Dagblaðið Vísir - DV - 17.07.1992, Qupperneq 14

'it
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Áuglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblaö 150 kr.
íslandi ber sætið
Með réttu ætti íslenzka landsliðið í handknattleik að
fá að taka þátt í ólympíuleikunum. Þetta var sæti, sem
Júgóslavía hafði unnið, en ríkið hefur liðazt sundur eins
og allir þekkja. Stjómvöld í Belgrad em um þessar
mundir alræmd og fyrirlitin víðast hvar vegna framferð-
is serbneskra herja í Bosníu-Hersegóvínu, atferlis sem
jaðrar við tilraun til þjóðarmorðs. Stjórnin í Belgrad
stendur að baki serbnesku herjunum. Því hafa Samein-
uðu þjóðimar gripið til refsiaðgerða gegn Serbíu og
Svartíjallalandi, með öðm orðum stjóminni í Belgrad.
Áætlun um að leyfa, júgóslavnesku“ handknattleiksliði
að taka þátt í ólympíukeppninni stríðir gegn þessum
refsiaðgerðum, þótt ákvörðunin virðist njóta fylgis ráð-
andi ríkja.
Hún er hryggileg linka gagnvart Belgrad, sem bendir
til alvarlegs veikleika, sem einungis mun bitna á stríðs-
hrjáðu fólki í fyrrum lýðveldum Júgóslavíu.
Refsiaðgerðir Sameinuðu þjóðanna gagnvart Serbíu
og Svartfjallalandi hófust 30. maí vegna stríðsreksturs
þeirra í Bosníu-Hersegóvínu. Þetta em tiltölulega vægar
aðgerðir, og hafa margir kraíizt þess, að þær gangi mun
lengra. Raunar virðist augljóst, að þessar aðgerðir duga
ekki, heldur verða alþjóðlegar hersveitir að skakka leik-
inn. Að því leyti ætti að gilda svipað mat og var látið
ráða, þegar Sameinuðu þjóðimar réðust gegn írak í
Persaflóastríðinu. Friðammleitanir síðustu daga hafa
enn ekki borið árangur, né heldur tilraunir til að lappa
upp á Belgrad-stjómina. Þeim mun fráleitara er að gera
nú undanþágu frá þeim refsiaðgerðum Sameinuðu þjóð-
anna, sem fela í sér bann við þátttöku Júgóslava í alþjóð-
legum íþróttamótum.
Þetta bann var látið gilda í Evrópukeppni landshða
í knattspymu, eins og kunnugt er, þegar Danir komu í
stað Júgóslava með þekktum árangri. Hið sama á að
gilda nú: ísland er fyrsta „vararíki“ í handknattleik
karla og Noregur í handknattleik kvenna. Báðar þessar
þjóðir ættu hiklaust að hljóta sæti Júgóslavíu, sem dytti
út. Engum getum skal leitt að því, hvemig íslenzka hð-
ið mundi spjara sig, en rétt skal vera rétt.
Sterkar þjóðir standa að þeirti ráðagerð, að þátttaka
, júgóslavneskra“ íþróttamanna í einstakhngsíþróttum
verði leyfð svo og hða, ef þau keppa ekki undir fána
„Júgóslavíu“. Foringjar í Alþjóða ólympíunefndinni
unnu að þessu fyrirkomulagi og hlutu stuðning frá leið-
togum sjö helztu iðnríkja heims, sem nýlega sátu á fundi.
Það er sannarlega kúnstugt að leyfa sveitum frá
„Júgóslavíu" þátttöku í leikunum, enda er ríkið ekki
lengur til. Stjómin í Belgrad á sér ekki viðreisnar von.
Daglega, og síðast 1 gær, era heimsfréttir af yfirgangi
serbnesku herjanna í Bosníu-Hersegóvínu. Árásir
þeirra á Sarajevo, höfuðborg Bosníu, hafa jafnvel harðn-
að að undanfömu eftir þriggja mánaða stríð þar. Serb-
nesku herimir, með Belgrad að baki sér, svífast einkis
í tilraunum til að knésetja hið nýstofnaða ríki, Bosníu-
Hersegóvínu. Ríki heims verða að stöðva þetta fram-
ferði, og vonir standa til, að þau muni gera það. Æ fleiri
leggja að Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna að stöðva
átökin.
