Dagur - 18.12.1947, Blaðsíða 3

Pimmtudaginn 18. desember 3,9.47
DA.G.UR
Frá bókamarkaðinum
Hannes J. Magnússon:
Sögurnar hennar mömmu.
Barnablaðið Æskan gaf út
1947.
Þetta er ekki stór bók og lætur
ekki mikið yfir sér, þótt hún sé
mjög snotur að öllum búnaði. En
það er góð bók, og er eins konar
framhald af „Sögunum hans
pabba“, sem út komu í fyrra eftir
sama höfund og fengu góða dóma.
Þessar sögur sýna það, sem
hinar fyrri, að höfundurinn kann
að tala við börn. Þetta eru falleg-
ar sögur og æfintýri, sem ekki
eru sagðar út í bláinn, því að all-
ar frásagnirnar hafa að flytja ein-
hvern hollan, siðferðilegan boð-
skap til barnanna. Þær hafa því
allar góðan tilgang. Auk þess eru
þær ritaðar á góðu máli.
Það er því alveg óhætt að mæla
með þeim sem góðu lesefni
handa börnum, og ættu foreldrar
ekki að gleyma þeim, þegar þeir
leita að jólagjöf handa börnum
sínum, því að það er mikils vert
að börnin fái gott og hollt lesefni.
S.
Indriði Indriðason: Dag-
ur er liðinn. Ævisaga
Guðlaugs frá Rauð-
barðaholti.- Bókaútgáfan
Norðri. Prentsm. Edda
h.f. Bvík. 1947.
Indriðí Iridriðáson rithöfundur
hefur fært' 'í 'letut fróðlega og
skemmtilega œvisögu íslenzks al-
þýðumanns, er andaðist á Elli-
heimilinu Grund 2. ágúst í fyrra,
tæplega sjötíu og sjö ára að aldri.
Hagur foreldra Guðlaugs frá
Rauðbarðaholti. .vav svo þröngur,
þegar drengurinn fæddist, að
þéim var ofvaxið að sjá honum
fýíir lífsffámfæri til viðbótar hin-
um drengjunum tveimur, er fyrir
voru í hreiðrinu. „Sveitin“ varð
því að hlaupa undir bagga og
koma á sinn kostnað yngsta
stráknum á ffamfæri til vanda
lausra. Og þegar halla tekur ævi
degi Guðlaugs, eftir mikið strit
og hverskonar mannraunir á sjó
og landi, endurtekur sagan sig að
því leyti, að hann verður að lok-
um að leita aftur á náðir „sveit-
arinnar“ — í það sinn Reykjavík-
urbæjar — til þess að sjá sér far-
borða síðasta áfangann að gröf-
inni. Því fer þó fjarri, að saga
Guðlaugs sé nokkur raunasaga,
full bölmóðs og barlóms, heldur
er hún hressileg og æðrulaus, því
að hjarta Guðlaugs hefur haldizt
hlýtt, þótt kjörin væru lengst af
fremur kröpp.. Hann virðist hafa
verið sómakær dugnaðarmaður,
en hitt ræður þó fremur úrslitum
um gildi bókarinnar, að sögu-
hetjan virðist hafa verið gædd
traustu minni og ágætri athug-
unargáfu, svo að saga Guðlaugs
verður athyglisverð og sannfróð-
leg lýsing á ævikjörum venjulegs
alþýðumanns, er berst sinni bar
áttu jöfnum höndum í sveit og
sjávarþorpum lengst ævinnar, en
jafnframt er þar dregin upp skýr
og skemmtileg mynd ýmissa sam-
ferðamanna söguhetjunnar, sjó-
víkinga og landkrabba, presta og
leikmanna, sæmdarmanna og
firðinga og Vestfirðinga aðallega,
en þó koma Vestmannaeyingar
og Reykvíkingar þar að lokum
nokkuð við sögu. Af þessum bók-
arköflum þykir mér Álfs þáttur
Magnússonar og frásagan um
Sólon heitinn Guðmundsson
einna skemmtilegastir. Má vel
vera að það stafi af því, að um
báða þessa menn hafði ég nokkuð
heyrt og lesið áður. Gils Guð-
mundsson hefur birt sýnishorn af
kveðskap Álfs — hins gáfaða og
marglynda auðnuleysingja — í
riti sínu „frá yztu nesjum", og
„Álfs-kvæðið“ hafði ég heyrt og
numið í æsku, enda mun það
mega heita þjóðkunnugt á sína
vísu. En „Sólon í Slunkaríki1
verður Þórbergi Þórðarsyni til-
efni skringilegs frásöguþáttar í
„íslenzkum aðli“, þótt allmjög sé
sú lýsing á annan veg en Guð-
laugur frá Rauðbarðaholti telur
rétt og satt frá Sóloni sagt.
