Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.1991, Qupperneq 4

4
FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 1991.
Fréttir_______________________________________________________________________________dv
Formannsslagurinn 1 Sjálfstæðisflokknum:
Davíð Oddsson virðist
haf a misreiknað sig illa
Sú ákvöröun Davíðs Oddssonar
borgarstjóra aö hefja undirbúning
aö formannsslag við Þorstein Páls-
son, formann Sjálfstæðisflokksins, á
landsfundinum, sem hefst 7. mars
næstkomandi, hefur komiö mönnum
á óvart. Og ekki bara á óvart, heldur
virðist þetta hafa komið flestum
þingmönnum flokksins í opna
skjöldu. Þeir viðurkenna alhr að
Davíð sé framtíðarformannsefni
flokksins, en formannsskipti áttu
ekki að eiga sér stað fyrir þessar
kosningar. Samkvæmt heimildum
DV var til um þaö óformlegt sam-
komulag að Davíð tæki við af Þor-
steini á síðari hluta næsta kjörtíma-
bils. Þorsteinn myndi þá hverfa til
einhvers þægilegs embættis og Davíð
taka við formennskunni.
En hvað veldur því að Davíð Odds-
son undirbýr formannsslag svona
snemma? spyija menn. Þeir alþing-
menn, sem og aðrir frammámenn
flokksins, sem DV hefur rætt við um
málið, segja ástæðumar þrjár. í
fyrsta lagi nefna þeir metnað Davíðs,
sem sé mikill. í öðru lagi misvitra
ráðgjafa, sem ekki hafi biðlund. Síð-
ast en ekki síst er nefndur til ótti viö
harðan keppinaut sem er Einar Odd-
ur Kristjánsson, formaður VSÍ. Álit
manna á Einari Oddi hefur vaxið
jafnt og þétt siðustu misserin. Margir
sjálfstæðismenn, einkum úr at-
vinnulífinu, þykjast sjá í honum
framtíðarformann flokksins.
Sumir halda því fram aö Davíö
Oddsson og hans menn hafl líka
reiknað dæmið skakkt.
„Þeir bjuggust við að mótstaða Þor-
steins yrði ekki mikil. Þeir reiknuðu
með að hann myndi gefa eftir eins
og Friðrik Sophusson þegar hann
vék baráttulaust fyrir Davíð úr vara-
formannssætinu á síðasta lands-
fundi,“ sagði einn af þingmönnum
flokksins við DV.
Hörð viðbrögð og stuðningur
Svo virðist sem frétt DV um aö
- mótstaða Þorsteins Pálssonar og stuðningur við hann meiri en Davíð bjóst við
Formaður og varaformaður á síðasta landsfundi. Nú er öldin önnur og
ekkert vögguhjal fer á milli þeirra Þorsteins Pálssonar og Davíðs Oddsson-
ar þessa dagana.
Davíð ætlaði að gefa á kost á sér til
formanns á landsfundinum 7. mars
hafi komið Þorsteini Pálssyni og
hans mönnum á óvart. Þeir Þor-
steinn og Davið héldu með sér fundi
skömmu eftir þetta og þar kom fram
mun harðari afstaða hjá Þorsteini en
Davíð og hans menn bjuggust viö.
Þorsteinn lýsti því þar yfir aö hann
gæfi hvergi eftir. Hann gæfi kost á
sér áfram sem formaður. Svona af-
dráttarlausu svari bjuggust Davíð og
hans menn ekki við. Og mjög fljót-
lega fóru að berast stuðningsyfirlýs-
ingar við Þorstein Pálsson hvaðan-
æva aö. Sjálfstæðismenn segja, jafn-
vel stuðningsmenn Davíðs, að það
Fréttaljós
Sigurdór Sigurdórsson
hafl aldrei gerst aö sitjandi formaður
flokksins sé felldur gefi hann á annað
borð kost á sér. Menn vilji ekki
breyta þessári hefð, jafnvel þótt þeir
hafi álit á Davíð Oddssyni.
Margir héldu því fram í gær að
þetta yrði til þess að Davíð hætti við
allt saman. Hann hefur notað það
sem skjöld í málinu að á hann hafi
verið skorað að gefa kost á sér. Hann
hefur enn ekki gefið afdráttarlaust
svar opinberlega hvort hann gefur
kost á sér. Hann hefur heldur ekki
neitað því en svarað „út og suður“,
eins og hann orðaði það í DV. Vegna
þessa á hann þá útgönguleið að segja
áfram að á hann hafi verið skorað
en hann ætli ekki að verða við þeirri
áskorun og lýsa yfir stuðningi við
Þorstein.
