Dagur - 29.10.1947, Blaðsíða 4

4
Miðvikudagur 29. október 1947
DAGUR
Ritstjórl: Haukui Snorrason
Aígreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Péturaoon
Skrifetofa í Hafnarstræti 87 — Síxni 166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds Bjcansconar *
Veðurathugun Sjálfstæðisflokksins
PNN SEGIR fátt al’ störfum Alþingis. Þeir, sem
kunnugir eru þar innan dyra, telja, áð ekki
sé að vænta neinna stórtíðinda þaðan fyrr en um
miðjan nóvember í fyrsta lagi. Þangað til muni
þingmenn dunda við að aígreiða þingsályktunar
tillögur kommúnista, sem þannig setja höfuðsvij:
á þingstörfin. Þessi vinnubrögð munu ekki til
þess fallin að auka veg Alþingis með þjóðinni og
þau eru* í engu samræmi við yfirstandandi erfið-
leikatíma og ábendingar forráðamanna stjórnar-
flokkanna um nauðsyn þess, að þjóðin sýni þegn-
skap og ábyrgðartilfinningu, þegar dýrtíðarlækn-
ingarnar hefjast. Þingmenn bera því að vísu jafn-
an við, að daglegar þingfréttir segi ekki allan
sannleikann um störf Alþingis, því að flestum
málum sé ráðið til lykta í nefndum, þar sé fólg-
inn mikill hluti starfskrafta þingsins. Vel má
vera, að nefndarstörfin séu tímafrek og að þing-
menn leggi orlu.i sína þar fram í ríkari mæli en á
sjálfum þingfundunum, en óglöggir eru þeir á
hug þjóðarinnar, el þeir lralda, að alger kyrrstaða
í störfum þingsins hið ytra verði afsökuð með
þessum hætti á sama tíma og lagt er hart að þjóð-
inni að átta sig á aðsteðjandi fjárhagsvandræðum
og vera viðbúna sársaukafullum aðgerðum. Frá
sjónarhóli hins almenna borgara er ekkert sam-
ræmi í yfirlýsingum stjórnarleiðtoganna um
Jiættu þá, sem framundan er, og störfum þingsins.
Ef nauðsynlegar lækningaaðgerðir /verð'a ekki
framkvæmdar nema á undan fari langvinnar um-
ræður í nefndum og þingflokkum — eftir langt og
aðgerðarlítið sumar í stjórnmálunum — er það
skylda þings og stjórnar að segja þjóðinni frá því
og eyða þannig þeim orðrómi, að fátt sé um úr-
ræði, er stjórnarflokkarnir geti orðið sammála
um, þrátt fyrir yfirvofandi stöðvun atvinnuveg-
anna og síaukna upplyftingu dýrtíðarinnar. Eins
og nú standa sakir, er stórt óbrúað bil í milli orða
og athafna í dýrtíðarmálunum. Því lengur, sem
það dregst, að hefja brúarsmíðina, því þyngra
verður fyrir fótinn, eins og vísitalan síðasta ber
ber með sér, og biðin lamar trú þjóðarinnar á
ábyrga og einbeitta forustu þings og stjórnar.
Fullvíst má og telja, að þjóðin sé undir það búin
ag hefja ferðina niður dýrtíðarstigann, að „ný-
sköpunar“-blekkingin hafi greiðst sundur fyrir
augum nianna nú eftir að fjárhags- og gjaldeyris-
kreppan skall yfir, og að einstaklingarnir séu við-
búnir að taka kröfum um réttlátar fórnir á altari
ríkisheildarinnar af þegnskap, þrátt fyrir æðis-
gengna skemmdarstarfsemi kommúnista. En
langt fannst þeim, sem búinn bíður, og athafna-
leysi enn um nokkrar vikur er óviss.hagur, svo að
ekki sé meira sagt.
