Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.1993, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 13. APRÍL 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aöstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON —
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SiMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJOLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð I lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Norrænn vestri
Menntaráðherra valdi sjálfur útvarpsstjóra ríkisins.
Ekki voru allir ánægðir með valið, en ábyrgðin var ráð-
herrans. Hann kaus samt ekki að axla þá ábyrgð, heldur
notaði fyrsta tækifæri til að reka hnífmn í bak útvarps-
stjórans, eins og gestgjafi ræki hníf í bak gests síns.
Jafnvel þótt ráðherra sé ekki ánægður með, að skjól-
stæðingur forsætisráðherra sé rekinn úr starfi hjá út-
varpsstjóra, er algerlega fráleitt að endurráða manninn
hjá sama útvarpsstjóra í hærra embætti en hann gegndi
áöur, jafnvel þótt um skammvinna ráðningu sé að ræða.
Ráðherra gat vítt útvarpsstjóra fyrir brottreksturinn,
en ekki grafið undan honum með þessum hætti. Nógu
erfitt er að gegna embætti útvarpsstjóra, þótt hann þurfi
ekki að sæta aðgerðum af þessu tagi og það af hálfu þess
ráðherra, sem sjálfur valdi útvarpsstjórann til starfa.
Ástandið er orðið þannig, að brottrekinn maður er
orðinn eins konar hægri hönd þess, sem manninn rak.
Hinn brottrekni er í því hlutverki eins konar ósnertan-
legrar persónu, sem sækir ekki stöðu sína til yfirmanns
útvarpsins, heldur til vinar í sæti forsætisráðherra.
Augljóst er, hversu lítt bærilegt það hlýtur að vera að
fá slíka sendingu á bakið frá forsætisráðherra um hend-
ur menntaráðherra. Útvarpsstjóri er ekki herra í eigin
húsi og engan veginn öfundsverður, þótt hann hafi upp-
haflega rekið manninn á ónógum og lélegum forsendum.
Komið hefur í ljós, að menntaráðherra hefur farið
aðrar leiðir til að þjónusta skjólstæðing forsætisráð-
herra. Menntaráðherra hefur látið ríkið kaupa af honum
norræna vestra til að nota sem fræðsluefni í skólum. Fór
hann þar framhjá innkaupakerfi grunnskólastigsins.
Skemmst er frá því að segja, að bíómyndir skjólstæð-
ingsins hafa ekki hið minnsta sagnfræðigildi og gera
raunar yfirleitt ekki kröfur til þess. Þetta eru vestrar úr
hugskoti framleiðandans og eru án nokkurra tengsla við
sagnfræðiþekkingu okkar á víkingatíma Norðurlanda.
Þar á ofan eru flestar þessar bíómyndir bannaðar
bömum, þannig að hálft grunnskólastigið getur ekki
notið þess að sjá gubbað á skjáinn í skólatíma. Kaupandi
slíkra mynda til fræðslustarfa getur varla tahzt með réttu
ráði, þótt hann telji sér skylt að þjóna skjólstæðingnum.
Þannig hefur menntaráðherra kastað tæplega átta
milljónum króna til að kaupa handa skólakerfmu mdda-
legar bíómyndir, sem það getur lögum samkvæmt ekki
sýnt bömum og hafa alls ekki hið minnsta fræðslu- eða
sagnfræðigildi um þann tíma, sem þær fjalla um.
Ráðuneytisstjóri menntamála segist ekki bera neina
ábyrgð á þessum bíómyndakaupum og forstöðumaður
þeirrar stofnunar, sem kaupir námsefni til skóla, kemur
hreinlega af íjöllum. Það er menntaráðherra einn, sem
ber ábyrgð, þótt hann geti ekki staðið undir henni.
Einnig hefur komið í ljós, að forveri skjólstæðingsins
hjá sjónvarpinu hefur látið nota sig til að veita þessum
sama skjólstæðingi forsætisráðherra sérstök vildarkjör
í viðskiptum við sjónvarpið án vitundar yfirmanns þeirr-
ar deildar sjónvarpsins, sem á að sjá um slík innkaup.
