Dagur - 04.08.1948, Qupperneq 5

Miðvikudaginn 4. ágúst 1948.
DAGUB
5
rlmur Maíthiasson héraðsiæknir.
Hann andaðist í Landspítalan-
um í Reykjavík 27. í. m. Hér í
bænum sáust flögg í liálfa stöng
fáum stundum síðar rniklu víðar
en venjulegt er, þegar dánar-
fregn best manna milíi. Nú hafði
lílta skilið við sá maður, er heil-
an mannsaldur hafði staðið í
fremstu röð borgara þessa bæjar
og flestum verið ástsælli.
Steingrímunr Matthíasson var
samgróinn Akureyri og Eyjafirði.
Hann fluttist hingað 11 vetra
gamall sveinn með sínum þjóð-
frægu foreldrum sunnan frá
Odda. Um hálfrar aldar skeið var
hann heimilisfastur á Akureyri
sem barn, skólapiltur, stúdent,
aðstoðarlæknir, héraðslæknir og
spítalalæknir. Það voru ekki ein-
ungis foreldrar og systkini, sem
fögnuðu honum, þegar hann kom
heim á vorin með farfuglunum á
skólaárunum, heldur einnig
margir aðrir vinir, konur jafnt
sem karlar. Alltaf kom hann
heim með sæmd og sigri úr náms-
ferðum sínum. Alltaf var bjart og
glatt í kringum hann, einnig í
önnum og erfiði ævidagsins. Hér-
aðslæknir í Akureyrarhéraði var
liann um 30 ár og yfirlæknir spí-
talans jafnframt. Skurðlæknir
þótti hann mikill. Skyldurækni
hans var viðbrugðið, námfýsi og
áhu'ga. Hann var óvenjulegur
starfsmaður, og vinnugleðin var
einstök, áhugamál hans voru
mörg. Hann iðaði af fjöri og lífs-
þrótti. — „Loganum var líkast
þitt lífs — og sálarfjör'1. Aldrei sá
eg votta fyrir svefni eða þreytu á
Steingrími, og sá eg hann þó oft
og við margskonar tækifæri. Mér
finnst hann hafa veriö inn mikli
Velvakandi meðal þeirra manna,
sem eg hefi þekkt og kært mig
um að kynnast um ævina.
Snemma tók Steingrímur að
ferðast. Ferðaþráin var honum í
blóð borin. Faðir hans fór víða.
Honum var ómissandi að ferðast
öðru hvoru. Eins var um son
hans, Steingrím. Hann hlakkaði
til hverrar ferðar eins og barn.
Utan vildi hann, og honum tókst
að fullnægja ferðaþrá sinni flest-
um íslendingum betur. Hann var
einn okkar víðförlasti landi. Það
munaði ekki miklu, að hann
kæmist alveg kringum hnöttinn.
Námfýsi hans var óseðjandi. Hún
rak fast á eftir til ferðalaga.
Skyldurækni hans og sá heil
brigði metnaður, að vera jafnan í
fremsta flokki um þekkingu og
hverskonar færni í fræðigrein
sinni, jafnframt eindregnum
áhuga á starfi sínu, ýtti honum
einnig úr vör. En svo hafði hann
líka yndi af ferðalagi ferðarinnar
vegna. Hann var einn þeirra
manna, sem lét sér ekkert mann-
legt óviðkomandi.
„Að komast sem fyrst og að
komast sem lengst
er kapp þess, sem langt þarf að
fara“.
Það á við um Steingrim Matthí
asson. — „Skjótur varstu, vinur,
og vaskur í för“. Það kemur sér
vel fyrir sjúklingana, sem þungt
haldnir bíða læknisins. Stein
grímur gerði það ekki utan við
sig „að vitja manns í neyð“. Hann
var ágætur ferðamaður. Tíminn
leið fljótt á ferðalagi með hon-
um. Hann kunni frá mörgu að
segja og var fundvís á umtals-
efni við allra hæfi. Honum var
eiginlegt að umgangast alla sem
bróðir og vinur. Hann kom með
sólskin inn í bæinn til sjúkling-
anna, glaður og gamansamur,
með fjör og fyndni. Mátti því um
hann segja það, sem faðir hans
orti um einn af starfsbræðrum
hans:
„Hylli fólksins hafðir þú, hvar
sem þú varst,
manngæðin tárhrein því með þér
þú barst“.
Góðgjarnari mann held eg að eg
hafi ekki fyrir hitt en Steingrím.
