Dagur - 31.01.1946, Page 3

Fimtudaginn 31. janúar 1946 D A G U R
Sækjum fram, samviiinumenn
3
T
Ræðu þesSa flutti Jónas Baldurs-
son í Lundarbrekku á félagsráðs-
fundi KEA 18. jan .sl. — Ýmsir
fundaimenn höfðu orð á því við
ritstj. blaðsins að fá ræðuna til
birtingar í Degi og varð Jónas
góðfúslega við þeim tilmælum
Þ jóðmálin eru ærið oft klækja-
galdur vissra kunnáttumanna,
manna, sem telja það sérgréin
sína og sérréttindi að fjalla um
l'járhagsmál annarra — og völd.
Þeir liinir sömu eru því ekki
óvanir að líta á almenning
áþekkum augum og skákmenn á
manntafl á borði. Þeir eru sjálfir
hinir útvöldu, almenningur til
þess kjörinn að skapa þeim að-
stöðu til sterkra leikja í sam-
keppni mannlífsins, til þess
fæddur að jrjóna jreim mikla
sjónleik unt auð, embætti og yf-
irráð, sem samfélag mannanna
er.
Löngtnn hefir jrað verið ást-
sælasti vökudraúmur alrnienn-
ings allra landa að losna undan
áhrifavaldi jæssara sjálfhugulu
kunnáttumanna og einnig hafa
jrað reynst /kðdáanlegustu átök
hans joegar hann hefir sótt
ákveðnast og djarfast að því
marki. Islenzkur almenningur
hefir aldrei farið varhluta af
kynnum við [)á menn, sem sózt
hai'a eftir yfirráðum og umráð-
um á eignutn hans og yinnuorku.
Hann hefir all-oft átt allt sitt á
flæðiskeri aðfalls og útsogs, þar
sem sjóar sérhyggjumhnnanna
og f járgróðastétta flæddu og
hrifu til sín arðinn af erfiði
hans, ávexti langra vinnudaga.
•
Ætíð hefir þó jtjóðin átt nokk-
tið af ágætismönnum ,sem í ein-
lægni liafa gerzt verjendur
fólksins og sækjendur fyrir vel-
farnaði j>ess og rétt. En jrað er
ekki fyrr en samvinnuhreyfingin
laust töfrasp’rota sínum á bæja-
þilin í íslenzkum dölum og við
íslenzkar strendur, að fólkið
vaknaði sjálft til vitundar utn
sína eigin getu, til ]:>ess að láta
óskir sínar rætast, vaknaði til
vitundar um mátt síns eigin vilja
til ])ess að skapa sér framtíð, þar
sem það hefði ráð á sjálfu sér og
landi sínu.
Síðan þá hafa samvinnumenn
verið í sókn, síðan þá-hefir ís-
lenzkur almenningur sótt fratn
með ráðurn og dáð til bættra
lífskjara og meiri menningar, fé-
lagsanda og í gegnum félagssam
tök samvinnunnar. Og honttm
hefir óneitanlega orðið mikið
ágengt. Þó hygg eg að undrast
megi að áhrif og skipulag sam-
vinnustefnunnar skuli ekki setja
enn meiri svip á jojóðlíf íslend-
inga nú í dag en raun ber vitni.
•
Það á í senn að vera okkar
umhugsunarefni, samtvinnu-
mauna og viðfangsefni, að koma
þar á raunhæfilegum breyting
tnn, sækja enn meira fram með
enn auknum árangri.
Boðskapur samvinnustefnunn
ar er sá, að sérhver skuli sem
bezt fá notið haéfileika sinna og
beri jafnan það úr býtúm er
hann hefir til unnið.
Af jressari kenningu og um
tana byggir sanívinntthreyfingin
menningarríki sitt.
Kaupfélögin hafa frá upphafi
verið meginstyrkur íslenzku sant-
vinnunnar, enda hennar óska-
börn og til jress stofnuð að veita
framl e iðendtt n u m sannvirði
vinnu sinnar og sanngjörn verð-
íagskjör á aðkeyptum vörum.
