Dagur - 05.01.1950, Síða 4

1
D A G U R
Fiinmtudaginft 5. janúar 1950
Í'/VWWW^'/WWV^/WWn/WWv^-/V'A^VWV\/WV'/WWW^ÍV\Aní (
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstra’ti 87 — Sími 166
Blaðið kernur út ;i hverjum miðvikudegi
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSÖNAR H.F.
| „Lítt sjáum aftur, en ekki fram“
ÁRAMÓT verða mönnum jafnan tilefni til þess
að líta um öxl á farinn veg og jafnframt að
skyggnast eftir mætti fram á leið, þótt enn standi
að vísu hið fornkveðna í fullu gildi, að „lítt sjá-
um aftur, en ekki fram — skyggir Skuld fyrir
sjón.“ — Þegar þessar línur eru ritaðar, hafa höf-
uðstaðarblöðin, sem út komu nú um áramótin, enn
ekki borizt norður hingað, en vafalaust flytja þau,
ef að vanda lætur, áramótahugleiðingar stjórn-
málaoddvitanna og flokksforingjanna þar syðra,
og skal hér að óséðu engu um það spáð, hvað
þjóta muni í þeim skjá að þessu sinni. Hins vegar
hafa ýmsir aðrir mektarmenn þjóðfélagsins látið
til sín heyra í ríkisútvarpinu nú um áramótin, og
mun það helzt sameiginlegt um boðskap þeirra
allra, að þeim varð harla dimmt fyrir augum, er
þeir skyggndust. fram á veginn, enda finnst þeim
nú öllum hart gerast í heimi og veður öll válynd
yfir hafi þjóðmálanna, enda skal það sízt rengt, að
margar blikur séu nú á því lofti, og færi raunar
betur, ef ýmsir ráðandi menn í þjóðlífi voru hefðu
reynzt veðurgleggri á þdim vettvangi en raun hef-
ir orðið á, þannig, að þeir hefðu séð óveðrið fyrir
og hagað seglum eftir vindi, áður en hann var
raunar skollinn á, svo sem nú hefir þó til tekizt,
og munu margir mæla, að lítið traust og hald sé í
þeim „spádómum“, sem þegar eru komnir fram!
ÞAÐ MUN HAFA verið um áramótin í fyrra,
að núverandi stjórnarfoi'maður lét þess getið í
áramótahugleiðingum sínum sem formaður Sjálf-
stæðisflokksins, að þjóðjn hefði raunar engu að
kvíða, þótt él nokkurt kynni að gera í bili, því að
svo væri „nýsköpúnarstjórninni“ sælu fyrir að
þakka, að naumast færi það svo illa, að útflutn-
ingur landsmanna þokaðist á næstu árum niður
úr 800 milljónum króna árlega, og ætti þjóðinni
að vera vorkunnarlaust að komast sæmilega af
með þann gjaldeyrisforða á ári hverju. Ekki gaf
sá, er þetta ritar, sér tóm til að hlýða á veðurspá
Olafs í þetta sinn, en mat önnur skemmtiatriði
meira á nýársdag, en það man eg, að fjármála-
ráðherrann í stjórn Olafs upplýsti við fjárlagaum-
ræðurnar nú fyrir jólin, að þessi áætlun Thors
hefði ekki staðist nándar nærri til hálfs, þannig,
að útflutningurinn hefði ekki reynzt meiri en
rösklega 300 milljónir kr. á árinu, og færi að lík-
indum enn stórum minnkandi. En það segja mér
menn, sem meira gaman hafa af alvörulausu og
ábyrgðarsnauðu skrafi en eg, að miklu verr hafi
staðið í ból Ólafs að þessu sinni — eftir að flokkur
hans verðlaunaði frammi stöðu hans með því að
fela honum stjórnarforustuna á nýjan leik, þegar
mest reið þó á, að gætinn og ráðsvinnur maður
settist við stýri þjóðarskútunnar og forðaði henni
