Dagblaðið Vísir - DV - 02.07.1987, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 2. JÚLÍ 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð í lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Steingrím á þríhjólið
Almenningsálitið hér á landi er eindregið fylgjandi,
að mynduð verði ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Fram-
sóknarflokks og Alþýðuflokks og að Steingrímur
Hermannsson verði forsætisráðherra. Þetta kom fram
í skoðanakönnun DV, sem birtist í blaðinu í gær.
Hvorugt kemur á óvart og sízt gengi Steingríms.
Undanfarna mánuði hefur hann jafnan borið höfuð og
herðar yfir aðra stjórnmálamenn í könnunum af þessu
tagi. Ljóst er því, að ríkisstjórninni, sem nú er verið
að mynda, kæmi bezt, að Steingrímur yrði í forsæti.
Segja má, að Steingrímur haldi persónulega uppi
Framsóknarflokknum. Án hans væri flokkurinn nánast
rúinn öllu fylgi á suðvesturhorninu, þar sem tveir þriðju
hlutar þjóðarinnar búa. Búast má við, að flokkurinn
andist á eðlilegan hátt? þegar Steingrímur hættir.
Þorsteini Pálssyni og Jóni Baldvin Hannibalssyni
hefur ekki tekizt að vinna sér þjóðarleiðtogatraust.
Tölur könnunar DV sýna, svo ekki verður um villzt,
að þeim ber að láta Steingrími eftir forsætið. Þannig
verður hin annars veika ríkisstjórn sterkari en ella.
Hér er hin fyrirhugaða ríkisstjórn kölluð veik, þótt
að henni standi þrír stærstu þingflokkarnir, sem hafa
óvenju ríflegan meirihluta þjóðarinnar að baki sér. Hún
er veik af mörgum ástæðum, til dæmis vegna þess að
hún verður tekin með keisaraskurði í fæðingu.
Þjóðin hefur í fjórar vikur horft á stjórnarsamninga,
sem boða hættur í fyrirhuguðu samstarfi. Flokksleið-
togarnir væna hver annan um lygar og fals og keppast
um að gefa yfirlýsingar, sem lyfta þeim sjálfum á kostn-
að hinna tveggja. Allt innra traust skortir.
Ríkisstjórnin er einnig veik, af því að hún er beint
framhald fyrri ríkisstjórnar. Alþýðuflokkurinn gerist
þriðja hjólið undir stjórnarvagninum og býður fram sem
ráðherra helzta efnahagsfræðing fyrri ríkisstjórnar.
Engin málefni fylgja þátttöku Alþýðuflokksins.
Þríhjólið hefur beinlínis samið um óbreytt ástand á
ýmsum sviðum, til dæmis í landbúnaði. Því er ljóst, að
næstu árin verður kastað á glæ þeim peningum, sem
stjórnin þyrfti að geta notað til að stuðla að framförum
í landinu. Hún verður rígbundin á landbúnaðarklafa.
Samt er þetta ríkisstjórnin, sem kjósendur vilja fá,
samkvæmt könnun DV. Ef til vill stafar stuðningurinn
af, að kjósendur telji þriggja flokka stjórn vera ill-
skárri en fjögurra flokka stjórn og að þessi þriggja
flokka kostur hefur lengi verið einn til umræðu.
Þrátt fyrir annmarkana kemur niðurstaða könnunar-
innar ekki á óvart. Það stafar af, að gamla ríkisstjórnin
hafði ekki bakað sér neina óvild kjósenda og að þetta
mynztur gengur að mati kjósenda einna næst hinu fyrra
samstarfi Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks.
Hin nýja ríkisstjórn sækir bæði styrk og veikleika
til gömlu stjórnarinnar. Styrkurinn felst í, að þjóðin er
í stórum dráttum sátt við gömlu stjórnina. Og veikleik-
inn felst í, að gamla stjórnin var búin að ljúka því góða,
sem hún gat sameinazt um, og átti vandamálin ein eftir.
Hin óviðkunnanlega togstreita flokkanna þriggja og
ráðherraefna þeirra um stóla virðist ekki hafa spillt
almenningsáliti væntanlegrar stjórnar. Líklega skilja
kjósendur, að í raun hafa ráðherrastólar meira stjórn-
málagildi en orðskrúð og óskhyggja málefnasamninga.
Líklega verður nú myndað stjórnarþríhjólið, sem al-
menningur hefur óskað eftir í könnun DV. Hitt er
vafasamara, að valinn verði réttur stýrimaður hjólsins.
Jónas Kristjánsson
Stjómarmyndunarviðræður hafa
nú staðið sleitulaust vikum saman
og ekki sjáanlegt að ríkisstjóm sé í
burðarliðnum. Sjálfsagt kemur þetta
engum á óvart því að kosningaúrslit-
in báru það með sér að torvelt kynni
að verða að koma saman stjóm.
