Dagblaðið Vísir - DV - 14.02.1986, Síða 14

14
DV. FÖSTUDAGUR14. FEBRÚAR1986.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurogútgáfustjóri: SVEINN R. EYJOLFSSON
Framkvæmdastjóriog útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKUR H F. - Áskriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Þrýst á sjóð
Minna hefur farið fyrir tíðindum af endursölu Fisk-
veiðasjóðs á Helga S. en á Kolbeinsey og Sigurfara II.
Er sú sala þó dularfull eins og sala Kolbeinseyjar var
og sala Sigurfara II virtist ætla að verða. Skýringum
hefur verið lofað, en engar fengizt, svo vitað sé.
Særún á Blönduósi bauð hæst í Helga S., 70,6 milljón-
ir króna. Samt var á gamlársdag óvænt gengið frá sölu
bátsins til næstbjóðanda, Samherja á Akureyri, sem
hafði boðið 68 milljónir. Samherji lét síðan bátinn-
snarlega í skiptun fyrir stærra skip að sunnan.
Bankastjóri Fiskveiðasjóðs hafði áður haft símasam-
band við Særúnu til að fá á tilboði hennar skýringar,
sem hann fékk. Að öðru leyti var ekkert rætt við fyrir-
tækið, hvorki fyrr né síðar. Særúnarmenn fréttu í blöð-
unum, að Helgi S. hefði verið seldur öðrum.
Síðan hefur Særún í tvígang sent stjórn sjóðsins bréf
til að óska skýringa á meðferð hans á málinu. Þar er
bent á, að Særún hafi aldrei fengið að ræða við sjóðinn
um greiðslutryggingar eða önnur framkvæmdaatriði.
Þessum bréfum var ekki svarað fyrr en seint og illa.
I blaðaviðtali hefur bankastjóri Fiskveiðasjóðs lofað
útskýringum. Ekki er vitað til, að þær hafi enn litið
dagsins ljós, þótt langur tími sé liðinn. Ekki verður hjá
því komizt að draga þá ályktun, að sjóðurinn eigi í
erfiðleikum með að verja hina undarlegu málsmeðferð.
Endursala sjóðsins á Sigurfara II var í þann veginn
að falla í sama farið og salan á Kolbeinsey, þegar sjóðs-
stjórnarmenn börðu loks í borðið. Komið hafði í ljós í
Kolbeinseyjarmálinu, að þeir létu stjórnmálamenn ráða
ferðinni. Það orðspor gátu þeir ekki sætt sig við.
Nokkrir stjórnarmanna hótuðu að segja af sér, ef
alþingismenn Vesturlands létu ekki af þrýstingi á sölu
Sigurfara II til Grundarfjarðar í stað Akraness, alveg
eins og alþingismenn Norðausturlands höfðu stjórnað
sölu Kolbeinseyjar til Húsavíkur í stað Akureyrar.
Batnandi mönnum er bezt að lifa. Vonandi hafa
ráðamenn Fiskveiðasjóðs lært nóg af mistökunum við
endursölu Kolbeinseyjar og Helga S. Vonandi er upp-
reisn þeirra í Sigurfaramálinu vísbending um, að fram-
vegis ráði efnisatriði, en ekki pólitískur þrýstingur.
í báðum tilvikum er athyglisvert, að ekki er um að
ræða hagsmunaágreining milli kjördæma, heldur innan
þeirra. í báðum tilvikum voru þingmenn og sjávarút-
vegsráðherra að reyna að ýta skipinu til eins staðar í
kjördæminu á kostnað annars.
Ennfremur er athyglisvert sjónarmiðið, sem hefur
komið firam í máli þrýstiþingmanna. Þeir virðast telja,
að þjóðfélagið í heild eigi að taka ábyrgð á útgerð fiski-
skipa. Ef útgerð verði gjaldþrota, sé rétt að opinber
sjóður beri tjónið og láti skipið síðan til sama staðar.
