Dagur - 01.03.1945, Blaðsíða 2

2
DAOUR
Fimmtudaginn 1. marz 1945
Morgunblaðið vegur enn í
hinn sama knérunn
Veltuskatturinn og nefndarálit
Bernharðs Stefánssonar
Mosaskeggshugsunarháttur.
Fyrir allmörgum árum komu
bændur saman í Reykjavík til
fundahalda um málefni sín.
Morgunblaðið var þá í nöp við
bændur út af stjórnmálaágrein-
ingi og notaði tækifærið til að
birta níðgrein um bændur, þar
sem þeim var lýst sem heimskum
mannræflum, ótútlegum og
óhreinum, með mosa í skegginu,
fiður á fötunum o. s. frv.
Þetta fruntalega Mbls.skrif
vakti nokkra athygli um landið
vegna þess, hvað það var nauða-
ómerkilegt, klaufalega og ill-
girnislega skrifað. Að vísu létu
bændur sér fátt um finnast og
virtu það naumast svars, n'ema
þá helzt með góðlátlegri glettni.
Eini varanlegi árangur níðgrein-
arinnar varð sá, að nafnið
,,Mosaskeggur“ festist við höf-
und hennar.
Á þeim árum, sem ’síðan eru
liðin, hefir Mosaskeggshugsun-
arhátturinn við og við gaegst
fram í Morgunblaðinu, stund-
um meira, stundum minna. En
20. febrúar sl. bi-ýst óvildin til
bændastéttarinnar út í nýrri
árásargrein í Morgunblaðinu,
sem að efni og anda er náskyld
gömlu Moskaskeggsgreininni. —
Þessi nýja árásargrein á bænda-
stéttina er skrifuð í tilefni þess,
að fulltrúasamkoma bænda,
Búnaðarþingið, var nýtekið til
starfa í Reykjavík.
í síðasta tbl. Dags var Mbl-
greinarinnar getið að nokkru.
Hér skal hún lítið eitt nánar at-
huguð. (Allar leturbreytingar í
tilvitnunum í greinina eru gerð-
ar hér).
Búnaðarþingið vantar vitið.
Mbl.menn segja, að oft hafi
verið vænzt viturlegra tillagna
o g ráða frá Búnaðarþíngi.
„Stundum hafa þær vonir rætzt,
en oft brugðizt“.
Samkvæmt frásögn þeirra
Mbi.manna eru það aðeins und-
antekningar að vit hafi verið í
tillögum og ráðum Riinaðar-
þings; liitt er aðalreglan að dómi
þessara vísu manna, að ekkert
vit hafi verið í þeim.
Það er von, að „fjólu“-feðurn-
ir við Morgunblaðið séu ekki
hrifnir af því, að bændur skuli
velja svo vitgranna fulltrúa á
Búnaðarþing. — Umbjóðendur
þeirra, bændurnir, sem heima
sitja, hljóta að vera heldur
þunnir til vitsmuna í augum
Reykjavíkurhöfðingjanna. Norð-
lendingar þekkja nú einna bezt
af fulltrúum á Búnaðarþingi þá
ólaf Jónsson framkvæmdastjóra
og bændurna Hólmgeir Þor-
steinsson og Sigurð Jónsson
skáld á Arnarvatni og þurfa því
ekki lýsingu Mbl. á vitsmunum
þeirra.
Ekki er það furða, þó að fyrir
sjónum Mbl.manna ráði á Bun-
aðarþingi „klíkuskapur" og „ná-
nesjahugsunarháttur", þar sent
vitið vantaf í þessi samkundu
bæpdgnna að dójfti Mbh
Landbúnaðurinn orðinnafturúr
öðrum atvinnuvegum“.
Morgunblaðsmenn halda því
fram, að landbúnaðurinn sé
„orðinn aftur úr öðrum atvinnu-
vegum". Ástæðuna til þess
ástands telja þeir „þröngsýni og
afturháld Búnaðarþdngs á und-
anförnum árum“.
Kommúnistar hafa að undan-
förnu haldið þeirri kenningu
mjög á lofti, að landbúnaðurinn
væri úreltur og skipulagslaus.
Nú eru Mbl.menn farnir að taka
undir þann söng, síðan vináttu-
samningurinn var gerður milli
þeirra og kommúnista.
