Dagur - 27.04.1949, Síða 1

Forustugreinin:
Stjórarskráin og- aðstaða
þegnanna. Tillögur Fjórð-
ungssambandanna.
Fimmta síðan:
Olafur Jónsson framkv.-
stj. skrifar um jarðrækt-
arlagafrumvarpið nýja.
XXXII. árg.
Akureyri, miðvikudaginn 27. apríl 1949
18. tbk
Mikill og vaxandi áhugi landsmanna fyrir sefningu nýrrar
Akureyri neitað
um leyfi fyrir
malbikunarefni
í fundargerð bæjarráðs 22. þ.
m. kemur í ljós, í sambandi við
erindi frá íbúum Aðalstrætis um
um malbikun Hafnarstrætis og
Aðalstrætis á þessu ári, að bæn-
um hafi verið neitað um leyfi
fyrir efni til malbikunar „að
mestu leyti“. Af þessum ástæðum
sá bæjarráð sér ekki fært að sam-
þykkja erindi þetta. Hins vegar
var samþykkt að hefja malbikun
Hafnarstrætis þegar lokið væri
malbikun Strandgötu niður að
Hjalteyrargötu, og verði byrjað á
því verki, ef efni verður fyrir
hendi, í sumar.
Sænski skíðakennarinn við Útgarð
Myndin er tekin uppi við Útgarð í vetur er sænski göngusnillingur-
inn A. Wikström var segja Akureyringum til. Wikström er annar
í röðinni, talið frá hægri.
lýSveldissfjórnarskrár
Tiílögor FjórcStingsþiiiga Norðlend-
inga og Ausífirðinga vekja Iivar-
vetna mikla atliygli
Fjórðungsþingin senda landsmönnum tillögur
sínar og greinargerð þessa dagana
ÞKÁTT FYRIR LOFORÐ tveggja ríkisstjórna um að hraða af-
greið'slu nýrrar stjórnarskrár fyrir íslenzka lýðveldið, bólar ekkert
á framkvæmdum í þá átt fyrir forgöngu stjórnar eða Alþingis. Hafa
þó nefndir setið í málinu í mörg ár, en engar tillögur birt. Þessi
deyfð á æðstu stöðum er ekki í samræmi við hug fólksins í landinu.
Mikill og vaxandi áhugi er fyrir því að setja ríkinu nýja stjórnar-
skrá. Sífellt fleiri landsmenn sjá, að margt af því, sem aflaga hefur
Bæjarsfjórnin vii! fá MarshaiMé
fil nýju Laxárvirkjunarinnar
Sigurður Tlioroddsen verkfræðingur hefur
skilað skýrslu um leiðir til að bæta úr
krapastíflum í Laxá
Eins og frá var skýrt hér í blaðinu fyrir nokkru, mun ákveðið að
Reykjavíkurbær fái mjög hagkvæmt lán til Sogsvirkjunarinnar af
Marshall-fé því, sem íslandi er ætlað. Hins vegar horfir mjög dauf-
lega með lánsfjárútvegun til Laxárvirkjunarinnar. Tilboð það, sem
fengist hefir frá Danmörku um lán mun flestum virðast óaðgengi-
legt og ekki líklegt að bví verði tekið.
farið í stjórn landsins á undanförnum árum á rót sína að rekja til
óviðunandi Stjórnarskrár og óheppilegrar skipunar æðsta valds í
landinu. Af þessum ástæðum vekja tillögur þær, sem Fjórðungs-
þing Norðlendinga og Austfirðinga hafa sent frá sér, mikla athygli.