Annað sjónarmið réð, þegar Grandi var stofnaður í
Reykjavík. Þá tók borgin á sig 150 milljónir af skuldum
Ottós N. Þorlákssonar til að búa skipinu rekstrar-
grundvöll í framtíðinni. Menn töldu sér ekki sæma að
vaða í Fiskveiða-, Byggða- eða Framkvæmdasjóð.
Ef skoðun þrýstiþingmanna yrði ríkjandi, mundi hún
efla byggðagildruna enn frekar en orðið er. Gildran
felst í, að fólk er fengið að setjast einhvers staðar að
eða til að halda áfi-am búsetu á grundvelli afar van-
máttugra atvinnufyrirtækja, sem fara sí og æ á höfuðið.
Hún mundi einnig leiða til, að hætt yrði útboðum
fiskiskipa, sem gjaldþrota hafa orðið. Slík útboð eru
marklaus, nema bezta tilboði sé jafnan' tekið.
Jónas Kristjánsson
Vímuefnavandinn hefur að mati
flestra farið vaxandi í þjóðfélagi
okkar á sl. árum, ekki síst að mati
þeirra sem hafa mest afskipti af
fómarlömbum vímuefnaneyslu.
Þessi þróun hérlendis helst í hend-
ur við það sem gerst hefur i ná-
grannalöndum okkar. Þó hefur
hún orðið talsvert hægari hér en
víða annars staðar meðal íjölmenn-
ari þjóða og það gefur okkur aukið
svignim til að bregðast við.
Haft hefur verið á orði að vímu-
efnafíkn mætti líkja við smitsjúk-
dóm sem berst frá svonefndum
hörðum kjama reglulegra neyt-
enda til jaðarhópa sem neyta vímu-
efna óreglulega eða stopult. Eng-
inn veit þó í raun hve stórir þessir
hópar em hérlendis.
Hverjir ánetjast?
Því hefur verið haldið fram að
þeir sem helst verða vímuefnafíkn
að bráð búi við erfiðar aðstæður á
heimili og í skóla og komi frá lág-
launaheimilum þjóðfélagsins. Víst
ánetjast hafa vímuefnaneyslu.
Þeirri tillögu var vísað til ríkis-
stjórnarinnar. Hins vegar um auk-
ið fé til fíkniefnalögreglu. Sú til-
laga var felld. Auk þess hafa þing-
konur Kvennalistans flutt fjölda
mála á þingi til að styrkja fjöl-
skylduna.
Hver er stefna stjórnvalda í
fjölskyldumálum?
Þrátt fyrir miklar umræður og
vaxandi áhyggjur alls þorra fólks
hafa stjómvöld ekki séð ástæðu til
þess hingað til að beina sérstökum
aðgerðum að því að sinna þeim
unglingum sem illa eru staddir
vegna vímuefnaneyslu. Rauði
kross íslands hefur samt nýlega
komið á fót neyðarathvarfi. Þetta
framtak er jafnframt könnun á því
hve mikil þörf er á slíku athvarfi
og mun því ætlað að starfa a.m.k.
í 6 mánuði til reynslu. Það hefur
nú þegar sinnt um 15 unglingum á
fjölskylduna. Þar segir: „Traust
heimili, nægilegur tími til samvista
foreldra við börn sín, gott samlíf,
aðhald í uppeldi, samfara góðum
menntunarmöguleikum og tóm-
stundaiðju eflir sjálfstraust og sál-
arstyrk unglinga og gagnar þeim
vel á lífsbrautinni."
Blásið í herlúðra
Eitt fyrsta verk núverandi
menntamálaráðherra eftir að hann
tók við embætti var að vitna í
skýrslu frá landlækni um vímu-
efnaneyslu unglinga og lýsa
áhyggjum sínum vegna þess sem
þar kom fram. Jafnframt lýsti hann
yfir nauðsyn þess að leita úrbóta.
