Dagur - 25.02.1948, Blaðsíða 4

4
DAGUR
Miðvikudaginn 25. febrúar 1948
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgrciðsla, auglýsingar, innhcimta:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 1G6
Blaðið kemur út á hverjum miðvikutlegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjakldagi er 1. júlí
Prentverk Odds Björnssonar h.f. Akureyrl
Getsakir og staðreyndir
ENN BERAST okkur Akureyringum þær gleði-
legu fréttir, að Kaldbakur, togarinn okkar, hafi
hlotið góðan afla og selt hann erlendis fyrir gott
og hagstætt verð. Svo virðist sem mikil og næst-
um því sérstök gifta hafi fylgt þessu glæsilega
veiðiskipi frá upphafi, og vissulega munu allir
velviljaðir bæjarbúar og aðrir góðir menn óska
þess í fyllstu einlægni, að svo megi ætíð verða,
enda er það höfuðnauðsyn fvrir þennan bæ, að
útgerð héðan megi færast mjög í aukana í fram-
tíðinni og renna nýjum og sterkum stoðum undir
allt athafnalíf í bænum og þar með undir afkomu
og velmegun bæjarmanna um langa framtíð.
ÞÓTT REYNSLAN af togaraútgerð héðan sé enn
ekki löng orðin né rækileg, virðist hún þó þegar
hafa afsannað þær hrakspár, að Akureyri sé síður
til þess fallin að vera heimahöfn togara og miðstöð
slíkrar útgerðar, en flestir eða allir þeir bæir ís-
lenzkir, sem þegar hafa um langt skeið lagt stund
á togaraútveg með góðum árangri. Það virðist
sýnt af þeirri reynslu, sem þegar er fengin, að
verði slík stórútgerð dæmd til þess að fara í hund-
ana, þá stafi það ekki af því, að hún sé ver sett
hér en arinars staðar af staðfræðilegum ástæðum,
heldur liggi til þess aðrar og víðtækari orsakir.
Það er því vissulega fremur ólíklegt, að komm-
únistum takist að telja mörgum skynbærum
mönnum trú um þá fjarstæðu, að ráðamenn bæj-
arins ætli sér að selja nýja togarann, sem bærinn
á nú í smíðum erlendis, og ráðstafa honum endi-
lega út úr bænum, að því er manni skilzt. Þessi
grýla, er vissulega aðeins harla meinlaus draugur,
sem vakinn er upp í heimatrúboðsstöð þessara
manna, þegar þeir þykjast þurfa að afsaka og
réttlæta síðasta og afkáralegasta frumhlaup sitt
og skemmdarstarf í garð Krossanesverksmiðj-
unnar. Hitt er svo annað mál, að það hefir vitan-
lega enn ekki verið ákveðið til fulls, með hvaða
sniði útgerð hins nýja togara verður rekin. Mun
ýmsum ekki þykja það óeðlilegt, að báðir togar-
arnir verði undir sameiginlegri yfirstjórn, enda
muni m. a. nokkuð sparast af skrifstofu- og
stjórnarkostnaði með því móti, auk annars hag-
ræðis og samræmis. En vel má þó vera, að nánari
athugun leiði í ljós, að hagkvæmara þyki, þegar
þar að kemur, að hafa þetta með einhverju öðru
sniði. En hvað sem því líður, mun það öldungis
víst, að engum ábyrgum manni mun hafa annað til
hugar komið en að bærinn hafi þó töglin og hagld-
irnar um alla stjórn og rekstur togarans nýja, og
eru því öll hrópyrði og getsakir kommúnista um
hið gagnstæða markleysa ein og fjarstæða, enda
til þess eins ætlaðar að draga athyglina frá þeirra
eigin skálkastrikum, og ennfremur til þess áð
vekja tortryggni, sundrung og úlfúð um málefni,
er þeim þykir horfa borgaraflokkunum til full-
mikils vegs og álitsauka.
