Alþýðublaðið - 01.02.1968, Blaðsíða 5

HE2
Minningarorð:
Halldóra Ólafsdóttir
F, 7. april 1892. Dáin 27jan. 1968
í DAG er til moldar borin frú
Halldóra Ólafsdóttir, ekkja Sig-
urðar Guðmundssonar skóla-
meistara, en hún andaðist á
Landspítalanum hinn 27. janúar
á' 76. aldursári. Frú Halldóra
hafði átt við langvfnna vanheilsu
að stríða og var þungt haldin
síðustu mánuðina. Fráfall henn-
ar hefði því ekki átt að koma á
óvart, þó að dauðinn sé raun-
ar oftast óvæntur gestur, jafn-
vel þegar hann gerir eindregin
boð á undan sér. Það lögmál
verður þó ekki umflúið, að allir
dagar eiga sér kvöld. En mikill
sjónarsviptir er að frú Halldóru,
svo mjög sein að henni kvað,
meðan hún var í bióma Jífsins,
og svo eftirminnileg sem hún
er hinum mörgu samferðamönn-
um sínum.
Frú Halldóra fæddist í Káif-
holti í Holtum hinn 7. apríl
1892, dóttir prestshjónanna þar,
séra Ólafs Finnssonar og Þór-
unnar Ólafsdóttur. Bæði voru
þau hjón af merku og þjóð-
kunnu fólkj komin, frú Þórunn
dóttir Ólafs útvegsbónda í Mýr-
arhúsum á Seltjarnarnesi Guð-
mundssonar, sem margt gerðar-
legt fólk er 'írá komið. Óiafs
bónda má m. a. minnast fyrir
það, að hann gekkst fyrir stofn-
un barnaskóla á Seltjarnarnesi
árið 1875. Séra Óiafur Finnsson
var sonur Finns Magnúsar bónda
á Meðalfelli í Kjós Einarssonar
prests að Reynivöllum í Kjós
Pálssonar prests á Þingvöilum
Þorlákssonar, bróður þjóðskálds-
ins séra Jóns Þorlákssonar á
Bægisá, en Sigríður Stefáns-
dóttir, kona séra Páls, var son-
ardóttir Presta-Högna. Kona
Finns á Meðalfelíi var Kristín
Stefánsdóttir prests að Reyni-
völium Stephensens Stefánsson
ar amtmanns á Hvítárvöllum
Stephensens. Kona séra Einars
Pálssonar, föðurmóðir séra Ól-
afs Finnssonar, var Ragnhildur,
dóttir Magnúsar lögmanns úr
Svefneyjum Ólafssonar og Rngn-
heiðar Finnsdóttur biskups Jóns-
sonar. Kona séra Stefáns
Stephensens að Reynivöllum
var Guðrún, dóttir séra Þorvalds
skálds í Holti undir Eyjafjöllum
Böðvarssonar og þriðju konu
hans, Kristínar Björnsdóttur
prests í Bólstaðarhlíð Jónsson-
ar.
Ekki þarf frekar vítnanna við
um það, að frú Halldóra á'tti í
allar kynkvíslir skammt til skör-
unga að telja, enda var hún sjálf
hin gervilegasta kona, fríð sín-
um og fyrirmannleg í fasi, svo
að eftirtekt vakti, hvar sem
hún fór.
í æsku naut frú Halldóra
menntunar, eftir því sem títt
var um konur í þá daga, auk
þess veganestis, sem hún bjó að
Halldóra Ólafsdóttir
frá myndarlegu menningarheim-
ili. Árið 1912 lauk hún námi í
húsmæðraskóla í Gentofte í
Danmörku, stundaði síðan
kennslu á Eyrarbakka í tvö ár,
og um árs skeið kenndi hún við
Málteysingjaskólann í Reykja-
vík. Hinn »28. apríl 1915 giftist
frú Halldóra Sigurði Guðmunds-
syni mag. art. frá Mjóadal, sem
um þær mundir var kennaiú við
Kennaraskóla íslands, en kunn-
astur hefur orðið af starfi sínu
sem skólameistari Gagnfræða-
skóians og síðar Menntaskólans
á Akureyri. Fluttust þau hjón
til Akureyrar sumarið 1921, en
Sigurður tók við skólastjórn
um haustið. Gegndi hann starfi
sínu við mikinn orðstír til árs-
loka 1947, er hann lét af starfi,
en þau hjón fluttust aft.ur til
R< ykjavíkur vorið 1948.
