Alþýðublaðið - 19.02.1969, Síða 5

ALÞYÐUBLAÐIÐ 19. 'febrúar 1969 5
Stýrimannaíélag
íslands fimmtugt
Reykjavík — I*G.
í dagr verður Stýrimannafélag:
íslands 50 ára. Það var stofnað
19. febrúar 1919, og voru stofn
endur 19 talslns, eingöngu af
kaupskipaflcíanum. Fyrsti for-
maður félagsins var Jón Er
lendsson, en margir kunnir
menn hafa verið formenn þess
sian, svo sem Pálmi Loftsson,
forstj. Skipaútgerðar ríkisins,
Jón Axel Pétursson, bankastjóri
Pétur Sigurð'sson, forstjóri land
helgisgæzlunnar o g Theódór
Gíslason, hafnsögumaður, 'svo
nokkrir séu nefndir. Núverandi
formaður félagsins er Ólafur
Valur Sigurðsson, stýrimaður á
varðskipinu Óðni, og er hann
sá ellefti í röðinni. Aðrir í
stjóm eru: Garðar Þorsteins-
son, ritari, Guðlaugur Gíslason
gjaldkeri ogr framkv.stj., Kristj-
án Guðmundsson, varaformaður
og Ilörður Þórólfsson, meðstj.
Aalverkefni Stýrimiannafélaas
íslands hafa verið frá upphafi
tvö. Annars vegar kjaramál, en
hins vegar öryggismál. Kjara-
. barátta félagsins hefur alla tíð
einkennzt af kröfu um samsvar
andi kjör og (þeirra, eem vinna
í landi, en það var ekki fyrr
en 1957, sem 8 tíma vinnudag-
ur var viðurkenndur ihjá sjó-
mönnum. Enn þann dag í dag
stondur aðalbaráittan um að
reyna að halda í við kjör hjá
öðrum stéttum. Sterkasta vopnið
í baráttu þessari ihefur að sjálf-
sögðu verið verkfallsrétturinn,
cg var honum fyrst beitfr 1938.
Var verkfallið gtöðvað eftir 10
daga með gerðiardómi. Síðan
hefur félagið fengið á sig hvern
gerðardóminn á fætur öðrum og
ihefur sennilega engin stétt
fengið á sig fleiri gerðardónia
en stýrimenn. Síðustu kjaradeil
ur stýrirnanna voru leysitiar með
viðamikill! kjararannsókn og
samanburði við kaup og k.iör
stýrimanna í Danmörku og Nor
egi. Samkvæmit iþessari kjara-
rannsckn hefur annar stvrimað
ur á tveggja vakt.a skipi heldur
lægra kaup en Dag?brúnar-
verkaimiaður. Samningaleiðin
hefur líka verið farin, og voru
fyrstu ssmningarnir eerðir 1922
við EimskjDafé'Vig íslands og
i 'kisst jórnima. Hitt baráttumál
ið, öryiggismiálin, var ef®fr á
biaði í stríðinu, og voru þá stig
in mörg skref í framfaraátt. Þá
voru settar kröfur um loftskeyta
mann í hver skin, og fyrsta
skipið, sem fékk loftskeytamann
var Gullfoss. í stríðinu voru
einnig gerðar kröfur um vélbyss
11 r °g loftvarnabyssur. Það, Sem
síðast ávannst í öryggismálun
um, er tilkynningaskyldan.
Hugmyndin að lieririi er komin
frá Stýrimannafélaginu og fram
kvæmdastj. Farmannasambands
ins. Næst á dagskrá í öryggis-
málum er, að sögn Ólafs Vals
Sigurðssonar, formanns félags-
ins, að koma upp ráði, sem vinn
ur að því að samræma öll ör-
yggismál á íslandi og koma
þeim í viðunandi form. Sagði
hann, að það þyrfti að koma á
miklu meiri samvinnu í öryggis
málum, en ekki væri liægt að
framfylgja þeim reglum, sem
....... ■ .........
GuSjín B.
Baldvlnsson
skrifar ums
uin UHINKGI
Ólafur Valur Sigurðsson, nú-
verandi formaður félagsins.
þar eru settar nema með hedd
anikipu j ngningu í öryggismál,-
um.
Ekki er hægt að frala um Stýri
mannafélag íslands án þess að
nefna Kvenfélagið Hrönn, en
Iþað fél. stofnuðu eiginkonur fé
lnga Stýrimannafélags ísiands
2. febrúar 1949, og er Það því
nýlega orðið tvítugt. Hrefna
Thoroddsen hefur verið formað
ur félagsins í 8 ár, en sagði af
sér á síðasta aðaifundi. Áður en
:hún varð formaður félagsins,
var hún ritari í 12 ár, eða allt
frá stofnun þess. Fyrsti fonmað
ur félagsin.3 var Sigríður Gísla
dóttir eiginkona Theódórs Gísla
•sonar, sem þá var formaður
Stýrimannafélagsins. Núverandi
formaður félagsins er Kristjana
Sigurðardóttir.
