Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.1986, Page 10

10
MIÐVIKUDAGUR 9. JÚLÍ 1986.
Útlönd
Stórkostleg hátíðahöld
gengu slysalítið fyrir sig
Hátíðahöldin vegna 100 ára afmælis Frelsisstyttunnar þóttu fara vel fram og litið um slys á fólki, sem menn höfðu
óttast. Einhverjar gagnrýnisraddir voru vegna umfangs hátíðahaldanna, mönnum þótti sem Bandaríkin gætu ekki
staðið undir þeim dýrðarljóma og þeim hugsjónum sem umvefja Frelsisstyttuna, en flestir fögnuðu þó afmæli
hennar.
HaDdór Valdimarssan, DV, DaBas:
Hátíðahöldin í Bandaríkjunum um
síðustu helgi í tilefhi aldarafmælis
Frelsisstyttunnar í New York gengu
slysalítið fyrir sig. Fregnir hafa bor-
ist af fjórum banaslysum af völdum
flugelda, en að öðru leyti voru slys-
farir með eðlilegu móti, að sögn
lögregluyfirvalda. Óttast hafði verið
að auk flugeldasfysa myndi verða
óvenjumikið um ölvim við akstur
og slys af þeim völdum. Raunin varð
hins vegar sú að Bakkus var ekki
neitt meir við stýrið en almennt ger-
ist á þjóðhátíðardegi Bandaríkj-
anna, 4. júlí, en hann bar upp á
annan dag þessara hátíðahalda.
Mest um dýrðir í New York
Sem eðlilegt verður að teljast var
mest um dýrðir í New York borg,
og þá einkum umhverfis styttuna
sjálfa. Tugþúsundir flykktust þar að
hverju einstöku atriði hátíðahald-
anna og hvem dag af fjórum
streymdu milljónir manna inn á
Manhattaneyju til að hylla „frúna“
og vera með. Mannmergðin á götum
þar var svo mikil að stórum hluta
eyjunnar var lokað fyrir bílaumferð.
Götusalar fóm á kostum, seldu fána,
eftirlíkingar af Frelsisstyttunni og
allt það sem hægt var að koma mynd
af henni á. Engar tölu em til um
umfang þessara viðskipta, en ljóst
er að þau hafa skipt hundmðum
milljóna dollara.
• Fjöldi listamanna kom fram við
þessi hátíðahöld, bæði við athafhir
í augsýn styttunnar, svo og viða
annars staðar. Framlög þeirra vom
allt frá rokkhljómleikum til hyllinga
og foðurlandsástaryfirlýsinga. Öll-
um var þeim tekið vel.
Reagan og frú vom í broddi fylk-
ingar, minntust þeirra milljóna sem
fundið hafa framtíðarland undir
vemdarvæng frúarinnar við New
York höfn og tendmðu kyndil henn-
ar að nýju.
Mestu flugeldasýningar sög-
unnar
Daglega vom flugeldasýningar.
Hin stærsta þeirra á þjóðhátíðardag-
inn sjálfan, þegar nokkrum tonnum
flugelda var skotið upp umhverfis
Frelsisstyttuna á einni og sömu sýn-
ingunni. Stærsta flugeldasýning í
sögu Bandaríkjanna, að því er sagt
er.
Hátíðinni lauk svo á Giant-leik-
vanginum í New York á sunnudag
með mikilli skrautsýningu. Þar fóm
fram tilheyrandi hópgöngur ungl-
inga, danssýningar og blöðruslepp-
ingar. Og svo auðvitað rétt ein
flugeldaskothríðin í lokin. Fór svo
hver til síns heima, eða því sem
næst, og götusóparamir tóku við.
Blendin ánægja
En þótt meirihluti Bandaríkja-
manna hafi ef til vill tekið þátt í
fögnuðinum, í anda eða eigin per-
sónu, vom ekki allir jafh sammála
um eðli hátíðahaldanna og ágæti.
Sumum þótti sem Bandaríkjamenn
ættu ekki að fagna Frelsisstyttunni
svo ákaft þegar svo margir þeirra
búa ekki við fullt frelsi eða full
mannréttindi. Innflytjendur af mexí-
könskum uppruna töldu það hræsni
að hylla innflytjendur á þennan hátt,
á sama tíma og verið er að loka
dyrunum á hundmð þúsunda svelt-
andi landa þeirra, sem annaðhvort
em í Bandaríkjunum, ólöglega, eða
vilja komast þangað. Þeir spyrja sem
svo hvers vegna innflytjendur séu
nú óvelkomnir úr því þeir hafi gert
Bandaríkin að þvi stórveldi sem þau
em.
Land tækifæranna
Aðrir minntu á að afkomendur
þeirra, sem gerðust innflytjendur
gegn eigin vilja, það er þeldökkra
sem fluttir vom sem þrælar til
Bandaríkjanna, njóti ekki sama
frelsis og flestir aðrir. Og að minnsta
kosti ein sjónvarpsstöð fjallaði um
húndmð kúbanskra innflytjenda
sem setið hafa mánuðum, jafrivel
árum, saman í fangelsi í Flórída,
sumir hverjir fyrir lítið annað en að
hafa flúið Kúbu án heimildar banda-
rískra stjómvalda.
