Dagblaðið Vísir - DV - 25.02.1984, Qupperneq 20

20
DV. LAUGARDAGUR 25. FEBRUAR1984.
Þaö var aö haustlagi áriö 1969, aö
farþegaskipið Esja sigldi frá Islandi í
síðasta sinn. Margir horföu meö eftir-
sjá á eftir þessu skipi, enda höföu þeir
hinir sömu átt góöar minningar frá
feröum með því. Esjan var í strand-
ferðum á veturna en á sumrin var siglt
á milli landa.
Skipið var á leið til Bermúdaeyja
þegar þaö sigldi héöan þennan haust-
dag ’69. Þangaö hafði þaö verið selt
með öllu sem í því var. Meöal þess
sem var um borö í skipinu voru tólf
krítarmyndir eftir Gunnlaug Scheving
og fjögra til fimm fermetra málverk af
Reykjavíkurhöfn eftir Jón Þorleifsson.
Allar munu myndimar hafa veriö
málaöar eöa teiknaðar í kringum áriö
1939.
En hver skyldu hafa oröið örlög
þessara mynda? Og hvemig skyldi
mönnum hafa dottið í hug aö láta
myndirnar fylgja meö í kaupunum?
Svo ekki sé nú minnst á verðmæti
þeirra.
Viö ræðum viö Jón Rósmundsson
borgargjaldkera sem fyrir undarlega
tilviljun hefur tvær mynda Schevings
undir höndum, Guöjón Teitsson, sem
var forstjóri Ríkisskips á þessum
árum, en Esjan var í eigu þess,
Tryggva Blöndal, sem var skipstjóri
Esjunnar, svo og listfræðinga og
uppboðshaldara.
Myndefni úr
þjóðsögunum
Myndirnar tvær sem aö ofan greinir
eru um það bil 60 sinnum 40 sentímetr-
ar aö stærð. Þetta em krítarmyndir,
rauösvartar að lit. Þær eru í heiöurs-
sessi í stofu Jóns Rósmundssonar,
rammaðar inn í mjóa tréramma og á
báöum myndunum hefur ramminn
lent aö hluta yíir nafn listamannsins.
Meö hvoTri mynd fylgir lítill skjöldur
úr platínu eöa einhverju þvílíku þar
sem á stendur heiti myndanna. Heitir
-önnur „Helltu út úr einum kút” og hin
„Vígöu ekki meira, Gvendur biskup”.
Eins og þessi heiti bera með sér er
myndefniösótt íþjóösögumar.
Myndefni fyrri myndarinnar er sótt
í gamlan húsgang, aö þvi er Jón segir.
Hljóöarhannsvo:
Helltu út úr einum kút
ofan í gröf mér búna.
Beinin mín í brennivín
bráölega langar núna.
Myndefni seinni myndarinnar er sótt
í þjóðsöguna um, aö „einhvers staöar
verða vondir aö vera”. Sýnir myndin
atburö þann er Guðmundur góöi er aö
vígja bergiö í Drangey.
Reyndar er þaö svo um allar þessar
tólf myndir Gunnlaugs Schevings, sem
um borð voru, að myndefnið er sótt í
þjóösögurnar. Þetta er því svokölluð
myndröö.
Myndirnar skornar
úr römmunum
Við gefum Jóni Rósmundssyni orðiö:
„Eg hef haft þessar myndir undir
höndum í um tíu ár. Þannig var að áriö
1969, þegar Esjan var seld til
Bermúdaeyja, kom hingað banda-
rískur maður, Theodore að nafni.
Hann var fulltrúi Lloyds trygginga-
félagsins sem var umboðsaöili
kaupandans. Theodore átti að fylgjast
með aö samningum um kaupin skyldi
fylgt í hvívetna. Meöal annars fór hann
meö skipinu í strandferö um landiö.
Þar kynntist hann þemu um borö, þau
felldu hugi saman, giftu sig og fóru
meö skipinu til Bermúdaeyja. Þau
settustsvoaðí Flórída.
Nokkru síðar var skipið selt frá
Bermúdaeyjum til Flórída. Enn var
Theodore fenginn til aö sjá um að
samningurinn væri haldinn. Þegar hér
var komiö sögu voru myndimar enn
um borð. Nýju kaupendumir kæröu sig
hins vegar ekkert um þessar myndir
og þar sem þeir vissu aö Theodore var
giftur íslenskri konu, gáfu þeir þeim
hjónum myndirnar. Vom þær skornar
úr þeim römmum sem þær vom í.
Dóttir mín, Guöríöur, gifti sig fyrir
allnokkmm árum bandarískum manni
og settust þau að í Flórída. Hún
kynntist konu Theodore og varö þeim
vel til vina. Þegar kona Theodore lést,
gaf hann Guöríði tíu myndir eftir
Scheving. Þá voru þær upprúllaðar í
einn stranga. Hún hefur nú rammaö
inn þrjár þeirra, aö mig minnir, ein er
úr Djáknanum á Myrká, en ég man
ekkl hverjar hinar tvær em. Guöríöur
gaf mér tvær þessara mynda, en hinar,
sem eftir era, munu enn vera
upprúllaöar hjá henni.”
Þess má geta að Jón vissi ekkert um
afdrif málverksins af Reykjavíkur-
höfn eftir Jón Þorleifsson. Því er
einnig viö að bæta að þær tvær myndir,
sem á vantar myndröö Schevings,
eru í eigu afkomenda konu Theodores
hér á landi.
Esjurnar
Fjögur skip hafa verið hér á landi
sem borið hafa heitiö Esja. Sú fyrsta
kom hingað til lands árið 1923. Hún var
þá í eigu óskabarns þjóöarinnar og var
í strandferöaflutningum sem voru á
vegum Eimskips í þá tíö. Áriö 1929 var
Þetta eru platinuskildirnir sem fy/gja meO hverri r
Engar myndir eru til innan úr Esjunni hjá Rikisskip. Hins vegar eru þessar myndir úr Heklu sem var smiðuð '48 eftir nákvæmlt