Dagur - 07.01.1948, Page 8

8
Miðvikudaginn 7. janúar 1948
Dagur
Býður sig fram

ingarinnar á Norðurlöndum
Frk. Asina Snorradóttir segir frá sexj^
mánaða dvöl meðal samvinnukvennaf
á Norðurlöndum og í Bretlandi
Frk. Anna S. Snorradóttir, stúdent, er nýkomin hingað til bæjarins
eftir hálfs árs dvöl á Norðurlöndum og í Bretlandi. Hún dvaldi lengst ? '
Snemma að morgni annan jóla-
; dag kom eldur upp í mjölgeymslu
S.K.N. á Siglufirði og skemmdist
| nokkuð af mjöli, en flytja varð
| það af mjölinu, sem eldurinn
r komst ekki í, í hluta af hinni
cV stóru mjölgeymslu frá 1946.
Strax og eldsins varS vart var
* brunaliðið kallað á vettvang.
áða niðurlögum
Merkisafmæli
nokkurra borgara
er á félagsstarfsemi kvenna í sænsku og brezku kaupfélögunum.
Dagur kom að máli við ungfrú
Onnu og bað hana að segja les-
endum blaðsins eitthvað úr þess-
ari ferð.
— Eg fór utan í júníbyrjun, til
Danmerkur, og var um mánaðar-
tíma á norrænu kennaranám-
skiði, sem haldið var í Askov á
Jótlandi. Þetta námskeið sóttu
kennarar frá öllum Norðurlönd-
unum, þar á meðal nokkrir ís-
lendingar. Þetta námskeið var í
senn fróðlegt og ánægjulegt, en
ástæðulaust að eyða mörgum
orðum að því hér, því að nokkrir
þeirra kennara, sem sóttu það,
hafa gert ýtarlega grein fyrir því
í blöðum og tímaritum.
Þégar námskeiðinu lauk, fór eg
til Stokkhólms til þess að hefja
þar nám hjá sænska samvinnu-
sambandinu KF, og dvaldi þar í
þrjá mánuði. Eg lagði einkum
áherzlu á að kynna mér félags-
starfsemi kvenna innan sam-
vinnuhreyfingarinnar, en hún er
mjög mikil og fjölbreytt. Segja
má, að þessi starfsemi samvinnu-
kvenna í Svíþjóð sé tvíþætt,
þannig, að í landinu eru starf-
andi samvinnukvenfélög (kvinno-
giller), sem eru nú búin að starfa
í 40 ár sum hver. Þessi félög
starfa algjörlega sjálfstætt, en
styrkt af kaupfélögum hvers
byggðarlags og af samvinnusam-
bandinu. Félög þessi fást við
margs konar verkefni, en yfirleitt
mun mega segja, að þau láti eink-
um til sín taka á sviði upplýs-
ingamálanna og^vinni jafnframt
að því, að leiðbeina í samvinnu-
starfinu þannig, að starfsemi
kaupfélaganna komi húsmæðrun-
um að sem mestum notum. Þessi
félög hafa með sér samband, sem
hefir aðalaðsetur í Stokkhólmi,
en það samband er síðan meðlim-
ur í alþjóðasambandi samvinnu-
kvenna. Hinn þáttur starfsins,
sem er mun yngri og með meira
nýtízku sniði, er húsmæðradeild-
in, sem er ein deild sænska sam-
bandsins KF. Þessi deild KF er
upplýsingadeild fyrir húsmæð-
urnar í öllum kaupfélögunum.
Þar starfa margar ráðnar
kennslukonur, sem ferðast um
nýlega tekið upp starfsemi, sem
mikla athygli vekur og hefir
mikla þýðingu fyrir útbreiðslu-
starfsemi sænsku samvinnufélag-
anna. Það er smábarnaleikfimi og
danskennsla. Húsmæðradeildin
býður mæðrunum að senda börn
sín í þessar kennslustundir, öll-
um húsmæðrum, hvort sem þær
eru í félögunum eða ekki. Þetta
er vinsælt og hefir vakið mikla
athygli. — Húsmæðradeildin er
annars að verulegu leyti tengi-
liður í milli sambandsins og hús-
mæðranna í landinu. Húsmæð-
urnar koma óskum sínum á fram-
færi við hana, senda henni álit sitt
á ýmsum framleiðsluvörum sam-
bandsins o. s. frv. Yfirleitt má
segja, að þessi tenging sé sterk og
traust og starfið ákaflega fjöl-
þætt, til mikils gagns fyrir heim-
ilin í landinu og samvinnufé-
lagsskapinn í heild.
Þá sótti eg einnig fyrirlestra í
skóla sænsku samvinnumann-
anna í Vár Gárd og kynntist
dálítið bréfaskóla þeirra og náms-
flokkastarfsemi. Auk þess fékk
eg tækifæri til þess að sjá starf-
semi allmargra kaupfélaga í Sví-
þjóð og var það mjög lærdóms-
ríkt og skemmtilegt.
