Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1992, Side 24

24
LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1992.
Menning
Dæmigerð afþreying
Þetta er samtímasaga og gerist í
Vestmannaeyjum á fáeinum vik-
um. Söguefnið er átök um völd og
ástir og hefst þar sem gamall skip-
stjóri á sjötugsafmæli. Hann er
jafnframt smáútgerðarmaður en er
að missa allt út úr höndunum.
Systir hans og mágur reyna að
svæla útgerðina undir sig en þau
voru fyrir ríkasta fólkið í Eyjum.
Sonardóttir þess gamla kemur í
afmælið ásamt kærastanum, hún
ílendist til að bæta rekstur fyrir-
tækisins, en kærastinn fer til
Reykjavíkur.
Margtuggur
Persónusköpun er afar flöt. Allt
sem persónur gera er dæmigert,
við vitum hvar við höfum þær allt
frá fyrstu stund. Hér ríkja eftirfar-
andi margtuggur: gamli sæfarinn
raungóði, sem kippir sér ekki upp
við neitt, en býr þó yfir leyndum
harmi; kaldlynd, stjómsöm systir
Bókmenntir
Örn Ólafsson
hans, sem kúgar alla íjölskyldu
sína og okrar á nánustu ættingjum,
en sér að sér þegar alvarlega bjátar
á. Annar sonur hennar er alitaf
með kjaft og glettni, hinn er upp-
burðahtill en fastur fyrir þegar á
reynir. Svo koma hlægilegu lögg-
umar, alveg eins og í kvikmynd-
inni Löggulíf eftir Þráin Bertels-
Þráinn Bertelsson.
Tvær frábærar bækur eftir
verðlaunahöfundinn Þorgrím Þráinsson
Bak við bláu augun
Saga um nýnema í menntaskóla sem
eru jafn ólíkir og þeir eru margir og
hafa þeir mörgum hnöppum að
hneppa. Hver er þessi stúlka með fal-
legu bláu augun? Hver er leyndar-
dómur hennar og kemst hann nokkru
sinni upp? Og hvað tekur bekkjar-
bróðir hennar til bragðs til að vinna
hylli hennar?
Góð bók
frá Fróða
FRÓÐI
BÓKA & BLAÐAÚTGÁFA
Lalli ljósastaur
Hvað tekur ósköp venjulegur strák-
ur til bragðs þegar hann lengist allt
í einu og verður eins stór og ljósa-
staur? Engin föt passa á hann
lengur og það eru heldur ekki til
nógu stórir skór á hann. Gerist
hann kannski körfuboltahetja í
Bandaríkjunum eða vill hann
allt til vinna að verða venjuleg-
ur strákur á nýjan leik?

son. Eða þá ástarþríhyrningur-
inn. Hún er ung og fögur, hefur
jafnframt bein í nefinu og er viö-
skiptafræðingur, trúlofuð lög-
frasðingi, ungum uppa, sem horf-
ir meö fýlu á slordónana í Vest-
mannaeyjum. Gegn honiun rís
svo bráðmyndarlegur, traustur
skipstjóri, sem hefur ratað í
ógæfu og verið óreglumaður um
tíma, en síðan rétt úr kútnum,
og „tekur nú einn dag í senn“.
Lesendur geta rétt ímyndað sér
hvemig fer þegar þessir menn
keppa um konuna.
Höfundur hefur sagt svo frá að
þessi saga sé samin upp úr drög-
um sem einnig urðu að kvik-
myndahandriti. En satt að segja
er hún líkust því að vera samin
upp úr kvikmyndahandriti, án
verulegra breytinga. Þvi í henni
úir og grúir af lýsingum á hreyf-
ingum fólks og gerðum sem eru
nauðsynlegar í kvikmyndahand-
riti en alveg tilgangslausar í
skáldsögu, a.m.k. í þessari.
Söguháttur
Sömuleiðis hefur höfundur
sagt að sögumanni hafi veriö
bætt inn í efitir á, og því trúi ég
betur. Hann virðist eiga að skapa
fjarlægð við söguefnið, því sjálf-
ur er hann frábitinn veraldar-
vafstri og ástamálum. Tíðar ætt-
fræðiþuiur hans skapa nokkurn
sögulegan bakgrunn fyrir per-
sónur sögunnar. En þær eru þó
langt umfram þetta hiutverk í
heildinni, oft eru þær ekki til
annars en að gera þessa persónu
sérkennilega, skrítna. En hann
hefur ekki nein dýpri tengsl við
efnið, því verða þær svo dlgangs-
lausar að þær verða oft ansi leið-
inlegar. Annars er sjónarhomið
síður en svo bundið við það sem
þessi sögumaður getur heyrt og
séð, hvað þá við sjónarmið hans.
Alveg eins er sagt frá tali tveggja
í flugvél hátt yfir Eyjum eða gerð-
um og svipbrigðum eins manns.
Það fylgir þessari sögugerð
töluverð tilfinningasemi í öllum
klisjunum, t.d. í bókarlok, þegar
stúlkan fær hljómsveit til að
leika fyrir afa sinn þar sem synir
hans tveir fórast (bls. 202):
„Ég gleymi seint þessum kon-
sert, söltum sjávarilmi, sólskini
og gjálfri bárunnar sem truflaði
mig í takti til að byija með en
svo fannst mér hafið hljóðna og
fuglamir þagna og tónlistin ríkti
yfir hafi og eyjum.
Sá gamli leit á Malínu og hvíslaði:
Handa mér?
Fyrir hafið, hvíslaði hún á móti.
Það blikaði á hafiö og skýin
sigldu um himininn og Siguijón
í Ægisdyrum hvarf mér sjónum
og ég sá gamlan mann sitja í fjö-
mborðinu og það ghtraði á tár í
augum hans.“
Dallas
Ofan á fyrrgreind átök bætast
dularfullt innbrot og skjala-
brenna. En öll átök gufa upp,
enda í sátt og samlyndi. í stuttu
máli sagt er þessi saga dæmigert
afþreyingarrit, öðra nafni
sjoppurit, það byggist á því að
lesendur fái bara staðfest það
sem þeir þóttust vita allt fyrir.
Sjálfsagt er markaöur fyrir slíkar
bækur, jafiivel þörf. Hví skyldu
þá ekki íslenskir höfundar skrifa
slíkt, í stað þess bara að þýða
það, varla er verra að íslenskir
lesendur fái slíkt efni í íslenskum
aðstæðunf heldur en alltaf um
hina nafiitoguðu Ewing-fiöl-
skyldu í Dallas og ámóta fólk. Og
hví skyldi ekki Þráinn mega hafa
tekjur af slíku? En bókmenntir
varðar það auðvitað ekkert.
Þráinn Bertelsson:
Sigla himinfley.
Skjaldborg 1992, 203 bls.