Dagur - 08.01.1947, Qupperneq 3

Miðvikudagur 8. janúar 1947
DAGUR
3
Bréf úr höfuðstaðnum
Hlutfallskosningar í stéttarfélögum. -
Viðhald landbúnaðarvéla. - Skjalasöfn
héraðanna. - Virkjun Andakílsár.
Hlutfallskosningar
í stéttarfélögum
Jóhann Hafstein hefir flutt
frumvarp um breytingu á lögum
uín stéttarfélög og vinnudeilur.
Samkvæmt því skal skylt að við-
hafa hlutfallskosningu innan
stéttarfélaga til stjórnar- og trún-
aðarstarfa, svo sem við kosningu
fulltrúa stéttarfélaga til stéttar-
sambands, ef j/5 hluti félaganna
krefst þess. Með þessu virðist
höggvið allnærri félagafrelsinu,
ef setja á reglur um starfshætti fé-
laga með valdboði ofan að, en
þau fá ekki lengur að ákveða
starfsreglur sínar sjálf. Svo gæti
og farið, að nálega 4/s félags-
manna í einhverju félagi væru á
móti hlutfallskosningu. Samkv.
frumvarpinu yrðu þeir að lúta í
lægra haldi, ef aðeins Vö félags-
manna krefðust hlutfallskosn-
iu'ga.
V iðgerðarverkstæði
landbúnaðarvéla.
Jón Sigurðsson, Pétur Ottesen
og Steingr. Steinþórsson flytja
frv. um samþykktir um viðgerð-
arverkstæði landbúnaðarvéla. Þar
er svo fyrir mælt, að búnaðar-
samböndum sé heimilt að setja
sér samþykkt um að þau taki að
sér viðgerð á búvélum bænda.
Viðgerðarverksl*eði landbúnaðar-
véla, sem byggt et og búið véla-
kosti samkv. tillögum teiknistofu
landbúnaðarins og verkfæra-
nefndar ríkisins, skulu njóta
stofnstyrks úr ríkissjóði, sem svar-
ar helmings kostnaðarverði bygg-
inga, véla og verkfæra.
í gfeinargerð frv. er skýrt frá
því, að frá 1. jan. 1942 til 20. okt.
1946 hafi S. í. S. flutt inn og selt
bændum Jressar,landbúnaðarvél-
*ar:
520 dráttarvélar af ýmsum staerðum,
1300 sláttuvélar" fyrir hesta,
950 rakstrarvélar fyrir hesta,
111 múgavélar fyrir hesta,
159 áburðardreifara fyrir tilb. áburð,
73 mjalfavélar,
57 kartöflu-upptökuvélar.
Auk þess eiga bændur í pönt-
un fjölda af vélum, stærri og
smærri, sem þeir fá ekki, fluttar
inn, m. a. vegna skorts á gjald-
eyri. Sýnir þetta betur en flest
annað, hvort bændur hafa setið
auðum höndum á síðustu árum.
H éraðsskjalasöf n.
Fyrir Aljringi liggur frv. um
héraðsskjalasöfn, og er það flutt
af Jóni Sigurðssyni. Samkvæmt
Jrví skal sýslunefnd og bæjar-
stjórn heimilt að koma á fót í
sýslunni eða kaupstaðnum hér-
aðsskjalasafni, er varðveiti á sem
tryggilegastan hátt skjöl og liand-
rit og aðrar ritaðar heimildir, er
snerta sérstaklega hlutaðeigandi
sýslu eða bæjarfélag og ekki ber
að afhenda Þjóðskjalasafninu.
Héraðsskjalasöfn skulu njóta ár-
lega styrks úr ríkissjóði samkv.
