Dagur - 22.02.1950, Blaðsíða 4

D AGUR
Miðvikudaginn 22. febrúar 1950
a
DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Marínó H. Pétursson
Skrifstofa í Hafnarstræti 87 — Sími 166
Blaðið kemur út á hyerj.um- miðvikudegi
Árgangurinn kostár kr. 25.00
Gjálddagi er 1. júlf.
l’RENTVERK ODDS BJÖRN^SONAR H.F.

„Pennastrikið" var tiltækt
á síðastliðnu sumri
ÞEGAR ÞETTA er ritað, hefur pennastrikið
marglofaða enn ekki séð dagsins ljós. Hins vegar
er vitað, að tillögur í dýrtíðarmálunum liggja nú
fyrir og eru til umraeðu hjá þingflokkum og mið-
stjórnum lýðræðisflokkanna. Verður ekki á þessu
stigi málsins sagt neitt um það, hverjar horfur eru
á samstarfi um lausn vandamálanna, en ekki mun
dragast lengi héðan af að þjóðin fái vitneskju um
það með því að óðum dregur nær 1. marz, eða því
timatakmarki, sem Alþingi setti sjálfu sér til þess
að finna frambúðarlausn nú á þessum vetri. En
þótt ekki sé með vissu vitað um tillögurnar í ein-
stökum atriðum, er kunnur aðdragandinn að þeim
og alþjóð ljóst, hverjir hafa aðallega um þær
fjallað.
Á SÍÐASTLIÐNU VORI fékk ríkisstjórnin
Benjamín Eiríksson hagfræðing, starfsmann Al-
þjóðabankans, til þess að semja álitsgerð um fjár-
málaástandið hér á landi og benda á léiðir til úr-
bóta. Niðurstaða þessarar athugunar varð sú, að
hagfræðingurinn áleit að ekki mætti þá dragast að
gera viðunandi varnarráðstafanir gegn dýrtíðinni
og voru tillögur þær, er hann gerði til úrbóta,
mjög í sama anda og Framsóknarflokkurinn lagði
fyrir samstarfsflokkana í ríkisstjórn á sl. sumri.
Eins og kunnugt er var tillögum Framsóknar-
manna tekið heldur dauflega í herþúðum þáver-
andi samstarfsflokka í ríkisstjórn. Urðu úrslit
þeirra átaka, sem þá urðu, þau, að báðir -flokkarn-
ir höfnuðu kröfu Framsóknarmanna úm raunhæf-
ar dýrtíðaraðgerðir á sl. sumri og rofnaði stjórnar-
samstarfið á ágreiningi um þessi mál og efnt var
til kosninga í október sl. Fyrir kosningamar gerðu
Alþýðuflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn engan
veginn mikið úr þörfinni á róttækum dýrtíðarráð-
stöfunum. Eimdi þar enn eftir af hinu hóflausa á-
byrgðarleysi nýsköpunaráranna og angan þeirra
kenninga, að dýrtíðin væi-i handhægt ráð til þess
að dreifa stríðsgróðanum og gera landsmenn ríka
án mikillar fyrirhafnar. Eftir kosningarnar kom
hins vegar annað hljóð í strokkinn. Núverandi rík-
isstjórn lét það verða sitt fyrsta verk, að láta þann
boðskap út ganga af munni stjórnarformannsins,
að útlitið væri vissulega svartara en jafnvel hann
hefði órað fyrir. Varð stjórninni þá fyrst fyrir, að
snúa sér til sama hagfræðingsins og fyrrv. stjórn
og fá hann til að gera enn tillögur og álitsgerðir.
Vafalítið er, að þær tillögur, sem Benjamín Eiríks-
son hefur nú lagt fyrir minnihlutastjórn Ólafs
Thox-s eru keimlíkar þeim, sem til umræðu voru á
sl. sumri og Alþýðuflokkui-inn og Sjálfstæðis-
flokkurinn voru þá ekki viðmælandi um. Sú ein
breyting hefur á oi-ðið síðan, að ástandið hefur
versnað enn, og viðreisnarstarfið verður því hafið
við ei-fiðari aðstæður en þurft hefði, ef lýðræðis-
flokkarnir hefðu þegar í sumar hafizt handa um
þau úrræði, sem nú verða efst á dagskrá, eins.og
Framsóknai-menn lögðu til.
Alþjóð veit, að tillögur þær í dýrtíðai-málunum,
sem nú eru ræddar í flokkunum í Reykjavík, eru
ekkert „pennastrik" runnið undan ráðsnilld eða af
i brjóstviti Ólafs Thors þi-átt fyrir öll stóru orðin.