Þeir þingmenn flokksins, sem DV
ræddi við, héldu því fram að þannig
gæti Davíð bjargað eigin skinni.
Skaðinn væri aftur á móti skeður.
Upp væri kominn klofningur í
flokknum. Og þeir fullyrða að sá
klofningur og þær deilur, sem hon-
um muni fylgja, geti orðið mun hat-
ramari en uppi voru í Sjálfstæðis-
flokknum milli Gunnars Thoroddsen
og Geirs Hallgrímssonar fyrir nokkr-
um árum.
Ólafur G. Einarsson, formaður
þingflokks Sjálfstæðisflokksins, seg-
ir í viðtali við DV að undir forystu
Þorsteins Pálssonar hafi tekist að
setja niöur gamlar erjur í flokknum.
Og undir hans forystu hafi flokkur-
inn fengið betri útkomu í skoðana-
könnunum síðustu misserin en
nokkru sinni fyrr fyrir alþingiskosn-
ingar. Hann spyr því: „Hvers vegna
þá að skipta um formann þótt mætir
menn séu í boði?“
Langur aðdragandi
Því er haldiö fram af þeim sem
best þekkja til í flokknum að undir-
búningur Davíðs og hans manna að
þessari uppákomu sé langur. Dygg-
ustu stuðningsmenn Davíðs hafi um
langt skeið unnið gegn Þorsteini inn-
an flokksins. Þeir halda því fram að
Davíðsmenn hafi haldið uppi áróðri
gegn Þorsteini. Hann sé sviplaus og
veikur formaður. Hann geti ekki
myndað ríkisstjórn eftir næstu al-
þingiskosningar og margt annað i
þessum dúr. Því er einnig haldið
fram að hin einkennilega skoðana-
könnum Stöðvar 2, um hvor þeirra,
Þorsteinn eða Davíð, væri líklegri til
að leiða flokkinn til sigurs í kosning-
unum, væri pöntuð. Hvort sem það
er rétt eða ekki þá er skoðanakönnun
sem þessi algert einsdæmi hér á
landi. Niðurstaöan í henni hafi ráðið
úrslitum um að Davíð fór af stað og
hóf undirbúning að formannsslag á
landsfundi.
Vitað er að þessa dagana leggjast
þungavigtarmenn í flokknum, sem
ekki eru bundnir í arma Þorsteins
eöa Davíös, á eitt um að koma í veg
fyrir að til kosninga komi milli þeirra
á landsfundi. Gerist það skipti engu
máli um úrslit. Klofningur sé kom-
inn upp og sár hafi myndast sem
erfitt verði að græða. Einnig er bent
á að Davíð leggi mikið undir fari
hann í slaginn. Ef hann 'tapi fyrir
Þorsteini veikist pólitísk framtíð
hans verulega.
Enginn þorir að spá um hvernig
fara muni komi til kosninga milli
þeirra. Menn benda á að Þorsteinn
eigi stuðning landsbyggðarmanna og
forystumanna úr atvinnulífinu. Þá
er því haldið fram að stuðningur við
hann á höfuöborgarsvæðinu fari
vaxandi eins og fyrr hefur verið sagt.
Svokallaðir fijálshyggjumenn í
Sjálfstæðisflokknum eru helstu
stuðningsmenn Davíðs. Hann á
sterka menn að eins og Hannes
Hólmstein, Jón Steinar Gunnlaugs-
son, formann fulltrúaráösins í
Reykjavík, Baldur Guðlaugsson hrl„
Bjöm Bjamason, aðstoðarritstjóra
Morgunblaðsins, og Svein Andra
Sveinsson borgarfulltrúa. Sá síöast-
nefndi stýrir yfirstandandi undir-
skriftasöfnun um að skora á Davíð
að gefa kost á sér.
Búist er viö að það skýrist fyrir
helgina hvort Davíð lætur sverfa til
stáls eöa ekki. Athygli hefur vakið
að hvorugur þeirra, Davíð eða Þor-
steinn, hefur viljað ræða þetta mál
opinberlega í íjölmiðlum í þessari
viku.
-S.dór
í dag mælir Dagfari_______________
íslenskt stjórnmálasamband
Allar líkur eru á því að Litháar
slíti stjómmálasambandi við ís-
lendinga eöa mundu gera það ef
stjórnmálasamband væri komið á.
Þeir eru ævareiðir íslenska utan-
ríkisráðherranum og ríkisstjórn-
inni sem dregur ennþá lappirnar í
viðurkenningu á sjálfstæði Lithá-
en. íslendingar þóttust vera vinir
þeirra en eru hinir verstu fjand-
menn Litháa þegar á reynir. íslend-
ingar em að svíkja gefin loforö og
Landsbergis hefur aldrei kynnst
öðru eins. Og er þó ýmsu vanur.
