Dagblaðið Vísir - DV - 07.05.1986, Side 18

18
DV. MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 1986.
Menning
Menning
Menning
Menning
Aufúsugestir
Tónleikar Marianne Eklöf og Stefans
Bojsten i Norræna húsinu 29. apríl.
Á efnisskrá: Ljóösöngvar og pianóverk
eftin Miklos Maros, Wilhelm Stenhammar,
Hans Eklund, Wilhelm Peterson Berger,
Þorkel Sigurbjömsson, Fréderic Chopin
og Xavier Montsalvatge.
Norræna húsið og Norræna fé-
lagið fengu hingað góða gesti úr
Svíaríki, sem héldu tónleika í
Norræna húsinu eftir að hafa flutt
list sína Norðlendingum um helg-
ina. Hér voru á ferðinni mezzo-
sopransöngkonan Marianne Eklöf
og píanóleikarinn Stefan Bojsten.
Fyrri hluti efaisskrár þeirra var
alsænskur og eftir tónskáld þessar-
ar aldar. Reyndar er Miklos Maros
fæddur í Ungverjalandi, en Svíar
eru löngu búnir að sænska hann
og eftir hann voru fyrstu söngv-
amir, Þrjú lítil japönsk vorljóð.
Það var falleg vorstemmning í
söngvum Marosar, sem minnkaði
ekki við að heyra vorsöngva stelks,
tjalds og hettumáfe í bakgrunni.
Tíðum vanmetinn risi
Næst komu þrír söngvar Wil-
helms Stenhammars, á köflum
hádramatísk nýrómantík. Al-
mennt held ég að menn geri sér
ekki grein fyrir því hve fljótt Sten-
hammar tileinkaði sér nýjustu
strauma sunnan úr Mið-Evrópu á
sinni tíð. Sjálfstæði sínu hélt hann
þó - tíðum vanmetinn risi í norr-
ænni tónlist aldamótanna og fyrsta
fjórðungs þessarar aldar. Eftir
píanóinnskot komu þrír söngvar
Wilhelms Petersons-Bergers, ljúf-.
legir og góð dæmi um það sem
gerði hann að svo ástsælu tón-
skáldi með þjóð sinni.
Hafði drjúgt gaman af
Píanóinnskot Stefans Bojsten á
fyrri hluta tónleikanna var Tocc-
ata e Adagio eftir Hans Eklund -
út af fyrir sig áheyrileg músík en
fremur horft til píanótæknilegra
sjónarmiða við samningu hennar
en tónsmíðalegra og eyma hugs-
anlegra áheyrenda. En mikið held
ég að sé gaman fyrir fiman pían-
ista að geysast í gegnum þetta. Á
seinni hluta tónleikanna lék Boj-
Tónlist
EYJÓLFUR MELSTED
sten Chopin með miklum bravúr
og tilþrifúm - kannski ekki alveg
við skap hreintrúarmanna í chop-
insku og með fullmiklu „showi“ til
að þóknast íhaldssömum áhey-
rendum. En undirritaður játar að
hafa haft drjúgt gaman af.
í öðru Ijósi
Söngva Þorkels Sigurbjömsson-
ar við ljóð Jóns úr Vör sá maður
Stefan Bojsten.
í nýju ljósi við flutning Marianne
Eklöf og Stefans Bojsten. Hér
komu fínu drættimir og angur-
værð tónlistarinnar mjög sterkt
fram þar sem textinn skipti ekki
svo miklu máli. Þó skal tekið fram
að meðferð Marianne Eklöf á ís-
lenskum texta var hreint til fyrir-
myndar. Sumir af þessum söngvum
em hreinustu perlur, til dæmis sú
einfalda trúarjátning í ljóðsöngn-
um „Fátæk koná'. Lokaverkefai,
eftir Chopin innskot, vom Fimm
negrasöngvar, um Kúbu áður en
si breyttist í yes eftir argentínska
tónskáldið Xavier Montsalvatge.
Þetta vom gullfalleg lög þar sem
Marianne Eklöf.
meðal annars mátti greina skyld-
leika við Karl okkar Otto Runólfe-
son úr fjarlægð. En Hápunkturinn
vom óneitanlega Söngvar Þorkels.
Þar fóra saman vel gerð músík við
góða ljóðlist og söngur og píanó-
leikur af bestu gerð.
