Dagur - 22.03.1945, Blaðsíða 2

2
BAGUR
Fimmtudaginn 22. marz 1945
Nýsköpun kommúnista í land-
búnaðar- og samvinnumálum
Kommúnistar hafa að undan-
förnu brotizt fram í fremstu
víglínu þeirra, sem berjast fyrir
hagsmunamálum hænda, og gert
sig þar svo fyrirferðamikla að
undrum sætir. Þeir segjast ætla
að hefja nýsköpun á sviði land-
búnaðarins, sem ekki sé vanþörf
á, því að hann sé enn í miðalda-
ástandi og þar ríki hið argasta
öngþveiti og skipulagsleysi. —
Kommúnistar hjóðast tii að lag-
færa alit, sem aflaga fer í þess-
um atvinnuvegi, og gerast leið-
arljós bænda um búrekstur
þeirra og athafnir. En þeir æti-
ast ekki til, að þetta fari fram
eftir þróunarleiðum, heldur í
hamförunr byitingabrjálæðis. —
Stefna kommúnista í landbúnað-
armálum er á þá leið, eftir því
senr talsmönnum Jreirra sagðist
frá í útvarpsumræðum frá Al-
þingi í haust, að hin dreifða
byggð á ísiandi eigi að leggjast
í auðn, en bændur eigi að flytj-
ast í nágrenni kaupstaðanna, þar
sem koma eigi upp samfelldum
ræktunaflöndum fyrir þá; þar
eiga þeir að framleiða landbún-
aðarvörur handa kaupstaðabú-
um, og við þá framleiðslu á að
beita stórvirkum vélum.
Kommúnistar ætlast þá til, að
landbúnaðurinn sé rekinn í eins
konar stóriðjusniði á vegum
kaupstaðanna. Jafnframt og
iryggðinni á að jijappa saman á
einstökum stöðurn á þenna hátt,
á að gera verðiaus öil mannvirki
í dreifbýlinu, öllum þeirn mil-
jónum, sem varið-liefir verið þar
tii ræktunar, bygginga, sám-
göngubóta og símalagninga á að
kasta í sjóinn sem einskis nýtum
hégóma. Hin víðáttumiklu beiti-
iönd um dali og iieiðar á ekki að
nota framvegis, og líklega á
sauðfjárbúskapur að miklu leyti
að falla niður, því mikið þétt-
býli er ilia fallið til sauðfjár-
ræktar. AUir sjá, að þessi land-
búnaðarbylting kommúnista
yrði nokkuð dýrt fyrirtæki, svo
að ekki sé talað um hina menn-
ingarlegu þýðingu dreifbýlisins,
sem hefir þó reynzt alveg ómet-
anleg í baráttu þjóðarinnar í
þúsund ár.
• _____________
Þessi landbúnaðarhugmynd
kommúnista er alls fjarri því að
eiga við á íslandi. Sennilega er
hún eftiröpun akuryrkju ann-
arra Janda, þar sem um er að
ræða víðáttumiklar og frjósamar
flatneskjur lands. Landbúnaður-
inum íslenzka hæfa ekki stór-
feldar og snöggar byltingatil-
raunir. Hann er Iffrænn at-
vinnuvegur og verður, ef vel á
að fara, að taka stakkaskiptum,
vexti og viðgangi fyrir hæfilega
hraða þróun, en ekki stökkbreyt-
ingum, eins og kommúnistar
!eggja mikla áherzlu á. Þróunar-
stefnunni fylgja líka allir tals-
menn landbúnaðarmálanna og
bændurnir sjálfir, enda hefir það
gefið góða raun á síðustu áratug-
um eða á þeim tímum, senr fram-
förum í landbúnaði hefir verið
sinnt að verulegu leyti.
Kommúnistar hafa lengi haft
hug á að ná tökunr á sv.eitafólk-
inu, en lítið orðið ágengt. Þeir
Irafa neytt ýmsra bragða í þess-
um efnum, t. d. kljúfa bænda-
stéttina í tvær fylkingar: stór-
bændur og smábændur, og hafa
þá gert sér vonir um að ná á
þenna hátt valdi yfir þeim, sem
þeir kalla smábændur, nreð því
að bjóðast til að rétta hlut Jreirra
gagnvart stórbændum. Ekkijref-
ir Jretta borið neinn árangur.
Bændur skilja ekki Jressa tví-
skiptingu konrmúnista. Þá grípa
Jreir til róttækari ráða. Þeir
bjóða bændum úti um allar
sveitir að búsetja sig í nánd við
kaupstaðina og lrefja Jrar sanr-
yrkjubúskap, Jrar senr stórvirkar
vélar verði að verki, og lrændur
þurfi naumast að drepa hendi
sinni í kalt vatn. Til þess að
lyfta undir þetta byltingaráform,
er Jrví lraldið fast að bændum, að
landbúnaðurinn, eins og lrann
nú er rekinn, ,sé úreltur og
skipulagslaus, og ennfremur að
aðalframleiðsla hans víða um
sveitir, kindakjötið, sé naumast
nrannamatur og óseljanlegt,
nema eitthvað lítilsháttar innan-
lands.