Þetta er álit ágætra hagfræðinga á því, hvei-nig ís-
^ lenzka þjóðin geti hafizt handa um að snúa við á
fjárglæfra- og ábyx-gðai-leysis-
brautinni sem einkenndi stjói-n-
málaástandið hér á landi meðan
enn var ekki komið til botns í
gjaldeyx-issjóðum sti-íðsái-anna og
kommúnistar voru eitt helzta
leiðarljós landstjórnarinnar í
fjármálum. Framkvæmd tiliagn-
anna vei’ður miklu erfiðari en sú
íþrótt, að draga „pennastrik“ á
örk, og mun landsfólkið reyna það
á næstunni. En það verður þá
jafnframt ljóst, að dýrtíðar- og
óráðsíustefnan entist Sjálfstæð-
isflokknum allt fram á þennan
vetur. Sl. sumar vildi hann ekki
samstai-f* við Framsóknai-menn
um raunhæfar dýrtíðarráðstafan-
ir og það viðhorf flokksins og
hjálpai-manna hans úr Alþýðu-
flokknum leiddi til haustkosning-
anna. Sá di-áttur, sem orðið hefur
á því að tillögur Benjamíns Ei-
ríkssonar væru teknar til fram-
kvæmda af landstjórninni og Al-
þingi, er vex-k þeirra flokka, sem
höfnuðu tillögunum í sumar, en
segja þær nú jafngilda ,penna-
strikinu". Það er að vísu gott, er
menn sjá að sér og snúa fi'á villu
síns vegar, en ekki eru þeir menn
heppilegir leiðsögumenn í stjórn-
málum, sem þi-jóskazt í lengstu
lög við að reyna að bæta úr mis-
fellum, sem þeir sjálfir hafa leitt
yfir þjóðina með óhóflegri bjart-
sýni og furðulegu ábyrgðarleysi
meðan næg tækifæi-i voru til þess
að skapa öruggan efnahagsgrund-
völl fyrir þjóðai-búskapinn.
POKDREIFAR
Þegar andagiftin þverr.
ÞAÐ KEMUR stundum fyrir
i- ithöfunda, að þeir skrifa sig upp
aftur, sem kallað er. Oftast vill
þetta verða þegar ái-in færast yf-
ir þá og andagiftin þverr. Þykja
það þá heppileg forlög fyrir orð-
stírinn, að ekki verði langt áfram-
hald á uppskriftinni og velviljað-
ir gagnrýnendur líta þá gjarnan
fi-am hjá þessum ellimörkum, er
ferillinn allur er metinn og veg-
inn. Hins vegar þekkjast þau fyr-
ii- báeri líka, að það er ekki ellin
jein, sem er þess valdandi að
söguefni og í-ithöfundahandtök
ganga aftur. Ástæðan getur líka
Vei-ið lítil andagift, sem ekki ent-
st némá í eína sögu. Hefur það nú
sannást' á málgagni því,. sem
kennt er við Kominfoi-m, og gefið
er út hér í bænum. Fyrir og um
kosningarnar hafði þetta virðu-
lega blað a. m. k. einu skáldi á að
skipa fyrir utan hinn venjulega
daglaunamann, sem dundar við
það árið um kring að moka er-
lendum áróðri fyrir fætur sam-
börgaranna .Upphófst þá merki-
leg saga í blaðinu og. hefur hún
líklega verið runnin undan rifj-
um skáldsins. Var þar upplýst, í
mjög eftirtektarvei-ði-i grein, að
ritstjóri Ðags hefði fyrir einum
ái-atug eða svo hlotið heiðui-s-
merki nokkui-t vestur í Banda-
ríkjum og væru stei-kar líkur til
þess að hann hefði mátt lofa því,
er hann meðtók heiðui-smerkið,
að hæla Marshallhjálpinni svo-
nefndu á hvert reipi, er hún sæi
dagsins Ijós 10 árum síðar! Með
þessari stóru röksemd slógu rit-
höfundar Verkamannsins Dag al-
veg út af laginu og afsönnuðu í
einu vetfangi að vélakaup til
Laxái-vii-kjunarinnar hefðu taf-
ist um eina viku, hvað þá lengur,
ef farið hefði verið að ráðum
kommúnista og þátttöku í efna--
hagssamvinnu lýðræðisríkjanna
hafnað. Var þetta eitthvert glæsi-
legasta afrek nýliðinnai- kosn-
ingabaráttu og mesta fux-ða, að
rithöfundar blaðsins og hinn
ágæti flokkur þeirra skyldi ekki
uppskera meira á kosningadaginn
úr akri, sem svo hugvitsamlega
var í sáð.