Gagnfræðaskólinn á Akureyri
átti sér þegar alllanga og merki-
lega sögu, þegar Sigurður tók
við stjórn hans, enda voru fyrri
skólastjórar hans báðir hinir
mikilhæfustu menn. En snemma
í tíð Sigurðar hófst þar kennsla
undir stúdentspróf. og árið 1927
fékk skólinn leyfi til að braut-
skrá stúdenta, en 1930 var hon-
um breytt í menntaskóla með
gagnfræðadeild. Jókst því. hlut-
verk og vegur skólans enn um
daga Sigurðar. En því er þetta
rakið her, að svo samoíið er
ævistarf frú Halldóru þróunar-
sögu Menntaskólans á Akureyri,
að hvorugs verður án annárs
getið. Hún var manni sínum alla
tíð ómetanlég stoð í starfi hans.
Um það cr órækastur vRnis-
burður Sigurðar sjálfs. Þau hjón-
in voru um margt ólíkrar gerðar,
hann geðsveiflumaður, ör í
lund og viðkvæmur, en hún gædd
einstöku jafnlyndi og rósemi, sem
stoi.mar lífsins náðu ekki að
hagga. Þau bættu þannig að
mörgu leyti hvort annað upp,
en höfuðatriðið var, að þau
kunnu að meta hvort annað og
voru samhent um allt það, sem
verða mátti tiLað auka vöxt og
viðgang þeirrar stofnunar, sem
Sigurði var trúað íyrir, en þaú
báru bæði jafnmikið fyrir
brjósti. Heimili þeirra hefur
lengi verið rómað fyrir einstak-
an menningar- og höíðingsbiag.
Bæði iiöfðu þau vndi af að taka
á móti gest.um og kunnu vel að
gera þehn stundirnar ánægju-
legar og minnisstæðar. Er nærri
rpá geta, að rausn þeirra hjóna
lagði húsfreyjunni miklar skyld-
ur á herðar og fæi'ðu henni
miklar annir, og hafði hún þó
án þeirra ærnum heimilis-
störfum að gegna. Svo samval-
in voru þau hjón um höfðings-
skap, að aldrei verður bað til
fulls sundur greint, sem hvort
þeirra lagði af mörkum til að<s>
gera garðinn að því menningar- |
setri, sem hann varð. Híbýli
þeirra voru rómuð fyrir snyrti-
brag, enda var frú Haildóra
smekkvís með afbrigðum og
gædd næmu fegurðarskyni. Skól-
inn og umhverfi hans naut ríku-
lega þessara eiginleika hennar,
ekki sízt blóma- og trjágarður
skólans, sem lengi mun bera
þess menjar, hversu hún lagði
sig fram um að bæta allt og
fegra, sem í kringum hana var.
Tryggð hennar við gróðurmold-
ina, sem hún vandist í æsku, er
táknræn fyrir ævistarf þeirra
hjóna, sem lögðu allt kapp á að
koma ungmennunum til þioska.
Margt vorið gaf hún skólagarð-
inum drjúgan skerf af eðlilegum
og nauðsynlegum svefntíma sín-
um.
Glæsilegt yfírbragð frú Hall-
dóru, glaðlegt viðmót og tigin-
mannlegt fas seí.ti ekki ein-
göngu svip á heimili skólameist-
arahjónanna, lieldur hafði einn-
ig áhrif út um allan skóktrm.
Jafnframt höfðinp'’ ’nrl sinni
og myndarskap var frú líaiídóru
einnig -gefin hagsýni og fyrir-
hyggja í ríkum mæli, enda hcfðu
föng heimilisins annars hrokkið
skammt til þeirrar rausnar, sem
auðkenndi það jafnan, því að
aldrei var af auði að miðla.
Allir „norðanmenn” frá árun-
um 1921 — 1948 eiga það sameig-
inlegt, að þeir minnast frú Hall-
dóru með virðingu og aðdáun.
Sjálfur á ég henni mikið að
þakka. Aldrei fyrnist mér sú um-
byggja, sem hún sýndi mér
vandalausum, þegar ég dvaldist
á heimili þeirra hjóna um hríð
á skólaárum mínum. Einnig er
mér kunnugt um, að nærgætni
liennar og hugulsemi náði jafn-
an langt inn í raðir þeirra fjöl-
mörgu nemenda, er nám sfund-
uðu á Akureyri í tíð þeirra
hjóna.
Skólameistarahjónin nutu
skamma stund samvista, eftir að
þau fluttust frá Akureyri að
ioknum annasömum starfsdegi,
því að Sigurður lézt hinn 10.
nóvember 1949. Heilsu frú Hall-
dóru var þá einnig farið að
hraka, enda hafði hún aldrei
hlíft sér um dagana. Heimili
hennar var ekki lengur í þeirri
þjóðbraut sem áður var, og vissu-
lega var mikið skarð fyrir skildi.
En sami myndar- og menningar-
bragur auðkenndi heimili henn-
ar og alla háttsemi sem fyrr.