Rafveitustjórnin hefir nýlega
haft mál þessi til meðferðar. —
Skýrði bæjarstjóri þar frá ný-
legri för sinni til Reykjavíkur og
viðtölum við rikisstjórnina um
lánsfjárveitingar til Laxárvirkj-
unarinnar. Eftir þær upplýsingar,
sem bæjarstjóri hafði að gefa í
málinu, lagði rafveitunefndin til
að bæjarstjórnin samþykkti svo-
hljóðandi ályktun:
Bæjarstjórn Akureyrar ferþess
á leit við hæstvirta ríkisstjórn,
Skemmtun Gagnfræða-
skólanemenda
Gagnfræðaskóli Akureyrar
hafði opinbera kvöldskemmtun í
Samkomuhúsi bæjarins síðasta
vetrardag. Var skemmtunin hald-
in til ágóða fyrir ferðasjóð skól-
ans, en venja er að gagnfræðing-
ar fari í ferðalag um landið að
prófi loknu í fylgd kennara. —
Nemendur og kennarar sáu um
öll skemmtiatriði. Voru íluttar
ræður og söngur og sýnd leik-
fimi, en að lokum dansað. —
Skemmtunin var vel sótt og fór
mjög vel og prúðmannlega fram.
að hún aðstoði bæjarstjórnina
við útvegun lána til viðbótar-
virkjunar við Laxá. Sérstak-
Iega vill bæjarstjórnin fara
fram á, að væntanleg Marshall-
hjálp verði notuð til þess að
hrinda virkjuninni í fram-
ltvæmd.
Naumast verður sagt að bæj-
arstjórnin og rafveitustjórnin séu
sérlega snemma á ferðinni með
þessi tilmæli, þar sem vitað er að
búið er að festa mestan hluta
þessa Marshall-láns, sem ísland
þegar hefir fengið, í Sogsvirkjun
og öðrum framkvæmdum sunn-
anlands.
Rannsóknir á krapastíflum.
Á þessum sama rafveitunefnd-
arfundi, 20. apríl, var lögð fram
skýrsla um mælingar og rann-
sóknir Sigurðar Thoroddsen
verkfræðings á útrennsli Laxár
úr Mývatni, og umsagnir hans
um hugsanlegar leiðir til að bæta
úr krapastíflum í upptökunum og
öðrum rennslistruflunum. Ekki
er nánar greint frá þessari
skýrslu í fundargerð rafveitu-
nefndar og hefir blaðið ekki upp-
lýsingar um niðurstöður þessarar
rannsóknar að sinni.
i Hafís fyrir Norður- j
! landi - veðurspá !
! í gær: vaxandi f
! norðaustanátt !
i í þessari viku háfa sífellt i
1 verið að berast fregnir um =
É hafís víðs vegar úti fyrir i
i Norðurlandi. Virðist vera all- í
i mikill ís á svæðinu frá Horni i
i til Langaness, mest þó fyrir :
i vesturhluta Norðurlands og út i
i Vestfjörðum. íshroði er land- =
i fastui' á Ströndum,enísspang- i
j ir og ísbreiður enn alldjúpt j
i víðast hvar. Hins vegar vofir sú i
j hætta sífellt yfir að meginís- j
i magnið leggist að landinu og i
j fylli firði og flóa. Útlitið í gær j
i var illt að þessu leyti. Veður- i
j stofan spáði þá vaxandi norð- j
i austanátt og snjókomu. Ottast i
I Norðlendingar að áframhald j
1 norðanáttar muni hrekja ísinn :
I upp að ströndinni og valda 1
§ landsmönnum margvíslegu j
j tjóni og erfiðleikum.
Bráítarbraut Ákur-
eyrar fær ekki aðstöðu
á Oddeyrartanga
Eins og fyrr er grein frá hér í
blaðinu, sótti Dráttarbraut Ak-
ureyrar h.f. um það til Hafnar-
nefndar að mega setja núverandi
dráttarbraut sína niður á hinu
fyrirhugaða dráttarbrautarsvæði
á Oddeyartanga. Á fundi 4. þ. m.
samþykkti hafnarnefnd, að telja
mætti nauðsyn að dráttarbraut-
irnar á hinu nýja svæði verði'
reknar af sama aðila ,og gæti hún
því ekki lagt til að orðið yrði við
þessari beiðni.
