Dagur - 01.12.1948, Side 8

8
Bagum
Miðvikudaginn 1. desembet 1948
186 læknar höfðu læknisleyfi hér
á landi um síðustu áramóf
Þar af 70 læknar í Reykjavík
Engir læknar fást til að gegna störfum í mörgum
læknishéruðum úti á landi
Samkvæmt nýjustu læknaskrá
höfðu 186 læknar lækningaleyfi
á íslandi í byrjun þcssa árs. En
auk þeirra voru 31 læknir, sem
lokið höfðu læknisfræðiprófi, en
höfðu þó ekki fengið lækninga-
leyfi.
Samtals má því telja 217 lækna
í ársbyrjun 1948, eða sem svarar
einum lækni á hverja 625 lands-
menn.
Af þessum 186 læknum, sem
lækningaleyfi höfðu um síðustu
áramót, voru sextán erlendis (13
í Danmörku, 1 í Noregi, 1 í Júgó-
slavíu og 1 í Bandaríkjunum).
Hérlendis voru því ekki nema
170 læknar með fullum réttind-
um, eða 1 læknir á hverja 800
íbúa. En þar frá dragast sem næst
20 læknar, sem ýmist eru hættir
læknisstörfum, eða sinna sér-
störfum, svo sem landlæknir,
borgarlæknirinn í Reykjavík,
prófessorar við Háskólann o. s.
frv.
Læknishéruðin eru nú 51 að
tölu hér á landi, og í ársbyrjun
þessa árs voru læknar í 46 þeirra,
þar af 7 settir.
í Reykjavík einni voru 70
læknar, 10 á Akureyri og 6 í
Hafnarfirði, en á þessum stöðum
voru læknar flestir. í Álafosshér-
aði, Akranesi, ísafirði, Siglufirði,
Búðahéraoi, Vestmannaeyjum og
Keflavík voru auk þess starfandi
læknar, einn eða fleiri, auk hér-
aðslækna.
læknar, 3 meltingasjúkdóma-
læknar, 1 bæklunarsjúkdóma-
læknir, 11 handlæknar, 3 nudd-
læknar, 9 lyflæknar, 6 háls-, nef-
og eyrnalæknar, 2 geislalæknar,
1 húð- og kynsjúkdómalæknir, 1
húðsjúkdómalæknir, 5 berkla-
læknar, 3 barnalæknar og 6
augnlæknar.
Starfandi tannlæknar munu
vera 24 að tölu, eða um það bil
einn á hverja 5.700 íbúa. Af þeim
eru 19 í Reykjavík, 1 í Hafnar-
firði, 1 á ísafirði, 2 á Akureyri og
1 á Akranesi.
Til samanburðar má geta þess,
að fyrir nokkrum árum höfðu
Danir 1 tannlækni á hverja 3.900
íbúa, Svíar 1 tannlækni á hverja
2.800 íbúa og Norðmenn 1 tann-
lækni á hverja 2.000 íbúa.
Truman forseti
; -

fylgir nú hinum glæsilega — en
óvænta — kosningasigri sínum
eftir með því m. a. að tilkynna nú
á dögunum, að Marshallhjálpin
verði framkvæmd mcð auknum
krafti, t. d. verði fé það, sem
Bandaríkin höfðu ætlað til fram-
lags í því skyni næstu 18 mánuð-
ina, látið koma til útborgunar og
i ráðstöfunar á 12 næstu mánuðum.
SJÁLFVIRKA SÍMSTÖÐIN Á AKUREYRI:
Yfirlýsing póst- og símamálastjóra staðfestir,
að það er rétt, sem „Dagur“ hefur lialdið fram,
að undanbrögð Fjárhagsráðs viðvíkjandi
sjálfvirku símstöðinni hér í bænum
eru staðlausir stafir
Blaðinu hefir borizt eftirfarandi yfirlýsing frá póst- og símamála
stjóra, og þykir sjálfsagt að birta hana liér, þótt orðalag hennar sc
raunar miðaö við grein í „Tímanum“ um sjálfvirku símstöðina liér.
