Dagur - 22.11.1945, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Fimmtudaginn 22. nóvember 1945
DAGUB
Ritstíóri: Hcrukur Snorrason.
Afgreiðslu og innheimtu cmnast:
Marinó H. Pétursson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 87. — Simi 166.
Blaðið kemur út á hverjum fimmtudegi.
Árgangurinn kostar kr. 15.00.
Prentverk Odds Björnssonar.
Pukur ríkisstjórnarinnar
í utanríkismálunum.
^LLMARGAR VIKUR eru nú liðnar síðan
ýmis erlend blöð og fréttastofnanir tóku að
birta fregnir þess efnis, að ríkisstjórninni ís-
lenzku og Alþingi hefði borizt orðsending frá
Bandaríkjunum þess efnis, að þau óskuðu eftir
að fá leigðar bækistöðvar hér á landi fyrir her-
styrk og flota. Vöktu þessi tíðindi mikla athygli
víða um heim, og þá auðvitað ekki hvað sízt hér
á landi. Á sama tíma varð kunnugt, að Alþingi
sat á lokuðum fundum, og þóttust menn vita, að
þar væri fjallað um orðsendingu þessa og svör við
henni. Ýmsar lausafregnir — og flestar harla
ósamhljóða — tóku að berast manna á milli um
afstöðu þingsins til þessa máls og jafnvel um af-
stöðu einstakra flokka og þingmanna, enda hefir
oft minni fjöður orðið að mörgum og stórum
hænum en sú, sem þarna flaug. Þjóðina fýsti að
vonum mjög að vita, hvað gerðist í þessu stór-
máli, er skipti svo miklu frelsi hennar og fram-
tíð. Hins vegar tók almenningur því fyrst í stað
með þögn og þolinmæði, að engin opinber til-
kynning var birt um þetta efni. Mönnum mun
hafa fundizt eðlilegt og réttmætt, að þing óg
stjórn þyrfti að gefa sér gott tóm til þess að
ganga frá svari sínu og íhuga afstöðu sína, þegar
um svo þýðingarmikið, viðkvæmt og örlagaríkt
stórmál var að ræða.
J?N EINS OG ÁÐUR er sagt er mikið vatn
runnið til sævar, síðan 'fyrstu fregnir um
þetta efni komust á kreik. Erlend blöð og frétta-
stofnanir hafa þrásinnis síðan alið á þessum orð-
rómi og birt nýjar fregnir um málið. Og ýmis ís-
lenzk blöð hafa tekið að ræða það af miklurn
áhuga, fundarsamþykktir liafa verið um það
gerðar, og loks hefir blað eitt í Reykjavík birt
svar íslenzku ríkisstjórnarinnar til stjórnar
Bandaríkjanna — orðrétt, að því er blaðið full-
yrðir. Var svar þetta prentað í sí%sta tbl. „Dags“,
svo sem lesendur blaðsins munu reka minni til,
eftir heimild höfuðstaðarblaðsins. Mun almenn-
ingi veitast fullerfitt að átta sig á því, að þar geti
verið alls kostar rétt frá skýrt, því að ólíklegt sé,
að æðstu stjórnarvöld íslenzka lýðveldisins hafi
látið svo loðin og tvíræð svör frá sér fara í svo ör-
lagaríku máli. En á hverju sem gengur ríkir þó
ennþá hin sama, steindauða þögn „í stofunum
þeirra háu“. Engin opinber tilkynning er enn
gefin út. Lausafregnum, ágizkunum og gróusög-
um er enn leyft að leika fullkomlega lausum hala
í skjóli þeirrar leyndar, sem haldið er yfir öllu
þessu máli af æðstu stjórnarvöldum ríkisins.
gLAÐIÐ „TlMINN“ í Reykjavík hefir nýlega
fullyrt, að stjórn Bandaríkjanna hafi fyrir
alllöngu síðan veitt íslenzku ríkisstjórninni sam-
þykki sitt til þess að birta opinberlega tilkynn-
ingu um, hvað hæft sé í þeim orðrómi, að Banda-
ríkin hafi óskað eftir herbækistöðvum á íslandi.
