Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.1991, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 27. ÁGÚST 1991.
15
Nytjum laxaauð-
lindina löglega
.. íslendingar eigi hlutdeild i laxagengd í hafinu í takt við framlag sitt
til fiskræktar," segir m.a. í greininni.
Að undanfómu hafa komið upp
nokkur mál er varða meint brot á
lögum um lax- og silungsveiði í sjó.
Um er að ræöa villtan lax og lag-
netaveiði fyrir silung í sjó. Af fyrr-
greindu tilefni hafa vaknað spurn-
ingar hjá ýmsum um það hver eigi
laxinn og megi nytja hann.
íslensk lög kveða svo á að lax-
veiði í sjó sé bönnuð og einungis
megi nytja viUta laxinn í fersku
vatni. Það er vissulega rétt að eign-
arhald á laxi, sem er í Atlantshaf-
inu, er veikt í samanburði við aðra
eign, eins og fé á afrétti og aligæsir
á engi. Gildir þetta hvort heldur
sem laxinn er uppmnninn í ám
landsins eða hefur verið sleppt sem
gönguseiði úr hafbeitarstöð. Það er
ekki fyrr en hann hefur skilað sér
í ána sína eða hafbeitarstöðina að
eignarrétturinn verður vís og nýt-
anlegur.
Nytjar í höndum hlunninda-
jarða og hafbeitarstöðva
Almennt má þó segja að íslend-
ingar eigi hlutdeild í laxagengd í
hafinu í takt við framlag sitt til fisk-
ræktar. Hins vegar falla allar nytj-
ar íslenska laxastofnsins í hlut
jarða, sem hafa þessi hlunnindi,
lögum samkvæmt, sem og hafbeit-
arstöðva. Jarðimar em nær ein-
göngu við laxveiðiár og vötn viðs
vegar um land.
Kjallariim
Einar Hannesson
starfar i nefnd sem vinnur
að bættu veiðieftirliti
Um silungsveiöi gilda þau laga-
ákvæði að veiði er heimil þeim
jörðum, sem land eiga að sjó, og
hafa stundað slíka veiði og skal
umfang þess veiðiskapar vera hið
sama og var á árunum 1952-1957,
sbr. ákvæði göngusilungslaga.
„Villta vestrið"
í upphafi var vikið að veiðibrot-
um í sjó. Það seinasta af því tagi
gerðist fyrri skömmu þegar net var
tekið í sjó í Miðfirði fyrir landi
Hvammstanga. Ótrúlegir atburðir
áttu sér stað í framhaldinu, sem
eitt dagblað nefndi „Villta vestrið",
ekki að tilefnislausu. En sjö menn
á tveimur bifreiðum tóku sig upp
frá Hvammstanga og óku til Skaga-
strandar og beittu ofbeldi gagnvart
löggæslumanni, með töku á neti,
sönnunargagni í meintu veiðilaga-
broti.
Frásögn af þessuin verknaði
myndi vafalaust talin lygasaga ef
sögð væri siðuðum manni, án þess
að hann þekkti til málavaxta, svo
yfirgengilegt er þetta atvik. Að vísu
hefur komið fram opinberlega að
undanfomu að framferði manna sé
nú orðiö grófara en áður var og
menn beiti meiri hörku ef eitthvað
beri út af í samskiptum manna.
Menn, sem orðnir em sjóaðir,
segja kannski að þetta Hvamms-
tangamál sé einn angi af þessu út-
haldi sem þjakar þetta litla þjóðfé-
lag okkar. En ég tel að hér hafi
markvisst verið stefnt að því að
bijóta á bak aftur veiðieftirlitið í
Húnavatnssýslu. Á sínum tíma
grýttu menn á Hvammstanga lög-
gæslumenn Landhelgisgæslunnar
við skyldustörf sín, í sömu veru og
hér um ræðir, en höfðu ekki erindi
sem erfiði.
Einkenniiegur frétta-
flutningur
Síöar komu fram í þessu neta-
máli einkennilegar fréttir í fjöl-
miölum frá þeim „brotlegu". Fyrst
um að möskvi netsins hafi verið
löglegur og síöar samkvæmt sömu
heimild að netinu hafi verið lagt
löglega þegar þaö atriði sat eftir í
kærunni að netið hafi ekki verið
landfast en það skal vera landfast
við bakka skv. lögum. Jafnframt
kom fram í fréttum að Hvamms-
tangaliðið ætlaði að kæra lögregl-
una í Húnavatnssýslu fyrir hand-
tökuna!