Marianne Eklöf hefar eina af
þessum úrvalsröddum sem allir
kennarar vildu skapað hafa og hún
hefur „músíkalítet" til að nýta sér
hana til fulls. Með henni lék pían-
isti sem væri ugglaust dæmdur
fæddur meðleikari ef menn tryðu
á slík fyrirbæri. Sem sagt miklir
aufúsugestir í Norræna húsinu.
EM
Armót
Sumargleði
Sinfóníunnar
Tónleikar Árneskörsins, Samkórs Selfoss
og Árnesingakórsins i Reykjavík i Lang-
holtskirkju 26. april.
Stjórnendur: Loftur S. Loftsson, Helgi E.
Kristjánsson og Hlín Torfadóttír.
Pianóleikari: Vignir Þór Stefánsson.
í Langholtskirkju fór fram
þriggja kóra stefaa á laugardag.
Kóramir höfðu reyndar komið
saman til tónleika og samsöngva
áður fyrir austan fjall. Allir tengj-
ast þeir Ámesþingi. Tveir koma
að austan og sá þriðji starfar und-
ir hatti Ámesingafélagsins í
Reykjavík.
Fyrstur söng Ámeskórinn. í
honum er aðallega söngfólk úr
Gnúpverjahreppi en fáeinir
Tungnamenn munu slæðast með.
Við hér á mölinni höfum fengið
að heyra í Ámeskómum öðm
hverju, þegar hann hefur verið
gestur höfuðborgarkóra, þótt ekki
þurfi gestaboð til að hann eigi er-
indi á söngpalla höfuðborgarinnar.
Ámeskórinn söng meðal annars
nýlegan lagaflokk eftir söngstjó-
rann, við Dýravísur eftir Friðrik
Guðna Þórleifsson. Ég hef lengi
dáðst að því hvemig Loftur S.
Loftsson fer að því að halda úti svo
góðum kór í dreifðri byggð og
söngur kórsins á umræddum tón-
leikum breytti því áliti ekki.
Samkór Selfoss syngur létt og
nokkuð laglega undir stjóm Helga
E. Kristjánssonar. Þótt hann velji
sér létt og skemmtileg viðfangsefai
verður söngurinn aldrei billegur
og í nokkrum lögum naut kórinn
ágætis meðleiks ungs píanista,
Vignis Þórs Stefánssonar. í kóm-
um em hins vegar til einstaklingar
sem láta sönggleðina (eða söng-
frekjuna) ná ofúrtökum á sér og
skera sig í gegnum kórinn án þess
að hafa raddgæði til að standa
undir slíku.
Ámesingakórinn í Reykjavík
held ég að menn líti frekar á sem
huggulegt tómstundagaman en
kór með metnað og (yrir slíka kóra
er fall þörf. Yngra fólk virðist mér
hafa bæst í raðir hans síðan ég
heyrði í honum síðast og hann
nýtur stjómar ömggs og góðs
söngstjóra. Þar situr það í fyrirr-
úmi að hafa ánægju af því sem
verið er að gera.
Að lokum sungu kóramir þrír
saman svo að úr varð allstór,
hljómmikill kór líkt og verður í
fljótinu eftir að komið er niður
fýrir ármót síðustu þverárinnar.
EM
Fjölskyldutónlelkar Sinfóníuhljómsveitar
íslands í Háskólabiói á sumardaginn
tyrsta.
Stjórnandi: Pálf Pampichler Pálsson.
Kynnir: Þórhallur Sigurösson.
Etnisskrá: Gioacchino Rossini: Skjórinn
þjófótti; Aram Katschaturian: Dans rósa-
meyjanna og Sverðdans úr Gajaneh
ballettinum; Paul Dukas; Lærisveinn
galdrameistarans; Sergei Prokofief:
Pétur og úlfurinn.
Um langt skeið hefur Sinfóníu-
hljómsveitin sinnt yngstu áheyr-
endunum með margvíslegum
hætti. Mest hefur það verið í formi
skólatónleika sem ýmist hafa verið
haldnir í skólunum eða þá að unga
fólkinu hefur verið boðið í tón-
leikahús. Nú fagnaði hljómsveitin
okkar sumri með því að bjóða til
fjölskyldutónleika sem auðvitað
vom fyrst og fremst ætlaðir eyrum
yngri kynslóðarinnar.