HÍTT ER SVO önnur saga, raunaleg og athygl-
isverð, að hag íslenzkrar útgerðar og viðskipta er
nú svo komið, að þrátt fyrir uppgripaafla og há-
markssölu í flestum tilfellum, getur þó ein mis-
heppnuð veiðiferð, eða léleg sala, sleikt upp allan
ágóðann af öllum hinum, og miklu meira en það,
að því er kunnugir menn fullyrða. En slíkt er
ekkert sérstakt, staðbundið fyrirbrigði norður
hér, heldur rökrétt afleiðing einnar allsherjar
meinsemdar í atvinnu- og við-
skiptalífi þjóðarinnar, sem enn
hefir ekki fengizt nein varanleg
lækning á. Það er t. d. staðreynd,
að frændur okkar, Norðmenn, og
aðrar nágrannaþjóðir okkar, hafa
stórgrætt á fiskveiðum sínum á
sama tíma og íslenzk bátaútgerð
hefir verið rekin með ríkisstyrk.
Norðmenn hafa löngum haft lag
á því, að reka útgerð með minna
tilkostnaði en við og ýmsar aðrar
þjóðir, hvort heldur er til fisk-
veiða eða flutninga. Og verðbólg-
an hér veldur því, að sá aðstöðu-
munur hefir aldrei verið meiri
en nú, og kann sú staðreynd að
ríða baggamuninn um afkomu og
örlög þessara þjóða á næstu tím-
um.
FOKDREIFAR
„Áætlun M“ og rekstur síldar-
verksmiðja ríkisins
BLAÐIÐ Siglfirðingur birti ný-
lega athyglisverða grein um
starfsaðferðir kommúnista og
starf rækslu ríkisverksmiðj anna
í Siglufirði. Að undanförnu hafa
gengið miklar sögur manna í
milli um vöruskemmdir í ríkis-
verksmiðjunum, t. d. er sagt að
mjöl hafi brunnið þar og orðið
ónýtt í stórum stíl. Furðulegt
má það kallast, að verksmiðju-
stjórnin skuli ekki gera grein
fyrir því, hvað hæft sé í þessum
sögum. Það er vissulega ekkert
einkamál þeirra í Siglufirði, ef
mikil brögð hafa orðið að vöru-
skemmdum í þessum ríkisfyrir-
tækjum. í áðurnefndri grein Sigl-
firðings, er varpað nokkru ljósi á
þessi mál og þykir Degi því hlýða
að taka upp nokkur atriði hennar.
Blaðið segir svo, eftir að hafa
gert grein fyrir hinni frægu
„áætlun M“ í Þýzkalandi og fyr-
irætlunum kommúnista um
skemmdarverk í iðnaði lýðræðis-
þjóðanna.
Mjölskemmdir í „ótrúlega stórum
stíl.“
„.... VIÐ LESTUR þessa
furðulega leyniskjals verður
manni ósjálfrátt að renna hugan-
um að sumum þeim atburðum,
sem gerzt hafa hér hjá okkur upp
á síðkastið. Síldarverksmiðjur
ríkisins eru, sem kunnugt er,
lang stærsta atvinnufyrirtæki
landsins. Öllum almenningi í
landinu er það einnig kunnugt,
að í verksmiðjunum hefir margt
í ólestri farið upp á síðkastið og
margs konar bilanir á þeim átt
sér stað svo að segja daglega.
Lýsi hefir runnið niður í stórum
stíl, enginn veit hve mikið. Mjöl-
ið hefir brunnið upp, líka í ótrú-
lega stórum stíl. Tjónið af þessu
skiptir eflaust milljónum króna.
Almenningur veit líka hitt, að
kommúnistar, ekki sízt þeir Áki
Jakobsson og Þóroddur Guð-
mundsson hafa haft og hafa enn
mikil afskipti af verksmiðjunum.
.... Hitt vita e. t. v. færri utan
Siglufjarðar, að í verksmiðjunum
hér úir og grúir af hreinræktuð-
um kommúnistum, sem þangað
hefir verið safnað hvaðan æfa af
landinu til að vinna þar. Þegar
maður rennir huganum að
skemmdarstarfsemi þeirra, sem
víða um heim er rekin af komm-
únistum og að stefnu þeirri, sem
lýsir sér í leyniskjali því, sem hér
er áður getið (M) er það ekkert
undarlegt að ýmsar grunsemdir
vakni í hugum manna. Hér skal
að svo komnu máli ekkert um það
fullyrt, hverjir sekir eru um það,
sem aflaga hefir farið og fer í
verksmiðjunum, en einhver á sök
á því og verður að krefjast rann-
sóknar, frekar en þegar hefir far-
ið fram. .. . “
Burt með leyndina!