Þetta var í nóvember sl. Síðan
hefur menntamálaráðherra verið
önnum kafmn við að hreinsa ís-
lenska tungu, Lánasjóð íslenskra
námsmanna og skipa menn í emb-
ætti.
Síðasta dag janúarmánaðar kall-
aði hann svo samráðherra sína til
fundar um þessi mál til að fræðast
Ekki lúðraþyt
heldur aðgerðir
er að ýmsar kannanir á Vestur-
löndum hafa sýnt að sundrung í
fjöiskyldu, vímuefnaneysla for-
eldra, erfiðleikar í námi og at-
vinnuleysi eru mun algengari hjá
þeim sem verða reglulegir vímu-
efnaneytendur. Ennfremur virðist
þeim unglingum, sem byrja áfeng-
isneyslu snemma, mun hættara en
öðrum við því að ánetjast neysiu
annarra vímuefha.
Þetta er þó ekki einhlítt því að
böm, sem alist hafa upp við góðar
aðstæður, geta líka ánetjast vímu-
efnafíkn. Það er ótrúlegt að nokkur
ætli sér eða vilji verða háður vímu-
efnum, en það sem byrjar annað-
hvort sem flótti frá raunvemleika,
sem unglingurinn ræður ekki við,
eða þá sem mótþrói eða fikt, rekið
af ævintýralöngun eða löngun til
að upphefja sig í augum félaganna,
getur fyrr en varir orðið að líkam-
legum og sálrænum bindandi vana
og unglingurinn missir stjórn á
neyslu sinni.
Verst eru þeir svo staddir sem
minnstan stuðning hafa.
Flóknar og margþættar
orsakir
I raun má líta á þann faraldur
vímuefnaneyslu, sem gengið hefur
yfir menningarþjóðfélög nútímans,
líkt og menningarsjúkdóm, sjúk-
dóm sem má rekja til þeirrar þjóð-
félagsgerðar sem við byggjum.
Þjóðfélagsgerðin leiðir í vaxandi
mæli af sér félagslega einangrun,
rofin tilfinningatengsl, skerta
sjálfsvirðingu, vonleysi og öryggis-
leysi gagnvart framtíð í ótryggum
heimi. Allt eru þetta vandamál sem
reka fullorðna jafnt sem unglinga
á flótta. Vaxandi þunglyndis gætir
hjá bömum og unglingum og sjálfs-
vígum hefur fjölgað meðal þeirra.
Vímuefnavandinn á sér margar
og flóknar orsakir og er nauðsyn
að hafa góða heildarsýn yfir þær
til þess að nokkur von eigi að verða
um árangur aðgerða til úrbóta.
Ef litið er á vímuefnaneyslu sem
smitsjúkdóm eru eðlileg viðbrögð
til vamar að finna og meðhöndla
smitberana og uppræta þann jarð-
veg þar sem smitsjúkdómurinn
þrífst. Þó að fyrra verkefnið sé ekki
einfalt er hið síðara þó sýnu flókn-
ara. Þessi tvö ólíku meginviðfangs-
efni, sem blasa við, eru þó í nánu
samhengi hvort við annað og þarf
í raun að taka á þeim samtímis.
Annars vegar að sinna þeim sem
þegar hafa oðið vímuefnaneyslu að
bráð og hins vegar að stemma stigu
við frekari útbreiðslu vímuefna-
neyslu.
Þingflokkur Kvennalistans hefur
gert tillögur um bæði þessi verkefni
á Alþingi. Annars vegar um athvarf
og meðferð fyrir þá unglinga sem
Kjallarinn
GUÐRÚN
AGNARSDÓTTIR
ALÞINGISMAÐUR FYRIR
SAMTÖK UM KVENNALISTA
þeim rúma mánuði sem það hefur
verið starfrækt.