Með öllu Jressu rausi og
branrli vakir það eitt fyrir
kommúnistum, að landbúnaður-
inn verði að nrestu eða helzt öllu
leyti rekinn á vegunr bæjarfélaga
eða ríkisins, bændur hætti að
vera sjálfstæðir og hugsandi at-
vinnurekendur, en verði í Jress
stað áhugalitlir verkanrenn í vín-
garði samyrkjubúskaparins í
nánd við kaupstaðina og undir
handarjaðri kommúnista. Þá
fyrst er von unr, að fyrrverandi
bændur * hlýði pólitísku kal.li
kommúnista.
Nú vill svo til, að komnrúnist-
ar hafa fengið lrina ákjósanleg-
ustú aðstöðu til að franrkvæma
í verki kenningu sína unr ágæti
samyrkjubúskapar á vegum
stærsta bæjarfélags landsins. —
Reykjavíkurbær varð eigandi að
Korpúlfsstöðum. Þar var fyrir
víðáttumikið tún í ful.lri rækt og
fleiri kýr en á Möðruvöllum í
búskapartíð Guðmundar ríka.
Trygg sala á framleiðslunni var
svo að segja við fjosvegginn og
stríðsverð á henni. Þessi stóri
einkarekstur ásamt hinni glæsi-
legu aðstöðu var lagður upp í
hendurnar á ráðamönnum
Reykjavíkur, konnnúnistum og
sjálfstæðismönnum. Það hefði
nú mátt ætla, að hinir nýju eig-
endur Korpúlfsstaða hefðu not-
fært sér þetta vel, ekki sízt
kommúnistar til þess að sanna
kenningu sína. Þess ber og að
gæta, að Reykjavík hafði mikla
þörf fyrir áframhaldandi mjólk-
urframleiðslu á Korpúlfsstöðum,
Jjví íbúar borgarinnar höfðu
mjög kvartað unr mjólkurskort,
og sum bæjarblöðin álasað
bændum fyrir ódugnað við fram-
leiðslu þessarar neyzluvöru, þó
að þeir hefðu aukið hana þrátt
fyrir erfið skilyrði, vegna vönt-
unar á vinnukrafti. En hvað
skeður?
Búskapurinn á Korpúlfsstöð-
um undir stjórn kommmúnista
og sjálfstæðismanna er sokkinn í
liina mestu niðurlægingu. Þar
eru nú aðeins nokkrar beljur,
taðan flutt burt af jörðinni og
að því loknu eru hestar látnir
rótnaga túnið. Þetta stórbýli er
])ví á hraðri leið að fara í hina
örgustu niðurníðslu, síðan Jrað
komst undir bæjarrekstur, og
kommúnistar tóku þar við
stjórninni.
Bændur um land allt spyrja í
sambandi við Jretta Korpúlfs-
staðafyrirbrigðl og í sambandi
við landbúnaðar-draumsjón
kommúnista í heild sinni: Er
Jietta Jrað, senr koma skal? Og
jreim lízt ekki á blikuna. Þeim
Jrykir búskapur kommúnista á
Karpúlfsstöðum engin fyrir-
mynd, svo að ekki sé meira sagt.
Þeir vilja örugga þróun land-
biinaðarins, en ekki kollsteypu
og niðurníðslu. Þess vegna vilja
bændur ekki sinna því nýsköp-
unarráði kommúnista að ganga
frá býlum sínum, leggja sveitirn-
ar í auðn og gerast eins konar
verkamenn Moskva-kommúnista
í kaupstöðunum.
í sambandi við bændaum-
hyggju íslenzkra Moskvamanna
hafa kommúnistar einnig ruðst
l'ranr í þeim tilgangi að hefja ný-
sköpun í samvinnumálum ís-
lendinga. Haustið 1942 sam-
þykktu kommúnistar á flokks-
þingi sínu og beita sér fyrir því
að kljúfa samvinnustarlsemina í
þrennt eftir stéttum. Hverju
kaupfélagi átti að skipta í þrjú
kaupfélög: kaupfélag bænda,
kaupfélag verkamanna og kaup-
félag sjónranna. Hver tegund
þessara félaga átti svo að mynda
samband út af fyrir sig, og í stað
núverandi Sambands íslenzkra
samvinnufélaga áttu því að
koma þrjú sambönd kaupfélaga,
sem þá mundu hafa heitið: Saqr-
hand kaupfélaga bænda, Sanrband
kaupfélaga verkamanna og Sanr-
band kaupfélaga sjónranna. Þessi
þrískipting lrefði að sjálfsögðu
haft nrikinn aukinn kostnað í
för nreð sér, en Jr<) var hitt nreira
um vert, að þetta nýja fyrir-
konrulag hlaut að veikja sam-
vinnustarfið að nriklum mun, o»;
stéttastimpill. átti að fylgja
hverju félági í staðinn fyrir alls-
herjarfélagsskap. Kom hér franr,
eins og jafnan hjá kommúnist-
unr, lrin rótgróna tilhireigiyg að
sundra í staðinn fyrir að sanreina
til átaka unr velferðarmálin.
