Dagur - 04.08.1948, Qupperneq 1

Forustugreinin:
íslendingur tekur upp nýja
tegund þjóðmálabaráttu.
Dagur
Fimmta síðan:
Brynleifur Tobiasson
menntaskólakennari ritar
um Steingrím Matthíasson,
hinn þjóðkunna lækni.
XXXI. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 4. ágúst 1948.
30. tbl.
Stórkostlegar byggingaframkvæmdir
& © r
ir a
Wembley-leikvangurimi í London
Myndin er frá Wembley-leikvanginum í London, þar sem Olympíu-
leikarnir fara fram um þessar mundir. Leikvangurinn rúmar um 80
þúsund áhorfendur og hefir verið fullskipaður flesta dagana síðan
ieikarnir hófust. fslendingar eiga 22 keppendur í ýmsum greinum á
þessum 14. olympisku leikum, en enn sem komið er hafa þeh- hvergi
komizt í úrslit.
Rafveitunefnd hafnar samnings-
i raforkumálðstióra
Dönsk. fyrirtœki munu gera tilboð í byggingu
aflstöðvar við Laxá
Raforkumálastjóri ríkisins, Jakob Gíslason verkfræðingur, hefir
að undanfömu dvalið hér í bænum og hefir setið nokkra fundi með
rafvcitunefnd kaupstaðarins, þar sem rætt hefir verið um fyrirhug-
aða aukningu Laxárvirkjunariimar og samninga ríkisins og Akur-
eyrarbæjar um þau mál. Hafði raforkumálastjóri meðferðis hingað
samningsuppkast um fyrirkomulag sameignar ríkisins og bæjarins á
mannvirkjunum við Laxá.
1111
Ullarþvottastöðin nýja er senn komin
midir þak — von um að nýja verk-
ull sína keima
Nú í vikunni átti Dagur samtal við Jónas Þór forstióra Gefjunar
og ræddi við hann um hinar miklu byggingaframkvæmdir, sem nú
standa yfir við verksmiðjuna á vegum Sambands ísl. samvinnufé-
laga. Tvö stórhýsi eru að rísa har af grunni. Annað — ullarþvotta-
stöðin nýia — er senn komið undir hak. Neðri hæðin er tilbúin að
taka á móti hinum nýju vélum, sem ráðgert var að kæmu í vor.
Norðmenn stimda
hrefnuveiðar fyrir
Norðurlandi
Nokkrir norskir hvalveiðibátar
stunda hrefnuveiðar hér úti fyrir
Norðurlandi um þessar mundir.
Munu þeir hafa aflað allvel, enda
sjá sjómenn á síldarfletanum all-
mikið af hrefnu víðs vegar á mið-
unum hér úti fyrir. Norðmenn-
irnir munu ísa hrefnukjötið og
flytja það til Bretlands. Er sagð-
ur g'óður markaður fyj-ir það þar.
íhugunarefni fyrir ísl. útgerð.
Þessar hvalveiðar Norðmanna
hér úti fyrir — og gjaldeyrisöflun
— virðist vera íhugunarefni fyrir
íslenzka útgerð, ekki sízt á tím-
um alvarlegs aflabrests, eins og
þeim er nú ganga yfir síldarút-
gerðina. Þær hvalveiðar, sem
hófust á sl. vetri frá Hvalfirði
virðast hafa gefið góða raun. Þrír
bátar stunda nú veiðar frá hval-
veiðistöðinni þar og hefir afli
þeirra verið góður eða um 130
hvalir alls. Hvalveiðifálagið syðra
hefir góðan markað fyrir hval-
kjötið í Bretlandi og hefir selt
þangað um 300 smálestir af kjöti.
Hefir það líkað vel þar og mun
allgott verð hafa fengist fyrir það.
Uppdráttur af
skipulagi Glerár-
þorps
Undanfarin sumur iiefir verið
unnið að uppdrætti af skipulagi
Glerárþorps á vegum skipulags-
stjóra ríkisins. Er tillöguuupp-
dráttur fyrir nokkru fullgerður
og hefir verið sendur bæjarstjórn
Akureyrar til umsagnar. Bæjar-
stjórnin ákvað að fela væntan-
legri skipulagsnefnd bæjarins að
athuga hann áður en bæjar-
stjórnin tekur ákvörðun fyrir sitt
leyti.
Flugfélag Islands vill
koma upp flugskýli
á Oddeyri
Flugfólag íslands hefir sótt um
leyfi til þess að gera uppfyllingu
sunnan Strandgötu, vestan Olíu-
stöðvar B. P. og Shell. Uppfylling
þessi á að vera um 80 metra löng
og ná það langt fram í sjó að hægt
sé að byggja þar flugskýli fyrir
sjóflugvélar er notá uppíyll-
inguna. Bæjarstjórnin hefir sam-
þykkt að leyfa þetta mannvirki,
að fengnu leyfi Skipulagsnefndar
og Brunabótafélags íslands. Hins
vegar vildi bæjarstjórnin ekki
ákveða hvort leyft yrði að byggja
flugskýli þama að svo komnu
máli. Bæjarstjórnin hefir áður
samþykkt að leyfa ekki byggingu
flugskýlis á núverandi lendingar-
plani ílugvélanna við Strandgötu.