Þessari fregn hefir ekki verið mótmælt, og verður
því að líta svo á, að það stafi ekki af neinni tillits-
semi til erlendra stjórnarvalda, að ríkisstjórnin
hefir enn enga tilkynningu birt um þessi mál.
Gerist þá ennþá óskiljanlegra en ella, hvað veld-
ur hinni stöðugu þögn og pukurslegu leynd, sem
stjórnarvöldunum Jjóknast að halda yfir öllu,
sem gerist í þessu efni. Vissulega mun það eins-
dæmi, að nokkur rlkisstjórn leyfi sér að fara
DE GAULLE OG PARÍSARBÚAR
Þegar De Gaulle kom til Parísar gftir frelsun borgarinnar, var hon-
um ákáft fagnað — eins og myndin sýnir. Um þessar mundir er
stjórnarkreppa í Frakklandi. Hershöfðinginn á í útistöðum við
kommúnista og óvíst er talið, að honum takist að mynda stjórn.
Ný bók, sem lengi hefir verið
í smíðum.
jqÝJA SÍMASKRÁIN er komin og
bætir vissulega úr brýnni þörf.
En táknrænt er það fyrir vinnubrögð
opinberra stöfnana hér á landi — og
raunar fyrir ýmsa aðra þjóðlega hætti
og ástánd í atvinnumálum hér, að
þessi þarfa bók er orðin úrelt og á
eftir tímanum að ýmsu leyti, þegar
henni er að lokum skilað í hendur tal-
símanoténda. Bókin hefir verið svo
lengi í undirbúningi, að margir, sem
þar eru skráðir, hafa t. d. skipt um at-
vinnu, símanúmer og dvalarstaði, svo
að þeir séu ekki nefndir, sem svara
verða símahringingum í hinum eilífu
tjaldbúðum, sem þeir hafa flutzt til,
síðan kjölurinn var fyrst lagður undir
þetta mikla bókmenntaafrek. En
hvað um það. — Símaskráin er þó
loksins komin, og veri hún velkomin.
Aðalatriði og viðaukar.
^NNAÐ FRÓÐLEGT athugunar-
efni leggur símaskráin nýja
mönnum upp í hendurnar: skrárnar
um talsímanotendur bæjarsímastöðv-
arinnar í Reykjavík fylla nærfellt
þrefalt rúm á við' allar aðrar talsíma-
stöðvar á landinu samanlagðar, enda
er slíkum stöðvum holað niður aftast
í bókinni, eftir að höfuðstaðarbúar
hafa fengið sína sjálfsögðu stafrófs-
skrá, númeraskrá og loks atvinnu- og
viðskiptaskrá — alveg umfram alla
aðra dauðlega menn. Þá birtir Lands-
síminn á kápusíðu ritsins nokkrar
upplýsingar, sem eingöngu varða
Reykvíkinga, en ekki skrá um rekstr-
artíma landssímastöðvanna, eða aðrar
slíkar upplýsingar, sem varða alla tal-
símanotendur, hvar sem þeir eru bú-
settir á landinu. Er í tilkynningu þess-
ari aðeins talað um slökkvistöðfna,
lögregluvarðstofuna, klukkuna, rit-
símann o. s. frv., allt án nánari stað-
setningar, rétt eins og slökkvistöð,
lögregluvarðstöð, klukka og ritsími
séu algerlega óþekkt fyrirbrigði ann-
ars staðar en í Reykjavík og því ekki
um neitt að villast við hvað sé átt,
þegar þessi einstæðu menningarfyrir-
brigði séu nefnd á nafn, og dugi því
ákveðni greinirinn einn sem heimilis-
fang! — Ritverk þetta er nefnt Síma-
skrá Landssíma íslands. Oss virðist,
samkv. framansögðu, að allt eins vel
hefði farið á því að nefna það: Bæjar-
þannig að, og það algerlega að
nauðsynjalausu. Almenningur á
heimtingu á því að fá að fylgjast
sem bezt með öllu því sem gerist
í þessu þýðingarmikla stórmáli.