Þannig hefur endurreisn æm
Frelsisstyttunnar ýtt enn á ný við
gömlum deilum, sem líklega taka
seint enda. Þvi við gagnrýnendum
blasa þær staðreyndir, ef þeir vilja
sjá, að Bandaríkin geta ekki séð öll-
um sínum þegnum fyrir atvinnu,
hvað þá tekið við öllum þeim straumi
sem þangað stefnir frá Mexíkó og
víðar; að Kúbanimir hafa flestir
brotið bandarísk lög, önnur en inn-
flytjendalöggjöf, og sitja margir í
fangelsi í Flórída því Kúba vill þá
ekki til baka. Og svo loks það, að
þótt kynþáttamisrétti eigi sér víða
stað í Bandaríkjunum og þótt vegur
hvítra sé þar meiri en annarra hefúr
náðst vemlegur árangur í þeim mál-
um, meiri en víðast hvar annars
staðar. Enda fór ekki hjá því, þegar
sjónvarpið fjallaði um innflytjendur
sem auðgast höfðu í Bandaríkjunum,
höfðu höndlað drauminn stóra, að
því tókst að finna dæmi meðal allra
kynþátta. Leitin var ef til vill auð-
veldari í einum hópi heldur en
öðrum, en hví skyldu menn fást um
slík smáatriði?
Bændurtöpuðu
Að lokum má svo geta þess að
hátíðin var bandarískum bændum
dýrkeypt. Country-Westem stjaman
Willie Nelson hélt um þessa helgi
aðra hljómleika sína til styrktar illa
stöddum landbúnaði. Þótt um 40.000
aðdáendur kæmu til að hlýða á
kempuna og þá sem komu fram með
honum, varð afraksturinn ekki nema
rétt um hálf milljón dollara og var
því kennt um að Frelsisstyttan hefði
stolið athyglinni allri.
Efhahagskreppa í Texas
í kjölfar olíuverðslækkunar
HaDdór VaHrmaissan, DV, DaDas:
Efiiahagsörðugleikar em nú famir
að segja töluvert til sín í Bandaríkj-
unum og þá sérstaklega í Texas og
öðrum olíuvinnsluríkjum.
í siðasta mánuði var atvinnuleysi
í Texas vel yfir 10 prósentum, sem
er það mesta sem verið hefur, og er
liðlega þrem prósentum yfir meðal-
talsatvinnuleysi í Bandaríkjunum
sem ný er um 7 prósent.
Fjöldauppsagnir
Orsaka þessara örðugleika er að
miklu að leita í lágu olíuverði. Texas
er olíuframleiðslufylki sem undan-
fama áratugi hefur í síauknum
mæli byggt afkomu sina á olíuiðnað-
inum.
Lækkun olíuverðsins hefur því
komið illa við afkomu fólks í fylk-
inu. Á hveijum degi berast fregnir
af uppsögnum starfsfólks, lokun fyr-
irtækja og auglýsingasíður dagblaða
bera jafrian mikið af tilkynningum
um uppboð á eigum fyrirtækja er
starfað hafa í oliuiðnaðinum.
Olían er þó ekki það eina sem veld-
ur erfiðleikum, því landbúnaður hér
i Texas á jafhframt við mikla örðug-
leika að etja, svo og ýmsir aðrir
atvinnuvegir.
Þótt ástand mála geti ekki talist
mjög alvarleg kreppa enn sem komið
er telja maigir nú að Texas verði
ekki lengi í viðbót í hópi auðugustu
ríkja Bandaríkjanna.
Hinir gullnu dagar suðvestúrsins
séu hðnir.
Texasbúar em því ákaflega ugg-
andi um efhahagslega framtíð sína.
Undanfarin ár hefur að jafnaði verið
mikill straumur af fólki til ríkisins,
bæði frá öðrum fylkjum Bandaríkj-
anna, svo og utanlands frá.
Á síðasta ári fjölgaði til dæmis að
meðaltali um 700 manns á dag í
Dallasborg einni saman.
Þegar hefur dregið nokkuð úr
þessari fjölgun og Texasbúar vilja
minnka hana enn meir. Meðal ann-
ars með mjög hertu eftirliti við
landamæri Bandaríkjanna og Mex-
íkó þar sem þau liggja að Texas.
Talið er að hundruð þúsunda ólög-
legra innflytjenda fari um þau
landamæri árlega.
Til þessa hafa Texasbúar lítið vilj-
að amfist við þessu fólki en nú er
ástand á atvinnumarkaði orðið
þannig að flestir munu á eitt sátti'r
um að samkeppni frá innflytjendum
um fáanleg störf sé óæskileg.
Meðan löglegt vinnuafl fái ekki
vinnu, beri að stemma stigu við því
sem ólöglegt er.
Almenningur i olíuframleiðslurikjum Bandarikjanna hefur fundið fyrir sam-
drætti í efnahagslifinu að undanfömu í kjölfar verðfalls á olíu. í síðasta
mánuði var til dæmis atvinnuleysi i Texas vel yfir tíu prósent sem er um
þrjú prósent yfir landsmeðaltali.