Dagur - 17.10.1946, Side 4

4
DAGUR
Fimmtudagúr 17. október 1946
llppgiiil nvsHöpunar-stlórnarinnar
jyjÁNUDAGURINN 14. október kom og leið,
án þess að formaður Sjálfstæðisflokksins til-
kynnti um úrslit unrleitana þeirra unr myndun
ríkisstjórnar, er hann tókst á hendur fyrir tilmæli
forseta íslands í síðastliðinni viku. Þegar þetta er
ritað, er allt á huldu um stjórn landsins um næstu
framtíð, en ríkisstjórn sú, er lausnar baðst sl.
•fimmtudag, situr þó ennþá og gegnir störfum. —
Ennþá starfa því þrír flokkar í ríkisstjórn, undir
forsæti þess nranns, er eitt stjórnarmálgag'nið lýsti
þannig á dögununr, að hann væri „óheiðarlegasti
stjórnmálaskúmur“ í sögu þjóðarinnar, enda séu
„sanrningar, sem gerðir eru við þennan óláns-
nrann, bara pappír, hátíðleg loforð hans eru bara
þýðingarlaus orð“. Stjórnarsamstarf auðnranna
og kommúnista hefir alla tíð verið með nokkuð
furðulegunr lrætti, en þó má segja, að fyrst kasti
tólfunum, er samstaris'menn í ríkisstjórn vitna
þannig um reynsluna af samstarfinu.
■pN ÞAÐ er fleira í sambandi við stjórnarkreppu
þá, er nú ríkir, sem vekur furðu, en eftirmæl-
in, sem sanrstarfsmennirnir í ríkisstjórninni gefa
’nú hvorir öðrum í blöðunum. I bréfi því, er for-
sætisráðherra ritaði ráðherrum komnrúnista lrinn
10. þ. m„ lýsir hann því yfir, að lrann telji ekki,
að samstarfsflokkar þeirra hafi á nokkurn lrátt
brotið í bága við samning þann, er gerður var, er
ríkisstjórnin var mynduð. Þjóðin hefir því orð
forsætisráðherrans fyrir því, að hinn upphaflegi
stjórnarsamningur sé énnþá í fullu gildi og flest-
um mun skiljast, að ekki sé minni nauðsyn nú en
haustið 1944, að framkvæma hin fögru fyrirheit
urn að öll þjóðin hafi atvinnu við „arðbæran at-
vinnurekstur". Jafnframt er augljóst, að jafnvel
þótt brotthvarf kommúnista úr ríkisstjórninni
yrði að veruleika, eins og Jreir hafa boðað, halfa
hiinir flokkarnir tveir nægilegan Jtingmeirihluta
til þess að mynda ríkisstjóm til þess að fylgja fram
stefnu „nýsköpunarstjórnarinnar“. Slík stjórnar-
myndun er ennþá ekki orðin að veruleika, hvað
sem síðar kann að verða. Fari svo, að Sjálfstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn gugni á þessum
tímamótum, þrátt fyrir yfirlýsingar forsætisráð-
herra um að þessir flokkar hafi á engan hátt brot-
ið í bága við stjórnarsáttmálann, er augljóst, að
þar með er lýst yfir hreinni uppgjöf af hálfu
stjórnarflokkanna um framkvæmd „nýsköpunar-
innar“.
jjESSI UPPGJÖF er ólíkleg til þess að vekja
* mikla furðu. Svo er nú komið, að erfiðleik-
arnir, sem stjórnarstefna undanfarinna tveggja
ára hefir skapað, eru orðnir miklu geigvænlegri
en flesta óraði fyrir. Allar hinar miklu gjaldeyr-
istekjur undanfarinna ára eru senn til þurrðar
gengnar. Útlán bankanna eru orðin um 180
millj. kr. hærri en þau voru á sarna tíma í fyrra og
lánsfé þeirra að þrotum komið. En ennþá vantar
þó gífurlegt fjármagn til þess að standa undir
hinni svokölluðu „nýsköpun“, sem þegar er búið
að ráðast í, og enn meira til að fylla í skörðin, svo
að hún komi að fullum notum. Dýrtíðin er nú
búin að leika sjávarútveginn Jrannig, að jafnvel
togararnir eru flestir hættir veiðum, af því að
ekki borgar sig að gera þá út. Dragnótaveiðar
vélbátaflotans eru úr sögunni, einnig af völdum
dýrtíðarinnar, fé vantar til húsabygginga og hvers
konar opinberra framkvæmda. Nú eru það ekki
lengur stjórnarandstæðingar einir, sem benda á
afleiðingar stjórnarstefnunnar. í málgögnum
kommúnista kveður nú daglega við þennan tón
og í útvarpsumræðunum um um daginn gat jafn-
vel sjálfur dómsmálaráðherrann ekki orða bund-
ist. Og ennþá heldur dýrtíðin áfram að vaxa.