En upplýsingar þær, sem koma liér fram, staðfesta hins vegar full
komlega það, sem haldið hefir verið fram hér í blaðinu viðvíkj-
andi þessu máli.
58 sérfræðingar.
Við alls konar sérgreinar störf-
uðu 58 læknar, þar af voru 3
taugasjúkdóma- og geðveikra-
læknar, 2 taugasjúkdómalæknar,
2 kvensjúkdóma- og fæðingar-
Sérfræðinganefnd
r
rannsakar rétt Islend-
inga til Grænlands
í sambandi við þingsályktun-
artillögu Péturs Ottesens alþ.m.
um rétt íslendinga á Grænlandi,
hefir nefnd þriggja fræðimanna
verið kvödd til að rannsaka
kröfurétt íslendinga í því efni.
Hefir Háskólinn tilnefnt Ólaf
piófessor Jóhannesson að sinni
hálfu í nefnd þessa, dómsmála-
ráðherra hefir skipað sérfræðing
utanríkismálaráðuneytisins í
þjóðarétti, Hans Andersen, sem
fulltrúa sinn í nefndina, og loks
hefir hæstiréttur íslands tilnefnt
þriðja nefndarmanninn, Gissur
Bergsveinsson hæstaréttardóm-
ara. — Virðist tími til þess kom-
inn, að mál þetta sé athugað sem
rækilegast frá þjóðaréttarlegu
sjónai-miði, og íslendingum
tryggður allur sá réttur til Græn-
lands, sem þeir kunna að eiga
Út af svonefndri leiðréttingu
fjárhagsráðs í laugardagsblaði
Tímans hinn 20. þ. m. skulu hér
með gefnar þessar upplýsingar.
Sjálfvirka símstöðin fyrir Ak-
ureyri var pöntuð á miðju ári 1946
með sambþykki póst- og símamála-
ráðherra. Var þá samtímis send
umsókn til viðskiptaráðs um inn-
flutnings- og gjaldeyrisleyfi, en nú
vildi svo til, að viðskiptaráð og ný-
byggingarráð fóru að kasta máli
þessu ó milli sín án þess að yrði
úr leyfisveitingu. Þegar svo fjár-
hagsráð var stofnað, var að sjálf-
sögðu sótt um fjárfestingarleyfi. —
Hafa leyfisbeiðnir síðan verið end-
urnýjaðar og viðskiptamálaráð-
herra eindregið mælt með leyfis-
veitingu-
Póst- og símamálastjórnin vænti
þess frá upphafi, að greiðlega
gengi með þessa leyfisveitingu, þar
sem hér var um aðkallandi nauð-
synjamál að ræða og nýsköpunin
þá efst á baugi, og auk þess langur
frestur þangað til vélarnar yrðu
tilbúnar. Póst- og símamálastjórn-
in væntir þess enn, að fjárhagsráð
sjái sér fært að veita hin nauðsyn-
legu leyfi á næstunni, og hefur fyr-
ir sér fyrirheit fjárhagsráðs um að
taka málið til meðferðar við áætl-
kröfu til. Auðug fiskimið eru þar
úti fyrir ströndum landsins og
miklir málmar, kol og önnur
verðmæti í jörðu.
un næsta árs (1949), sem nú mun
vera unnið að. Þetta tjáði póst- og
símamálastjóri tíðindamanni blaðs-
ins, er hann hringdi til hans, tið-
indamanninum hefur láðst að geta
þessa í fréttapistli sínum.
Þá skal á það bent, að heimild
til handa ráðherra til að verja fé til
þessara framkv. er í XXVII. lið 22.
gr. fjárlaga 1948. Fyrir 1949 er
fjárveiting í þessu skyni einnig
tekin upp i tillögur póst- og síma-
málastjórnarinnar til fjárlaga fyrir
það ár og liggur nú fyrir Alþingi.