Kynntist þú nokkuð slíkri
kvennastarfsenii í hinum Norður-
Iöndunum?
Mér var boðið að koma til
Finnlands og sjá sænsku kvenna-
félögin að starfi innan finnska
samvinnusambandsins KK, en
því miður gat eg ekki þegið það
boð. En samtök finnsku kvenn-
anna eru einnig mjög merk og
hafa mörgu góðu til leiðar komið
fyrir samvinnumálin í Finnlandi.
í Danmörku eru starfandi hús-
maéðrafélög innan samvinnu-
hreyfingarinnar, en sú starfsemi
er yngri en í Svíþjóð og miklu
skemmra á veg komin. Um 3000
danskar konur eru í þessum sam-
tökum og ríkir mikill áhugi fyrir
því að efla þessi samtök og gera
þau fjölmennari. Dönsku kon-
urnar hafa m. a. beitt sér fyrir
gagnkvæmum húsmæðraheim-
söknum, t. d. hafa þær heimsótt
norskar húsmæður og norskar
Henry Wallace, fyrrv. varaforseti
Bandaríkjanna, hefir tilkynnt, að
hann muni verða í kjöri í forseta-
kosningunum í haust af hálfu nýs
flokks frjálslyndra manna, Wall-
lace er mikill andstæðingur utan-
ríkisstefnu þeirra Trumans og
Marshalls og telur sig halda fram
skoðunum Roosevelts. — Þessar
kenningar Wallace hafa orðið til
þess að frú Roosevelt hefir and-
mælt því opinberlega, að hann
geti kallazt starfa í anda Roose-
velts forseta.
Nú um hátíðirnar og áramótin
hafa nokkrir kunnir borgarar
bæjarins átt merkisafmæli. —
Steingrímur Jónsson, fyrrv. bæj-
arfógeti og sýslumaður, varð 80
ára 27. desember. Jón Steingríms-
son, Lækjargötu 7, varð 70 ára á
nýjársdag og í gær átti Friðjón
Jensson, tannlæknir, 80 ára af-
mæli. Ollum þessum ágætu
mönnum var margvíslegur sómi
sýndur á þessum merkisdögum.
landið og efna til sýnikennslu í húsmæður heimsótt stallsystur
matargerð, vefnaði o. fl. hagnýt- sínar í Danmörku. Forstöðukona
um greinum. Húsmæðraleikfimin , þessarar starfsemi hafði orð á því
sænska heyrir undir þessa deild, j við mig, að æskilegt væri, að við
en hún má kallast þjóðarhreyf- | hér heima gætum tekið þátt í
ing í Svíþjóð. Þessi deild hefir þessu starfi, og vissulega væri
það gáman, þótt ekki sýnist það
fært í bráð.
Frá Bretum.
í október fór eg til Englands og
dvaldi þar þangað til nú laust
fyrir jólin, er eg hélt heimleiðis.
Félagsstarf kvenna í kaupfélög-
unum er engin nýjung þar. Það á
sér 60 ára sögu að baki. Þeirra
starf er meira út á við, þannig, að
þær vinna að því að fá konur í
stjórn kaupfélaganna og til þess
að láta meira til sín taka í al-
mennum málum. Þær beita sér og
fyrir fræðslufundum og almennri
upplýsingastarfsemi.
Það vakti sérstaka athygli
mína í Bretlandi, hve mikið kon-
unum hefir orðið ágengt í þessu
efni. Konur sitja mjög víða í
stjórnum kaupfélaganna, sums
staðar allt að helmingur stjól-nar-
meðlima. í Bretlandi var mér
boðið að sjá nokkur kaupfélög að
starfi, t. d. í Leicester og Birm-
ingham, eru það mjög stór og um-
fangsmikil fyrirtæki.
í nóvember og desember dvaldi
eg síðan við brezka samvinnu-
skólann í Stamford Hall. Þessi
skóli er hinn glæsilegasti. Hann
bjó áður við þröng húsakynni í
Manchester, en fyrir tveimur ár-
um síðan keyptu samvinnumenn
frægt -aðalssetur í Stamford Hall,
skammt frá Leicester og komu
skólanum þar fyrir. Eru þetta
geysimikil húsakynni með marg-
víslegum þægindum, t. d. sér-
stöku, fullkomnu leikhúsi, er
tekur 300 manns í sæti, öllum
hugsanlegum útbúnaði tilíþrótta-
iðkana, sundlaug o. m. fl. Þarna
stunda nám rúmlega 100 nemend-
ur, sendir af brezku kaupfélög-
unum, þar að auki fjölmargir
nemendur frá nýlendum Breta,
samveldislöndunum og frá er-
lendum þjóðum. Þetta er á allan
hátt hin merkasta stofnun og á
nú við hin ágætustu skilyrði að
búa.