Vinargreiðinn, sem íslendingar
ætluðu að sýna Litháum, er óðum
aö breytast í martröð.
Jón Baldvin lofaði vissulega að
taka upp stjómmálasamband við
Litháa. Hann lét þess hins vegar
aldrei getið hvenær af því yrði og
það er misskilningur hjá Litháum
að halda að Jón Baldvin geti ákveð-
ið stjórnmálasamband meðan ekki
er hægt að koma á stjórnmálasam-
bandi við Litháen. Þetta verða
menn aö skilja. Það getur enginn
ætlast til þess aö íslendingar táki
upp stjómmálasambandi við þjóðir
sem ekki er hægt að taka upp stjór-
málasamband við.
Þess vegna var þaö að ríkisstjóm-
in samþykkti að undirbúa stjórn-
málasamband. Á þessu er regin-
munur og það hefur tekið tíma að
útskýra þennan mun fyrir Sjálf-
stæðisflokknum, Landsbergis og
öðram þeim sem vilja taka upp
stjórnmálasamband áður en
stjórnmálasamband er komiö á.
Sjálfstæðismenn vilja sýna Sovét-
mönnum í tvo heimana. Það vilja
Litháar líka. Sjálfstæðismenn eru
herskáir og þeim hefur alltaf verið
illa viö Sovétríkin og þeir eru Sov-
étríkjunum ævareiðir þegar Sovét-
menn stálu glæpnum frá Sjálfstæð-
isflokknum og hættu aö vera vondu
karlamir og hættu að vera hættu-
legir. Síðan þá hafa sjálfstæðis-
menn ekkert viljað við Sovétmenn
tala og vilja helst segja þeim stríö
á hendur. Að þessu leyti eru þeir
sammála Landsbergis og Litháum
sem era einmitt að heimta stjóm-
málasamband við ísland svo Sovét-
menn einangri ísland eins og Lithá-
en. Landsbergis vill ekki standa
einn. Hann vill að fleiri verði vond-
ir við Sovétríkin og»hann vill að
íslendingar taki í lurginn á Sovét-
mönnum. Hann reiknar með þvi
eins og sjálfstæðismenn aö Gor-
batsjov sjái sitt óvænna og gefist
upp þegar íslendingar eru gengnir
í lið með Litháum.
En ríkisstjórnin hikar. Hún er aö
undirbúa málið. Hún veröur að
taka eitt skref í einu. Hún vill vita
hvað Yeltsin ætlar að gera. Ríkis-
stjórnin sækir stefnu sína í utan-
ríkismálum til Moskvu þar sem
Yeltsin ræður ríkjum og Yeltsin
þarf sinn undirbúningstíma og
meðan hann er að undirbúa sig
þurfa íslendingar að undirbúa sig
og þannig verða Litháar að und-
irbúa sig ujn að undirbúningur
standi meðan menn eru að und-
irbúa sig fyrir undirbúninginn.
Stjómmálasamband við Litháa
mundi endanlega rofna eftir að
stjórnmálasambandi er komið á.
Þá fær enginn vegabréfsáritun úr
landi né inn í landið. Sendiherrar
geta ekki komið og ekki farið og
það eina sem menn vinna viö
stjórnmálasamband við Litháa er
að stjórnmálasamband viö Sovét-
ríkin slitnar og þá getur ísTenski
sendiherrann í Moskvu ekki komið
því á framfæri að íslendingar styðji
Litháa. Litháar geta að sama skapi
ekki haft stjórnmálasamband við
íslendinga meðan ekki er við neinn
sendiherra að tala sem getur tekið
við orðsendingum um að stjórn-
málasamband sé komið á.
Enn og aftur verður því íslenski
utanríkisráðherrann að vænta
þess að Litháar skilji að það þarf
að undirbúa stjórnmálasamband
áður en stjórnmálasamband er
formlega tilkynnt. Þaö þarf að
liggja fyrir að Sovétmenn telji þetta
mál svo ómerkilegt að það taki því
ekki að slíta stjórnmálasambandi
viö ísland, þótt íslendingar leiki
stórveldi gagnvart Landsbergis.
Gorbatsjov skilur það vonandi að
það kemur krötum og kommum
illa en íhaldinu vel ef hann tekur
mark á vinstri stjórninni hér á ís-
landi. íslenska ríkisstjórnin verður
að setja allt sitt traust á að hún sé
ekki tekin alvarlega og það er þá
og þá fyrst sem við getum tekið
sjálfa okkur alvarlega og lýst yfir
stjórnmálasambandi við Litháa.
Dagfari