með djarfmannlegum ráðstöfunum og raunsýni
1 frá fullu strandi. Hafði Ólafur raunar verið furðu
daufur í dálkinn að þessu sinni og stórum minna
loft í honum en endranær, enda hafi hann hvorki
, minnst einu orði á pennasti'ikið fræga, né heldur
hitt, hvað hann og ráðherrar hans hefðu aðhafzt í
jólaleyfinu, og höfðu þeir þó við þingslitin fyrir
jólin haft það mjög á orði, að ólíkt mundu þeir og
hinir óbreyttu þingmenn hafast að í jólafríinu —
sauðsvartur þingalmúginn myndi nefnilega leita
hvíldar og skemmtunar á heimilum sínum um
| jólahelgina, en hins vegar myndu ráðherrarnir
sjálfir — að hætti Þorgeirs Ljós-
vetningagoða — draga feld á höf-
uð sér og brjóta heila sína stór-
kostlega alla jóladagana — lík-
legast alls ekki stíga dansinn
kringum jólatréð með öðrum
góðum börnum að þessu sinni,
heldur aðeins einbeita öllum lífs
og sálarkröftum, þá jafnt sem
endranær, að björgun lands og
þjóðar úr bráðum háska, og þá
væntanlega fyrst og fremst að
réttum og fögrum dráttum í
pennastriki Ólafs því hinu fræga,
sem átti þó raunar upphaflega að
vera svo einfalt, fljótgert og leik-
andi létt!
EKKI MUN SÚ mannlýsing
ósanngjörn, heldur furðulega
nærri réttu lagi, að segja, að Ól-
afur Thors sé skynugur, ófyrir-
leitinn og hvatvís strákur, —
býsn.a skemmtilegur og geðfelld-
ur á sína vísu, eins og stráka-
prakkarar geta óneitanlega stund
um verið að sínu leyti. Væri hann
minna hærður en hann nú
er orðinn, gætu góðgjarnir menn
spáð því með fullum rétti, að
góður hestur kynni síðar meir að
verða úr þeim galda fola. Oft er
þess þörf, en nú brýn nauðsyn,
að guðhræddir klerkar ljúki bæn
um sínum með því að biðja góðan
guð að halda almáttugri hendi
sinni yfir landstjórninni — að
hún megi sitja á strák sínum.
FOKDREIFAR
Kommúnistar ráðast á
jólasveinana!
ÞAÐ ER NÚ komið á daginn,
að jólasveinar eru ekkert nema
„borgaraleg, kapítalísk blekking“,
hvaða hugmyndir, sem við höfum
til þessa gert okkur um hina grá-
skeggjuðu, rauðkufluðu og góð-
legu karla. Erlend blöð birtu nú
um jólin fréttaskeyti frá her-
námssvæði Rússa í Þýzkalandi.
Var þar greint frá því, að yfir-
völdin hefðu bannað hátíðahöld
á jólunum og þó einkanlega
bannfært alla jólasveina á fyrr-
greindum forsendum. Sérhvert
barn upplifir þau vonbrigði fyrr
eða síðar að læra, að „það eru
engir. jólasveinar til“. En það er
í senn hjákátlegt og sorglegt að
lesa fregnir af því, að tilvera jóla-
sveinanna skuli bönnuð með lög-
um og tilskipunum í því landi,
sem fóstraði þá fyrst. Trúin á
jólasveina og gjafir þeirra flutt-
ist frá Þýzkalandi til flestra ann-
arra landa og þaðan er jólatréð
líka komið.
GREINT ER FRÁ því í þessum
blaðafregnum, að þegar tilskip-
unin um bann á jólasveinum var
birt, hafi fólk haldið að yfirvöld-
in væru að gera að gamni sínu.
En kommúnistar gera yfirleitt
ekki að gamni sínu. Þeir taka
sjálfa sig og fræði sín of hátíðlega
til þess. Raunverul. er heldur ekk
ert rúm fyrir jólasveina og þær
hugsanir, sem við þá eru tengd-
ar, í einræðis- og lögregluríki.