En á meðan em forystumenn ólympíuleikanna veik-
lyndir. Þessi ráðstöfun með ólympíuleikana er tilkomin
til að reyna að friðþægja hinni ihu stjóm í Belgrad, en
hins vegar standa aðeins lítilsmegandi ríki eins og Nor-
egur og ísland.
Haukur Helgason
Bill Clinton forsetaframbjóðandi. - „... hægri sinnaður miðjumaður á mælikvarða Demókrataflokksins“, seg
ír Gunnar m.a. í grein sinni.
Flokksþing stóru flokkanna í
Bandaríkjunum eru nú orðin lítið
annað en vakningarsamkomur þar
sem menn eru virkir í flokksstarf-
inu, hittast og sannfæra hver ann-
an um ágæti flokksins og end-
urnýja flokkshollustuna. Ekki veit-
ir af því, bandarískt flokkakerfi er
nú í kreppu eins og utanflokka-
framboð Ross Perots sýnir fram á.
- En sú var tíöin að flokksþingin
skiptu máli, þá var frambjóðand-
inn í rauninni valinn þar.
Eftir að forkosningar voru teknar
upp í ríkum mæli eftir 1960 hefur
vald flokksþinganna smám saman
orði að engu. Síðustu 32 ár hefur
frambjóðandi alltaf veriö búinn að
tryggja sér meirihluta kjörmanna
á þingi í fyrstu atkvæðagreiðslu og
öll spenna horfin. Fyrsta atkvæða-
greiðslan er mikilvæg, því aö þeir
kjörmenn, sem hver frambjóðandi
hefur, eru aðeins skuldbundnir til
að kjósa hann í fyrstu atkvæða-
greiðslu, eftir það eru þeir fijálsir
aö kjósa hvem sem er.
Þannig var þetta áður, til dæmis
voru greidd atkvæði 106 sinnum á
flokksþingi demókrata árið 1924.
En nú gera flokksþingin ekki ann-
að en staðfesta orðinn hlut, demó-
kratar staðfesta Clinton þessa dag-
ana og í næsta mánuði munu repú-
blikanar staðfesta Bush sem sinn
frambjóðanda. - Perot þarf ekkert
flokksþing.
En þrátt fyrir minni þýðingu en
áður, eftir að forkosningar voru
upp teknar í 38 ríkjum, hafa flokks-
þingin sitt gildi, þau stappa stálinu
í fylgismenn flokkanna og þar er
stefnuskrá þeirra birt í endanlegri
mynd. í kringum flokksþingin er
gífurlegt tilstand og þau em áhrifa-
mikil auglýsing fyrir viðkomandi
flokk á meðan þau standa.
Bjartsýni
I þetta sinn gætir iheiri bjartsýni
í herbúðmn demókrata en mörg
undanfarin ár því að nú er raun-
hæfur möguleiki á að ijúfa þá ein-
okun sem repúblikanar hafa haft á
forsetaembættinu í nær aldarfjórð-
ung. Allt frá 1968 hafa repúblikanar
átt forsetann, aðeins að undan-
skildum þeim fjóram árum sem
Jimmy Carter sat í embætti við lít-
inn orðstír, en hann féll eftir eitt
kjörtímabil fyrir Reagan 1980. Nú
ætla demókratar að fella Bush eftir
eitt kjörtímabil.
Clinton hækkar nú ört í áliti
meðal almennings á sama tíma og
vonbrigði með aðgerðaleysi og úr-
ræðaleysi Bush í efnahagsmálum
fer vaxandi. Clinton hefur líka
styrkt stöðu sína með vali á vara-
forsetaefni, því að valið á Albert
Gore mælist vel fyrir, sérstaklega
í samanburði við núverandi vara-
forseta Dan Quayle, sem stór hluti
almennings tekur ekki alvarlega.
KjaHariim
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
Á sama tíma hefur hlutfall þeirra
sem hafa jákvæða afstöðu til Clint-
ons hækkað mjög frá því sem áður
var og hann er nú jafn eða framar
Bush í flestum könnunum með
rúmlega 30 af hundraði atkvæða
en Perot fær um fjórðung.
