkuð jafnt á
komið með hrnum andstæöu
fylkUigum. Sovéski herinn vU-ðist
ófær um að brjóta á bak aftur and-
stööu skæruUöa þjóöfrelsisaflanna
sem sífeUt styrkjast. En skæruUða-
hópamU- á hinn bóginn em iUa
sundraðir og iUa búnir vopnum. Þess
vegna er óUklegt af óbreyttum
baráttuaðferðum þeirra aö þeUn
takist að reka Sovétmenn út úr
Afganistan.
Megmástæðan fyrU því hversu
óbreytanlegt ástandiö í Afganistan
viröist vera er sú aö í raun eru nú háð
þrjú stríð í Afganistan.
Fyrir utan höfuðstyrjöldina miUi
skæmliða og Sovétmanna berjast
skæruUðahópar þjóöfrelsishreyfing-
anna innbyrðis sumstaðar þrátt fyrir
það að að nafninu til hafi yfirmenn
þeirra, sem aðsetur hafa í Pakistan,
gert meö sér bandalag. Og hópar
innan afganska kommúnistaflokks-
ins berjast innbyrðis og reka
hermdarverkasveitir í Kabúl og ekki
er talið Uklegt að þeim hjaðnmgavíg-
umljúki fljótlega.
Þessa lýsingu gefur bandariski
blaöamaöurínn WiUiam Branigin
sem nýlega er komrnn úr ferð um
Afganistan. Ferð hans tók sex vikur
í ágúst og september. Hann átti á
ferð sinni viðtöl viö leiðtoga skæm-
Uða, liðhlaupa úr afganska stjóm-
arhemum, þorpsbúa og sovéska her-
menn sem teknir höfðu verið tU
fanga.
Meðal annars kom hann í Pansjir-
dal í Kapisahéraði, norður af Kabúl.
Þar gerðu sovésku hersveitirnar sex
vikna vopnahlé við skæmliða fyrr á
þessu ári sem er einsæmi í þeUri
grimmUegu styrjöld sem til þessa
hefur verið háð í Afganistan.
Pansjir-dalur er hernaðarlega
mjög mikilvægur, vilji stjórnin í
Kabúl á annaö borð ná óskoruöum
völdum í Afganistan.
I Pansjir-dal hitti Branigin fræg-
asta skæruUöaleiðtoga Afgana,
Ahmed Shah Massoud, sem hefur
sýnt mesta herstjórnarlist yngri
leiötoga afganskra skæruliða. Átti
hann löng viðtöl við Massoud sem
ræddi fyrirætlanir sínar og vonU- um
að sameina hma ýmsu skæm-
Uðahópa í Afganistan.
Helstu vandkvæði erlendra frétta-
manna í Afganistan em þau að erfitt,
og nánast ómögulegt er aö komast til
landsins og ferðir um þaö erfiðar og
stórhættulegar. Enda hefur um-
heiminum borist Utiö af fréttum,
þaðan þótt stríðið hafi staöið í tæp
fjögur ár.
Branigin segir að eins og er ríki
hálfgert kyrrstöðuástand í bar-
dögum í Afganistan Hann nefnú sem
dæmi orrustur um bæina Khowst og
Orgun í Paktia-héraði. Þar hafa her-
sveitir afganska stjórnarhersins
verið umkrmgdar í marga mánuði af
skæruliðum. Sovéskar flugvélar hafa
flutt vistú og vopn tU bæjanna og
flutt þangaö Uðsauka. Sovéskar flug-
sveitú hafa einnig ráðist gegn
skæmliöum umhverfi3 bæina en
sovéskar hersveitir hafa hvergi
komið nærrí bardögunum.
Ormsturnar um þessa bæi hafa
nokkuð veriö í fréttum í vestrænum
fjöUniðlum þvf þær fara fram nsrri
landamærunum við Pakistan þar
sem erlendir fréttamenn hafa
aðsetur. Það væri því áróðurssigur
fyrír skæruUða að taka bæina en UtiU
hernaðarlegur ávinningur. Ef bæim-
. - „ ; - ■.kiroiís.s.
v UZBEK S.S.R.
SOVIET UNION
TURKMEN S.S.R
''vK

Afganskur skftrulioi, klœddur
sovéskum búningi, stendur við stéra
vélbyssu undú fána samtaka skæm-
Uðanna.