Gegn þeim og þeirra sambandi
hafa því jafnan beinst eiturörvar
þeirra manna og flokka, sem
svikist hafa inn í samtök sam-
vinnumjanna til rógs og sundr-
ungar og sem sjálfir hafa viljað
smeygja álkunni milli framleið-
enda og veitenda og fara hönd-
um um allt, sem almenningur
þarf til sín og Jrarf að verzla með
svo að þeir eignuðust þann veg
aðstöðu til j>ess að græða á ann-
arra kostnað og ráða annarra
málum. Við þurfum að gera okk-
ur jtað vel ljóst, samvinnumenn,
að þessum rpönntfm hefir orðið
allt of vel ágengt í íslenzka þjóð-
félaginu að undanförnu og j)eit
eru þar af leiðandi allt of margir
og kaupfélögin að skapi allt of
veik. Vermireitnr og höfuðvígi
jaessara gæruklæddu grafara,
þessa ójrarfa milliliðaf jölda þess-
ara sérgróðafíknu samkeppnis-
manna, sem lifa lyrir Jrað leynt
og 1 jóst að verða banamenn allr-
ar samvinnu og samvinnuáhrif-
anna í landinu er höfuðstaður-
inn sjálfur — Reykjavík.
•
Þrátt fyrir margháttaða inn-
byiðis sundrung sameinast nú
ljandmenn samvinnustefnunnar
þar, í einingu um það, að vilja
hana l'eiga og í krafti jreirrar
einingar hala jreir nú stjórnað
landinu ölltt síðustu m'issirin,
helt vöxt samvinnufélaganna
með því að hefta vöruinnflutn-
ing til þeirra umfrarn heildsal-
ana og ofsótt þau með skatta-
álögum og valdboði Alþingis.
Vegna aðgerða Jressara sömu
manna er mi þegar kominn á
vænn vísir að flutningaeinokun
til landsins undir stjórn Eim-
skipafélagsius og til þess að fram-
fleyta þriðjungi þjóðarinnar á
arðlítilli höfuðstaðarmölinni,
hala þeir gert landiðallt að skatt-
lendu Reykjavíkur, með jrví að
gera höfnina þar að miðstöð alls
innflutnings og auka við það
vöruverðið til landsfófksins út
um allar byggðir allt að tveim
þriðju flutningskostnaðar.
•
Alveg nýtt dæmi um ofríki
Reykjavíkur í innflutningsmál
um og ósvífnina gagnvart okkur
sem búum út um land og um
leið ljós sönnun Jress, hversu
verzl u n arm ;í l i sam vi rinu n n ar
um sem ódýrastar vörur og
greiðust viðskipti er tilfinnan-
lega fyrir. borð borinn á Islandi
nú til dags, er nfeðferðin á kaup
um og sölu nýju jeppabílanna.
Upp til Reykjavíkur er þeim
öllum stefnt, þessum nýju nauð-
synjatækjum bænda, og þangað
eiga kaupendurnir að sækja j^á
og greiða jtá jrar út í hönd og
kostnaðurinn Jiar og Jaaðan er
aukagjald við furðulega hátt
kaupverð — svo ekki.sé meira
sagt — aukagjald á þeim kaup-
endum sent út á landsbyggðinni
búa og jaað ekki svo lítið t. d. fyr-
ir Norðlendinga og Austlend-
ga;
Slík firn sem jtessi gerast enn,
rrátt fyrir 00 ára samvinnustarf-
semi.
Sannarlega eru stjórnmálin og
ríkjandi stjórnarfar á íslandi
klækjagaldur þeirra mörgu
manna og sundurleitu, sem vilja
veg samvinnustefnunnar, sam-
vinnusamtakanna og samvinnti-
mannanna, sem allra minnstan.
Það er jrví ekkert að ófyrir-
synjti Jrótt samvinnumenn
brýni ]>að fyrir sjálfum sér að
framtíðarbeill þeirra og fram-
gangur hugsjóna jreirra um at-
hafnasamt réttarríki drengilegr-
tr samvinnu veltur á því, að jreir
beita sér nú af einbeittari al-
vöru og í vaskari móð fyrir fram-
gangi málefni sinna en þeir hafa
áður gcrt.