Ýmsar spurningar vakna þegar
mál þetta er skoðað. 1) Eyðilögðu
þremenningarnir ekki sönnunar-
gagnið á hvern veg sem er þegar
þeir höfðu framkvæmt aðgerðina á
bryggjunni á Skagaströnd? 2) Var
veiðieftirlitsmaður viðstaddur þeg-
ar „netagerðarmaðurinn" mældi
netið og staðfesti að um sama net
væri að ræða. 3) Var staðið rétt að
við mælingu á netinu sem mæla
átti vott „í sjó“. - Það er ýmislegt
sem gæta þarf að til þess að fá fram
hið sanna og rétta í málinu.
Einar Hannesson
„Það er vissulega rétt að eignarhald á
laxi, sem er í Atlantshafinu, er veikt 1
samanburði við aðra eign, eins og fé á
afrétti og aligæsir á engi.“
Brú milli Danmerkur
og Svíþjóðar
Miðvikudaginn 14. ágúst tók
danska þjóðþingið ákvörðun um að
byggja ætti brú milli Danmerkur
og Svíþjóðar. Svíar hafa þegar sam-
þykkt fyrir sitt leyti að brúin verði
byggð en mikill meirihluti sænska
þingsins samþykkti þann 12. júní
síðastliðinn að brúin skyldi byggð
samkvæmt samningi sem sam-
göngumálaráðherrar ríkjanna
gerðu og skrifuðu undir 23. mars í
ár. Tekur samningur sá er sam-
gönguráðherrarnir skrifuðu undir
gildi en samþykktir þjóðþinganna
beggja eru bindandi.
Af hverju brú?
En af hverju er verið að byggja
brú yfir Eyrarsundið? Hví vilja
menn tengja Danmörku og Sví-
þjóð? Borgar þetta sig? í tugi ára
hafa Danir og Svíar þrefað um
þetta mál og reynt að komast að
niðurstöðu. Er áætlað að hefjast
handa árið 1993 og skal verkinu
lokið á sex árum, það er að segja
brúin á að standa tilbúin fyrir alda-
mót. Sameiginlegt sænskt og
danskt hlutafélag í eigu ríkjanna
beggja mun sjá um byggingu brú-
arinnar og verður hún í þess eigu.
Kostnaði og mögulegum hagnaði
af brúnni munu ríkin defia jafnt
sín á milli. Brúarsmíðin verður
íjármögnuð með lánum sem síðan
verða borguð með þeim tekjum
sem fást af brúnni en það mun
kosta áiíka mikið að aka yfir hana
og að taka ferju sem kostar um
4000 krónur í dag.
Með samþykktinni um að byggja
Eyrarsundsbrúna samþykkir
danska þingið einnig að stuðla að
byggingu brúar milli dönsku eyjar-
innar Lálands og Þýskalands, yfir
svo kallað Fehmam-belti. Svíum
yrði mikill akkur í að sú brú yrði
byggð í framhaidi af Eyrarsunds-
brúnni því þeir yrðu þá komnir
með fasta samgönguleið til megin-
KjáUarinn
Ársæll Guðmundsson
kennari og uppeldisfræðingur
mikið, kannast við nvemig það er
að sitja tímunum saman í bílnum
sínum og bíöa eftir plássi í ferju.
Sé maður forsjáll og panti í feijuna
fyrir bílinn getur það tekið margar
klukkustundir við símann að ná í
afgreiðslu ferjanna. Það yrði mikill
tímasparnaður ef hægt yrði að aka
rakleiðis yfir Eyrarsundiö.
Táknrænfyrir vilja Svía...
Brú mun verða jafnhhða fyrir
bílaumferð og járnbrautarlestir
svo þeir sem búa í öðru landinu og
vinna í hinu, sem reyndar er furðu
algengt, verða ekki nema nokkrar
mínútur frá miðbæ Málmeyjar í
Svíþjóð til miðbæjar Kaupmanna-
hafnar í stað 45 minútna ferðar með
hraðskreiðustu ferjunum. Leikur
einn verður fyrir Svía að komast
„Kaupmannahöfn stækkar ef svo má
að orði komast. Kaupmannahöfn og
nágrenni verður markaður fyrir Svía
í auknum mæh og Kaupmannahöfn
styrkir stöðu sína sem höfuðborg Norð-
urlandanna.“
landsins í gegnum Danmörku.
En víkjum að spumingunni af
hveiju brú? Það er óhætt að full-
yrða að Svíar hafa meira gagn af
brú en Danir. Öll umferð þunga-
flutningabíla og flutningalesta, sem
leið eiga frá Sviþjóð og á evrópskan
markað, fer nú með ferjum milh
Svíþjóðar og meginlands Evrópu.
