Alþýðublaðið - 16.01.1968, Blaðsíða 4

JRItstjóri: Benedikt Gröndal. Símar: 14900 — 14903. — Auglýslngasfml: 14908
— Aðsetur: Alþýöuhúsið við Hverfisgötu, Beykjavik. — Prentsmiðja Alþýðu-
blaðsin?: Sími 14905. — Ásjcriftargjald kr. 120,00. — í Iausasölu kr. 7,00 elntaklð.
— Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Flokksræðið
UMRÆÐUR um flokksræði á
íslandi eru tíðar, og hafa meðal
annars orðið um það nokkur
blaðaskrif undanfarna daga. Mál
þetta snertir kjama lýðræðis, og
er því eðlilegt umræðuefni.
Algengt er að heyra fullyrðing
ar þess efnis, að flokksræði sé
meira og verra á íslandi en í öðr
um löndum. Þessi fullyrðing er
þó aldrei rökstudd að talizt geti,
enda samanburður erfiður.
Mundi nánari athugun leiða í
Ijós, að flokksræði er hér ekki
meira en í flestum öðrum lýð-
ræðisríkjum, að ekki sé talað um
hinar ýmsu tegundir einræðis-
ríkja.
Þetta mál má ekki dæma ein-
göngn eitir umræðum og at-
kvæðagreiðslum í deildum Al-
þingis. Þegar meirihluti ríkis-
stjórnar er naumur, eru mál
rædd vandlega í þingmannahóp-
um hinna ýmsu flokka. Þar
koma fram mismunandi sjónar-
mið, frumvörp eru jafnvel felld
fyrir róðherrum, öðrum breytt
og loks gert samkomulag um þá
endanlegu gerð mála, sem flokk
ar eða ríkisstjórn síðan standa
einhuga um að afgreiða. Þegar
þetta er athugað, kemur í ljós, að
þingmenn eru ekki eins leiðitam
ir eða ósjálfstæðir og margir
ætla.
Meginvald stjómarflokka (nán
ar tiltekið ráðherra) felst í fjár-
veitmgum og embættisveiting-
um, eins og í öðrum lýðræðisríkj
um. Kjördæmin berjast um það
fé, sem er til framkvæmda, og
taka stjórnarandstæðingar þátt í
því eins og stjórnarþingmenn.
Hægt er að sýna tilhneigingu
ráðherra til að hygla' sínu kjör-
dæmi, en ekki að því marki, sem
spilling gæti heitið. Og nákvæm
rannsókn á embættisveitingum
mundi án efa sýna mun meiri ó-
hlutdrægni en flestir eiga von á.
Hitt er þó rétt, 'að Gunnari
Thoroddsen fannst hann vera
kominn á sellufund í framsókn,
er hann kom í fjármálaráðuneyt
ið, að því er sagan segir. Frarn-
sókn er slæm, en hún er ekki
ein um þennan veikleika, enda
verða ráðherrar að hafa ein-
hverja aðstoðarmenn, sem þeir
geta sýnt pólitískan trúnað.
Fyrir fáum árum beittu flokk-
arnir vftdi sínu með höftum. Þá
þurfti sérstök leyfi til að byggja
íbúð eða atvinnuhúsnæði, kaupa
bát, kaupa gjaldeyri í smáum
eða stórum upphæðum. Pólitísk-
ar nefndir úthlutuðu þessum leyf
xun. í þessu kerfi fólst stórfelld
spillingarhætta, en sem betur fer
hefur þetta verið afnumið.
Lánsfé er það hnoss, sem hvað
erfiðast er að komast yfir í þjóð
félagi okkar nú á dögum. Þess-
vegna hafa pólitísku flokkamir
svo mikinn áhuga á bankaráðum
og bankastjórastöðum, og má bú-
ast ivið, að svo verði, þar til skort
ur á lánsfé minnkar. Þess er þó
að gæta, að allir stjórnmálaflokk
ar hafa fótfestu í bankakerfinu,
og fjöldi bankastjóra veitir ein-
staklingum nokkra vernd á þessu
sviði.
Það er allmikið flokksræði á ís-
landi, en ekki meira en í öðrum
löndum. Fáir, sem vel þekkja er
Iend stjórnmál, mundu tala um
„pólitíska spillingu“ hér á landi.
BRÉF AÐ AUSTAN:
Þegar háfrystisvæðið týnist
Einn vinsælasti útvarpsþáttur
inn, og sá sem líklegastur er
til «Ö halda velli meðan Útvarp
Reykjavík hrekkur ekki upp af
standinu n, er veðurfregnirnar.
Ég voiui að enginn þykkist við
þótt ég r.efni þær sérstakan út-
varpsþátt og ef einhver skyldi
halda að þetta eigi að vera ein
hann slcnfé. Þannig verðaýmsir
það mikill misskilningur. Á
þennan útvarpsþátt mun verða
hlustað löngu eftir að afkom-
endur ekkar eru hættir að
nenna að leggja eyrun við því
hverjum arftaki Johnsons karls
ins forseta á tíunda Iið hefur
boðið að éta með sér hádegis-
graut þetta og þetta sirrnið, eða
hve mörgum bilum hefur ver-
ið stoliö í Stórreykjavík nótt-
ina óður.