Verndun íslenzkra fjárseinkenna.
Orn á Steðja skriíar.
Jj*G, SEM línur þessar rita, hefi
" frekar fengið orð fyrir ógleggni
á búpening, enda sannast móla, að
huganum var og er tamara að fjalla
um annað en hesta, kýr og kindur. —
Eigi að síður hafa kindur haft tök í
huga mínum, sem flestra annarrá bú-
enda, og í annan stað verður mér oft
að hugsa um hina illræmdu mæði-
veiki og meðplágur hennar. Eg er að
hugsa um, hvort hún á eftir að reka
rothöggið með því að afmá með öllu
mörg og fögur einkenni, sem íslenzka
sauðféð hefir haft fram að þeim
tíma, er hinar aðfluttu plágur numu
hér land, illu heilli. — Nú sérstaklega,
þegar niðurskurður fjárstofna heilla
héraða er um garð genginn, virðist
mér auðsætt, að heilar ættir fjár
verði aldauða, svo sem manna ættir
urðu það í hinni svörtu plágu laust
eftir 1400, er eg tel stórilla farið, og
að vissu leyti óbætanlegt.
Sérkennilegt fé.
T^EGAR eg var að alast upp í Skaga-
firði, um og eftir síðustu aldamót,
man eg eftir kindum með mörgum lit-
um og einkennum, þótt eg þá veitti
þessu ekki svo sterka athygli, sem það
verðskuldaði og eg síðan myndi gjört
hafa, hefði því líkt borið fyrir mig síð-
ar og eg hefði tíma haft, eftir að eg
þANNIG er umhorfs á Jijóð-
málasviðinu, þegar flóttinn
brestur í ,,nýsköpunar“liðið. —
Hvar eru nú þeir, sem hæst
sungu um „hrakspár" stjórnar-
andstæðinga fyrir sumarkosning-
arnar? Hvers vegna koma þeir
ekki til bjargar?
^LLS, KONAR sögur ganga
manna í milli um fyrirhug-
aða þátttöku Framsóknarflokks-
ins í ríkisstjórn. Flestar þeirra
eru úr lausu lofti gripnar. Það
eitt er augljóst nú, að Framsókn-
arflokkurinn er fús til þess að
taka á sig ábyrgð í ríkisstjórn,
verði tekin upp heilbrigð fjár-
málastefna. Þessi var afstaða
flokksins til stjórnarmyndunar-
innar 1944 og hún er óbreytt.
Fyrir flesta þá erfiðleika, er nú
blasa við, hefði veriðgirt, ef unn-
ið hefði verið að nýsköpunarmál-
unura á þann veg, þegar frá upp-
hafi, að skapa hinum nýju fyrir-
tækjum öruggan fjárhagsgrund-
völl, í stað þess að láta reka á
reiðanum um afkomu þjóðarbú-
skaparins. — Framsóknarmenn
fengu Jrví ekki ráðið, að heil-
brigður fjárhagsgrundvöllur
væri undirstaða nýsköpunarinn-
ar. Ennþá er hægt að bjarga frá
algjöri^ hruni, með skjótum og
róttækum ráðstöfunum. Afstaða
Framsóknarmanan til nýrrar
stjórnarmyndunar mun enn sem
fyrr markast af því, hvort flokk-
urinn fær þeim breytingum fram
komið á stjórnarstefnunni, er
Iiann telur þjóðarnauðsyn. —
Náist samkomulag um ráðstafan-
| ir til þess að bjarga því sem
. bjargað verður úr skipbroti ,,ný-
sköpunarstjórnarinnar", er flokk-
urinn fús til samstarfs. Verði
: siglt áfram eftir áttavita dýrtíðar
! og fjárglæfra, mun flokkurinn
telja það skyldu sína nú, eins og
1944, að startda gegn slíkri stjórn-
1 arstefnu.