Stóra röksemdin gengur aftur.
NÚ MÁ ÞAÐ þykja gott afrek,
að skrifa eina sögu, sem gengur í
fólkið og vekur virðingu fyrir
andagif og ráðsnilld höfundar
síns. Hlutu rithöfundar Verka-
mannsins og verðskuldaðan heið-
ur fyrir þetta tillag til bókmennta
þjóðarinnar. En víst mun fáa hafa
grunað, að þeir ættu eftir að
sanna áþreifanlega á sjálfa sig
mikinn skort á andagift og
hrapa í þá fallgryfju að
skrifa sjálfa sig upp aftur
áður en mánuður var liðinn frá
útkomu hins fyrsta verks, og
kosningaslagurinn sálugi enn
bráðlifandi í vitund manna. Það
mun því ekki hafa farið hjá því,
að útkoma síðasta eintaks mál-
gagnsins hafi vakið vonbrigði í
brjóstum þeirra, sem ætluðu, að
þarna örlaði aðeins á andaríkið,
og miklu meira væri niðri fyrir.
En svona fer það stundum í þessu
mannlífi, að þeir reynast verst,
sem maður treysti bezt. Á föstu-
daginn var ætla höfundarnir að
vega enn í hinn sama knérunn og
uppskera lof að aðdáun með því
að beita sömu stóru röksemdinni
annað sinn og á annað efni. Nú
sjá það allir, að amerískt heið-
ursmerki er ágætis vopn til þess
að berja á Marshall-hjálpinni, þar
sem því verður ekki í móti mælt,
að skeggið er skylt hökunni.
Þurfti því ekki um að deila,
hverjir stóðu með pálmann í
höndunum í deilunni um það,
með hverjum hætti vélarnar til
fyrirhugaðrar Laxárvirkjunar
yrðu keyptar. En skörin er farin
að færast upp í bekkinn, þegar
þetta ágæta ameríska heiðurs-
merki á að verða eitt allsherjar
sönnunargagn í hverju því máli,
sem Verkamanninn greinir á við
Dag um. Þar er komið að því
sorglega fyrirbrigði, er andagift-
ina brestur, og rithöfundarnir
fara að skrifa sjálfa sig upp áður
en Elli kerling hefur tekið þá
fangbrögðum.
Mega muna fífil sinn fegri.
I ÞESSU EINTAKI Verka-
mannsins er einkum þrennt, sem
haldið er á lofti í sambandi við
umræður þær, sem orðið hafa um
bæjarstj órakj örið hér. Hið fyrsta,
að ritstjóri Dags hafi meðtekið
margnefnt heiðursmerki. í öðru
lagi, að hann sé lítill vexti. Og í
þriðja lagi skýzt það nú upp úr
blaðinu, að áhugi þess og flokks-
foringjanna fyrir því að skipta
um bæjarstjóra hér hafi verið
bundinn við það, að fulltrúar
Framsóknarmanna í bæjarstjórn
veittu kommúnistum það braut-
argengi til þess áð koma sósíal-
ískum fyrirætlunum sínum í
framkvæmd, sem almenningur í
bænum vildi ekki gera í kosning-
unum. Ef Framsóknarmenn vildu
ekki semja við kommúnista um
bæjarmálefni almennt, skyldu
þeir heldur engan stuðning hljóta
til þess að skipta um bæjarstjóra!
Ekki þarf að eyða löngu máli að
þessum röksemdum Kominform-
piltanna. Mega þeir vissulega
munua fífil sinn fegri, er þeim
tókst að leggja Dag kylliflatan á
heiðursborgara-argúmentinu í
sambandi við Laxárvirkjunina.
En að taflið hefur nú snúist við,
minnir á, að það er varasamt að
(Framhald á 5. síðu).
/(w/a,
Barnauppeldi er ábyrgðarstarf
Síðastliðinn föstudag hafði forstöðukona hús-
mæðraskólans hér og námsmeyjar hennar boð inni
í skólanum fyrir nokkrar bæjarkonur. Við þetta
tækifæri flutti Gunnhildur Snorradóttir magister
erindi um barnauppeldi, og með leyfi hennar birtir
kvennadálkurinn kafla úr þessu erindi hennar.