Aldrei lrafa Jr<) kommúnistar
sýnt hug sinn til samvinnuhænda
eins herlega og á Alþingi haust-
ið 1943. Þá fluttu Jreir frumvarp
um að svifta bændur réttinum
til að ráða yfir sölu og verði
mjólkurframleiðslu sinnar og fá
hann bæjarfélögunr í hendur.
Var Jretta hliðstætt Jrví, að réttur
verkamanna til sölu og verðlagn-
ingar vinnu sinnar lrefði .verið
afnuminn nreð lögunr og feng-
inn í lrendur atvinnurekendum.
Á síðustu tveim aðalfundum
S. í. S. hafa hreinir samvinnu-
menn tekið skarpa afstöðu til
sundrungarviðleitni komnrún-
ista og áróðurs þeirra í garð sam-
vinnustarfseminnar í landinu,
fyrst á Hólafundinum 1943 og
(Framhald á 7. síðu).
Ódrengileg blaSamennska
Eins og kunnugt er urðu
nokkrar deilur á síðasta Jringi
unr Einrskipafélag íslands og
skattfrelsi Jress. Eftir að ljóst var
að félagið liafði safnað nriklunr
auði, þótti Framsóknarmönnunr
ekki ástæða til að veita Jrví leng-
ur fullt skattfrelsi og deildu enn
frenrur nokkuð á stjórn Jress.
Aðrir flokkar jringsins héldu fast
við skattfrelsið og töldu stjórn-
ina á rekstri félagsins í bezta
lagi. Þessi ágreiningur unr nrál-
ið breiddist út til blaðanna.
Morgunblaðið taldi framkomu
Framsóknarmanna í nralunr
Eimskipafélagsins sprottna af ill-
vilja einunr í-garð þess, og til-
lögu Jreirra um afnánr skatlfrels-
isins kallaði hlaðið ofsókn á
hendur félagsins.
Svo skeður átakanlegur og
l'rörmulegur. athurður. Skipið
Dettifoss ferst á leið til íslands
og nreð Jrví farast 15 nranns, 3
farþegar og 12 vaskir sjónrenh.
Það Jrarf ekki að útlysta, að Jressi
atburður olli djúpri ]rjóðarsorg,
en skiljanlega var harnrur ást-
vina og • aðstandenda hinna
föllnu sárastur. Á slíkunr sorg-
arstundum hæfir Jrögn sanrúðar-
innar bezt.
Morgunblaðið hefir sérstöðu í
Jressu efni. Að Jrví er séð verður,
skýtur Jressari spurningu upp í
huga Jress: Hvaða pólitískan
ávinnýrg get eg lrlotið í sam-
bandi við hinn hryggilega at-
burð? Unr þetta ber vitni grein,
er birtist í Mbl. undir fyrirsögn-
inni: „Verður Jreinr rórra?“
Greiir Jressi er í senn ógeðsleg og
ódrengileg. Því er dróttað að
Franrsóknarnrönnunr að Jreinr
verði rórra við þá tilhugsun, að
Dettifoss liggi á hafsbotni ásanrt
15 líkum Jreirra, er nreð honunr
fórust. 'Enginn, nema Mbl., get-
ur séð nokkurt samhengi nrilli
ágreiningsins unr réttmæti skatt-
lrelsis Eimskipafélagsins og
Dettifossslyssins. Lægra getur
blaðamennska ekki lotið en að
reynt sé að nota hörmulegt slys,
er hlýzt af hernaðarvöldum, til
þess. að brennimerkja stjórn-
málaandstæðinga senr verstu fúl-
menni. Þeir, sem með svo
ódrengilegunr vopnum þykjast
þurfa að vega, eru í faun og
sannleika nriklu aumkunarverð-
ari nrannverur en þeir, er unr
sárast eiga að binda vegna Detti-
fossslyssins, og nrikið má það
vera, ef stjórn Eimskipafélagsins
ber ekki kinnroða fyrir þann
vopnaburð, senr á að vera gerður
í vináttuskyni við félagið.
Til Páskanna!
Karlmannafatnaður
Karlmannafrakkar
*
Hattar
Húfur
Manchettskyrtur
Nærföt
Sokkar
Hanzkar
Bindi
Vasaklútar
. og ótal margt fleira
Kaupfélag Eyfirðinga
VEFNAÐARVÖRUDEILD
Ennþá nokkur eintök af bókinni
íslenzk samvinnufélög 100 ára.
KAUPFÉLAG EYFIRÐINGA
Járn- og glervörudeild