Að öllu samanlögðu tel ég ævi-
sögu Guðlaugs frá Rauðbarða-
holti í röðskemmtilegustuogfróð-
legustu bóka, sinnar tegundar,
sem nú eru nýjar á bókamarkað-
inum, og líklega til vinsælda og
langlífis sem merka þjóðhátta- og
aldafarslýsingu tveggja síðustu
mannsaldranna.
Ely Culbertson: Minningar
I. Brynjólfur Sveinsson ís-
lenzkaði. Bókaútgáfan BS.
PrentVerk Odds Björns-
sonar. Ak. 1947.
Sá, sem kynni að kaupa þessa
bók til þess helzt að kynna sér
spilareglur Culbertsons, hins
heimsfræga Bridge-spilara,
mundi vafalaust þykjast hafa far
ið í geitahús að leita sér ullar: -
Spilareglur eða Bridge er þar
naumast nefnt á nafn. En hinum,
sem hafa af því einhverja nasa-
sjón, að Culbertson er ekki að-
eins mikill spilakórigur, heldur
einnig hámenntaður heimsborg-
ari, víðförull ævintýramaðui', af-
burða skemmtilegui' og bráðsnjall
rithöfundur — kemur það síður
á óvai't, að minningar hans eru í
röð þeix'ra ævisaga, sem skemmti-
legast og fróðlegast hafa vei’ið
skrifaðar. f þetta skipti er það
satt og ýkjulaust, að það er erfitt
að leggja bókina frá sér, áður en
hún er lesin spjaldanna á milli,
hafi menn annars sökkt sér ofan
í lestui-inn. Það spillir auðvitað
ekki ánægjunni, að efnið er
„spennandi" og stórum róman-
tískai-a en atburðarás flestra
reyfai-a. Nálægt upphafi frásög-
unnar er frá því greint, er faðir
Ely Culbertsons, amerískur verk-
fræðingur, er stjói'nar olíuvinnslu
í Kákasusfjöllum, nemur konu-
efni sitt, dóttur rússnesks hers
höfðingja og Kósakkaforingja, a
brott, þeysir með hana upp í há-
fjöllin og nær aðeins að láta vígja
þau í heilagt hjónaband, áður en
eftii’reiðai'mennirnir, með föður
brúðarinnar í farai’bi'oddi, ná
þeim, en þá um seinan til þess að
fá nokkru um þokað. Og dreng
ui’inn, sonur þessara glæsilegu
ævintýrahjóna, elzt upp meðal
Kósakkanna, gengur í rússneska
skóla, gerist byltingamaður og
blóðugri uppreisn gegn keisara-
stjórninni rússnesku og sleppur
með naumindum við aftökustaur-
inn. Hann lifir um skeið lífi slæp-
ingja og betlara, og eftii’i að til
Ameríku er komið til háskóla-
náms, kannar hann undirdjúp
Nýju Jói-víkur, leggur lag sitt
við glæpamenn, hórkonur og eit-
ui-lyfjaþræla, til þess að kynnast
af eigin sjón og raun ranghvei’fu
mannlífsins. Hann tekur þátt í
verkfalli í Klettafjöllum, byltingu
í Mexikó, gerist fai'þjófur í amer-
ískum járnbrautarlestum og
stjórnleysingi á Spáni. Frá öllu
þessu, og ótal mörgu fleiru furðu-
legu og frásagnarverðu, er sagt
af leifti-andi fjöri og lífsorku. Og
frásagnai’stíll Culbertsons er í
senn einarður og hnitmiðaður,
einfaldur og andríkur, hraður og
fagui’skyggn, svo að bezti skáld-
sagnai’höfundur mætti vei’a
hreykinn af slíkri list og kunn
áttu. Þýðing Bi-ynjólfs Sveinson-
ar spillir heldur ekki þessari
skemmtilegu og ágætu bók. Hún
er afburðasnjöll, málfarið einfalt
og látlaust, en þó yfii’bragsmikið
og orðauðugt, fjörlegt og oi’ku-
þrungið í senn.