Þar hafa menn nóg að gera við
að skjálfa af hræðslu allan dag-
inn og nóttina með út af heim-
sóknum sveinanna frá G. P. U.
En hætt er við að meira þurfi til.
Þjóðirnar hafa skapað sér jóla-
siði á löngum tíma. Jólasvein-
arnir hafa lifað í huga alþýðunn-
ar í margar aldir. Það þarf áreið-
anlega meira til en kommúnist-
íska tilskipun til þess að leggja þá
að velli. En þeirra gerð er söm
fyrir því, tilgangurinn hinn sami.
Þess vegna eru þessir tilburðir
lærdómsríkir.
Stöðugur í rásinni.
Alþýðumaðuiinn hér byrjaði
nýja árið alveg eins og hann hef-
ur endað flest gömlu árin með
því að flytja lesendum sínum
Gróusögur um Framsóknarmenn
hér. Vill ritstjórinn augsýnilega
ekki láta lesendur blaðsins
gleyma því, hverjir það eru, sem
standa hinum næst hjarta nú upp
úr nýárinu og minna á, að hann
er stöðugur í rásinni að þessu
leyti.
Um einstök atriði í síðustu rit-
smíð Braga verður ekki rætt hér
,frekar en aðrar hugleiðingar í
því blaði, sem hefjast og enda á
orðunum „kvisast hefur“ eða
„orðrómur segir“. Bragi ætti að
sýna sjálfum sér þá tillitssemi að
geyma slíka orðaleiki þangað til
Leikfélagið hefur lokið sýningum
á Pilti og stúlku.
AÐ ÖÐRU LEYTI mun eg ekki
verja rúmi þessa blaðs til þess að
ræða bæjarstjórnarkosningahug-
vekjur síðasta Alþýðumanns. Til
þess gefast næg tækifæri síðar.
En spaugilegast er það, að flokk-
urinn, sem galt hið mesta afhroð
í alþingiskosningunum í sumar,
skuli hafa orðið fyrstur til þess
að hefja bæjarstjórnarslaginn nú
og sparar ekki til þess mannalæt-
in. Varla var lokið upplestri
kosningaúrslitanna í október
þegar Alþýðumaðurinn hóf söng
inn um hin miklu afrek sinna
manna í bæjarstjórn Akureyrar
á kjörtímabili því, sem nú er senn
á enda. Lesendum er ætlað að
skilja það af skrifum blaðsins, að
allar þær framkvæmdir, sem
bærinn hefir ráðist í síðan 1946.
hafi verið sóttar beint í kosn-
ingaprógram Alþýðuflokksins, er
hann gaf út fyrir þær kosningar,
enda hafi engum hinna flokkanna
dottið neitt af þeim snjallræðum
í hug! Bæjarfulltrúar Alþýðu
flokksins hér þetta kjörtímabil
hafa reynzt nýtir menn, eins og
efni stóðu til, en ofurmenni
reyndust þeir ekki. Er vafasamt
að blað þeirra geri þeim mikinn
greiða nú með þeim afkáralegu
tilburðum, sem vikulega getur
að líta þar í dálkunum. Hitt forð
ast Alþýðumaðdrinn vitaskuld að
tala um, hvern þátt fjármálapóli
tík Sjálfstæðisflokksins og Al-
þýðuflokksins á undanförnum ár
um hefir átt í erfiðleikum kaup
staðarins við að framkvæma
málefnasamninginn og bæta kjör
borgaranna. Mætti þó rifja þá
sögu upp við tækifæri.
Ævintýrið um kertin þrjú
Jólakertin urðu ekki öll eins skemmtileg eins og
við hefðum óskað. Mörg runnu niðui' og urðu „að
einni klessu“, eins og segir í Guttakvæðinu, áður en
við höfðum snúið okkur við.