Þetta er auðsýnilega gert til
þess að deyfa trú manna á land-
búnaðinum, þó oft sé það fram-
sett undir vináttuyfirskyni. Satt
er það, að víða er mörgu ábóta-
vant t sambandi við rekstur
landbúskapar og úrbóta þörf á
mörgum sviðum. En til þess
liggja eðlilegar orsakir. Hér skal
aðeins ein þeirra nefnd, sem er
næst Mbl.mönnum. Hún er sú,
að flokkur þeirra, Sjálfstæðis-
flokkurinn, hefir á undanförn-
um timum verið gæddur óvenju
mikilli tilhneigingu til aftur-
haldssemi og þröngsýni, þegar
landbúnaðurinn átti í hlut, og
oft hefir hfeinn og beinn Mösa-
skeggshugsunarháttur vaðið
uppi í flokknum. Benda má t. d.
á, að Framsóknarmenn liafa
flutt á Alþingi frumv. til bættra
jarðræktarlaga, sem miða að því,
að innan 10 ára fari allur hey-
skapur fram á vel ræktuðu og
véltæku landi. Mál þetta hefir
átt erfitt uppdráttar vegna
tregðu Mbl.flokksins, sem telja,
að gömlu jarðræktarlögin geti
nægt. Það hefir því hvorki staðið
á Framsóknarmönnum eða Bún-
aðarþinginu þegar um framfarir
og framkvæmdir í landbúnaðar-
málurn hefir verið að ræða. Það
hefir staðið á Mbl.mönnum.
Hér skal ekki um það deilt,
hvort landbúnaðurinn standi
jafnfætis, framar eða aftar en
aðrir atvinnuvegir, en á hitt skal
bent, að rnikið hefir áunnizt á
síðari tímum í þá átt að hrinda
þeim atvinnuvegi fram á leið.
Vita ekki Mbl.menn, að opin-
berar skýrslur sýna, að síðustu
áratugina hefir ræktað land auk-
izt um helming? Vita þeir ekki,
að jarðyrkjan hefir fjór- til
fimmfaldast í hverju meðalári á
sama tíma? Vita þeir ekki, að
stórum og mörgum áveitufyrir-
tækjum hefir verið hrundið í
framkvæmd? Vita þeir ekki, að
sláttuvélar, rakstrarvélar og
snúningsvélar eru vél á vegi með
að útrýma handavinnuáhöldun-
um í heilum byggðalögum? Vita
Jreir ekki, að í sumum sveitum
landsins er nærri hver einasti
ltær reistur frá grunni í nýmóð-
ins sniði? Vita þeir ekki, að í
heilum héruðum hefir sauðfjár-
rtektinni verið breytt í naut-
griparækt, af því það hentaði
betur? Vita þeir ekki, að fjölda
sláturhúsa, frystihúsa og mjólk-
urbúa af nýjustu gerð hefir verið
komið upp víðs vegar um land?
Vita þeir ekki, að á síðustu ára-
tugum hefir landbúnaðarfram-
leiðslan aukizt jafnt og þétt, þó
að fölkinu, sem að henni vinnur,
fækki stöðugt?
Allt þetta sýnir, að landbún-
aðurinn er í hraðri þróun að
hagkvæmri framleiðslu, og allt
er það að þakka leiðbeinandi
mönnum og fulltrúum bænda-
stéttarinnar og framsóknarhug
bændanna sjálfra, en ekki drag-
bítunum í Morgunblaðsliðinu.
í einum stað umræddrar Mbl.-
greinar er komizt svo að orði:
„í jarðræktarmálum ber Bún-
áðarþingi að útrýma þeirri
þröngsýni og þrælsbandahugsun-
arhætti, sem hjá jrví hefir ráðið
að undanförnu‘‘.
Fallegt er hljóðið í Mbl.pilt-
unum þarna! Eftir því, 'sem
þeim síðan farast orð, hefir Bún-
aðarþing hingað til ekki gert
annað en „heimta styrki“, en
ekki liirt um „bætt skipulag,
stórstígar framkvæmdir" og „ein-
hverja tryggingu fyrir Jrví, að
handverkfæra-heyskapur verði
ekki óendanlegt, kúgunarband á
íslenzka sveitamenn“.
Flestu af þessu fleipri hefir
verið svarað beint eða óbeint hér
að framan, en þar sem Mbl. tel-
ur illt skipulag landbúnaðar-
mála til stórsynda ráðamanna
landbúnaðarins, skal hér tilfærð-
ur vitnisburður Ölafs Jónssonar,
framkvæmdastjóra, sem birtist í
síðasta ársriti Ræktunarfél.