Með tilkomu Eyrarsundsbrúar
munu vöruflutningar ganga betur
því oft kemur það fyrir að Eyrar-
sund leggur á veturna og geta liðið
vikur þangað th það er fært ferjum
að nýju. Þeir Svíar, sem ferðast
yfir á Kastrupflugvöll en áætlað er
að brúarendinn Danmerkurmegin
verði á Amager.
Einnig er áætlað að tengja Skur-
up-alþjóöaflugvölhnn í Suður-Sví-
þjóð við KastrupflugvöU með jám-
braut.
Með tilkomu brúarinnar mun
Málmey, sem er þriðja stærsta borg
Svíþjóðar, tengjast einum af stóru
kjörnum Evrópu, Kaupmanna-
höfn, og væntanlega dragast með
inn í þá hringiðu sem því fylgir en
aðeins em tæpir 20 kílómetrar mihi
Kaupmannahafnar og Málmeyjar.
Ein af skissum þeim sem gerðar hafa verið af brú milli Sviþjóðar og
Danmerkur.
Þegar á síðasta ári, þegar útlit fór
að verða fyrir brúarsamning, steig
fasteignaverð í Suður-Svíþjóð og er
nú orðið mun hærra en fyrir
nokkmm árum. Talið er aö fast-
eignaverð í Málmey eigi eftir að
hækka enn meira eftir samþykkt
danska þjóðþingsins.
Brúin verður einnig táknræn fyr-
ir vilja Svía til að tengjast Evrópu-
bandalaginu og færir í raun Svía
nær Evrópu í vissum skUningi.
Danir hafa einnig hag af brúnni.
Kaupmannahöfn stækkar ef svo
má að orði komast. Kaupmanna-
höfn og nágrenni verður markaður
fyrir Svia í auknum mæli og Kaup-
mannahöfn styrkir stöðu sína sem
höfuðborg Norðurlandanna. Nýr
borgarhluti veröur byggður og hef-
ur hann þegar fengið nafnið Eyrar-
bær og á hann að rísa við brúar-
sporðinn. Framkvæmdir viö brúna
munu þýða atvinnu fyrir fjölda
manns í mörg ár en að sama skapi
myndu margir sem nú hafa at-
vinnu af feijunum sem ganga yfir
sundið þurfa að leita sér að ann-
arri vinnu.
Margir á móti
En margir eru á móti byggingu
brúarinnar og hefur mótstaðan
verið meiri í Danmörku en Svíþjóð.
Umhverfissamtök hafa barist hat-
rammri baráttu gegn brúnni og
telja að aukin loftmengun fylgi
komu hennar. Einnig hefur mikið
veriö rætt og ritað um að brúin
komi til með að hindra ferskan sjó
í að komast inn í Eystrasaltið og
Helsingjabotn en allt lífríki þar er
mjög viðkvæmt.
Nýlega lýstu Finnar yfir óánægju
sinni með fyrirhugaða brúarsmíði
svo og Sovétmenn sem telja að ver-
ið sé að loka þá inni. Reyndar er
það brúarsmíði Dana yfir Stóra-
belti sem valdið hefur miklum deil-
um milli Finna og Dana en Finnar
fleyta gríðarstórum olíuborpöllum,
sem þeir smíða í Finnlandi, gegn-
um Stórabelti og út á Atlantshafið.
Með tilkomu brúar yfir Stórabelti
verður ekki lengur hægt að koma
þessum gríðarstóru mannvirkjum
í gegn. Finnar kærðu Dani fyrir
Alþjóðadómstólnum í Haag en töp-
uðu málinu. Þeir hóta nú að kæra
byggingu brúar yfir Eyrarsund tii
Álþjóðadómstólsins og freista þess
að hindra byggingu hennar. Sovét-
menn styðja Finna í þessu máli en
frá Þýskalandi og Póllandi, sem
einnig eiga hagsmuna að gæta, hef-
ur lítið heyrst enn sem komið er.
Umhverfisverndarsinnar halda
því fram aö með tilkomu þessara
brúa breytist hafstraumamir með
hrikalegum afleiðingum fyrir allt
lífríkið í sjónum fyrir innan sem
nú þegar stendur illa vegna meng-
unar og upp á síðkastiö hafa eitrað-
ir þörungar gert mönnum lífið leitt
við baðstrendur Svíþjóðar.
Ársæll Guðmundsson