Heima hjá mér var kveikt á þrem kertum sam-
tímis, sem stóðu í þríarma stjaka. Eftir stundar-
korn var eitt þeirra brunnið niður og .vaxið sat í
hrúgu mikilli á stjakanum, kertið í miðjunni var
brunnið til hálfs og vaxið hafði aðeins lekið lítil—
lega niður, en þriðja kertið aftur á móti, stóð tein-
rétt, „eins og fura í skógi“, ekkert vax hafði runn-
ið niður og aðeins um fjórðungur af kertinu var
brunninn. Þetta var skringileg sjón og fyrirbrigðið
allt að því ótrúlegt að því er mér fannst, en sagan
er sönn og sýnir okkur m. a. það, að kerti og kerti
„er to ting“, eins og Danir segja.
Kunningi minn sagði mér að gott ráð væri að
setja fínt salt á kertin, þ. e. barmana eftir að
mjósti toppurinn er brunninn, vaxið myndi þá síður
renna niður. Eg sendi þetta ráð áleiðis til ykkar, ef
einhver skyldi vilja reyna það.
Það má kannske segja, að nokkuð seint sé að
tala um jólakerti núna og gefa ráð í sambandi við
notkun þeirra, þegar jólin eru um garð gengin, en
eg gei'i það vegna þess, að mörg heimili nota kerti
miklu lengur en um jólin. Margir nota kertin meðan
birgðir endast, til þess að gera notalegt í stofum
sínum, og aðrir nota stúfana á matborðið og hafa
þannig kertaljós meðan borðað er lengi frám eftir.
Mér finnst þetta ágætur siður og skemmtilegur, en
vissara er þá að muna eftir því, að setja undirbolla
eða annað undir kertastjakann til þess að hlífa
dúknum ef vaxið skyldi fara af stað.
Kertastjaka, hvort heldur þeir eru úr gleri eða
málmi, er bezt að hreinsa á þann hátt, að setja þá
sem snöggvast ofan í vel heitt vatn. Vaxið linast þá
og rennur af þeim og auðvelt er að fægja þá á eftir.
Þetta fer miklu betur með stjakana, a. m. k. í flest-
um tilfellum, heldur en ef vaxið er skafið af þeim.
Við erum þakklátar fyrir kertin, þótt við finnum
að þeim, því að jól án kerta væru ekki skemmtileg
jól ,og gott getur verið að bregða þeim upp í ljós-
leysi, sem stundum dynur yfir okkur, en óneitan-
lega er það tilhlökkunarefni okkar allra, þegar
verksmiðjur okkar fá góð hráefni að vinna úr og
geta framleitt handa okkur góð kerti.
★
Kvennadálkurinn sendir öllum lesendum sínum
beztu NÝJÁRSKVEÐJUR. Puella.
Tveir góðir réttir
Kartöflubúðingur með saftsósu.
125 gr. soðnar og saxaðar kartöflur.
60 -gr. smjöi'líki.
3 egg.
1 matskeið sykur.
1 teskeið rifið sítrónuflus.
Safi úr sítrónu.
25 gr. saxaðar möndlur
(þeim má þó sleppa).
Kartöflurnar eru soðnar, flysjaðar og hakkaðar
þrisvar sinnum. Út í þær er hrært bræddu smjör-
líki, sykri, söxuðum möndlum (séu þær notaðar),
sítrónuflusi og safa. Því næst er ein og ein eggja-
rauða hrærð út í og hrært í 15 mín. Þá er hinum
stífþeyttu eggjahvítum blandað í deigið og það sett
í vel smurt mót. Smjörpappír látinn yfir mótið og
það látið í pott með heitu vatni og soðið við hægan
eld í 45 mín. Borðað heitt með saftsósu eða rabbar-
barabitum.
Bakaðar kartöflur.
% kg. kartöflur.
25 gr. smjörlíki.
Salt, pipar.
2 eggjahvítur eða 1 egg.
Kartöflurnar eru þvegnar, flysjaðar, soðnar og
pressaðar. Smjörlíkið brætt, kartöflurnar hrærðar.
Að síðustu er eggið látið í. Sprautáð í toppa á lítið
smurða plötu. Bakað ljósbrúnt.