Sjóðstofmin til
heiðurs Sigurði
skólameistara
Nýlega barst Sigurði Guð-
mundssyni skólameistara bréf frá
gömlum nemanda Menntaskólans
hér, Hafliða Halldórssyni, forstj.
í Reykjavík, og fylgdu 5000 kr.
bréfinu. Var það ósk gefandans,
að með upphæð þessari yrði
stofnaður sjóður við skólann, er
bæri nafn Sigurðar skólameist-
ara. Skipulagi sjóðsins og vei'k-
efnum á Sigurður sjálfur að
ráða.
eldsins áður en verulegt tjón
hafði orðið á mjölinu. Á sama
tíma var hafizt handa um að
flytja það af mjölinu, sem aldur-
inn hafði ekki komizt í, í stóru
skemmuna frá 1946, það er að
segja þann liluta hennar sem
uppi stendur. Hún hefir þó ekki
verið talin nógu góð geymsla
fyrir mjöl vegna þess, að óttazt
hefir verið um að vatn kæmist að
því í þíðviðri, auk þess sem
fennt hefir inn í húsið með þak-
skeggi.
Allmikils hita hefir orðið.vart
á síðustu vikum í mjölgeymslu-
húsunum, en ekki er talið að
hann komi til með að valda veru-
legu tjóni úr því sem komið er.
Hins vegar eru síldarverksmiðj-
urnar svo illa staddar með mjöl-
geymslur eftir að þessi bruni hef-
ir átt sér stað að ekki verður
unnt í bili að starfrækja nema
eina verksmiðjuna, S. R. P. Eru
öll mjölgeymsluhúsin yfirfull.
Hins vegar er von á þrem skipum
til Siglufjarðar í þessari viku, er
eiga að taka mjöl og verður reynt
að losna við mjölið eins fljótt og
unnt er. Nokkuð er það þó komið
undir veðri, hvernig gengur að
skipa mjölinu út, því að skipin
eru stór og geta ekki lagzt að
bryggju á Siglufirði í hvaða veðri
sem er.
Um upptök eldsins er ekki vit-
að með vissu, en helzt er getið til,
að hann eigi rót sína að rekja til
breytinga á mjölblæstrinum frá
kvarnarlofti út í mjölgeymslu-
húsið, og einnig útbúnaði og
þurrkofnum verksmiðjanna, en
þessar breytingar voru gerðar á
síðasta ári að tilhlutun þáverandi
íframkvæmdastjóra S.R.
Löndunarstöðvim í Keykjavík í gær
Flutningamir norður tafsamir vegna stöðugra-
illviðra
Gæftalítið hefir verið til síld-
veiðanna sunnanlands eftir hlé
þau, sem urðu á veiðunum um
hátíðarnar, en þó hefir nokkur
síld borizt til Reykjavíkur, t. d.
rösklega 9000 mál í fyrradag. Sjó-
menn telja, að enn sé næg síld í
Hvalfirði og í Sundunum við
Reykjavík. Þótt ekki bærist mikil
síld að landi nú fyrstu daga vik-
unnar, var samt komin löndunar-
stöðvun í Reykjavík í gær. Voru
þá engin flutningaskip að hlaða
Hvað heldur þú um möguleika
þess, að efna hér til meira félags-
starfs kvenna í samvinnufélög-
unum?
Eg tel að hér séu góðir mögu-
leikar að ýmsu leyti til þess, og
jafnframt mikil nauðsyn að
koma á miklu nánari tengslum í
milli kaupfélaganna og húsmæðr-
anna í sveit og bæ. Væri óskandi,
að kaupfélögin í landinu tækju
þessi mál til gagngerðrar athug-
unar til hagsbóta fyrir heimilin í
landinu og samvinnufélagsskap-
inn í heild. —
nema True Knot, sem tekur síld
úr bing þeim í landi, sem safnað
var í fyrir hátíðarnar. Flutninga-
skipunum hefir gengið erfiðlega
að komast til Siglufjarðar með
farma sína að undanförnu vegna
sífelldra óveðra, og hafa þau legið
dögum saman inni á Aðalvík og
annars staðar í landvari. Heildar-
aflinn á vetrarvertíðinni er nú
kominn yfir 600 þúsund mál.
Leiguskip SÍS
losar vörur hér
og á ísafirði
Um sl. helgi kom leiguskip SÍS,
e/s. Varg, hingað frá Halmstad í
Svíþjóð. Skipið flytur kol frá
Gdynia í Póllandi, sement frá
Aalborg og hurðir frá Halmstad.
Sementið og hurðirnar fer hér í
land, en kolin verða losuð á ísa-
firði. Samband ísl. samvinnufé-
laga er eigandi farmsins.