Þetta fyrra bindi ævisögunnar
skilur við Culbertson, þar sem
hann, enn á þroskaaldri, er ný-
kominn aftur til háskólanáms í
Parísarborg, eftir misheppnaða
konuleit í Sviss. Eg hlakka ein-
læglega til að lesa framhaldið og
vona, að þss vei’ði ekki langt að
bíða.
J. Fr.
ÍÞRÓTTIR OG ÚTILÍF
auðnuleysingja — úr hópi Breið- j sveimhugi, sem hættir lífi sínu í
Sigurjón Jónsson: Sögur
og ævintýri. Rvík 1947.
Bókaverzlun Guðmund-
ar Gamalíelssonar. —
Prentverk Akraness h.f.
prentaði.
Þess gerist ekki þörf að kynna
höfund þessarar bókar fyrir
landsmönnum. Hann er löngu
kunnur fyrir sögur sínar og ljóð,
sem hlotið hafa góða blaðadóma
fyrir frumleik, fjölbreytni og fjör
í frásögnum sínum og fágæta stíl-
gáfu. En þetta allt í sameiningu er
aðalskilyi’ði þess, að bækur séu
skemmtilegar.
Þessi nýja bók hefst á ritgerð
um fóstru höf., Guðrúnu Jóns
dóttur, og fylgir mynd af herini
og höf. sem bai-ni. Síðan koma
ævintýi’i og sögur, alls 13 talsins.
Sumar sögui’nar eru sýnilega
bundnar við æskuminningar
skáldsins og eru því að efni til
sannsögulegar. Ekki eru allar
sögui’nar jafngóðar og er þess
heldur ekki að vænta. Meðal
þeirra beztu þykja mér „Rauðir
sokkar“, „Tvær geðveikar“ og
„Fisið“. En allar eru þær vel
læsilegar, spriklandi af- stílfjöri
og frásagnagleði og hvergi leiðin-
legar. „Rauða blómið" og „Fjalla-
álfui'inn“ eru falleg ævintýri.
I. E.
Ilafmeyjan litla. Æfin-
týi’i eftir H. C. Andersen,
með teikningum eftir
Falke Bang. Útgefandi
tímaritið Syi’pa.
Flestir muriu kannast við
snilldai-þýðingu Steingríms á æf-
intýrum og sögurn H. C. Ander-
sens. Nú hefir tímaritið Syijpa
gefið út æfintýrið um hafmeyna
Aðalfundir íþróttafélaga.
Aðalfundur Knattspyrnufélags
Akui'eyrar var haldinn að Hótel
KEA sunnud. 9. nóv. 1947.
Form. félagsins, Árni Sigurðs-
son, setti fund og stjórnaði hon-
um. •— Form. minntist félaga, er
látizt höfðu á árinu, þeirra Gunn-
ai’s Hallgrímssonar tannlæknis
og Stefáns Sigui’ðssonar deildar-
stjóra. — Þá flutti form. ýtai’lega
skýrslu um störf félagsins á
liðnu ári, úrslit móta og utanfar-
ir skíðamanna: Magn. Bx-yn-
jólfsson og Björgvins Júníusson-
ar til Sviss og Guðm. Guðm-
mundssonar til Noregs.
Á fundinum var rætt um
íþróttasvæði, íþróttahús og önn-
ur mál vai’ðandi framtíðarstarf-
semi félagsins
Stjói-n félagsins skipa næsta ár:
Foi-m. Halldór Helgason. Rit-
ari Bjöi-g Finnbogadóttir. Gjald-
keri Jóhann Ingimai-sson Vara-
foi-m. Ófeigur Eiríksson. Spjald-
skrárritari Árni Árnason. Með-
stjói-nendur: Einar Einarsson og
Sigurður Steindórsson. Áhalda-
vörður Reynir Vilhjálmsson.For-
maður frjálsíþi’óttanefndar Mar-
teinn Friðriksson. Foi-m. knatt-
leikanefndar Ragnar Sigtryggs-
son. Form. tennis- og badmin-
tonnefndar Har. Sigurgeirsson. —
Meðlimir félagsins eru nú 473 og
fjölgaði um 43 á síðasta ári.
■ -. þ\\;s
íþróttafélagið Þór hélt aðalfund
sinn 26. nóv. sl. í félagsheimilinu
í fimleikahúsinu.
Foi-m. félagsins, Jónas Jónsson,
setti fund, bauð hann félaga vel-
komna og skipaði fundarstjóra
Þoi’stein Svanlaugsson, varaform.