ÞANNIG er frásögn þessa sigl-
firzka blaðs. Það er fullyrt, að
stórkostlegar mjölskemmdir hafi
orðið í síldarverksmiöjunum og
fyllilega gefið í skyn, að um
skemmdarverk geti verið að
ræða. Það er full ástæða til þess
að taka undir kröfu blaðsins um
rannsókn á þessum málum öllum.
Það þarf að svipta leyndardóms-
hulunni frá rekstri síldarverk-
smiðjanna og reka þessi mál öll
fyrir opnum tjöldum.
Furðuleg slyrktarstarfsemi.
Nýlega barst mér í hendur bók,
sem nefnist: „Eg skal kveða við
þig vel“. Er þetta sagt vera 1.
hefti í vísnasafni, sem bókaútgáf-
an Helgafell gefur út. Þessi bók
er hinn furðulegasti samsetning-
ur. Virðist höfundur hennar (Jó-
hann Sveinsson frá Flögu) hafa
gert sér það til dundurs á liðnum
árum, að safna samari alls konar
vísum, þar á meðal níðvísum um
einstaka samtíðarmenn. Má það
furðulegt kallast, að það skuli
geta verið atvinna manna að safna
saman níðvísum, oft nauða ó-
merkilegum, um ýmsa nafnkunna
menn og birta síðan í bókarformi.,
Sem dæmi um slíkar vísur, ó-
•smekklegar og ómaklegar, má
nefna vísur um Guðmund Þor-
bjarnarson á Stóra-Hofi og Þor-
stein M. Jónsson skólastjóra. En
þótt slíkur atvinnurekstur sé
vissulega furðuefni, er hitt þó enn
undraverðara, sem getur um í for
mála þessarar bókar, að maður
þessi hefur haft styrk frá Alþingi
og Menntamálaráði íslands til
þessarar iðju. Virðast þessar
stofnanir ekki sérlega sínkar á
almannafé, er þær treysta sér til
þess að veita slíkri starfsemi sér-
staka viðurkenningu.
Ruglingur á mndæmis-
skammstöfunum.
„Skagamaður“ í Eyjafirðiskrifar:
AK — AN. Það mun vera tals-
vert langt síðan skammstöfunin
Ak ruddi sér til rúms, sem
skammstöfun á nafni Akureyrar-
bæjar og skyldi því ætla að sú
skammstöfun væri orðin hefð-
bundin fyrir þann stað. Ætti og
að vera vandalítið að finna sæmi-
legar skammstafanir fyrir ís-
lenzku kaupstaðina, ekki fleiri en
þeir eru. Á þessu hefir þó orðið
misbrestur, sem vakin skal at-
hygli á í þeirri von, að það verði
til þess, að úr verði bætt sem
fyrst.
Þegar Akranes fékk bæjarrétt-
indi fyrir nokkrum árum, leiddi
að hinn upprennandi bær fékk
eigin umdæmisstafi til skráning-
ar á númerum fiskiskipaflota
síns. Virtist liggja beinast við að
umdæmisstafirnir yrðu AN —
dregnir af upphafsstöfum höfuð-
atkvæða staðarnafnsins, eins og
oftast er gert, t. d. ÓF, SH, VE o.
s. frv., nema þar sem umdæmis-
stafirnir eru dregnir af sýslu-
og bæjarnöfnum saman EA, NS,
GK; ellegar stafirnir eru þeim
mun eldri, að ekki komi misskiln-
ingur til greina: RE, ÍS. Fyrir
Framhald á 6. síðu.