Loks skal upplýst, að samkvæmt
tilkynningu verksmiðjunnar eru ca.
35% af öllum vélum og tækjum til
stöðvarinnar tilbúin til sendingar á
þessu ári og er það meir en nóg til
þess að byrja uppsetninguna með.
21. nóvember 1948.
Póst- og símamálastjóri.“
Nýr kaupstaður
á uppsiglingu
Hreppsnefnd Keflavíkurhrepps
hefir nýlega sambþykkt í einu
hljóði að sækja um kaupstaðar-
réttindi fyrir Keflavík frá og með
ársbyrjun 1950. Verður frum-
varp um þetta efni lagt fyrir Al-
þingi það, er nú situr á rökstól-
um, og má telja víst, að það nái
samþykki, enda er Keflavík all-
fjölmennt þorp og í örum vexti og
uppgangi.
Heildarfiskaflinn W° meiri en á
sama tíma í fyrra
Samkvæmt upplýsingum frá Fiskifélagi íslands nam heildarfisk-
afli fslendinga samtals rúmlega 375 þús. rúmlestum í október s. 1.,
en á sama tíma í fyrra nain hann hins vegar 326,8 þús. lestum, og
er hann bví næstum 14% meiri en í fyrra. Hagnýting aflans hefir
verið sem hér segir:
íslenzkir togarar hafa flutt út á
markaði í Bretlandi og Þýzka-
landi alls 117.7 þús. smál. af ís-
fiski. Þá hafa fiskflutningaskip
flutt 8363 lestir af ísfiski á mark-
aði erlendis. Til frystingar hafa
farið 72.3 þús. lestir og til niður-
suðu tæplega 400 lestir. Saltaðar
hafa verið 40.4 þús. lestir, en til
neyzlu innanlands hafa farið 2250
lestir.
Síldaraflinn á árinu nemur alls
147.8 þús. legtum og fóru til
bræðslu tæplega 129 þús. lestir,
en í beitu hafa verið frystar 1522
lestir. Þess skal getið, að sú síld,
sem söltuð var á sl. sumri er talin
með heildarsöltuninni.
í októbermánuði veiddist mest
af karfa, eða 6775 lestir. Þar næst
af ufsa, 3186 lestir. Þorskaflinn í
mánuðinum nam 1197 lestum.
Svo sem fyrr segir, nam heild-
araflinn í lok okt. sl. alls rúmlega
372 þús. lestum. Á sama tíma árið
1947 nam heildaraflinn 326.8 þús.
lestum og á sama tíma árið 1946
313.3 þús. lestum. Lætur því
nærri, að heildarfiskaflinn í ár sé
um 14% meiri en í fyrra.
- Metútflutningur
á árinu
(Framh. nf bls. 1)
kvæmdum, þar á meðal í ýmsum
stórhýsum og glæsibyggingum,
einkum í Reykjavík, og mætti svo
lengi telja. Er stórhugur sá, sem
kemur fram í þessu, vissulega
þakkaverður og gleðilegur, á
meðan honum er haldið innan
einhverra eðlilegra og hæfilegra
takmarka, og einkum eru þær
fiamkvæmdir þó sjálfsagðar og
æskilegar, sem gefa vonir um
aukna framleiðslu og bættan
fjárhag þjóðarinnar í framtíðinni.