Annað fyrirkomulag hæfir ekki
í þjóðfélagi, sem teljast vill til
lýðræðisþjóða. Einræðisstjórn
getur e. t. v. leyft sér slíkt hátta-
lag, en ríkisstjórn í lýðfrjálsu
landi haldast slík vinnubrögð
naumast uppi til langframa.
símaskrá Reykjavíkur og nágrennis
með viðaukum, þ. e. fáeinum upplýs-
ingum um talsímasamband við út-
kjálkabúa — og annan heim!
Rödd frá konu.
Nýleéa barst blaðinu eítirfarandi bréf
frá konu hér i bænum:
■p*G LAS smágrein í Degi þann 8. þ.
m., sem hafði mjög djúp áhrif á
mig. Þessi grein ,var aðeins örfá orð,
þar sem sagt var frá því, að sunnu-
daginn þann 11. þ. m. myndu kennar-
ar Barnaskólans annars vegar og
Gagnfræðaskólans oð Iðnskólans hins
vegar þreyta knattspyrnu og bæjar-
búum var boðið að koma og njóta
þessarar skemmtunar fyrir kr. 5.00 —
fullorðnir og kr. 2.00 — börn.
Það var ekki þetta, sem hafði mest
áhrif á mig, enda þótt eg vissi fyrir
víst, að þarna myndi verða um hina
beztu skemmtun að ræða. Það var
málefni það, er styrkja á með pening-
unum, sem inn koma, er rótaði alvar-
lega upp í huga mínum.
TÁ, — ÞAÐ á að verja ágóðanum til
, ■* stofnunar vinnuskóla fyrir vand-
, ræðabörn. Þegar eg las þetta brá mér
: verulega. Eg hafði ekki gert mér grein
fyrir því, að ástandið væri svona
slæmt og eg veit, að svo hefir því ver-
ið farið með fleiri. Það má þó undar-
legt heita, eins og maður rekur sig oft
og áþreifanlega ó klúra og skeytingar-
lausa framkomu ýmsra barna og ungl-
inga ^hér í bænum. Það er sárt að
heyra lítil börn, sem varla eru talandi,
hrópa blót og formælingar og alls
kyns ókvæðisorð á eftir vegfaréndum,
eða að sjá unglinga á fermingaraldri
ganga áfram algerlega skeytingarlaust
um rétt annarra en sjálfra sín til veg-
arins, sem farinn er. Og hvernig er
umhorfs, þegar maður kemur í kvik-
myndahúsin? Mér hefir oft ofboðið
að sjá og heyra ólætin í fordyrinu á
Nýja-Bíó, þar sem hálfvaxnir ungl-
ingar, — njargt ljómandi myndarleg
mannsefni að ytra útliti, — ganga
hreinasta berserksgang með hávaða,
hryndingum og troðningi. Þetta hafa
víst margir fleiri séð en eg og ekki
verið hrifnir af. Eg er nú ekki ung
lengur, og aldrei hefi eg í skóla verið
einn dag. En eg hefi allt fram á þenn-
an dag litið upp til skólanna, sem ein-
hvers með því allra eftirsóknarverð-
asta, sem okkar þjóðfélag hefir að
bjóða, — og þeir eru það vissulega.
En eg hélt, að þeir unglingar, sem
hafa borið gæfu til að njóta fræðslu í
6—7 ár bernsku sinnar undir hand-
leiðslu margra ágætra manna, hlytu
að koma að fyrsta áfangastað lær-
dómsára lífsins með glæsilegri út-
komu í almennum umgengnisvenjum
og framkomu en raun ber vitni um.
Eg ætla áreiðanlega ekki að skella
skuldini á skólana nema takmarkað,
því að vissulega eru þáð heimilin,
sem mestan þáttinn ættu að eiga í út-
komunni, að því er snertir hegðun og
framkomu barnanna. En eg er hrædd
(Framhald á 5. síðu).
Hvernig semur þér við
börnin?