Hann var einlægur, glaður og
góður í umgengni, lítið gefinn
fyrir að tala um sjálfan sig, en fús
til að unna öðrum sannmælis og
viðui'kenna það, sem aðrir gerðu
vel. — Einkar fjölhæfur var
hann, vel að sér í mörgum grein-
um, t. d. í sagnfræði, fornfræði og
skáldskap, fornum og nýjum,
innlendum sem útlendum. Hafði
hann ljóð og lög jafnan á hrað-
bergi, þau sem vel áttu við
margskonar tækifæri. Vitnaði
hann þá jöfnum höndr.m í sígild
útlend skáld sem íslenzk, því að
hann kunni reiðinnar ósköp af
inu bezta, sem heimsbókmennt-
irnar hafa á boðstólum. Sjálfur
var hann víðlesinn, og svo var
dagleg umgengni við skáldjöfui'-
inn, föður hans, næni mannsald-
ur, heldur vel fallin til að vekja
áhuga, skerpa skilning og glæða
smekk hans á fögrum bókmennt-
um. Það sagði mér danskur
læknir, sem eg var einu sinni
samskipa héðan til Danmerkur,
að vel þekkti hann Steingrím
lækni, og að á læknafundum er-
lendis, sem hann hefði setið með
honum, hefði hann ævinlega ver-
ið allra manna skemmtilegastur,
haft svo gott lag á að segja það,
sem bezt átti við hvert tækifæri,
og talað hefði hann getað jöfnum
hör.flum á heimsmálunum þrem-
ur, ensku, frönsku og þýzku.
Allar hans ræður einkenndi bæði
urbanitas og humor.
Steingrímui' var harnhleypa til
starfa. Jafnframt því, sem hann
rækti umfangsmikið embætti af
áhuga og skyldurækni, fékk
hann tíma til að rita bækur og
fjölda greina um in fjarskyldustu
efni í tímarit og blöð, innlend og
útlend. Hann var líkur föður sín-
um um það, að hann var síles-
andi og skrifandi. Þeir feðgar
voru ekki í rónni fyr en þeir
höfðu gert aðra hluttakandi í því,
sem þeir höfðu séð, heyrt og les-
ið. Stíll Steingríms var fjörugur
og skemmtilegui' eins og hann var
sjálfur. Vel var hann íþróttum
búinn, kunni bæði á skautum og
skíðum, dansmaður góður, söng-
maður, manna bezt talaður,
kunni frá mörgu að segja og sagði
vel frá, ferðamaður ágætur, bæði
á sjó og landi, hafði yndi af fjör
ugum fákum, göngugarpur og
íþróttamaður, glaður og reifur,
svo að í samkvæmum og öllum
félagsskap var hann hrókur alls
fagnaðar. Þegar sá, er þessar lín-
ur skrifar, sá Steingrím fyrst,
flutti hann ræðu í samkvæmi
einu fjölmennu, og hleypti svo
miklu fjöri í samkomugesti, að
þeir veltust um af hlátri. En allt
hans gaman var græskulaust. —
Hann var svo hændur að íslenzkri
náttúru, að það gat dottið í hann
að takast ferð á hendur upp á
reginfjöll um hávetur. Öræfa-
ferðir voru eftirlæti 'nans. hvort
sem var að vetri eða sumri. Hann
var karlmenni, og dáðist líka að
hreysti og harðfengi. Undi hann
einnig vel með þeim, sem bezt
minntu á fornkappana, eins og
þeim er lýst í sögum vorum, og
hefir hann skrifað um suma
þeirra.
Steingrímur flutti fjölda erinda
hér í bænum, bæði opinbera fyr-
irlestra fyrir almennmg, í Stú-
dentafélaginu, á samkomum
Rauða Krossins, þjóðininningum,
samsætum og á heimilum víða í
bænum. Alls staðar þótti hann
góður gestur, þar sem hann kom.
— Ræktarsemi hans við foreldra
sína var kunn hér í bæ, og víkur
hann að henni í minmngum sín-
um. Hann elskaði foreidra sína og
systkini og dáðist að skáldíþrótt
föður síns og mannkostum. Hann
bjó bréf föður síns undii' prentun,
samdi um hann minnmgarrit og
gaf út og sýndi með öllu móti
minningu föðui' síns og móður
fagra ræktarsemi.
Mér hefir með fáum vandalaus-
æ þótt jafn gott að vera sem
með Steingrími Matthíassyni. Það
andaði frá honum hlýju og ástúð.