Það dróst að tónleikamir gætu
hafist vegna þess hve þétt tónleik-
um hafði verið raðað á húsið en
bömin em ekki eins óþolinmóð og
margir vilja halda fram og sýndu,
held ég, minni óánægju en fall-
orðnir í þessu tilviki. Og það mega
þeir eiga að þeir vom fljótir að
stilla upp fyrir hljómsveitina og
út af fyrir sig ekki svo vitlaust að
leyfa áheyrendum að hafa, þó ekki
væri nema örlítil, kynni af þeim
umfangsmikla undirbúningi sem
einir tónleikar krefjast.
Að koma fram við börn
eins og vitsmunaverur
Það ríkti gleði og léttur andi á
þessum sumarfagnaði hljómsveit-
arinnar okkar og það sem ánægju-
legast var - hún lagði sig fram um
að leika eins og á hverjum öðrum
tónleikum. Leikur hennar var
samt ekkert afbragð. Jafhmargt
henti einstaka hljóðfæraleikara og
annars. En hún sýndi bömunum,
sem komin vom til að hlýða á leik
hennar, þá virðingu að spila eins
og hún væri að spila fyrir hverja
aðra kröfaharða áheyrendur. Það
kom nefhilega í ljós, þegar af-
hentir vom vinningar í sætahapj>
drætti, að bömin, sem við tóku,
vom flest í tónlistamámi og bám
því á sinn hátt skynbragð á hvem-
ig leikið væri. Á sama hátt kom
kynnirinn, Þórhallur Sigurðsson
leikari, fram við bömin eins og
vitsmunaverur. Því geri ég þetta
hér að umtalsefhi að því miður er
framkoma af þessu tagi undan-
tekning, í stað reglu, þegar bömum
er boðið að njóta listviðburða af
því sem við köllum alvarlegra tagi.
Til að ala upp kröfuharða
áheyrendur framtíðarinnar
Það er fyrst og fremst vegna
þeirra atriða, sem að framan get-
ur, að ég sé ástæðu til að hrópa
húrra fyrir þessum sumartónleik-
um Sinfóníuhljómsveitar íslands.
Með þeim lagði hún fram skerf til
að ala upp kröfaharða neytendur
listar hennar í framtíðinni, neyt-
endur sem taka það fyrir sjálfeagð-
an hlut að hún skili sínu besta á
hverjum tónleikum. Svona tón-
leikar em bara því miður allt of
sjaldgæfir. Einir á ári er ekki nóg.
Það skyldi stjóm hljómsveitarinn-
ar hafa í huga við skipulagningu
næsta starfsárs og min vegna
mætti gjaman greiða miðaverð á
þeim niður á kostnað annarra
þátta. EM
- Stríðið hefur engan tíma fyrir manneskjur -
Ekkert stríð
Höfundur: Tilman Röhrig
Þýðandi: Þorvaldur Kristinsson
Útgefandi: Forlagið
Árið 1984 hlaut hin nafatoguðu
Þýsku barna- og unglingabókaverð-
laun ungur Þjóðverji að nafai Tilman
Röhrig. Bókin sem hann hlaut verð-
launin fyrir var Ekkert strið sem
Forlagið gaf út fyrir síðustu áramót í
þýðingu Þorvaldar Kristinssonar.
Sagan gerist þegar 23 ár em liðin
af 30 ára stríðinu sem hófet í Bæheimi
1618 og hafði hvílíkar hörmungar í för
með sér að Þjóðverjum og Austurrík-
ismönnum fækkaði næstum um
helming. Eins og segir í eftirmála þýð-
andans, Til lesenda, var þessi fjöldi
fallinna ekki nærri allur fómarlömb
hermanna heldur dó fólk í milljóna-
tali úr hungri og farsóttum. Land-
búnaður lagðist að mestu af og
hungraðir leiguhermenn, sem margir
vom ótíndir glæpamenn, rændu þorp
og sveitir miskunnarlaust, nauðguðu
konum oe stúlkubömum. misþvrmdu
og myrtu af ótrúlegri grimmd. Öllu
þessu lýsir höfandurinn miskunnar-
laust og hlífir ekki lesandanum.