Fyrirlitning á pólitíkusum
Á því er ekki talinn vafi að mik-
ill meirihluti bandarískra kjósenda
vill breytingar, en kjósendur eiga
nú tvo kosti hafni þeir Bush. Það
er alls óvíst hvor þeirra Clintons
eða Perots fær atkvæði þeirra sem
vilja breyta. Perot virðist standa
vel að vígi. Hann er utan við gamla
kerfið og boðar óhefðbundnar
lausnir, en á móti kemur að ýmsir
vantreysta honum. Hins vegar er
nú meðal almennings ríkjandi al-
menn fyrirlitning á pólidkusum,
meiri en um getur áður, eins og hið
mikla fylgi Perots sýnir fram á.
En þótt Clinton sé gamalreyndur
pólitíkus, eins og Gore og þar meö
í gamla kerfinu, boðar hann nokk-
uð sem hvorki Perot né Bush hafa
á boðstólum, samræmda og út-
hugsaða stefnuskrá um það sem
gera skuli til að rétta við Bandarík-
in og koma þeim á rétta braut eför
öfgar og óhóf stjómarára Reagans
og þá stöðnun sem fylgt hefur í
kjölfarið á valdatíma Bush. Sú
stefna sem Clinton boðar hefur
fengið mikinn hljómgrunn og þykir
fyrirboði þess að kosningabaráttan
geti oröið málefnaleg, sem væri
mikil breyting frá því sem var síð-
ast, 1988.
Helstu kosningamál verða efna-
hagsástandið og þjóðfélagsástandið
í Bandaríkjunum, fyrst og fremst í
ljósi hins gífurlega fjárlagahalla og
skuldasöfnunar ríkisins og ekki
síður í ljósi kynþáttaóeirðanna í
Los Angeles nú í vor. Bush hefur
að heita má dæmt sig úr leik í þess-
um málum, hann ætlar ekki að
gera neitt heldur treysta því að allt
lagist af sjálfu sér með auknum
hagvexti sem lætur á sér standa.
Miðjumenn og Perot
Það sem gerst hefur á flokksþing-
inu í New York er þaö að Demó-
krataflokkurinn hefur sameinast
undir forystu miðjumanna eftir
margra ára yfiráð vinstri armsins,
sem er langt til vinstri við almenna
kjósendur og sem dæmdi flokkinn
í rauninni úr leik í viðureigninni
við Reagan og síðan Bush. Sá sem
mestu hefur tapað í þessu valda-
tafli er Jesse Jackson, sem nú er
áhrifalítill í flokknum.
Með þessu hafa demókratar höfð-
að til þess stóra hluta demókrata,
sem hefur undanfamar kosningar
kosið Reagan og Bush, þótt þessi
hópur hafi kosið demókrata í önn-
ur embætti. Demókratar eru miklu
fjölmennari en repúblikanar, eins
og sést á yfirráðum þeirra yfir báð-
um deildum þingsins í Washington,
nærri samfellt frá 1954. í forseta-
kosningum hefur þetta þó ekki
skilað sér, vegna þess að frambjóð-
endur voru of vinstri sinnaðir fyrir
almenning. Úr þessu hefur nú verið
bætt, Clinton er hægri sinnaður
miðjumaður á mælikvarða Demó-
krataflokksins og höfðar betur til
kjósenda en Dukakis eða Mondale
áður.
Hann ætti að geta fengið stóran
hluta af því fylgi sem Bush hefur
erft frá Reagan. En fari svo að þeir
Bush og Clinton eigi svipaö fylgi,
verður það fylgið við Ross Perot
sem veldur úrslitum og það frá
hvorum hann tekur fleiri atkvæði.
Þetta veldur því að kosningamar í
haust verða þær tvísýnustu sem
elstu menn muna, og svo gæti hæg-
lega farið að enginn fengi hreinan
meirihluta kjörmanna, sem þýddi
að fulltrúadeild þingsins yrði að
velja forsetann, í annað sinn í sögu
Bandaríkjanna.
Gunnar Eyþórsson
„ ... svo gæti hæglega farið að enginn
fengi hreinan meirihluta kjörmanna,
sem þýddi að fulltrúadeild þingsins
yrði að velja forsetann, í annað sinn í
sögu Bandaríkjanna.“
Clinton á uppleið