„Það þarf töluverða hugkvæmni til að urn-
gangast börn á réttan hátt,“ segir frú Lois Ho-
ward, sálfræðingur, í grein einni, sem birtist ný-
lega í amerísku kvennablaði, „en ef þér tekst að
vinna hylli barns mun það aldrei koma ókurt-
eislega fram.“
Frú Howard er sjálf móðir og hefir því nokkra
persónulega reynslu; auk þess hefir hún starfað
töluvert að uppeldismálum og skrifað mikið um
þau efni.
Þú ert sjaldan í vandræðum, þegar þú ert
kynnt fyrir fullorðnU fólki. Þú kannt meira að
segja að vita, hvernig ber að heilsa í konungssöl-
um. En það þarf töluvert hugmyndaflug og
skarpskyggni tii að heilsa upp á yngri kynslóðina.
— Hér eru nokkrar reglur, sem gott er að at-
huga:
Þegar þú færð tveggja ára gest:
Þú mátt ekki ætlast til þess, að hann virði
kristalls-kerið eða keramik-vasann. Fjarlægðu
slíka hluti strax og vektu athygli á öðrum leyfi-
legum leikföngum.
Þú rnátt ekki ætlast til þess, að hann sitji á stól
og hreyfi sig lítið meir en fullorðinn maður.
Mundu að virða fálæti hans. Taktu hann ekki
í fang þér eða kjöltu, nema hann sé sjálfur mjög
fús til þess.
Mundu að sjá honum fyrir einhverju til að
leika sér að: Myndablaði, tómum tvinnarúllum
eða einhverju álíka.
Þegar þú hittir fjögurra ára barn:
Spurðu það EKKI ýmissa kjánalegra spurn-
inga: („Þykir þér vænt um litlu systur?“ eða
„Ertu búinn að missa málið?“). Biddu það EKKI
að fara með vísur. Gerðu EKKI athugasemdir
við hegðun þess í áheyrn þess sjálfs („Hann er
feiminn, skinnið litla, er það ekki?“)
MUNDU að heilsa því blátt áfram og rétta því
höndina. Móðir barnsins hefir e. t. v. kennt því
að rétta höndina, þegar það heilsar. En ef það
reynist feimið og vill ekki rétta þér höndina, þá
dragðu þína að þér, láttu sem ekkert sé og taktu
málið út af dagskrá.
Þegar þú heimsækir vinkonu, sem á 6
ára gamalt barn:
Spurðu EKKI, hvort því líki kennarinn sinn.
Segðu EKKI ósannindi eins og: „Nú ætla ég
að stela litlu systur þinni".
MUNDU að sýna áhuga á einhverju hugðar-
efni þess — flugvéla- eða bílasmíð, teiknihgu eða
öðru þ. h.
MUNDU að segja því einhverja smásögu af
öðru barni eða dýri.
MUNDU að teikna fyrir það einhverja ein-
, falda mynd eða sýna því smáþraut eða einfaldan
„galdur“, sem þú kannt.
Þegar þú heimsækir nýfædda barnið.
Þú mátt ekki dást um of að því og gleyma alveg
eldra barninu. Afbrýðisemi eykur ekki kurteisi
barnsins eða gerir það vingjarnlegt.
MUNDU að snúa þér fyrst að eldra barninu
(börnunum) og vittu, hvort það langar ekki til
að sýna þér litlu systur eða bróður.
Segðu lítið yfir vöggunni, en nefndu eldra
barnið einnig í því, sem þú segir.
Þegar þú heimsækir vinkonu, sem á 10
ára gamalt barn:
Segðu EKKI við barnið, að þegar þú sást það
síðast hafi það aðeins verið ,,svonastórt“. Því
mun finnast þú ósköp leiðinleg og óska að þú
færir sem fyrst.
MUNDU að spjalla við það um bíla, flugvél-
ar, brúður, teikningar eða hvað sem þú heyrir
að mestur áhugi er við. — Líttu inn í herbergi
þess eða leiksvæði og sýndu, að þú kunnir að
meta starf þess.