En á hinn bóginn er það víst, að
sumir þeir hlutir, er nefndir voru
hér að framan, gætu beðið þjóð-
inni að skaðlausu, og vart er
sanngjarnt og eðlilegt að ætlast
til þess, að hún neiti sér til lang-
frama um ýmsar brýnustu lífs-
nauðsynjar, til viðbótar fjöl-
mörgum þægindum, sem verða
þó að teljast æskileg og raunar
sjálfsögð í nútímaþjóðfélagi, er
lifa vill menningarlífi — og það
aðeins með fjarlæg sjónai-mið
fyrir augum. Og því síður eru
landsmenn fúsir til að fórna þess-
um sanngjörnu menningarkröf-
um á altari misskilinnár stór-
mennsku, sem aðeins sættir sig
við dýrlegar hallir,þarsem venju-
leg og vegleg hús gætu komið að
fullu gagni. En allra sízt sættir
þjóðin sig þó við það, að fjármun-
um hennar sé ár eftir ár varið til
dýrra kaupa á eins konar happ-
drættismiðum, eins og t. d. sumar
hinna einhliða aðgei-ða minna
Loks skal þess getið, að í þeim
tölum, sem hér eru birtar er átt
við slægðan fisk með haus, að
síldinni undantekinni, sem er
vegin upp úr sjó.
í Nærri helmint>i fleiri i
; O ;
| börn og átta sinnum i
i fleiri konur dey ja af i
völdum fæðinga
j í Reykjavík en öðrurn \
I kaupstöðum landsins i
i í síðasta hefti Læknabl. er §
j ritgerð eftir Baldur Johnsen. =
r Sýnir liann þar mcðal annars £
j fram á, að ekki sé allt með Í
j l’elldu, hversu margar konur i
j deyja af barnsförum í Reykja- i
j vík. Sömuleiðis er ungbarna- j
I dauði meiri þar en í öðrum i
| kaupstöðum. Árin 1945—1944 i
j fæddust þar í bæ 5759 börn, |
1 en nítján mæður dóu af barns- i
j förum. í fjórum stærstu kaup- j
1 stöðum utan Reykjavíkur 1
í fæddust á sama tíma 2394 i
l börn, en aðeins ein mæðranna i
j dó. Af Reykjavíkurbörnunum i
: dóu 143, en aðeins 13 af hin- j
: um. Með öðrum orðum: Nærri j
E lielmingi fleiri börn og átta j
§ sinnum fleiri konur dóu af j
j völdum fæðinga í Reykjavík j
j bii hinum kaupstöðunum. i
j Baldur Johnsen bendir á. að i
j í Reykjavík séu aðeins 6,6 i
j sjúkrarúm á hverja þúsund i
j íbúa, en 9,5 í hinnuin kaup- i
j stöðunum, og í Reykjavík eigi i
j sér stað 85 fæðingar á hverja i
j Ijósmóður, en ekki nema 31 í i
j liinum kaupstöðum.
j Ástæðurnar til þess, hve i
j Reykjavík farnast illa í þessu i
£ efni í samanburði við hina i
1 kaupstaðina telur læknirinn j
£ vera skort á eftiriiti fyrir fæð- j
: ingu, skort á ljósmæðrum, j
| skort á fæðingasérfræðingum, i
£ skort á sjúkrahúsum og skort j
£ á heimilishjálp. llins vegar i
£ sýni hin lága hlutfallstala i
; barnsfarardauða í hinum i
§ kaíipstöðunum, 0,4, hvað hægt i
: sé að komast langt í þessu i
j efni. 1
eina helzt á, og hið gengdar-
lausa kapp, sem lagt hefir verið á
skjóttekinn, en harla stopulan
síldargróða, bæði með því að af-
rækja hans vegna aðra möguleika
til fiskveiða og framleiðslu, og
eins með skjóthugsuðum og fyr-
irhyggj ulitlum verksmiðjubygg-
ingum, vanhugsuðum og óheppi-
legum skipakaupum og öðrum
slíkum framkvæmdum, er stund-
um líkjast fremur athöfnum ofsa-
fenginna fjárhættuspilara en fyr-
ii-hyggju allsgáðra og ábyrgra
manna. Ættu. verstu afglöp „ný-
sköpunai'stjórnarinnar1' sælu að
g'eta verið núverandi valdhöfum
fnllljóst víti til varnaðar í þessum
efnum.