Norðurlands, en Ólafur hefir að
allra dómi til brunns að bera
margfalda þekkingu, vitsmuni
og velvilja gagnvart landbúnað-
inum rnóts við þá Mbl.pilta: Ól-
afur segir:
„Sannleikurinri er sá; áð land-
búnaðurinn er líklega inest og
bezt skipulagður af atvinnuveg-
um okkar, hvort heldur sem við
Utum á þau félagssamtök, *er
miða að umbótum í jarðrækt og
kvikfjárrækt, eða þann sam-
vinnufélagsskap bænda, sem
starfar að margháttaðri vinnslu,
geyntslu og dreifingu framleiðs-
unnar".
Svoddan konur kosta nokkuð.
Mbl.menn minna bændur og
fulltrúa- þeirra á Búnaðarþinig
á, að ríkisstjórnin hafi verið svo
náðug við þá að skipa landbún-
aðarmálastjóra í nýbyggingar-
ráð. Það leynir sér ekki, að Mbl,-
menn telja, að stjórnin eigi væna
hönk upp í bakið á bændum fyr-
ir Jressa.góðsemi, enda á ekki að
gefa hana heldur selja dýru
verði. „Svoddan konur kosta
nokkuð", sagði Ingimundur við
Guddu. „Ef Búnaðarþing vill
ekki svíkja sínair skyldur, þá ber
því í samræmi við þetta að leita
einlægrar samvinnu við núver-
andi ríkisstjórn og hennar stuðn-
ingsliðs“. Þannig tala Mbl.ménn.
Búnaðarþingi er boðið upp í
flatsængina til íhalds-kommún-
ista-stjórnarinnar, en þangað
verða Búnaðarþingsfulltrúarnir
að koma í einlægni eins og sak-
laus, góð og hlýðin börn. Þá
mun stjórnin og stuðningslið
hennar líta með velþóknun á
bændaræflana og gera eitthvað
fyrir þá. En vilji Búnaðarþings-
fulltrúarnir qkki sinna þessu til-
Fjárhagsnefnd efri deildar þrí-
klofnaði um veltuskattsfrum-
varpið.
Bernharð Stefánsson lagði
einn til að frv. yrði fellt. M. a.
segir hann í áliti sínu: „. .. .
Samkvæmt frv. eiga verzlunar-
fyrirtæki og iðju- og íðnfyrjrtæki
að greiða skatt í ríkissjóð af veltu
þessa árs , er nemur 1(4% af
heildsölu og umboðssölu og 1%
af veltu smásöluverzlana og iðju-
og iðnfyrirtækja. Er skattur Jressi
jafnhár, hvort sem seldar hafa
verið Jrarfar eða óþarfar vörur og
hvort sem það hefir verið með
miklum eða litlum ágóða eða
jafnvel tapi. Hann fer Jn í ekkert
eftir gjaldjioli skattgreiðándans
eða arði hans af rekstrinum, eins
og allir aðrir skattar gera þó að
einhverju leyti, og er Jrví svo
ranglátur sem framast má verða.
VeltuskattUr slíkur, sem frv.
ráðgerir, mundi hindra verð-
lækkun í landinu sem honum
nemur og þannig gera sitt til að
viðhalda dýrtíðinni eða jafnvel
auka hana. í 7. gr. frv. er að vísu
bannað að telja skattinn í kostn-
aðarverði vöru eða taka á annan
liátt tillit til hans við verðákvörð-
un. En öllum er auðsætt,aðef fyr-
irtækin geta greitt skattinn með
þessu móti, þá gætu þau alveg
eins lækkað vöruna jafnrnikið og
skattinum nemur, og hefir verð-
lagseftirlitið vald til að þvinga
Jrau til Jress. Mundi sú leið að
lækka vöruverð draga úr tekju-
þörf ríkissjóðs, auk þeirra hags-
muna, sem framleiðsla lands-
manna hefði af því.
boði, þá eru það svik við skyldur
þeirra.
Þetta er fagnaðarboðskapur
ríkisstjórnarinnar til bænda.
Rúsínan í pylsuendanum.
En Jrað er meira blóð í kúnni.
Rúsínan í pylsuendanum lítur
svona út:
„Hagur bændastéttarinnar
'krefst þess, og alþjóðarhagur
verður því aðeins tryggður, að
unnt verði að leysa hana úr
flokksviðjum,- sem hafa J>jáð
hana að undanfömu“.