Smábarna-leikfimi
Allir foreldrar hafa raun af því, ef barn þeirra
er feimið, klaufalegt, stúrið og striðbusalegt. Þeir
brjóta heilan um, hvernig á þessu standi, og hvers
vegna barn þeirra sé ekki jafn kátt og frjálslegt
og barn nágrannans. — Ýmsar ástæður kunna að
vera fyrir þessu, bæði andlegar og líkamlegar,
sem flestum gengur örðuglega að komast fyrir,
og oft er býsna erfitt að hjálpa sumum þessara
barna. — Oft breytist þetta þegar þau koma í skóla,
en fram að þeim tíma gengur stundum erfiðlega
að fá þau til að heilsa ókunnugum nema að mamma
haldi í hina hendina, og upplitið er þá venjulega
heldur hikandi og tilburðirnir vandræðalegir.
Smábarna-leikfimi tíðkast víða erlendis. Nafnið
er nokkuð ruglandi, því að í raun réttri er hér
ekki um leikfimi að ræða í venjulegum skilningi,
enda er tilgangurinn ekki sá að skapa afburða-
menn í leikfimi. — Aftur á móti er tilgangurinn sá,
að reyna að gera börnin frjálsleg í framkomu,
kenna þqim að hreyfa sig fallegar og koma vel
fram, umgangast önnur börn, hirða föt sín og
hjálpa sér sjálf í þeim efnum.
Þetta er gert með léttum æfingum, leikjum og
söng og börnin eru æfð í að hlusta eftir hljóðfalli
og hreyfa sig í samræmi við það. Víða hefir smá-
barna-leikfimin gefizt með afbrigðum vel, þar á
meðal í Svíþjóð, en þar í landi hefir samvinnu-
hreyfingin beitt sér fyrir þessu og orðið vel ágengt.
Börnin hafa afar gaman af og foreldrai' hafa tekið
þessu fegins hendi og er fullyrt að smábarna-leik-
fimi sé börnunum til gagns.
Fræðsludeild KEA ætlar að gera tilraun með
slíka smábarna-leikfimi nú á næstunni og er for-
eldrum í bænum boðið að senda börn, á aldrinum
4-7 ára, (forskólaaldri) í leikfimi. Væntanlega
verður hér um að ræða 1 tíma í viku um miðhluta
dags.
Foreldrar, sem vilja sinna þessu, eru beðnir að
snúa sér til fræðsludeildar KEA (skrifstofan er í
Hótel KEA) til þess að skrásetja börnin og þar er
einnig að fá allar nánari upplýsingar.
AÐ GANGA UM BEINA
Sú, sem gengur um beina, verður umfram allt
að vera hrein og snyrtileg. Hún verður að hafa
hreinar neglur, hreinar hendur, og af henni má
ekki vera minnsta svitalykt.
Föt hennar verða einnig að vera vel hrein. Við
hátíðleg tækifæri skal hún vera klædd í svartan
kjól með löngum ermum og hvítum uppslögum,
hafa litla hvíta svuntu, hvítan kappa og létta skó.
(H. S.)
ÞURRT HAR.
Þurrt hár og rytjulegt er oft hið mesta áhyggju-
efni.
Hvað skal gera? Gott er talið að bursta hárið oft
og vel með góðum bursta og tíð olíuböð reynast
mörgum vel. Bómolía eða einhver hrein og góð olía
er notuð og hún borin í hárið og látin vera í því
nokkra tíma, eða jafnvel heila nótt, áður en háriS
er þvegið. — Gæta ber þess að hárendarnir vökkni
af olíu, og skal hver lokkur gegnblotna.
VEIZTU?
Manninum er nauðsynlegt 1 gr. eggjahvítu á dag
fyrir hvert kíló líkamsþunga.
Maður, sem er 70 kg. þarf 70 gr. o. s. frv.
Súputeninga á að geyma á þurrum og köldum
stað, ekki þó ísskáp.
Þegar soðið er kjöt í kjötsúpu er gott að setja
súputeninga í vatnið strax og sett er upp. Það bæt-
ir súpuna og gerir kjötið bragðbetra.
Heitur drykkur af súputeningum er mjög hress-
andi morgundrykkur. 1 teningur er mátulegur í
einn fremur stóran bolla af vatni. Teningurinn er
látinn leysast upp í sjóðandi vatni (ekki soðinn). —
Hentugt á ferðalögum.
t