Skýrslur — sumar mjög ýtar-
legar — fluttu: form. fél., ritari,
spjaldskrái-rit., gjaldkeri, og svo
ýmist form eða ritarar ýmissa
íþróttadeilda. Sýndu skýrslur
þessar að starfið hafði vei’ið fjöl-
breytt á liðnu ári, framganga all-
litlu með teikningum eftir dansk-
an listamann, Falke Bang, sem
hefir dvalið hér á landi í nokkra
mánuði. Hafmeyjan litla er pi-ýdd
möi’gum teikningum og útgáfan
vönduð í alla staði. Æfintýrið er
tilvalinn lestur fyrir böi’n og
unglinga vegna hins heilbrigða og
göfuga hugsunai-háttar, sem er
uppistaðan í öllum æfintýrum
hins fræga skálds.
Rit og ræður. Eftir séra
Jón Bjarnason.
í bókaverzlun Gunnlaugs Tr.
Jónssonar er bók, sem nefnist:
Jón Bjai-nason, Rit og ræður. Eg
vil benda þeim, er vildu gefa góða
góða bók, á það, að þessi bók er
tilvalin gjöf til vina og kunningja
á jólunum. — Séra Jón Bjarnason
er tvímælalaust einn af mei’kustu
kennimönnum seinni tírpp irinan
íslenzku kirkjunnar bæði austan
hafs og vestan. Ræður hans eru
stórbrotnar og andríkar. — Bókin
er prentuð í Winriipeg, og er hún
• mikið ódýi’ari en aðrar íslenzkar
bækur.
Pétur Sigurgeirsson.
góð í sumum greinum íþrótta, t,
d. skíðaferðum og knattleikum.
Fundurinn samþ. einróma til-
lögur til Alþingis um: að fella öl-
frumvarpið, en samþ. viðauka-
grein tryggingarlaga um slysa-
tryggingu íþróttamanna — til
bæjarstjórnar Akureyrar, að
flýta fullnaðarákvörðun um
íþróttasvæði bæjai’ins, svo að
hægt verði að hefja þar fram-
kvæmdir á komandi sumri.
í stjói-n til næsta ái’s voru þess-
ir kosnir: Form.: Jónas Jónsson.
Gjaldkeri: Sigm. Björnsson. Rit-
ari: Baldur Jónsson. Varaform.:
Þorsteinn Svanlaugsson. Spjald-
skrárritari: Hreinn Óskarsson.
★
Akureyri 7. des.
Handknattleiksmót Akureyrar
— innanhúss — hófst sl. sunnud.
í fimleikahúsinu og stendur enn
yfir. K. A. sér um þetta mót.
Þátttaka er mjög mikil: í
karlafl. eru þrjú lið, A., B., C., frá
þrem félögum: f. M. A., K. A. og
Þór. Keppa þar allir við alla —
sem getur talizt vafasöm aðferð,
þar sem með því móti verða leik-
irnir mjög margir, og saman eiga
oft næsta misjöfn lið.
í kvennaflokki keppa aðeins
þrjú lið, frá í. M. A. eitt lið og frá
Þór tvö. — Úrslit mótsins verða
birt í einu lagi síðar.
★
Á skíðum.
Innan fái’ra dága hefjast æfing-
ar beztu skíðamanna landsins hér
ofan við bæinn, undir stjói’n Her-
manns Stefánssonar.
Lýkur þeim æfingum með nokk-
urra daga keppni meðal þátttak-
enda og vei’ða þá valdir úr þeim
hópi þrír menn til Svisslandsfarar
í vetur: tveir í svig og brun og
einn í stökk. Ekki virðist — sum-
um — enn fært, fjái’hagsins
vegna, að senda fleiri en þetta á
Ólympíumót skíðamanna.
Gaman verður fyrir Akureyr-
inga að fylgjast með þessari
keppni og sjá með eigin augum
þetta úi’valslið skíðamanna ís-
lands.
E. t. v. sjáum við svo skíða-
kappa Breta á sömu slóðum upp
úr nýárinu. Þá munu fleiri verða
með.
Jólakortin
með ljósmyndunum frá Akur-
eyri, og ótal fleiri gerðir.
Mesta og bezta úrvalið af
jóakortum verður i
Bókaverzlun
Þorst. Thorlacius
Nýr landbúnaðarjeppi
Vil kaupa nýjan landbún-
aðarjeppa. •
Kristján Rögnvaldsson,
Garðyrkjust. „Flóru“,
Brekkugötu 7.