Hún hafði yndi af að taka á móti
gestum og ræða við þá. Barst þá
talið oft að liðnum tímum, sem
nærrf má geta, og þá ekki sízt
árunum á Akure.yri, og ekki
gléymdi hún heldur sunnlenzk-
um uppruna sínurn. Aldrei varð
hún þó viðskila við samtið sina,
því að hún fylgdist vel með
breytingum tímanna. Jafnvei má
segja, að henni yxi umburðar-
lyndi og mildi með aldrinum.
Hún brást fagurlega við veik-
indum sínum og bar þau af íull-
komnu æðruleysi. Um hana má
segja sem Bjarni Thorarensen
kvað um Rannveigu Filippus-
dóttur:
Og þó að kvala hún kenndi
af kvillum í elli,
brúna jafn-heiðskír himinn
hugar-ró sýndi.
Lengi skal manninn reyna.
Göfgi og fjrirmennska frú Hall-
dóru var óbuguð til liinztu stund-
ar.
Þeim frú Halldóru og Sig-
urði yarð sex barna auðið, en
eitt þeirra, drengur, dó í bernsku.
Hin fimm eru : >
Ólafur, sjúkrahúslæknir á
Akureyri.
Þórunn, búsett í Eng-
landi.
Örlygur, listmálari í
Reykjavík.
Guðmundur, hæstaréttarlög-
maður í Reykjavík.
Steingrímur, blaðamaður í
Rej'kjavík.
Börnum frú Halldóru, öðruny
ættingjum og venzlafólki semli
ég hugheilar samúðarkveðjur,
Þeim má þó vera það nokkur
harmabót, að allir hinir mörgu,
sem höfðu af henni kynni, eiga
um hana góðar minningar.
Bjarni Vilhjálms&on.
Minningarorð:
Páll Einarsson
Múrari
Páll Ejnarsson; múrarameist-
ari, andaðist að heimili sínu,
Þórsgötu 15 hér í bæ; hinn 22.
þ.m. eftir langvarandi heilsu-
brest. Páll fæddist hér í Reykja ,
vík 20. maí 1907 og ól allan
aldur sinn hér. Jafnaldrar Páls
og eldri Reykvikingar kenndu
hann alltaf við Klapparholt, en
þar ólst Páll upp.
Árið 1940 kvæntist Páll eft-
irlifandi konu sinni, Aldísi
Ólafsdóttur frá Árbæ í Ölfusi.
Páll var fyrirmyndar heimilis-
faðir í þess orðs beztu merk-
ingu og bjó hann konu sinni og
dóttur, Elísabetu, hið bezta heim
ili, svo. og tengdamóður sinni,
Sigríði Finnbogadóttur, en með
þeim voru miklir kærleikar.
Á heimili þeirra hjóna var
alla tíð gestkvæmt, þar ríkti
gleði og trú á hið bezta í mann
inum, hjálpfýsi og manndóm.
Helztu áhugamál Páls, auk starfs
hans, voru tónlist, málvex-kasöfn
un og mjög rík hneigð til þess
Páll Einarson
að kynnast landinu og náttúru
þess. Tvo síðustu áratugina íerð
aðist Páll mikið um landið, sem
náttúruskoðari og einnig vegna
starfs síns, en tvo síðustu ára-
tugina vann Páll aðallega að
því að fegra hýbýli manna með
fágætum og fögrum steintegund
um. Má segja að Páll hafi verið
einn af þeim fyrstu, sem gáfu
sig að hleðslu veggja og eld-
stæða í húsum inni og náði PáJl
þar mikillj Ieikni, enda var
hann bæði listhneigður og list-
virkur.
Páll nam múi-araiðn hjá ^ólafi
Jónssyni, múrarameistara, sem
kenndur var við Reynisvatn og
lauk sveinsprófi árið 1931, -og
vann að iðn sinni til dauðadagS:
Hann var alla tíð góður og gegn.
meðlimur stéttarfélags síns,
Múrarafélags Reykjavíkur.
Ég og kona mín áttum því
l’áni að fagna að eiga Pál Ein*
arsson að nánum fjölskylduvini
um áratuga skeið. Njóta sam-
vista við hann og fólk hans $
heimili hans. Páll var alltaf a®
fúsugestur á heimili mínu, alla
tíð glaður og hress hversu sem
heilsu hans var háttað. Sérstak
lega minnumst við hjónin fjöl
margra ánægjustunda á fcrða-
lögum með Páli og konu hans
um landið. Páll naut íslenzkrar
náttúrufegurðar með föiskva-
lausri 'ánægju þess manns, sent
ann náttúru lands okkar, og jók
þekkingu sína á landinu með
hverju sumri. Hann var eínsug
hinn ánægjulegasti ferðafélav';
Ég og kona mín viljum að sí i
ustu þakka Páli ógleymarley.t
samfylgd og færa ættinyium
hans og vinum samúðarkveð.iur.
Þ. Þ.
1. febrúar 1968 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5