|7N ÞÓTT þannig beri talsvert á milli lyftingar
^ og þilfars um það, livenær skuli sigla, virðast
allir — nema kommúnistar og samferðamenn
þeirra — sammála um, að þjóðarbúskapurinn
muni ekki haldast á réttum kiii eitt árið í viðbót
fyrir tilstilli neinna ríkisábyrgðarlaga eða annarra
kákráðstafana, sem til þessa hafa verið helzta dýr-
tíðarlækning þeirra, er völdin hafa haft. Niður-
færsla dýrtíðarinnar, með hvaða ráðum, sem til
þess verða notuð, sé óhjákvæmileg nauðsyn. Fátt
eitt hefir ojjinberlega verið rætt um niðurfærslu-
aðferðirnar sjálfar. Það hefir þó vakið athygli, að
einn armur Sjálfstæðisflokksins (Vísisliðið) hefir
lagt fram tillögur um lögboðna niðurfærslu vísi-
DAGUR
Útvarpið og þjóðin.
Utvarpshlustandi ritar okkur alllangt
bréf og segir þar meðal annars:
MER líkaði vel spjall ykkar um út-
varpið í síðasta blaði, en þó
saknaði eg þess, að ekkert var minnst
á nauðsyn þess, að útvarpið gerði
meira en orðið er til þess að ná til
þjóðarinnar allrar, verða eign hennar
og menningartæki. Eg er þeirrar skoð-
unar, að því marki verði ekki náð
meðan öll útvarpsstarfsemin er bund-
in við Reykjavík eina. Mér heyrist á
þeim, sem kunnugir eru tæknihlið
málsins, að vel sé framkvæmanlegt
að efna til útvarps frá öðrum bæjum
landsins, ef vilji er til þess hjá for-
ráðamönnum stofnunarinnar og fé er
látið af hendi rakna til þess. Með því
að helztu kaupstaðir landsins hefðu
aðstöðu til útvarps i gegnum Reykja-
víkurstöðina, væri aúgljóslega hægt
að koma þeim tengslum á í milli út-
varps og þjóðar, sem nú skortir, gera
dagskrájia miklu fjölbreyttari en nú
er og auka ábuga almennings fyrir út-
varpsefni....
Áhugi, sem hvarf.
NÚ VAR það svo hér á fyrstu árum
útvarpsins, að þá voru gerðar
nokkrar tilraunir til þess að útvarpa
héðan frá Akureyri. Ekki veit eg ann-
að en þessar tilraunir hafi gefizt vel,
en þó vita það allir, sem fylgdust með
þeim málum, að hin tæknilega að-
staða hér til útvarpsins var mjög
frumstæð og útvarpið, sem þá var
ungt og fátækt, lagði ekki fram neitt
að ráði til þess að gera aðstöðuna
sómasamlega. En svo undarlega hefir
. brugðið við, að eftir því sem útvarpið
hefir orðið eldra og ríkara og kröfu-
harðara um fjárútlát frá almenningi,
hefir áhugi þess fyrir málefnum Iands-
byggðarinnar minnkað. Útvarp héðan
má nú heita úr sögunni. Og alls ekk-
ert hefir verið gert til þess að undir-
búa neina aðstöðu hér, svo að héðan
mætti flytja dagskrá og fella inn í
hina almennu dagskrá frá stöðinni. . .
Verkefni fyrir Fjórðungssam-
böndin.
ETTA sinnuleysi útvarpsins gagn-
vart landinu þarf að breytast. Það
hlýtur að verða þróunin í þessum mál-
um hér, eins og í öðrum löndum, að
gera útvarpið að þjóðareign og út-
varpa efni frá mörgum stöðum á land-
inu. Margir munu þeirrar skoðunar, að
meiri og rikari nauðsyn hafi verið á
því að undirbúa þetta mál og verja til
þess fé, en stofna til útlátanna fyrir
dýru teikningarnar af útvarpshöllinni
sælu, svo að ekki sé nú nefnt allt það
mikla fé, sem til þess þyrfti að koma
henni upp. Hver fjórðungur landsins
þarf að eignast aðstöðu til útvarps,
ekki aðeins tæknilega aðstöðu til þess
að flytja efnið, heldur og útvarpssal
eða herbergi, sem sérstaklega væri til
þessara hluta 'ætlað. I hverjum fjórð-
ungi eru vissulega til menn, sem gætu
starfað að vali útvarpsefnis og enn er
ekki svo komið, að allir þeir, sem ein-
hvern boðskap geta flutt þjóð sinni,
séu búsettir i Reykjavík. Eg vil skora
á Fjórðungssambönd Norðlendinga og
Austfirðinga að taka þetta mál upp á
stefnuskrá sína og vinna ötullega að
því, að hrinda því í framkvæmd.“
Einangrað fyrirbrigði.