Hann var mannvinur. Hann
elskaði Ijósið og lífið. Eg heyrði
hann oft dást að sólaruppkom-
unni. Hann fór líka snemma á
fætur til að njóta hennar. Hann
var morgunmaður í þess oi'ðs
beztu og fyllstu merkingu. Og að
morgni var hann kvaddur af
þessum heimi.
Inn látni læknir lifir í verkum
sínum og í hugljúfum minningum
samferðamannanna og síðan en
ekki sízt í niðjum sínum. Honum
varð 6 barna auðið, sem upp
komust, með inni gáfuðu og mik-
ilhæfu konu sinni, Kristínu Þórð
ardóttur Thoroddsen. Þau eru
þessi: Baldur, rafmagnsverk-
fræðingur í Rvík, Bragi, dýra-
læknir á Egilsstöðum, Anna,
kona Árna Kristjánssonar, kenn
ara Tónlistarskólans i Rvík, Jón,
stýrimaður, í þjónustu Eimskips,
Dísella, kona Sigurðar Ólasonar,
héraðslæknis í Hólmavík, og
Þorvaldur, hljóðfæraleikari
Rvík. Öll eru þessi systkin merk
og mannvænleg.
Ungi og tápmikli sveinninn,
prestssonurinn, sem lék sér
Fjörunni fyrir 60 árum, er nú all
ur, hann sem var hugljúfi allra,
er honum kynntust, ást og eftir-
læti foreldra og systkina.
Glaði og glæsilegi stúdentinn
sem fyrir 50 árum hreif blóma-
rósir bæjarins og var fremstur :
flokki í hverjum fríðum fagnaði,
er nú spenntur heljartökum.
Eiginmaðurinn og heimilisfað-
irinn, sem fyi-ir 40 árum var
„læknir bezti á Norðurlandi“,
með svása brúði sér við hlið og
unga arfa í vöggu, fullur af lífs-
þrótti, er nú horfinn af leiksviði
lífsins.
Héraðslæknirinn, sem fyrir 30
árum sat í skauti sinnar fríðu
fjölskyldu og fi'ægu, á miðjum
manndómsaldri, einn af mest
dáðu borgurum Akureyrar, og
engir héraðsbúar hans vildu helzt
af sjá, er nú . „lagstyr lágt., j
mold“.: I
Hverfandi ský á hveli fleygu
stunda!“
Haustið 1946 var eg samferða
Steingrími Matthíassyni í flugvél
frá Reykjavík til Akureyrar.
Eftir t-í-u ár kom hann aftur —
en aðeins snöggvast — hingað á
sína gömlu Eyri, og þá kunnu
Akureyringar að meta hann enn
betur en um það leyti, sem hann
fluttist héðan búfex'lum af landi
burt nú að segja fyrir 12 árum.
Þeir fögnuðu honum, og sá fögn-
uður var engin uppgerð. — Og í
fyrra kom það enn í Ijós, að hann
átti marga vini enn, bæði í sveit-
um síns gamla héraðs og á Akur-
eyri. Þessir mörgu vinir hans
vildu styðja að því, að hann gæti
komið heim og dvolist hér til
æviloka. En ævikvöldið varð
styttra en menn varði. Þó komst
hann heim lifandi, en ekki til Ak-
ureyrar. Sonur hans, Bragi, sótti
föður sinn yfir meir en 300 mílna
haf. Dauðvona komst hann heiin
til íslands. Nú vildi inn mikli
ferðamaður út til íslands til þess
að deyja þai'.
í Reykjavík fæddist hann og
dó.
Eg heyrði inn látna vin vorn
oftar en einu sinni segja, að elli
vildi hann ekki bíða, ef mikil
hrörnun líkamans væi'i henni
samfara. Þá ósk fékk hann upp-
fyllta. — Þegar eg sá hann síðast,
var hann sem ungur maður í
hreyfingum. Enn var hann glað-
ur, en undir yfirborðinu ríkti
djúp alvara og stundum tregi, en
hann hélt ekki sýningu á torg-
um úti á því öllu, sem inrxi fyrir
bjó.
Mér finnst Steingrímur hafa
dáið ungur. Eg held, að allir þeir,
sem þekktu hann vel, tregi hann
og finnist hann hafa cláið ungur.
Það sem vantaði nú á æsku hans
mun honum verða bætt upp á
hans nýja tilverustigi. — Guð
mun vissulega gæða hann eilífri
æsku.