Gunnhildur mælti m .a. á þessa leið:
„. . .. Það er sannarlega dásamlegt hlutverk, sem
okkur konunum er falið í þessum heimi, sem sé að
fæða af okkur börn, aðra mannlega veru, og kann-
ske heilan hóp af þeim. Það er eflaust ekki oft, sem
nútímakonan sezt niður og hugsar um slíkt. Hún
tekur þetta fyrirbæri réttiléga eins og sjálfsagðan
hlut, en þó myndi það engan veginn skaða að hugsa
um þetta og gera sér ljóst við og við, hve dásamlegt
þetta í raun réttri er og hve mikil ánægja hlýtur að
vera því, samfara. Við, sem engin börn eigum, ge't-
um auðvitað aðeins rennt grun í þá ánægju.
En barnið er konunni, og þá manninum auðvitað
líka, ekki aðeins til ánægju. Það leggur um leið
• þungar skyldur á herðar henni. Það hlýtur að vekjá
með henni geysilega ábyrgðartilfinningu. Hugsið
þið ykkur, hvað það í rauninni er mikil ábyrgð, sem
ihvílir á uppalandanum? Konan fæðir þennan hvít-
voðung, ósjálfbjarga, óþroskaðan og einskis megn-
ugan, og það er hennar að sjá um, ásamt föðurnum
og öðru því fólki, sem barnið umgengst, að úr þessu
nýja lífi í mannsmynd, verði fulltíða einstaklingur,
líkamlega og andlegá heilbrigður, og með heil-
brigður á eg ekki aðeins við ekki veikur, heldur
fullur þróttar og lífshamingju..
Svo að við tökum sem dæmi, að því er virðist
jafn auðveldan og sjálfsagðan hlut og að borða
og hægja sér, þá sjáum við, að jefnvel þar, þarf allt
að lærast. Þegar barnið fæðist er það ekki gætt
neinum venjum. Ein eðlishvöt þess er þó vel þrosk-
uð, en það er að sjúga. Barnið kann vel að sjúga,
en jafn sjálfsögð hreyfing og eðlileg eins og okkur
finnst það vera að týggja, er því ókunn. Og það
þarf ekki aðeins að læra að tyggja, heldur og allar
aðrar venjur í sambandi við það að borða. Dýrin
borða alltaf, þegar þau finna til svengdar og þau
langar í mat og hægja sér líka jafnskjótt og þau
finna þörfina. Illa uppalið barn heimtar mat á milli
máltíða og gerir öll sín stykki í buxurnar fram eftir
öllum aldri. Þetta er barninu auðvitað eðlilegt, þetta
er það sem náttúran eða eðlið býður því að gera.
Það þarf því að kenna því, og því fyrr, því betra, að
það er aðeins borðað með vissu millibili, á þeim tím-
um, sem við köllum máltíðir, og það verður að læra
að hafa stjórn á hægðum sínum, a. m. k. á meðan
það er að segja til og komast á koppinn. Að þessi
fræðsla er nauðsynleg liggur í augum uppi, og ætti
hún ekki að vera vandamikil, þótt sumum mæðrum
virðist svo.
Þegar 4—5 ára barn gerir öll sín stykki í buxurn-
ar, þá lýsir það aðeins einu: vanhirðu og ábyrgðar-
leysi móðurinnar, eða þess aðila, sem annast barnið.
Hver sæmilega menntuð móðir nú á dögum veit, að
það á að gefa barninu að borða með nokkurn veginn
reglubundnu millibili, en ekki hvenær, sem það
skælir. Þó er ástæðulaust að halda sér svo við mín-
útuna, að aldrei sé frá vikið. Verið getur t. d. að
barnið hafi borðað heldur lítið eina máltíð og sé
því svengra fyrr heldur en venjulega o. s. frv. Eins
er ekki rétt að venja ungbarnið á kopp, fyrr en það
hefur líkamlegan þroska til þess að geta lært slíkt.
Það verður að hafa náð stjórn á vöðvum sínum og
líkama. Sú venja, að gefa barninu mat með reglu-
bundnu millibili er meltingunni hollust og einnig
mjög æskileg fyrir uppeldi skapgerðariimar.
Við sköpun góðra venja í frumbernskunni, er
geysimikið komið undir reglusemi og festu uppal-
andans og auðvitað verður einhver kunnátta að vera
með um þarfir barnsins og skilningur á því, hvað
raunverulega er verið að gera.“
(Framhald á 7. síðu).