Það er umhugsunarefni fyrir þjóðina að hafa kosið
yfir sig stjómmálaflokk, er hefur valið sér ráðherra, sem
eru svo hrokafullir og yfirgangssamir, að þeir lúta engum
þeim siðalögmálum, sem standa undir borgaralegu
tækni- og viðskiptaþjóðfélagi Vesturlanda í nútímanum.
Það er umhugsunarefni fyrir þjóðina að hafa mennta-
ráðherra og forsætisráðherra, sem haga sér eins og sögu-
persónur úr norrænum vestra eftir skjólstæðinginn.
Jónas Kristjánsson
Greinarhöfundur telur aö t.d. bankar og sparisjóðir ættu hæglega aö geta tekið aö sér rekstur og ávöxtun
lífeyrissjóöa.
Lífeyrismál
í sjálf heldu
Lífeyrismál þjóðarinnar eru í
sjálfheldu sem engin leið virðist út
úr þrátt fyrir að allir séu sammála
um að í lífeyrismálum ríki mis-
munum sem verði ekki þoluö öllu
lengur. Þetta er búið að vera ástand
lífeyrismála i a.m.k. ein 17 ár, allt
frá því þegar fyrstu opinberu
nefndirnar, sem falið var að kanna
stöðu lífeyrismála, voru skipaöar.
Þær nefndir hafa síðan lokið störf-
um, þeirra áht orðið úrelt, en allt
er við það sama í tilhögun lífeyris-
mála.
Krafan um réttlæti
Til að átta sig betur á því sem um
er að ræða þegar rætt er um rétt-
læti í lífeyrismálum og mismun-
andi fjárhæðir, sem menn njóta í
lífeyri á efri árum, getur krafan um
réttlæti í þeim efnum ekki verið
önnur en sú:
- að sami háttur verði á ávinningi
réttinda hjá öllum og réttindi
ávinnist aðeins í hlutfalli við
greidd iögjöld (iðgjöld geti hins
vegar verið mismunandi há) og
- að lífeyrissparnaður, þegar hann
er lagður til hliðar í lífeyrissjóö,
sé undanþeginn tekjuskatti en
skattleggist að fullu sem hverjar
aðrar tekjur þegar að töku lífeyr-
is kemur.
Almennt hefur fram að þessu
talist sjálfsagt þriðja skilyrði um
réttindi í lífeyrissjóðum.
- að allir verði aö kaupa sér sömu
réttindi í sjóðunum (ellilífeyri,
makabætur, barna- og örorku-
bætur) án tillits til þarfa þeirra.
Allir eigi að borga sameiginlega
til að greiða fyrir þá sem ein-
hverra hluta vegna þurfa á bót-
unum að halda, áður en eftirla-
unaaldri er náö.
Eftirlaun; síðbúnar
launagreiðslur
Sjálfsagt verður þaö ætíð svo að
forráöamenn einstakra stórfyrir-
KjaHarinn
Bolli Héðinsson
hagfræðingur og nefndarmað-
ur i 8- og 17 -manna nefndum
um endurskoðun lífeyriskerfis
tækja semja um sérstök eftirlaun
sér til handa, en þau ber aðeins að
líta á sem síöbúnar launagreiðslur
sem lúta sömu lögmálum og aðrar
launagreiðslur þegar að þeim kem-
ur. Þá ræður gæfa viðkomandi fyr-
irtækis því hvort það er enn starf-
andi þegar inna ber greiðslumar
af hendi. Ástæðulaust er að láta
eftirlaunaumræðuna flækja hina
eiginlegu lífeyrissjóðaumræðu. Þó
gæti verið að líta verði á bfeyris-
réttindi, t.d. opinberra starfs-
manna, sem sambland lífeyrisrétt-
inda og eftirlauna.