ANNIG lítur þessi hlustandi á
málið og er eg honum að mestu
sammála. Það er rétt, að í síðasta
pistli mínum um útvarpið sleppti eg
að geta um þessa eyðu í starfsemi
þess, en eg hefi rætt um hana áð-
ur og bent á nauðsyn þess að land§-
menn taki mál þetta upp og fylgi þvi
eftir, unz viðunanleg lausn er fengin.
Eg er sannfærður um, að bæði útvarp-
ið og hlustendurnir hefðu gott af
þeirri nýbreytni. Rétt er að benda á,
að ofurlítið vottar nú fyrir endurvakn-
ingu á þessu sviði, því að nú um helg-
ina verður útvarpað héðan afmælis-
hljómleikum Kantötukórs Akureyrar.
En þvi miður mun þetta vera einangr-
að fyrirbrigði og ekki ástæða þess
vegna til þess að láta málið niður
falla.
tölu og landbúnaðarafurða. Aug-
Ijóst er, að einhver slíkur niður-
skurður Jjarf að koma og er til-
lagan því ekki nýstárleg í sjálfu
sér. Hitt er nýlunda, er lagt er
til, að þessar ráðstafanir séu gerð-
ar einhliða, án þess að stríðsgróð-
inn sé jafnframt skattlagður og
notaður til þess að halda ujjjjí
atvinnu og ojnnberum fram-
kvæmdum og til þess að létta
þjóðarbúinu förina af tindi dýr-
tíðarinnar niður á jafnsléttu
heilbrigðs atvinnureksturs og
nægrar atvinnu fyrir landsmenn.
Líklegt má telja, að þessar ein-
hliða tillögur, einmitt þessa arms
Sjiflfstæðisflokksins, séu settar
fram í sama tilgangi og veðurat-
hugunarmenn senda á loft ball-
óna til Jjess að kynnast loft-
straumum í háloftunum. Ef svo
er, að áhrifamenn eru að þreifa
fyrir sér um það, hversu takast
megi enn að halda stríðsgróðan-
um á þurru, eins og í stjórnartíð
kommúnista, er þess að vænta/að
þeir komizt brátt á snoðir um
þau sannindi, að áttin stendur
ekki í Jiau segl nú og þjóðin
sættir sig ekki við nein undan-
brögð í Jiessu efni lengur. Von-
andi reynist það óþarfi fyrir
Sjálfstæðisflokkinn að gera fleiri
slíkar veðurathuganir,
í kvöld kl. 9:
í LÆKNASKÓLA
Veronica Lake o. fl.
Fimmtud. og föstud. kl. 9:
TVÖ ÁR f SIGLINGUM
(Síðasta sinn).
I .augard. kl. 5 og 9:
TUNGLSKINS-
SÓNATAN
Hrífandi músík-mynd með
píanósnillingnum heims-
fræga «
Ignace Jan Paderewski.
Dökkgrár hestur,
mark: Biti aftan hægra, kom af
Hóladal við hrossasmölun. Eig-
andi vitji hestsins til undirritaðs
og greiði áfallinn kostnað.
Hreppstjórinn í Öxnadalshrejjjn.
Efstalandskoti, 27. okt. 1947.
Brynj. Sveinsson.
Kunnuin við að búa við skömmtun?
yHE) HÖFUM búið við skömmtun nokkurra
nauðsynja nú um Vnörg ár og ætti Jiess vegna
að vera óþarfi að vaipa fram þeirri spurningu,
hvort þorri manna kunni að búa við skömmtun.