■%
'TÞ'
IRAN
ú yrðu teknú myndu sovéskar loft-
árású rústa þá og skæruUðar myndu
ekki reyna að halda þeim. Erlendú
herfræðingar gagnrýna tilhneigingu
Afgana til þess að eyða tíma, fyrú-t
höfn, skotfærum og mannslifum í um-
sátur auöveldra skotmarka sem
gefur andstæðingum tækifæri til að
geraloftárásúáþá.
Þetta er þó ekki algilt. Sumú yngri
leiðtoga skæruliða hafa sýnt hug-
kvæmni við skipulagningu
skyndiárása á mikilvæg skotmörk.
Afleiðingar þeirra hafa oft verið
miklar. En engu að síður er það kyrr-
staðan sem einkennir átökin i Afgan-
istan, segir Branigin. Eftú ferðalag
sitt um landið komst hann aö þeirri
niöurstöðu aö skæmliðar réðu
stórum hluta landsins og virtust
njóta skUyröisIauss stuönings
íbúanna þar. Um þessi svæði má
lengi ferðast án þess aö nokkur
merki um ríkisstjómina í Kabúl
finnist.
Branigin segú einnig að nú,
skömmú eftú innrásina i desember
1979, sé mun erfiðara en var í upphafi
stríðsins fyrir Sovétmen og afganska
stjómarherinn að flytja Uðsafla sinn
á landi. Þá segú Branigin að engin
andspyrna hafi veríö í Kabúl og
umhverfis hana en nú sé þar ormstu-
vöUur.
Branigin segir einnig aö þrátt fyrú
tæplega fjögurra ára hemám og
stuðning Sovétmanna, hafi rikis-
stjórn Karmals, að því er virðist,
Utið áunnist við að tryggja völd sín.
Heimildarmönnum beri saman um
að embættismannakerfi stjómarinnar í
Kabúl sé skipað njósnurum að stórum
hluta að stjómarherinn sé óáreiöanleg-
ur og óbreyttú hermenn gerist Uðhlaup-
íu-ístórumhópum.
Afgönsku skæruUðamú óttast
sovéska flugherinn, segú Branigin,
en eftú því sem þeir kynnast
sovéskum hermönnum betur fyrú-
Uta þeú þá meir. Léleg frammistaöa
hersins vúðist staöfesta frásagnú
um óánægju, eiturlyfjaneyslu og of-
drykkju sovéskra hermanna.
Að frátalinni aðstoð við flótta-
menn, segú Branigin að aðstoö
bandarískra stjómvalda við skæru-
Uða sé hverfandi lítil. Fjöldi leiötoga
skæruUða hefur gagnrýnt rfldsstjóm-
ina í Washington fyrir sinnuleysið.
En þótt Bandaríkjamenn leggi
skæruUðum ekki beint til vopn er
almennt taUö að þeir veiti þeim f jár-
stuðning til vopnakaupa frá öðrum
aðilum.
SkæruUðamú í Afganistan em
mun betur skipulagöú en þeú vom
í upphafi stríðsins, segú Branigin.
En hann segir einnig að ekki sé við
því að búast að þeim verði frekar
ágengt gagnvart Sovétmönnum
nema þeim berist betri vopnabún-
aður. Þá er ágreiningur miUi hinna
ýmsu skæruliðasamtaka þeim tU
trafala og hefur jafnvel komið tU
átaka miUi slíkra bandamanna. En
það er fyrst og fremst skortur á
leiðtogum, loftvamavopnum og
þungavopnum sem stendur skæru-
liðum f yrú þrifum nú.
Eitt er það sem afganskir
skæruliðar hafa sérlega áhyggjur af
nú og það er innanríkisástandiö í
Pakistan. Þar hefur stjórnarand-
staðan mjög færst í aukana og stjórn
Zia ul-Haq vúðist veikjast. Afganú
telja hins vegar að þeú sem skipa
sveitú stjómarandstöðunnar í Pak-
istan séu kæmlausir um örlög Afgan-
istan, ef ekki beinUnis andsnúnir
þjóðfrelsisöflunum. Segja afganskir
leiðtogar að þeir óttist að nái
stjórnarandstaðan völdum muni hún
reyna að komast að samkomulagi
við Sovétmenn sem yrði mikið áfaU
fyrú skæurliða.
A hitt er þó að Uta aö vera tveggja
mUljóna afganskra flóttamanna í
Pakistan hefur ekki reynst vera sú
póUtíska hætta sem margú Pakist-
anú óttuðust. Flóttamannastraum-
urinn hefur nú minnkaö og óttinn við
að Afganir verði „Palestínuarabar”
Pakistan vúðist ekki vera á rökum
reistur því flóttamennúnir hafa
aölagast pakistönsku þjóðfélagi
ágætlega.