Tilgangur félagsins er að
styðja S.týrimann'a'félagið og
halda uppi kynningarstarfsemi
imeðial eiginkvenna stýrimanna,
og ihalda þær í því skyni fundi
einu sinni í mánuði, á tímabil-
inu ekf,—maí. í desember 1953
var lákveðið að gleðja skipshafn
ir farskipa þeirra, sem eru á
sjó um jólin, með því að senda
þeim jólapakka. í fyrsta sinn,
sem það var gert, voru sendir
245 pakkar í 10 skip en síðast
voru scndir 522 pakkar í 23
skip. Á árunum milli 1930 og
1940 hafði Jón Axel Pétursson
forgöngu um kaup á landi aust
ur í Laugardal. og 1961 vpru
Framhald á 9. síðu.
Atvinnuleysistryggingar
l-egar atvinnuleysi herjar
eins og nú, kemur reynsla á
um ofangreind lagafyrirmæli
og framkvæmd þeirra, hvað
varðar réttindi bótaiþega o.fl.
Þrenn eru þau lögin, sem um
latvinnuleyskitn'ggingar hafa
verið sett, og gilda í dag.
Til hverra fraka þessi lög?
Hver ern réttindi og hverjar
skyldurnar, sem þeim fylgja?
Eriu þau einföld X fram-
kvæmd?
Og sumir spyrja er nafn
þeirra rétt myndað samkv.
lögmálum ísl. tungu? Síðasta
spumingin er ætluð mál-
fræðingium, og. verður ekki
rædd hér, en spyrjendum
finnst að nafnið bendi til
þess að tryggja skuii atvinnu
'leysi, en ekki tryggja fyrir
því eða gegn því.
Ekki verðuir tekið 'hér fyrir
allt, sem er athugunarvert, en
rétt er fyrir launþega, og
þá vitanlega eigi síður félög
þeirra, að gera sér girein fyr-
ír 'hvar er iað finna helztu
annmarka.
Til hverra taka lögin?
Stéttarfélaga innan A.S.Í.
og annarira þeirra launþega-
félaga, sem gera kjarasamn-
inga eða setja kauptaxtia, sem
gilda á félagssvæðinu. - Þó er
iþetta (þiehn skilyrðum h'áð, að
fé'lögin telji a.m.k. 20 fiul'l-
gilda félaga, og >að heimilis-
sveitin teljist kauptún eða
þét tbýliskjarni, sem samkv.
manntali hafa 300 íbúa. Op-
inberir stiarfsmenn og nokkrir
laðrir, s.s. verkfræðingar o.fl.
koma þó ekki undir lögin.
Er þessi tilhögun fylliilega
rétitlát? Getur ekki atvinnu-
teysi snert aðra en þá, sem
búa á þéttbýlissvæðum? Félags
svæði stéttarfélaga hefir
breyfrzt mjög frá því að fyrstu
lögin voiru sett, og ná ýms
þeirria nú yfir mörg sveitar
félög.
Sfrói' fyrirtæki, sem heimiii
eiga í fámennari sveifrarfélög-
um, sleppa við að greiða ið-
gjiaild til atvinnuleysistrygg-
ingasjóða vegna ákvæðia um
íbúafjölda. Nægir sem dæmi
að nefna Búrfellsvirkjun —
réttara sagt virkjun Þjórsái-
við Búrfell. —
Félagar í Þór á Selfossi og
Dagsbrún í Beykjavík, sem
tunnið hafa við m'annvirki
iþetta, en ,fá nú-pokann sinn’,
eiga ekki rrétt til bóta vegna
þess að ekki hefir verið greitt
iðgjald af þeim til sjóðsins.
Félög, sem heima eiga í
Mosfellssveit, hafa sloppið
við iðgjaldsgreiðslur undanfar
ið. svo að nefnt sé annað
dæmi, segi þau upp fólki
sínu, á það hvergi rétfr til
bóta.
Hverjír greiða iðgjöldin?
Vinnuveitandi greiðir 1/4
iðgjalds, sveitiirfélagið greiðir
1/4 og ríkissjóður greiðir 1/2
iðgjalds eðia jafnt og báðir
hinir aðilarnir. Félaginn í
stétíarféiaginu greiðir ekkert.