Sérhver alþingismaður hlýtur að
hafa af þessu ástandi áhyggjur og
velta fyrir sér hugsanlegri lausn. Og
á meðan hinir nýfengnu pappírs-
haugar Alþýðuflokksins hrönnuðust
upp á borðum viðræðunefndar-
manna, svo að þeir vissu ekki lengur
hvort þeir voru komnir í fulla vinnu
hjá Þjóðhagsstofhun eða þeir vom
að reyna að berja saman ríkisstjóm,
höfum við hin að sjálfsögðu verið
að bisa við að láta okkur detta eitt-
hvað í hug, sem leyst gæti vandann.
Að mínu viti er nú aðeins ein lausn
í sjónmáli. Hún er sú að Alþýðu-
flokkur og Framsóknarflokkur
myndi ríkisstjóm og Alþýðubanda-
lagið bjóðist til að verja þessa
minnihlutastjóm falli. Skilyrði yrðu
auðvitað sett um fyrstu aðgerðir í
efhahagsmálum sem Alþýðubanda-
lagið gæti sætt sig við og miðað yrði
við eins árs tímabil. Vantraust félli
á jöfiium atkvæðum samkvæmt
þessu í efri deild en í neðri deild
hefðu þessir flokkar sameiginlega
eins atkvæðis meirihluta. Er þá að
vísu gert ráð fyrir að Stefán Val-
geirsson gangi til liðs við foma vini
sína í Framsóknarflokknum. Á mið-
stjómarfundi Alþýðubandalagsins
nú um helgina flutti ég tillögu um
þessa lausn og var henni ekki illa
tekið.
Nýjar kosningar ekki kostur
Sú skylda hvílir á kjömum al-
þingismönnum að afloknum kosn-
ingum hveiju sinni að mynda
starfhæfa ríkisstjóm og skal þar
einskis látið ófreistað. Nýjar kosn-
ingar em ekki kostur sem velja skal
nema í nauðir reki. Helst kysi ég að
lög leyfðu ekki kosningar nema á
fjögurra ára fresti eins og er í Nor-
egi. Þar i landi ætlast menn til þess
af þingmönnum sínum að þeir ráði
fram úr myndun ríkisstjómar þar til
næstu kosningar fara fram. Þetta
KjaUarinn
Guðrún Helgadóttir
alþingismaður fyrir
Alþýðubandalagið
stöðu forsætisráðherra, sem hann
gerir tilkall til. Engir flokkanna
hafa í raun styrk til þess að fara í
tveggja flokka ríkisstjóm. Tilraun
til myndunar ríkisstjómar þriggja
'átærstu flokkanna virðist hafa mis-
tekist og fjórílokkastjórn er tæpast
æskilegur kostur. Jón Baldvin
Hannibalsson hefur haldið þvi fram
að Alþýðuflokkur og Framsóknar-
flokkur hefðu náð samkomulagi um
mikilvægar efnahagsráðstafanir í
undangengnum viðræðum og því
mikla verki væri lokið. Þjóðin þarfn-
ast ríkisstjómar strax og þess vegna
er full ástæða til að huga að sam-
stjóm þessara flokka.
Nauðsyn á agaðri vinnu-
brögðum
Mesta áherslu lagði ég þó á hversu
hollt það gæti verið þinginu og þing-
ræðinu í landinu að glíma við
„Að mínu viti er nú aðeins ein lausn í
sjónmáli. Hún er sú að Alþýðuflokkur
og Framsóknarflokkur myndi ríkisstjórn
og Alþýðubandalagið bjóðist til að verja
þessa minnihlutastjórn falli.“
fyrirkomulag setur kjósendum mun
meiri ábyrgð á herðar og menn huga
áreiðanlega betur að því hvaða ríkis-
stjóm þeir í raun og vem óska eftir
þegar þeir neyta atkvæðisréttar síns.
Hér er þetta því miður ekki svona,
og menn kunna því að fara af meiri
léttúð með atkvæði sín.
Það liggur a.m.k. ekki í augum
uppi að menn hafi haft ákveðið ríkis-
stjómarform fyrir sjónum í nýaf-
stöðnum kosningum, enda hefúr
stjómarmyndun gengið efitir því.
Flestum ætti að vera ljóst að Sjálf-
stæðisflokkurinn á erfitt um vik um
samstarf við Borgaraflokkinn en án
hans er hann ekki það afl sem hann
áður var. Formaður flokksins á við
að stríða þingflokk sem greinir vafa-
laust á um fjöldamörg atriði varð-
andi stjómarmyndun, ekki síst um
minnihlutastjóm nú. Við höfúm nær
alltaf búið við meirihlutastjórnir og
þar af leiðandi oft á tíðum fremur
óábyrga stjómarandstöðu. Minni-
hlutastjóm gerði þær kröfur til
þingmanna að vinna af fullri ábyrgð
um eins árs skeið og eins og þingið
er nú samsett kallar nauðsyn á ag-
aðri vinnubrögð en við hafa gengist
á undanfomum árum.
Þegar þetta er skrifað hefur for-
maður Alþýðuflokksins skilað
umboði sínu. Forseti lýðveldisins
mun enn vilja vinna að meirihluta-
stjóm en takist það ekki - og
Alþýðubandalagið mun að sjálf-
sögðu koma þar til ef það verður til
þess kallað - bið ég menn hugleiða
þann kost sem hér hefúr verið kynnt-
ur.
Guðrún Helgadóttir