Síðan koma hótanir um það,
að ef Búnaðarþingið marki ekki
stefnu sína „heilbrigt og rétt“
(þ. e. að vilja Mbl.flokksins og
kommúnista), þá geti bænda-
stéttinni verið „hinn mesti
háski“ búinn.
Þar sprakk blaðran. Þetta er
kjarninn. Allt hitt bara inngang-
ur. Það á að hræða bændur og
fulltrúa þeina á Búnaðarþingi
með hótunum um afarkosti til
þess að losa sig úr „flokksviðj-
um“, yfirgefa Framsóknarflokk-
inn og stefnu hans og gerast’þæg
hjú á kærleiksheimili Ólafs
Thors og Brynjólfs Bjarnasonar.
Ætli Búnaðarþinginu finnist
ekki nokkuð mikill nazistakeim-
ur að þessu öllu saman?
Litlir mannþekkjarar eru þeir
Morgunbl.menn, ef þeir halda,
að svona skrif hafi áhrif á bænd-
ur. Þá þekkja þeir illa skaplyndi
bænda,
Þrátt fyrir ákvæði 7. gr. er al-
veg ljóst, að skattur þessi leggst
á allan almenning í landinu sem
neyzluskattur og J>að jafnt á
nauðsyrijar manna senr á óþarfa-
varning. Greinilegast kemur
J>etta fram, að því er snertir
]>ann hluta landsmanna, sem
verzlar við samvinnufélög, en
það mun nú vera (að heimilis-
fólki meðtöldu) um hélmingur
landsmanna. Liggur í augum
uppi, að þótt kaupfélagi sé bann-
að að hækka vörurnar vegna
skattsins, þá hlýtur hann samt að
koma niður á viðskiptamönnun-
um sem lækkaður arður af við-
skiptunum. Og að J>ví er verzlun
samvinnumanna snertif, kemur
í Jressu elni í sama stað niður,
hvort Irv. er samþ. óbreytt, eða
skatturinn er lagður á veltu árs-
ins 1944, eins og komið hefir til
orða og a. m. k. einn nefndar-
manna hallast að. En J>ó að þetta
sé augljósast, að því er snertir
samvinnumenn, hlýtur skattur-
inn að hafa sömu áhrif á allt
vöruverð í landinu, að því er
snertir vörur.-sem hann nær til;
fyrr eða síðar hlýtur hann beint
eða óbeint að leggjast á neytend-
urna. Hann mun þánnig hafa
sömu áhrif á vöruverðið og nýr
tollur, en er að því leyti rang-
látari en aðrir tollar, að hann
kemur jafnt niður á öllum vör-
um, hvort heldur eru brýnustu
nauðsynjar eða hreinasti óþarfi.
Virðist því skárra úrræði að
hækka enn tolla, einkum á
miður þörfum varningi, en að
leggja slikan neyzluskatt á þjóð-
iná.
Ríkisstjórnin lofar því, að'
skattur sá, er frv. gerir ráð fyrir,
verði ekki framlengdur, og að
hann gildi aðeins eitt ár. Ekki er
þó annað sýnilegt en að eins
mikil tekjuþörf verði á næsta ári
og nú og þó sennilega meiri, að
óbreyttri fjármálastefnu ríkis-
stjórnarinnar og stuðningsflokka
hennar. Verður þá að finna nýj-
an(tekjustofn, sem vonandi verð-
ur réttlátari en veltuskatturinn.
Virðist alveg eins mega finna
þann tekjustofn nú þegar eins
og að ári liðnu, og væri réttara
að gera tilraun í þá átt heldur
en að samþ. þetta frv.
Það mun sennilega reynast erf-
itt að hafa nægilegt eftirlit með
vörusölu fyrirtækjanna, til að
tryggja rétt framtal og að skatt-
urinn leggist ekki beinlínis á.
vörurnar. Mun því þurfa aukna
starfskrafta hjá skattáyfirvöldun-
um og verðlagseftirliti, sem hlýt-
ur að kosta allmikið fé.-Samt sem
áður er hætt við að svo fari um
þemia skatt, sem við hefir þótt
vilja brenna áður, að hann komi
J>yngst niður á þeim heiðarlegu,
sem telja rétt fram, og það í enn
ríkara mæli en á sér stað um aðra
skatta, vegna þess að svik verði
auðveldari en við venjulegt
skattaframtal. Mælir þetta sízt
með frv.
Af framangreindum ástæðum
legg eg til, að frv. þetta verði
(Framihald á 7. síðu),