fluttist í Eyjafjarðarsýslu. En það hef-
ir ekki verið, heldur hafa mér virzt
kindur hér í dölunum hversdagslegar
yfirleitt og með fáum áberandi ein-
kennum, þ'ótt út af því hafi brugðið í
örfáum tilfellum. Þær kindur, er eg
kalla einkennilegar, eru einlitar kind-
ur að miklu, en hafa þó áberandi
bletti í mótsetningu við aðallitinnr
ýmist á höfði eða skrokki, stundum
hvort tvtggja. Einnig móhöttóttar,
svarthöttóttar, gráhöttóttar, flekkótt-
ar kindur með þeim sömu litum, koll-
óttar kindur með ýmsum litum, ein-
hyrntar, þríhyrntar, ferhyrntar, fimm-
hyrntar og jafnvel sexhyrntar kindur,
brúskóttar og hnýflóttar kindur. Sumt
fé, með þeim litum og einkennum, er
eg hefi talið, mun ef til vill ekki geta
talizt fáséð, svo sem grákollótt og
svartkollótt fé, og mun þó vera það í
samanburði við hvítkollótta féð. Aft-
ur á móti hygg eg að sum einkenni,
sem eg hefi minnst á, séu all-fágæt.
Þannig hygg eg að marghyrnt fé sé
sjaldgæft og einhyrnt einnig. — Um
uppruna marghyrnta stofnsins er mér
ekki ljóst. En mér segir hugur um, að
hann sé leifar frá landnámstíð og að
einmitt hér í landi séu þær síðustu
leifar. Ekki verður því neitað, að
reglulega ferhyrnt fé er öðru fé tign-
arlegra á velli. Og sízt mun það rýr-
ara til frálags en gjörist og gengur, ef
því er sómi sýndur.
Sérkenni ættgeng.
J ÞVI sambandi dettur mér í hug að
i gömlum „Dýravini" er mynd af
ferhyrntum hrúti, sem var í Húna-
þingi. Hrútur sá var talinn afbragð að
stærð og vænleika, svo vænta má að
kynþáttur sá hafi góður verið. Á
gamla heimilinu mínu í Skagafirði var
fyrst er eg man, engin ferhyrnt kind
til, aðeins kollubrúskótt ær, sem kom-
in var af ferhyrntu í 3. eða 4. lið að
sögn. Brúska eignaðist brúskótta
gimbur. Hún óx og eignaðist þríhyrnta
(klashyrnta) gimbur. Ut af henni
komu síðan ferhyrntar kindur, sem
voru holdgóðar og fríðar sýnum.
(Fvamhald á 5. síðu).
HAUSTTIZKAN.
Regn-dragt.
A þessari mynd sjáið þið nýjung, sem
spáð er að eigi eftir að taka sæti hinn-
at 'Venjulegu qeénkápu. — Þetta er
dragt úr svöréu, regnheldu efni. Pils-
ið er beint ofe ér því brugðið utan yfir
og krækt á hliðinni. Jakkinn er víður,
ermarnar afar víðar í handveg o£
kragann, sem stendur upp, má brjóta
niður. Höfuðfatið, sem er úr sama
efni, er líkt og sjóhattur í sniði.
(Vera Winston)
Tískan vestan hafs
/
Nýlega kom heim frá Ameríku Gunnhildur
Snorradóttir liéðán úr bænum, en hún hefir dval-
ið vestra undanfarin þrjú ár við nám.
Eg bað Gunnhildi að segja lesendum M. K. M.
einhverjar tízkufréttir frá því mikla Gósenlandi,
Ameríku, sem virðist hafa allsnægtir á öllum svið-
um. Eg ætla að gefa henni sjálfri orðið:
„Það, sem vakti sérstaka athygli mína í sam-
bandi við klæðaburð amerísku stúlknanna, var
st^ll þeirra og smekkur. Það mætti segja, að þær
væru afbragðs stílistar á Jressu sviði. — Þær hafa
alizt upp við mikið val tilbúins fatnaðar, fram-
leiddum af tízkusérfræðingum, svo að þeirra hlut-
verk verður, að kunna að velja úr, Jrekkja sitt eig-
ið vaxtarlag og \ ita, hvað því hæfir.