Þar er í fyrsta sinn bent á leiðir
í stjórnskipunarmálum ríkisins,
sem hæfa bezt þjóðskipulagi okk-
ar og þjóðfélagsháttum. Tillög-
urnar eru um að afmá hina stór-
felldu galla núverandi stjórn-
skipunar og koma á nauðsynleg-
um nýmælum, sem eru í sam-
ræmi við hagsmuni og lýðræðis-
hugsjónir þjóðarinnar i heild.
Tillögurnar sendar Iands-
mönnum.
Tillögur fjórðungsþinganna og
greinargerð eru nú komnar út í
bæklingsformi, og ætla þessi
samtök að senda bæklinginn til
landsmanna, til þess að þeim gef-
ist kostur á að íhuga þær og ræða.
í bæklingnum segir að hann sé
sendur út til landsmanna til at-
hugunar og umræðu, og er heitið
á alla góða drengi, menn og kon-
ur, að veita till. fulltingi eða
koma fram með aðrar betri. Og
fulltingið, sem átt er við, er. að
einstakir menn, almennir fundir
og félagasamtök láti opinberlega
í ljósi stuðning við tillögurnar eða
stefnu þeirra.
Greinargerðar fjórðungsþing-
anna og tillagnanna verðui' nokk-
uð getið hér á eftir. í inngangs-
orðum bæklingsins segir svo:
Teikningar og kostn-
aðaráætlun dráttar-
brautanna tilbúin
Vitamálaskrifstofan hefir nú
endanlega gengið frá teikningum
og kostnaðaráætlun af fyrirhug-
uðum mannvirkjum á Oddeyrar-
tanga, þ. e. dráttarbrautunum
þar. Hafa áætlanirnar verið lagð-
ar fyrir bæjarstjórn. Undii'bún-
ingur er hafinn hér að stofnun
hlutafélags, sem ætlað er það
hlutverk að reka dráttarbraut-
irnar og leigja þæ af bænum.
,,Þögar lýðveldið vaf endurreist
á íslandi 1944, voru gerðar þær
breytingar nálega einar á stjórn-
skipun ríkisins, sem óhjákvæmi-
legar máttu teljast til þess, að
konungsríki yrði lýðveldi.
Alþingi var þá þegar Ijóst, að
þessar breytingar voru ófull-
nægjandi og aðeins til bráða-
birgða. En heppilegt var talið þá
að afgreiða málið eins og gjört
var, til þess að sem bezt sam-
komulag gæti náðst um lýðveld-
isstofnunina. Gagnger endur-
skoðun stjórnskipulagsins er svo
margþætt og mikilvægt mál, að
varla er við því að búast, að um
það geti náðst áþekk eining og
náðist um að stofna eða endur-
reisa lýðveldið í landinu.
Nefndir ríkisins afhafnalitlar.
Fyrsta ríkisstjórn, sem Alþingi
myndaði eftir lýðveldisstofnun-
ina, stjórn Ólafs Thors, mynduð
haustið 1944, hafði endurskoðun
stjórnarskrárinnar á stefnuskrá
sinni. Þingnefnd og nefnd skipuð
utanþingsmönnum áttu að athuga
mál þetta, en nefndir þessar
munu aldrei hafa skilað neinu
áliti. Þegar núverandi ríkisstjórn
tók við völdum á öndverðu ári
1947, tók hún stjórnarskrármálið
einnig á stefnuskrá sína, en veru-
legur dráttur varð enn á aðgerð-
um, eða um það bil eitt ár, áður
en stjómin skipaði nefnd í málið.
Ekki er enn kunnugt um starf
þeirrar nefndar, og ekki vitað al-
mennt um þær tillögur, sem hún
hefur fram að bera. Þessi seina-
gangur bendir til þess, að áhugi
ríkisstjórnar og Alþingis fyrir
nýrri stjórnarskrá og fullkomn-
ari sé minni en ætla mætti, svo
mikilvægt málefni, sem hér er
um að ræða.
(Framhald á 2. síðu).