Enn vantar aðstöðu til að með-
höndla þau börn og unglinga sem
eiga við geðræn vandamál að stríða
og ekki er til meðferðarheimili fyrir
unglinga sem hafa ánetjast vímu-
efnaneyslu. Nú á allra síðustu
dögum hefur hópur áhugafólks
sameinast um það að kaupa Krísu-
vikurskólann í þeim tilgangi að
koma þar á fót meðferðarheimili
fyrir slíka unglinga.
Þessar mikilvægu aðgerðir eru
báðar á vegum félagasamtaka eða
almennings en ekki stjórnvalda.
Þær eru lofsvert framtak og þeim
fylgja allar góðar óskir.
Stjórnvöld geta hins vegar ekki
firrt sig ábyrgð í þessum efnum og
hljóta að styðja við þessar aðgerðir
og bæta við því sem þarf.
Síðara viðfangsefnið, að koma í
veg fyrir fi-ekari útbreiðslu vímu-
efnaneyslu, er langtum yfirgrips-
meira og erfiðara en hið fyrra og
varðar í raun pólitíska stefnu-
mörkun í málefnum fjölskyldunn-
ar.
I athyglisverðri grein um fi'kni-
efnaneyslu eftir landlækni í Mbl.
28/1 sl. er einmitt lögð meginá-
hersla á nauðsyn þess að styrkja
og samræma aðgerðir sínar. Það
er vel.
En nú bíða menn líka eftir að-
gerðum.
Bíða eftir því að ríkisstjórnin
tryggi fjölskyldunum meiri tíma til
samskipta. Það getur hún t.d. gert
m.þ.a.- standa þannig að komandi
kjarasamningum að menn geti lifað
mannsæmandi lífi af dagvinnu-
launum sínum. Bíða eftir því að
búa við öryggi í húsnæðismálum.
Bíða eftir því að njóta góðra
menntunarmöguleika, þar sem
jafnrétti ríkir til náms. Menn bíða
eftir því ótal marga sem hægt er
að gera með pólitískri stefnumótun
í þágu fjölskyldunnar til að efla
sjálfstraust og sálarstyrk þeirra
unglinga sem nú eru að búa sig
undir það að erfa landið.
Tillaga Kvennalista felld
Við þriðju umræðu fjárlaga flutti
þingflokkur Kvennalistans breyt-
ingartillögu þar sem farið var fram
á aukið fé til fíkniefnalögreglunn-
ar. Hún annar því ekki að vinna
að öllum þeim upplýsingum sem
henni berast og þeim verkefnum
sem henni er ætlað að sinna. Þetta
er ekki unnt vegna fámennis og
aðstöðuleysis.
Ein þeirra mörgu aðgerða, sem
stuðlað gætu að minni vímuefna-
neyslu, er að draga úr framboði
efnanna. Hlutverk lögreglu við að
hindra innflutning og dreifingu
vímuefna er því einn af mörgum,
mikilvægum samverkandi þáttum
sem nauðsyn er að sinna.
Starfshópur, sem skipaður var til
að skipuleggja lögreglu- og toll-
gæsluaðgerðir á sviði fíkniefna,
sendi dómsmálaráðherra tillögur
sínar til úrbóta á sl. sumri. Tillög-
um þessum hefur enn ekki verið
sinnt og breytingartillögur
Kvennalistans voru felldar af
stjómarflokkunum. Enginn efast
um áhyggjur stjómvalda af vímu-
efnavandanum eða löngun þeirra
til að leysahann.
Hingað til hefur þó allt of litið
verið gert.
Herlúðrar Sverris Hermannsson-
ar hafa verið þeyttir en það er ekki
nóg.
Við viljum heyra verkin tala.
Guðrún Agnarsdóttir.
a „Menn bíða eftir því ótal marga sem
^ hægt er að gera með pólitískri stefnu-
mótun í þágu fjölskyldunnar til að efla
sjálfstraust og sálarstyrk þeirra unglinga
sem nú eru að búa sig undir að erfa
landið.“