Á fundi sínum hinn 28. júlí sl.,
samþykkti rafveitunefndin að
leggja til við bæjarstjórnina, að
hún hafni þessu samningsupp-
kasti, sem óaðgengilegu fyrir bæ-
inn. í sambandi við þessa sam-
þykkt var eftirfarandi bókað:
„Með lögum um Laxái-virkjun-
ina, No. 43, 17. júní 1937, er Ak-
ureyrarbæ heimilað að byggja
orkuver -við Brúarfossa og sam-
kvæmt raforkulögum no. 12, frá
2. apríl 1946, er Akureyrarbæ
heimilað að stækka þá virkjun
með samþykki viðkomandi ráð-
herra, sé fullnaðaráætlun gerð
um hana og sótt um leyfi til
virkjtmarinnar innan sex mánaða
Ágæt heyskapartíð
Tíðarfar hér nyrðra hefir verið
mjög hagstætt undaniarna daga,
sunnan blíðviðri á degi hverjum,
og hafa bændur hirt mikið af
töðu. Víða hér í Eyjaíirði munu
bændur hafa náð rmklum hluta
töðufengsins í hús. Er verkun tal-
in ágæt. Spretta hefir yfirleitt
verið góð.
frá gildistöku laganna. —• Þessu
skilyrði fullnægði Akureyrarbær,
og sótti um leyfi til að stækka
Laxárvirkjunina, en hefir aldrei
fengið afdráttarlaust svar þar um,
þrátt fyrir margendurteknar ósk-
ir. Því leggur raíveitunefnd
til, að bæjarstjórn Akur-
eyrar enn á ný ítreki
fyfri beiðnir sínar .um skýr svör
ríkisstjómarinnar við þeirri
málaleitun sinni, að Akureyrar-
bær fái að framkvæma og eiga þá
stækkun Laxárvirkjunarinnar,
s em nú er fyrirhugað að byrja
á.‘;
Samiimgsuppkastið.
í samningsuppkasti því, er raf-
veitunefndin hafnaði ,í fundi sín-
um 28. júlí, er gsrt x-áð fyrir því,
að frá undirskrift samningsins
verði Laxárvirkjunin sameign
ríkis og bæjar. Skuli I.axárvirkj-
trnin rekin sem sjálfstætt fyrir-
tæki með sérstöku reiknings-
haldi. Laxárvii'kjunin á síðan að
selja Akureyri og raf.magnsveit-
um ríkisins rafmagn með kostn-
(Framnald á 7. síðu).
Efri hæðin, en þar á hin nýja
ullaraðgreining að fara fram,
verður komin undir þak síðar í
sumar. Hitt stórhýsið er hið nýja
verksmiðjuhús. Er búið að ganga
frá undirstöðum og byi-jað að
reisa útveggi. Ætlunin er að
nokkur hluti þessa húss verði
kominn undir þak i haust, ef
ekki stendur á efni og nauðsyn-
legum leyfum stjórnai valdanna.
Ullarþvottavélarnar á eftir
áætlun.
Jónas Þór sagði að það hefði
valdið fori'áðamönnum fyi-irtæk-
isins miklum vonbi'igðum, að af-
greiðslu ullai'þvottavélanna nýju
skyldi seinka svo fi-á bandarísku
verksmiðjunni, sem smíðar þær.
Upphaflega var lofað afgreiðslu
fyrir áx'amót 1947, en síðan tjáði
vei’ksmiðjan Gefjuni að afgreiðsl-
an mundi dragast fram í apríl
1948 og nú fyi'ir skömmu til-
kynnti vei'ksmiðjan, að vegna
ýmsra erfiðleika mundu vélarnar
ekki tilbúnar frá hennar hendi
fyi'i' en í október í haust. En það
þýðir, sagði Jónas Þór, að þær
verða vart komnar hingað og
uppsettar fyrr en um áramót. —
Þetta raskar öllurri okkar áætlun-
um. Ullarþvottastöðin nýja er nú
það langt komin, að hægt hefði
verið að byrja á uppsetningu vél-
anna, enda svo ráð fyrir gert af
okkar hálfu að hún tæki til starfa
í sumar. Ullai'þvottastöðin á að
geta þvegið alla ullai'framleiðslu
landsins og hefir í sambandi við
hana vei'ið sett nýtt mat um ull-
aimeðferð og ullaraðgreiningu. Á
það mat að hafa aðsetur í hinu
nýja húsi. Enskur ullavfræðingur
var væntanlegur hingað í sumar
til þess að koma þessari nýju að-
greiningu af stað og kenna hana
héi\ Bændur eru, sem von er,
óþolinmóðir að losna við ullina.
Munu sumir þeirra liggja með
fleiri ára birgðir af óþveginni ull
og sveitii-nar hafa ekki lengur
vinnuafl til þess að annast þvott-
inn. En nú virðast þó engin önnur
úrræði fyrir hendi en þau, að
bændur reyndu að þvo eins mikið
af ullinni heima og þeii mögulega
geta í surnar og haust. Gömlu ull-
ai'þvottavélarnar á Gefjun anna
nú naumast að þvo ull til vinnslu
fyrir verksmiðjuna sjálfa, hvað þá
heldur meira. Það fer ekki hjá
því, að þetta valdi miklum óþæg-
indum og erfiði, sagði Jónas Þór,
en úr því verður ekki bætt að
sinni. Fullvíst má hins vegar telja,
að nýja ullai-þvottastöðin verði
að öllu leyti tilbúin íyrir næsta
vor.
Nýja verksmiðjan.
Ullarþvottastöðin er mikið hús,
(Framhald á bls. 7).
Churchill notar
stór orð
Mjög hvöss orðasenna varð í
milli Chux-chills og Attlees for-
sætisháðhei-ra á þingi í s. 1. viku,
er rætt var um málefni Indlands.
Hafði Attlee sagt, aö Churchill
væi'i alltaf fyrii'fram ákveðinn í
því að telja Hindúa hafa á í'öngu
að standa. „Þú ættir að skamm-
ist þín fyrir að segja slíkt um
mig,“ kallaði Churchill fi'am í.
Það mun sjaldgæft, að svo stór
orð séu notuð í brezka þinginu.