ákvæðum fjárlaga. Hér er vissu-
lega orð í tíma talað. Að Þjóð-
skjalasafninu berst nú orðið svo
nrikið frá embættis- og starfs-
mönnunr ríkisins og ýmsum
nefndunr, að vandkvæði eru á að
veita Jrað allt saman^sVö, að það
sé aðgengilegt, enda er óvarlegt
af öryggisástæðum áð safna öll-
unr skjölum og heinrildum á einn
stað. Það er og'í alla staði sann-
gjarnt, að sýslufélögin fái sjálf til
varðveizlu, ef þau óska Jress, skjöl
og gerðabækur Jreirravnefnda og
i starfsmanna, sem þau liafa valið
og kostað af eigin fé.*
Virkjun Andakílsár.
í byrjun ársins 1944 var ákveð-
ið að hefja virkjun við Andakíls-
árfossa og um sama leyti fest
kaup á vélum til 5000 hestafla
virkjunar. Vinna var hafin á
virkjunarstaðnum síðari hluta
maímánaðar 1945. Gert var ráð
fyrir, að vinkjunin mundi kosta
tæpar 9 millj. kr. En nú þykir
það sýnt, að sú áætlun stenzt
ekki, heldur muni heildarkostn-
aður verða 12—13 millj. kr. Þess
vegna flytja nú Jrlngmenn Borg-
arfjarðar- og Mýrasýslu tillögu
um að Alþingi heimili ríkis-
stjórninni að ábyrgjast allt að 3
millj. kr. viðbótarlán vegna
virkjunarinnar.
Ef þetta eitt dæmi af mörgum
um það, hvaða áhrif aukin dýrtíð
hefir á framkvæmdir í landinu
og hvað áætlanir standast oft
illa próf reynslunnar.
|ón Marteinsson
á Bjarnarstööum, áttræður
FRÁ BÓKAMARKÁÐINUM

, Við móðurkné.
Þetta er nafn á litlu kveri, sem
sífa Óskar J. Þorlákssoii á Siglu-
firði hefir safnað til og samið. —
Kverið er ætlao foreldrum til
leiðbeiningar um val á versum
og bænum handa börnum, hefst
á Signingunni og Faðirvori og
endar á Trúarjátningunnif En
aðalefni kversins eru allmargar
ljóðaperlur, andlegs og trúarlegs
eðlis, eftir ýmsa vora ágætustu
höfunda, svo sem Hallgrím og
Matthías, o. fl., er hvert ungviði
hefði af sálpbót að kynnast og
kunna. Þá eru Jiar og nokkrar
stuttar og fallegar bænir, sem ætl-
ast er til að hafðar séu yfir með
börnunum, og að sjálfsögðu
munu mörg þeirra læra þær fyrir-
hafnarlltið. Ennfremur stutt
Ritningargrein fyrir hvern dag
mánaðarins, o. fl.
í formála, sem höf. beinir til
foreldra segir m. a.:
„Allir þeir, sem vilja byggja líf
sitt á grundvelli kristindómsins
eru á einu máli um nauðsyn trú-
aruppeldis. Þetta trúaruppeldi
verður að byrja á heimilunum,
meðan börnin eru ung, Jiví að
þau trúaráhrif, sem börnin verða
fyrir á fyrstu árum æfinnar, eiga
sinn mikla Jiátt í því að móta lífs-
stelnu þeirra síðaimeir. Sé trúar-
uppeldið vanrækt á þeim árum,
verður erfitt að bæta það upp síð-
ar, jafnvel þó að um góða kristin-
dómsfræðslu sé að ræða. Enginn
fær eins mörg og góð tæk-ifæri til
Jiess að vekja trúarhneigð barn-
anna og fræða þau, eins og for-
eldrarnir, því að enginn á trún-
að þeirra eins óskiptan.... Alda-
gömul er sú venja að kenna börn-
unum vers og bænir, þegar þau
voru orðin vel talandi. Og ég
held að þessi aðferð sé enn í fullu
gildi, ef rétt er á haldið.. . Þessu
litla kveri er ætlað að vera for-
eldrum og barna vinum ofurlítil
leiðbeining, Jiegar velja skal
bænavers til þess að kenna börn-
um. Mörg af þessum versum eru
gömul og alkunn og munu Jiví
vekja hlýjar og viðkvæmar minn-
ingar í hugum margra foreldra.