Skelfing - hungur
Jockel, 15 ára, er hetja bókarinnar
og er íjölskylda hans í brennidepli.
Amma, faðir, móðir, sem gengur í
gegnum sína 12. fæðingu í bókinni,
og systkini sem þó em aðeins fimm á
lífi. Lífebarátta þessarar íjölskyldu og
þorpsbúa allra er ótrúleg og raunar
ólýsanleg nema höfundi á borð við
Tilman Röhrig. Það er engu líkara en
hann hafi sjálfur verið staddur í þorp-
inu Eggebusch árið 1641 og horft með
eigin augum á kvöl og niðurlægingu
fólksins, svo lifandi og átakanlegar em
lýsingar hans. Böm og fallorðnir
skríða um skógana í leit að einhverju
ætilegu, fólk veiðir mýs, rottur og
smáfagla, blóðmjólkar skinhoraðar
geitur og jaíhvel er tæpt á mannáti.
Magnvana móðir elur vesælt bam og
lætur hin bömin sín skipta á milb sín
fóeturfitunni ufan af nvfæddu svstkini
sínu. Óttinn, skelfingin og hungrið
sverfa æ fastar að en sjálfebjargarvið-
leitni mannsins heldur lengi í honum
lífinu. Það sem okkur virðist ómögu-
legt verður mögulegt ef um lífið er að
tefla. Barátta vamarlauss fólksins við
ofureflið er hatrömm og foreldrar beita
Bókmenntir
Hildur Hermóðsdóttir
öllum hugsanlegum brögðum við að
verja afkvæmi sín, þrátt fyrir það
fækkar fólkinu í Eggebusch jafat og
þétt en grimmilegust og mannskæðust
er lokaárásin á þorpið þegar það er
nær því jafaað við jörðu.
Þrátt fyrir allt
Eins og áður segir er aðalpersóna
sögunnar 15 ára drengur, Jockel
Hann berst hetjulegri baráttu fyrir lífi
sínu og systkina sinna og þrátt fynr
eymd og ólýsanlega þjáningu lætur
ástin á sér kræla í ungu brjósti. Þrátt
fyrir allt er lifið þess virði að berjast
fyrir því og það gera hinar fáu hræður
sem eftir lifa í Eggebusch í lok sögunn-
ar, Jockel með hina þráðu Katrínu sér
við hlið sem honum hefur tekist að
bjarga úr ijúkandi rústum.
Sögulegar unglingasögur
Mikil hreyfing virðist nú vera í þá
átt að skrifa sögulegar skáldsögur fyr-
ir böm og unglinga og fara höfandar
gjaman langt aftur í tímann í leit að
söguefai. Osjálfrátt vöknuðu þær
spumingar við lestur þessarar bókar
hvaða erindi þetta efai ætti til nútí-
maunglinga og hvort ekki sé hætta á
að slíkur hrottaskapur og eymd brjóti
niður siðgæðisvitund og sjálfevirðingu
unglinga. Svör við þessum spuming-
um fast í ágætum eftirmála Þorvaldar
Kristinssonar, fær hann hér með rós
í hnannagatið fyrir hann. Eftirmálinn
eykur tvímælalaust mjög á gildi bók-
arinnar. Þar segir m.a. að Tilman
Röhrig hafi bent á að sagan sé nk.
andsvar við mddaskap þeirrar sjón-
varps- og videomenningar sem mótar
ungt fólk á Vesturlöndum. „ - Þess
vegna er hér verið að segja sögu þeirra
sem raunverulega þjást í styrjöldum
og gleymast yfirleitt í æsifréttum og
ofbeldismyndum." (bls. 111). Þorvaldur
endar (á sömu bls.) eftirmála sinn á
eftirfarándi orðum sem ég vil gera að
mínum um leið og ég leyfi mér að
benda á að þessi bók væri áreiðanlega
holl skólalesning með útskýringum og
leiðsögn en stendur að sjálfeögðu fyrir
sínu ein og óstudd. „Það er trú margra
- meðal annarra höfundar þessarar
bókar að í sameiningu getum við
breytt gangi sögunnar með því að
upplýsa sem flesta um ógnir vígbúnað-
ar og styrjalda. Þess vegna lýsir
Tilman Röhrig stríðinu á þann hátt
að enginn getur setið hlutlaus - heldur
ekki böm og unglingar."
HH