Auðvelt er að máta hin ýmsu snið og liti, þar
til fundin er sú tegund fatnaðar, sem fer við-
komandi bezt. — Það er mikill munur á því, eða
að þurfa að þreifa sig áfram, með því að styðjast
að mestu leyti við (ízkublöð, því að falleg mynd
í tízkublaði er alltaf dálítið hættulegur hlutur að
treysta á.
Hvað á eg að segja um tízkuna? Ja, það nýjasta
vestra um þessar mundir eru hinar handvegasíðu
ermar (Dolrnan sleeves) og uppslög á ermum.
Mjög^síðar dragtir (3/4 sídd) er það allra nýjasta
á sviði dragtanna. Kápur eru yfirleitt nokkuð lit-
skrúðugar og þær fínni skreyttar skinnum á erm-
um, krögum o. s. frv. Það þarf ekki að nefna pels-
ana, því að þeir eru hin sígilda flík, en að vísu
breytast snið þeirra einnig frá ári til árs, t. d. eru
þeir nú hafðir fremur stuttir og ermarnar afar
víðar.
Um kjólana er það að segja, að þeir eru yfir-
leitt í daufum litum og svartur kjóll, sem sléttast-
ur, er flík, sem engin getur verið án. Þegar svo
skipt er um skartgrip eða perluband er kjóllinn
sem nýr. Annars eru dragtir afar mikið notaðar
árið um kring, enda er það afar hentugur klæðn-
aður og smekklegur.
Hattatízka í vor og sumar var afar skrautleg, og
voru kollar kvenfólksins sem skrautgarðar á að
líta, Jrar eð hattarnir voru eintóm blóm og fjaðr-
ir. Strútsfjaðrir þykja afar fínar.
Um skraut (accessories) er það að segja, að þar
þarf ævinlega að vera tvennt a. m. k„ sem á sam-
an, t. d. eyrnalokkar og festi, lokkar og armband,
armband og hringur o. s. frv. Sama er að segja
um liti á höttum, treflum, hönzkum, töskum og
skóm. Tvennt þarf að vera samlitt, oft t. d. eru
hanzkar og trefill af sama lit og aftur á móti skór
og taska. Hatturinn aftur á móti oft samlitur káp-
unni. Amerísk stúlka notar ekki svarta skó við
brúna dragt eða brúna hanzka við svarta kápu.
Hún er yfirleitt mjög nákvæm hvað þetta snertir.
Skólastúlkur nota lághælaða skó og stutta sokka,
pils og peysur og oft síðar buxur (slacks) og rúlla
skálmunum upp á miðjan legg. — í skótízkunni
eru þykkir sólar ríkjandi (platform) en engan veg-
inn of Jrykkir. —
Þetta er nú Jrað helzta, sem eg man eftir í svip-
inn, en mig langar að bæta því við, að amerísku
stúlkurnar eru yfirleitt afar snyrtilegar og hrein-
legar og er sú dyggð í hávegum höfð að nrakleg-
leikum."
*
Bezt er að bera salt á borð með öllum mat, svo
að hver sem vill geti haft salt með, og sjálfsagt er
það með öllu nýmeti. Yfir höfuð er betra að salta
of lítið en of mikið ,enda má líka bæta ögn af
salti í, Jregar maturinn er tilreiddur.
*
Enskar vöfflur. — 2 bollar sigtað hveiti, 2 tesk.
lyftiduft, Yz tesk. salt, 2 Jreyttar eggjarauður, 1
bolli mjólk 1/3 bolli bráðið smjörlíki, 2 eggja-
hvítur. — Sigtið saman hveitið, lyftiduftið og salt-
ið. Hrærið saman eggjarauðunum, mjólkinni og
smjörlíkinu, hrærið því síðan saman við hveitið,
þar til deigið er orðið jafnt. Stífþeytið eggjahvít-
urnar og blandið þeim síðan saman við deigið. —
Bakað á heitu vöfflujárni.
/