Blessuð veri hugljúí minning
Steingríms Matthíassonar meðal
vor!
Brynleifur Tobiasson.
FOKDREIFAR
(Framhald af 4. síðu).
Talað er með nokkurri lítils-
virðingu um veizluhöld í sam-
bandi við þessa iför úr Kjalarnes-
þingi. Vii'ðist tónninn vera sá, að
mestur tími fari í veizlur og' bí-
lífi með alls konar kjaftæði. Eg
vil leyfa mér að mótmæla þessu.
Þéssi ummæli sýna, að sá er ritar,
veit ekkert hver er tilgangur og
markmið þessara hópferða sveita-
fólks og talar þess vegna eins og
út á þekju. Þessar kynningar-
ferðir eru undirbúnar og skipu-
lagðar af félagssamtökum land-
búnaðarins — Búnaðarfélagi ís-
lans og búnaðarsamböndunum —
í ákveðnum tilgangi, sem er aðal-
lega tvíþættur. Annað er það, að
fá yfirsýn um landslag og búnað-
arháttu eftir því sem hægt er við
fljóta yfirferð um ókunn héruð.
Hitt er, og sá þáttur er engu
ómerkari, að kynnast fólki því er
byggir héruðin, sérstaklega stétt-
arsystkinum sínum á hverjum
stað. Þessu er náð með því að
búnaðarsambönd, hvei't í sínu
héraði, þar sem farið er um, und-
irbúa kynningarfundi þegar slíka
flokka ber að garði. Þess vegna
hafa húsfreyjur, bændur og ungt
fólk mætt Kjalai'nesþingsbúum
víðs vegar um sveitir norðan og
austan lands. Þetta fólk hefir
boðið okkur velkomin til sinna
heimkynna, sungið fyrir okkur,
talað við fólkið og reynt að kynn-
ast því, svo að ferðafólkið geti
kynnst menningu hvers héraðs,
eftir því sem svo stutt dvöl leyfir.
Veizluhöldin eru þau, að nauð-
synlegar máltíðir — því að Kjal-
arnesþingsbúar þurfa að borða
svipað öðru fólki — voru veittar
um leið og heimamenn heilsuðu
upp á gesti sína. Fyrir þessa frá-
bærleg'u hlýju og indælu viðtök-
ur alls staðar, var allt ferðafólkið
séx'staklega þakklátt og hefði tal-
ið förina aðeins svip hjá sjón, ef
slíku hefði verið sleppt.
FOKDREIFARITSTJÓRINN
talar í nokkrum vandlætingartón
um veizlu á Egilsstöðum til kl. 2
að nóttu. Sér er nú hver við-
kvæmnin og mér liggur við að
segja afskiptasemin. Jú, það er
rétt, ferðafólkið sat með Héraðs-
búum í góðum fagnaði fram yfir
miðnætti. Þá daga, sem Sunn-
lendingarnir dvöldu á Héraði,
liöfðu tekist svo góð kynni með
heimamönnum og þeim, að öllum
þótti gott að sitja saman og rabba
þessa kvöldstund hjá hinum
höfðinglyndu og gestrisnu Hér-
aðsbúum. En samkvæmt því, sem
áður er fram tekið, er einmitt
þetta annar meginþáttur slíki'a
kynnisfei-ða. Þrátt fyrir þessa
veizlu voru allir komnir í bílana
til brottferðar á réttum tíma
næsta morgun.
Þá er um það talað í fokdreif-
um þessum, að fólk hljóti að vera
þreytt vegna allt of strangra dag-
leiða. Eg sé að sá, er þetta ritar,
hefir ekki haft tal af neinum úr
hópferð þeirra Kjalnesinga. Hús-
freyjurnar úr Kjalarnesþingi
sögðu að leiðarlokum, eftir 10
daga ferðalag, að þær hefðu hvílzt
í fei'ðinni og að þær væru
óþreyttari eftir tíunda daginn en
þann fyrsta. Enda sýndu þær, eins
og ferðafólkið allt, frábæran
dugnað, fyrirmyndar háttvísi og
framkomu í öllum greinum á
ferðalaginu.
Þessi stóri hópur úr Kjalarnés-
þingi fór tvisvar um Akux'eyri og
gisti þar á austurleið. Ekkert Ak-
ureyrarblaðanna hafði svo mikið
við að hafa tal af farai'stjórum
eða öðrum úr för þessari. Svo
(Framhald á 7. síðu).