. . . .Versunum er skipt í-flokka
og ber að velja það, sem bezt á
við í hvert sinn, en signingin og
faðirvorið ættu að vera fastir lið-
if allra kvölds og morgunbæna,
að minnsta kosti Jiegar frá líður
og börnin hafa öðlast skilning á
gildi bænarinnar."
Síra Óskar J. Þorláksson er á:
hugasamur utn kristilegt trúar
1 uppeldi æskunnar, síhugsandi
um þau mál og vakandi. Hann
hefur áður gefið út barnasálma,
o. fl„ og sýnir það í verki að hann
lætur sér annt um trúarlegt og
siðlegt uppeldi barna, bæði sem
, prestur og leiðtogi í bindindis
málum meðal sóknarbarna sinna.
! Og það er von mín, að þetta litla
og fallega kver verði mörgu barni
til blessunar og nái þannig til
gangi sínum. — Eg vil einlæg-
lega hvetja foreldra til að kynna
sér það og notfæra. Þeim fimm
kiónum tel ég vel varið. Kverið
fæst í bókaverzl. Gunnl. Tr. Jóns-
sonar og í Barnaskólanum liér.
SnS.
Hann er fæddur á Fornastöð-
um í Fnjóskadal 11. jan. 1867.
Foreldrar hans voru Kristín
Jónsdóttir og Marteinn Hall-
dórsson. Faðir Kristínar var
Jónsson, prests Þorsteinssonar í
Reykjahlíð. Móðir hennar var
Kristbjörg Kristjánsdóttiir frá 111-
jastöðum. Faðir Marteins var
Halldór Þorgrímsson bónda á
Bjarnarstöðum í Bárðardal. Ætt-
bálkur sá, sem runninn er frá
Halldóri og b'ræðrum hans, er
nefnd Hrauntkotsætt. Þessar
þrjár ættir, sem að Jóni standa:
Reykjahlíðarætt, Illugástaðaætt
og Hraunkotsætt, eru mjög sterk-
ar og fjölmennar um Þingeyjar-
Jiing.
Jón, móðurfaðir Jóns á Bjarn-
arstöðum, bjó síðast að Lundar-
brekku og hýsti Jiá jörð og bætti
svo að fágætt var á þeim fíma, og
hafa sést þess menjar til Jiessa.
Hann dó á miðjum aldri úr
taugaveiki, veturinn sem Jón
Manteinsson fæddist og fluttust
þá foreldrar hans að Lundar-
brekku er Jón var fjögurra mán-
aða. Á Lundarbrekku var þá
bændakirkja.i Veturinn 1879
brann kirkjan, og eru upptök
eldsins ókunn enn í dag. Þetta
var slíkt rothögg á fjárhag Jieirra
hjóna að þau urðu að selja með
skaða óðal sitt og flytja að Hof-
stöðum í Mývatnssveit, sem er af-
skekkt heiðarbýli. Þar bjúggu
Jiau fjögur erfiið harðindaár. Vet-
urinn 1883 ræðst bóndinn á
Bjarnarstöðum í Vesturheimsför.
Festi þá Marteinn kaup á föður-
leyfð sinni. En ekki átti honum
að auðnast að flytja þangað,
Bjarnarstaðir standa í Bárðar-
dal innarlega, nálægt 100 km. frá
sjó og -úpp við heiðarbarm á
takmörkum byggðar og öræfa.
Ódáðahraun teygir fingur sína
heim undir bæinn, en vafði tún-
ið örmum og- sótti inngöngu. —
Heiðarlandið í fjarska var nrikið
og gott. Bóndinn átti um tvennt
að velja: að víkja og láta auðn-
ina gleypa býlið eða beita hinni
ýtrustu harðfylgi við öflun tor-
sóttra gæða.