Réttur hans tiil bóta byggist
því ekki á greiðslu hans, held
ur hinu hvort vinnuveitandinn
hefir greitt ,af honum gjald.
Félagsiega og siðferðilega er
þetta mjög vafasöm aðlferð.
Þegar ekki er um beint fjár
friamlag að ræða verður við-
'horf rétthafa til bóta nokk-
uð annað, en myndi vera, ef
samskipti ihans væru bein.t
persónuleg. Auk Iþess mundi
gjaldskylda félagsmanna auð-
velda mjög eftirlit stéttarfé-
biganna og samband við fé-
laga sína. Atriði, sem óþarf-
lega oft er horft framhjá.
Réttur unglinga.
Unglingur, sem lýkur
skyldunámi sínu eða annarri
skólagöngu, kernur á vinnu-
markaðinn iað vori ti'l. Þegar
atvinnuskortur er reynist
ekki auðvelt að fá vinnu, at
vinnuieysið blasir við án bóta,
Iþnr sem enginn réttur er til
ifyrir þá sem enga atvinnu
hafa fengið, sem iðgjöld eru
greidd af.
Þó að unglingur sé svo
heppinn að fá sumarvinnu.
segjum í 3 mánuði — öðlast
ihnnn engan bótarétt, þar sem
irétturinn er bundinn því skil
yrði að „hafa á síðustu 12
mánúðum stundað a.m.k. sam
frals í 6 mánuði vinnu, sem
goldin er samkv. kjanasamn-
ingi eða kauptaxta verkalýðs-
félags.
Nær tryggingin til allrar al
gengrar vinnu?
'Þessari spumingu er erfitt
að svara, þar sem verkalýðs
félögin 'hatfla alls ekki öli gætt
skyldu sinnar um að skila
kjarasamningum sínum eða
kauptöxtum til skattstjórianna.
Ath. Þó að gögnum þessum
kunni að hafa verið skilað
fyrir mörgum ánum, iþá er
allt breytingum háð, ný at-
vinna er upp tekin, nýir taxt
ar settir um vinnu, sem ekki
vom tii áður o.s.frv. Auk þess
sem sumir starfshópar virð-
ast ekki eiga höfði sínu að
halla í neinu stéttarfélagi,
má nefna dæmi eins og hús-
verði í Reykjavík, sem ekki
eru svo tfáir nú orðið.
Hvað skyldu það vera mörg
stéttarfélög, sem hafa sett
kauptaxta um ákvæðisvinnu
við beitingu? Hvers eiga þeir
að gjalda, sem alla vertíðina
annast þetta nauðsynjaverk,
en engin iðgjöld eru greidd
af til atvinnuleysistryggingar
sjóðs?
Hér eiga óskilið mál, laun
þegarnir, sem ekki hirða um
að öðlast réttindi í félaginu
sínu, og félögin, sem um
mörg undanfarin ár hafa látið
undiir höfuð leggj'ast að vekja
athygli á tilveru sinni með
al þeirra, sem þó eiga iheima
innan vébanda þeirra. Á síð
ustu árum hafía aukizt þjón-
ustustörf, sem einstaklingar
annast á eigin býti, — fyrir
eigin reikning - , og teljast þeir
því nánast einyirkjiar. Þessir
menn eiga á hættu að at-
vinna þeirra dragist saman
til stórra muraa, þegar efna-
hagsástandið knýr til sparnað
ar, eða a.m.k. ‘aðgæzlu um út-
gjöld.
Atvinnuleysingjar úr slíkum
sterfsgreinahópum eiga iivergi
rétt til bóta, hér má nefua
sem dæmi, hreingerninga-
menn í R-vík.
Þessi atriði skulu nægja að
sinni. Þau gefa tilefni til um
ihugsunar fyrir launþegana, fé
lög þeirra og þá sem lögin
ieiga að endurskoða. Eitt er þó
enn, sem óhjákvæmilega verð
ur að tæpa á. Þegar samtök
launþega knýja fram löggjöf
til hagsbóta fyrir umbjóðend-
ur sína, er skylda þeirira að
itaka vel öllum ábendingum
um tframkvæmd slíkra laga,
enda rýri það ekki gildi þeirra
fyrir þá, er eiga að njóta.
Gildandi lagakvöð um að
skipta álögðu iðgjaldi í sjóði
einsfakra stéttarfélaga er
mjög óþægileg og dýr. Virð-
ist þefta ekki þjóna neinum
þeim hagsmunum, sem al-
mennt verða metin, aðeins
því að sfærri félögin geta til
fært hærri upphæðir á sér-
Franihald á bls. 10.