Því miður hefur umræðan um
núverandi lífeyrissjóðakerfi og við-
skilnað þess verið eitt þeirra atriða
sem koma í veg fyrir aö hægt sé
að komast til botns í umræðunni
um fyrirkomulag lífeyrismála í
framtiðinni. Niðurstaða flestra sem
um það hafa fjallað er hins vegar
sú að algjörlega verði aö greina á
milli þeirra lífeyrissjóða sem starfa
nú og þeirra réttinda sem þar hafa
áunnist og nýrra réttinda. Nýtt fyr-
irkomulag lífeyrismála getur ekki
tekið á sig þann vanda sem fylgir
fyrri tíma. Þau vandamál verður
að leysa með öðrum hætti og má
ekki verða til að hindra frekari
umbætur í lífeyrismálum til fram-
tíöar.
Ástæðulaust er að tengja lífeyris-
sjóði starfsstéttum (reyndar er það
tryggingafræðilega hæpið þar sem
menn í sömu starfsstétt gætu verið
í sama áhættuhópi sem þannig
tryggði ekki nægjanlega dreifmgu
áhættu líkt og þarf að vera í öllum
tryggingum) en bankar, sparisjóð-
ir, tryggingafélög, verðbréfafyrir-
tæki, núverandi lífeyrissjóöir og
sérstök fyrirtæki, stofnuð í þessu
skyni, ættu hæglega að geta tekið
aö sér rekstur og ávöxtun lífeyris-
sjóða. Slíkt gæti orðið til að draga
úr reksturskostnaði lífeyrissjóð-
anna og aukið aðhald að rekstri
þeirra, þar sem einstaklingum væri
frjálst aö flytja sig á milli sjóða eft-
ir eigin geðþótta að liðnum ákveðn-
um uppsagnarffesti.
Bolli Héðinsson
„Nýtt fyrirkomulag lífeyrismála getur
ekki tekiö á sig þann vanda sem fylgir
fyrri tíma. Þau vandamál verður að
leysa með öðrum hætti...“
Skoðanir annarra
Húsbréf og ríkisábyrgð
„Kjami málsins varðandi húsbréfakerfið eins og
þaö er framkvæmt hér, er auðvitað sá, aö húsbréfin
eru með ríkisábyrgð. Ef ríkisábyrgð væri ekki á bréf-
unum myndi kerfið eftir sem áður vera grundvöllur
húsnæðislána í landinu en umsvifin áreiðanlega
ekki jafn mikil og nú. Af ástæðum, sem eru illskiljan-
legar virðist félagsmálaráðherra ekki átta sig á því,
að á hverju einasta húsbréfi, sem gefið er út, eru
skattgreiöendur í landinu ábyrgðarmenn."
Úr forystgrein Mbl. 7. apríl
Þau skila sér í sköttum
„Auðvitað munu þau framlög sem úr ríkissjóði
koma og fara í uppbyggileg og arðbær verkefni, skila
sér að hluta til baka í formi aukinna skatttekna. Það
er því mikilvægt að ríkisstjómin nái áttum og líti á
heildarmyndina í stað þess að skoða í sífellu lítil
brot hennar. Einhvern tíma var sagt að sumir sæu
ekki skóginn fyrir trjám. Þaö viröist því miður eiga
við um ríkisstjórnina."
Úr forystugrein Tímans 7. febr.
I vörn gegn gengisf ellingu
„Seðlabankastjóri sagði í útvarpsviðtali að þar í
bankanum hefðu menn ákveðnar efasemdir um að
rétt væri að grípa til gengisfellingar. En athuga ber
að ríkisstjóm hefur úrslitavald um gengi krónunn-
ar. Til þessa hefur verið farið að kröfum „gengisfell-
ingakórsins“... Vissara er að hafa vaðið fyrir neöan
sig í þessum efnum. Þeim, sem geta varið sig gegn
gengisfellingu (sem gæti verið á bilinu 10-20%), er
því ráölagt að gera það, nema ráðamenn gefi ákveðn-
ari vísbendingar um að stefnt sé að stöðugu gengi “
Úr Vísbendingu, vikuriti um
viðskipti og efnahagsmól 2. apríl