Jón er enginn undanhalds-
maður. Hann hafði frá upphafi
stórbú, fyrst að mestu byggt á
fangsóttum nytjum, en síðan á
stórfelldri ræktun við hin örðug-
ustu skilyrði. Gengur það krafta-
verki næst að sjá það mikla gras,
sem er á Bjarnarstaðatúni í
tveimur sláttum, þegar vitað er
að Jiað er allt ræktað úr sandjörð
og landbroti. Kemur hér fram
einstök alúð og kostgæfni Jóns
og sona hans við ræktunina.
Jón og Vigdís á Bjarnarstöð-
um hafa með hjálp barna sinna
skapað fyrirmyndarheimilli, þar
senr allt fer saman, forn og þjóð-
leg íslenzk rausn og risna, og ný-
tízku tækni, er eykur þægindin
og léttir störfin: Rafstöð til ljósa
og suðu í ágætu steinhúsi, bílveg-
ur, heimilisbíll og vélar við hey-
vinnu. Margir koma að Bjarnar-
stöðunr að sumrinu og njóta
hinnar annáluðu gestrisni. —
Hrjóstrug er Jrangað heimreiðin,
en svo er senr komi í aðra veröld
þar innan garðs, þegar nýtur
mannanna og verka þeirra.
Jón var um langt skeið for-
yztumaður í sveit sinni, þrjátíu
hann dó úr lungnabólgu seint á rí hreppsnefnd, og lengi odd-
um veturinn. En ekkjan flutti
Jrangað unr vorið með stóran
barnahóp, en lítil efni. Var Jón
Bíl! til sölu
Dodge-bifreið (fólks) Model
1941, nreð tvöföldu drifi, er
til sölu. Upplýsingar gefur
Guðmundur Mikaelsson í
Járn- og glervörudeild KEA.
IBIJÐ
í smíðúrn, 2 herbergi og eld
hús, til sölu.
SIGFÚS GRÍMSSON,
Laxagötu 4.
vitii og í sýslunefnd.
Jón er mikill að vallarsýn, og
karlmenni að burðum, þótti
Jrá 16 ára. Hefir hann því dval-ið skæður glímumaður í æsku, enda
á Bjarnarstöðum í 64 ár sanr- skorti ekki harðfyfgi. Hann er
fleytt, þegar frá eru skilin itvö ár, stórbrotinn í lund, oft óvæginn
senr hann var á búnaðarskólan- í orði, glettinn, og hnífilyrtur,
um á Hólunr (1889—1891). Var fylgdi fast sínu máli, hver sem í
Hermann Jónasson þá skólastj. hlut átti. En alMr, sem þekktu
Þegar Jón var þrítugur kvænt- hann, fundu að undir kaldglettu
ist hann Vigdísi Jónsdóttur frá sló heitt hjarta, og að óhviku.ll
Sigurðarstöðunr (1897) og tók drengskapur var meginþátturinn
hann þá við búi. Eiga þau hjón í skapgerðinni.
því 50 ára hjúskapara- og bú- Nú er Jón Marteinsson bilað-
skaparafmæii á næsta vori. Þau ur á sjón, en kraftar sálar og
hafa eignast 4 syni og 4 dætur, og ’ líkama óbugaður. Hvíthærður,
lifa öll börniin, nema einn sonur, silfurskeggjaður öldungur ber
er dó uppkominn. Þau hafa alið höfuð sitt hátt yfir alla meðal-
upp 2 fósturbörn. mennsku. J.
Til sölu nú þegar
Hluti af stórri húseign á Oddeyri. I kaupunum getur fylgt
leiguréttindi af rúmgóðri íbúð frá 14. maí næstkoma.ndi.
BJÖRN HALLDÖRSSON, Strandgötu 35. - Sími 312.
ÖrKHKHKHKHKHKHKHKHKKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKKKfc
HKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHK
Brauðarðmiðum
ársins 1946 sé skilað á verksmiðjuskrifstofuna fyrir
31. janúar næstkomandi.
Kaupfélag Eyfirðinga
»Ú<hkhKHKhkhkhKKhKhkhKHKhKHKhKhkhKhKhkhkhkhkhkhkhkhkh;