Ekki er ég svo fróður eða
víðreistur, að ég geti um það
dæmt hvort veðurfregnir njóta
jafn almennra vinsælda meðal
annarra þjóða og okkur íslend
inga. Þykir mér það þó ólík-
legt. Sé ekki því meiru skrökv-
að að okkur, búa flestar þjóð-
ir við stöðugra veðurfar á hverj
um tíma en við íslendingar og
ætti af því að lelða að veður-
spára væru óvíða eins spenri-
andi og hér. Ég hef það líka
fyrir satt, að útlendingum þeim,
sem hingað rekast þyki nóg um
umhleypingana í veðráttunni á
okkar ástkæra föðurlandi, enda
flestir óvanir því, að þeir hafi
ekki fyrr snúið höminni í vest
anrokið en Hann er farinn að
blása framan í þá af austri. Af
þessu öllu saman leiðir, að við
erum að öllum jafnaði dálítið
forvitin um það að morgni,
faversu viðra muni að kvöldi,
ekki sízt ef við ætlum út að
spásséra, og svo lengi sem
læ^ðirnar gera sér tíðförult
framhjá landinu og yfir það,
raunura við halda * áfram að
sperra eyrun þegar veðurfregn-
ir eru lesnar í útvarpið. Við
gerum líka gjarnan meira en
að hlusta á veðurfregnirnir, við
gerum oft og iðulega okkar eig
in veðurspár, þegar við höfum
heyrt ihvar lægðirniar og há-
þrýstisvæðín er að finna á kort
inu. (Sumir kalla reyndar þetta
síðarnefnda fyrirbæri háfrysti-
svæði og hefur mér alltaf fund
izt það nafn nokkuð gott). Þess
ar spár okkar eru auðvitað
stundum alveg snarvitlausar,
en þess bera að gæta, að gildi
þeirra er ef til vill alls ekki
aðalatriðið, þegar á allt er lit-
ið. Hins vegar ber líka oft. svo
við, að spár veðurglöggra
manna reynast hinu sanna nær
á takmörkuðum svæðum, en hin
opinbera spá veðurstofunnar,
og er þetta, eftir því sem ég
bezt veit, talið fyllilega eðli-
legt og rýrir ekki álit almenn-
ings á okkur ágætu veðurfræð
ingum. Því er það að okkur
stendur ógjarnfcn á saima,
hvemig sagt er frá hæðunum
og lægðunum í veðurfregnun-
um. Við viljum vita allt sem
nákvæmast um tilveru og hegð
un þessara fyrirbæra, úr því
það er einu sinni komið inn í
höfuðið á okkur, hvílik áhrif
þau hafa á þetta svokallaða veð
urfar sem við verðum að lifa
og hrærast i, hvort sem okkur
likar betur eða verr. En það
er einmitt í þessum punkti sem
Veðurstofa íslands leikur okk-
ur háttvirta kjósendur stund-
um dálítið grátt.
Ég skal taka dæmi.
Einn góðan veðurmorgun er
kannski sagt frá háþrýstisvæði
yfir Norðaustur-Græmlandi og
Framhald á 10. síöu
VIÐ I
IVIÓT i
MÆLUM
Hér fer á eftir mótmælabréf,
sem blaðinu hefur borizt frá Ies
anda. Við viljum í því sam-
bandi taka fram, aö við get-
um. ekki birt slík bréf, nema að
vita nafn höfundarins, þótt við
ekki birtum þaff, ef þess er ósk
aff. Þetta er nauðsynlegt, þar
sem oft kann aff verða iaffrað
viff brot á meiffyrffalöggjöfinni.
Hér kemur bréfiff:
* □
Herra ritstjóri.
Eg er aff byrja aff safna gögn
um í skattaskýrsluna mína, og
fyllist um leiff árlegri reiffi yfir
hinu hróplega ranglæti, sem
felst í útsvari og tekjuskatti
hér á landi. Er furffulegt, hvaff
þetta ástand er þolaff ár eftir
ár, og hljóta annaff hvort marg
ir alþingismanna aff eiga s.iálf
ir hagsmuna aff gæta, effa skátt-
svikararnir greiffa meira en
lítið í floklcsjóffina.
* □
Óréttlætiff felst aff langmestu
leyti í löglegum hlutuin —
sjálfum ákvæðum laganna. Tel
ég, að þaff sé sennilega mun
meira en sjálf skattsvikin, laga
brotin.
* □ •
Frádráttarjreglur og fram-
kvæmd þeirra er það sviff skatla
laganna, sem ég hef fyrst og
fremst í huga. Tökum til dætnis
frádrátt vaxta, sem er eitt
stærsta atriðiff. Maffur, sem á
töluvert af peningum, leggur þá
inn í lánastofnun undir árslok
og semur við’ bankastjórmna
um víxil, sem er nálega eins
hár. Þaff eru dálítiff hærri vext
ir á \'íxlinum en innlánsfénu,
þaff græffir bankinn og því tap
ar maffurinn. En svo dregur
hann vaxtaupphæff víxilsins i
heild frá sköttum þar græðir
hann stórfé. Þarrnig verffa ýmsir
efnamenn svo til skattlausir.
* □ *
Önnur leiff eru einkafyrir-
tæki, þar sem fjárhag manns
og fyrirtækis er blandaff í eitt
og bókhaldslegt tap á fyrirtæk-
inn gerir mann, sem liftr
kóngalífi, svo til skattlausan.
Svo er allt það, sem menn Iáta
fyrirtækin borga fyrir sig. svo
sem bílar, jafnvel bílst.iórar,
ferffakostnaffur, risna, vörur af
eigin lager o.sjfrv. o.s.frv. Sumt
af þessu eru í raun og veru
laun eða hlunnindi. sem eigand
inn ætti að’ gefa upp en gerir
ekki. Sumt er einnig dregiff frá
gjöldum fyrirtækisins sem rekst
rarkostnaffur þess!
í- n *
Nei, ég og fleiri verffum hráff
um búnlr aff fá nóg. Viff mót-
mælum þessu stói-fellda órétt-
læti, sem hefur þær afleiffingar,
aff heiffarlegir launamenn verffa
aff greiffa fjórðu hverju krónu
til hins opinbera.
4 16. j'anúar 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