En það hefir lítiLUlærdómur í þessari íþrótt fyigt
skömmtuninni til Jressa. Það var stórum ósak-
næmara að gleyma Jjví að taka skömmtunarmið-
ana sína á réttum tíma heldur en ef manni yfir-
sást að endurnýja í happdrættinu fyrir þann 10.
hvers mánaðar. Þá rauk vonin um stóra vinning-
inn út í veður og vind, en skömmtunarmiðalaust
var liægt að lila hér góðu lífi vikum saman. Þessi
tíð er nú liðin. Hin nýja skömmtun er ekki sett á
fyrir nafnið eitt, heldur til Jiess að takmarka
neyzlu, spaíra gjaldeyri og jafna birgðunr þeim,
sem hægt er að flytja til landsins, réttlátlega nið-
ur í milli þegnanna. Og hún er allströng í sumum
efnum, á okkar mælikvarða, þótt ýmsum öðrum
Evrópubúum finnist hún sjálfsagt auður og alls-
nægtir. Strangari skömmtun fylgir tal.sverður
lærdómur í því að lifa sparlega og skynsamlega.
Hann hafa margar þjóðir tileinkað sér fyrir
löngu, t. d, Bretar. Við munum að sjálfsögðu læra
þetta líka, en margt bendir til þess að sá lærdóm-
ur verði ekki sársaukalaus fyrir æði marga. Þenn-
an sársauka gætu menn sparað sér ineð dálítilli
aðgæzlu og stillingu. Það er t. d. ekki alveg víst að
það boigi sig að fara í „slag“ nú til þess að kaupa
ullargarn, eða kjólaefni eða annað, sem mest veð-
ur er gert út af um þessar mundir. Þetta eru að
allir, sem létu miðana sína fyrir þær á dögunum,
sjálfsögðu góðar og gagnlegar vörur, en skyldu
vera öldungis vissir um, að skórinn kreppi ekki
annars staðar þegar á líður?
Og Jjað er þar að auki mesti misskilningur að
halda, að hver vörusending, sem í verzlun kemur,
sé sú síðasta. Þótt óhófið í innflutningi erlends
varnings sé liðið, er víst, að vörur halda áfram að
flytjast til landsins og maður verður að gera ráð
fyrir því, að innflutningnum verði fyrst og fremst
hagað þannig, að menn geti fengið nauðsynjar
þær, er skammtaðar eru, einhvern tíma á árinu.
Meðal annars af þessum sökum, er það óþarfa
eyðsla á tíma og kröftum, — og fjármunum lík,a, —
að stofna til upphlaupa út af smásendingum til
verzlana.
*
þAÐ ER athyglisvert í löndum þeim, er lengi
hafa búið við skömmtun, að stjórnarvöldin
gera sér far urn að leiðbeina þegnunum og stuðla
að. því, að skynsamlega og hófsamlega sé farið
með innkaujrin. Kvennaþættir stórblaðanna er-
lendis gégna þarna miklu hlutverki. Sérfræðing-
ar ráðleggja fólki skynsamleg innkaup, benda á
hagkvæmar vörur o. s. frv. Stóru blöðin geta þetta
því að þau hafa ráð á því að hafa slíkt fólk í þjón-
ustu sinni, látá það ganga í milli verzlana og
heimila og fylgjast með því sem gerizt. Islenzku
blöðin munu fæst hafa efni á þessu, því miður, og
þess vegna skortir líka slíkar leiðbeiningar í þeim.
En hér er annar aðili, sem hefir ráð á þessu, en
lætur það samt undir höfuð leggjast. Það er út-
varpið, sem innheimtir nærri 3 millj. króna af
landsmönnum í afnotagjöldum. Útvarpið hefir
gert skömmtuninni þau ein skil, að lesa auglýs-
ingar stjórnarvaldanna í venjulegum auglýsinga-
tímum. Á þessum vettvangi var tækifæri fyrir
Jrað, að stofna til fróðlegs og gagnslegs þáttar, sem
hefði fengið áheyrn flestra húsmæðra landsins, ef
vel hefði tekizt til um hann. En því miður er þessi
þáttur ekki til. En það er líka svo margt skemmti-
legt og fróðlegt efni, sem ekki er til í útvarpinu,
svo að kannske á það ekki við að sakast um þetta
sérstaklega.