•
Samband ísl. samvinnufélaga
hefir að undanförnu safnað fé til
skipakaupa, svo sem kunnugt er.
Því máli miðar hægt áfram. Það
er jró sannarlega nauðsynjamál,
er leysa þarf, sem fyrst. Sam-
bandið verður sem allra fyrst að
eignast eigin skip til vöruflutn-
inga til landsins og upp á hafn-
irnar víðs vegar eftir þörfum og
tnekkja j)ar nieð flutningaeinok-
uninni. Það ættu allir samvinnu-
mjenn að leggja enn á ný hlutafé
í skipakaupasjóðinn.
V •
Sunnlenzki höfuðstaðurinn er
aðalvígi andstæðinganna. Við
samvinnumenn þurfum að gera
norðlenzka höfuðstaðinn — Ak-
ureyri — að okkar höfuðvígi.
Hér et voldugasta kaupfélag
landsins og hér upp af er ein-
hver glæsilegasta samvinnu-
byggðin. Þó eru tveir hlutirnir
af Jringfulltrúum jressara tveggja
staða andstæðingar samvinnunn-
ar. Slíkt er vansæmandi ástand.
Hverjar frjálsar J)ingkosningar
eru eins konar endurskipulagn-
ing herjanna. Og nú standa ein-
mitt þingkosningar fyrir dyrum.
I þessum kosningum verðum
\rið samvinnumenn að vinna
ósleitilega og vinna nfarga stóra
sigra og ekki sízt verðum við að
vinna okkar eigin höfuðborg.
Upp úr þingkosningum næsta
vors verðttr áhrifa okkar sam-
vinnumanna aðgæta meir í þjóð-
lífi okkar Islendinga en verið
hefir að nndanförnu.
Eramundan er mikið tækifæri
fyrir íslenzkan almenning að
losna frá klækjagaldri þeirra
valdamanna, sem á yfirstandandi
misserum liafa skattlagt hann
þungt forréttindaaðstöðu sinnitil
tryggingar og flokkastefnum sín
um til framdráttar. Framiundan
er hið gullna augnablik, þegar
íslenzkur almenningur getur
sjálfur látið rætast sinn ástsæl
asta vökudraúm.
Framundan er mikið bratt-
lendi, en })að er ekki ókleift
framsækinni j>jóð.
Framundan eru mánuðir og
ár, jrá okkur samvinnumönnum
ber að sigrast á drottnunaröflum
Model„
Kápur
og
Dragtir
Seldar á mánudaginn
Lítið í gluggann
um helgina
B. Laxdal
Karlmannastakkar
með og án hettu
fyrirliggjandi.
Kaupfélag Eyfirðinga
V ef naðarvörudeild.

Unglinga-
ullarefnastakkar
margar gerðir og stærðir,
úr ýmsum efnum,
ávallt fyrirliggjandi
Saumastofa Gefjunar
Aku
r e v r i
iiiiiiiMiiMiiMiitiiiiiiiMiiiiiiimniiiiiiiimiiiimiiiiiimiiiiiiiiiimmiiimiiiMiiiMiMiinniiiiiMiimnmm,.,
íibúinn áburður
Þeir, sem hafa í liuga að-kaupa hjá okkur
áburð og sáðvörur á nk. vori, gjöri svo vel
og leggi inn pantanir sínar eigi síðar en
10. febrúar nk.
Kaupfélag Eyfirðinga.
IIIIIIIIIIIIIMIIMIIIIMMIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIUMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIMIIIIIIIIIMIIIMMIIMIIIMMI
samkeppni og sósíalisma og fæva
öllum! vinnandi mönnum björg
í bú og flytja þeím avð frá búiun
með sanngjörnum hætti, losna
við ásókn okraranna, og stjórna
ineð réttlátu öryggi alhliða fram-
kvæmdum á íslandi öllu til vax-
andi velgengni og meiri menn-
ingar fyrir þjóðina.
Samvinnumenn!
Vinnum okkar höfuðborg!
Vinnum íslandi!
Sækjumj fram!
Jónas Baldursson.