Dagur - 04.10.1950, Blaðsíða 4

4
D A G U R
Miðvikudaginn 4. október 1950

DAGUR
Ritstjóri: Haukur Snorrason.
Afgreiösla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson
Skrifstofa f Hafnarstræti 87 — Sími 1166
Blaðið kemur út á hverjum miðvikudegi.
Árgangurinn kostar kr. 25.00
Gjalddagi er 1. júlí.
PRENTVERK ODDS BJÖRNSSONAR H.F.
Þegar skynsemin er hengd á
bókstafinn
I SL. VIKU fann Kominform-blaðið hér á
staðnum sérstaka hvöt hjá sér til þess að endur-
prenta meginmál greina reinnar, sem birtist í að-
almálgagni rétttrúaðra í Reykjavík fyrir
skemmstu. Hét ritsmíð sú: Friðarstefna Sovét-
ríkjanna ítrekuð. Þótti það mikill hvalreki hér um
slóðir, að í sama mund og rússneskar vélbyssur
og önnur morðtæki, framleidd á því herrans ári
1950, voru til sýnis í Oryggisráðinu, til sann-
indamerkis um hina sönnu friðarstefnu kommún-
ista og undirbúning árásarinnar á Kóreu, skyldi
fulltrúi Rússa þar hafa lýst því yfir í ræðu, að
friðurinn væri helzta áhugamál valdhafanna í
Kreml. Frá eigin brjósti lagði Kominform-blaðið
hér það til málanna, að aðeins heimskir menn
héldu því - fram, að kommúnistískt ríki gæti
nokkfu sinrii verið árásarríki. Slíkt væri andstætt
skipulaginu. Er það mál þar með endanlega af-
greitt í augum sálsjúklinga þeirra, sem hengja
skynsemina á bókstafi gamalla kreddukenninga,
en loka augunum fyrir staðreyndum. Þessum pilt-
um finnst bókstafur áróðurspistlanna miklu
merkilegra sönnunargagn en atburðir mannkyns-
sögunnar. Þjáningar finnsku þjóðarinnar hafa
aldrei verið til í þeirra augum. Kommúnistaríki
getur aldrei verið árásarríki, stendur í fræðunum.
Hvað 'várðar þá um árás á Finnland og Pólland,
innlimun Eystrasaltsríkjanna og víðlendra hér-
aða úr öðrum ríkjum, sem eitt sinn voru sjálf-
stæð? Þá varðar ekkert um þessar staðreyridir.
Bókstafurinn stendur og skynsemi þessarar
manntegundar er fullnægt. Venjulegu fólki
blöskrar þessi einfeldni og ofsatrú. Almenningur
á bágt með að skilja hugarástand manna, sem
helzt líkjast námuhestum með klappa á kinnun-
um til þess að utanaðkomandi áhrif hrelli þá ekki
eða villa þeim sýn. Kommúnistar hafa allir slíkan
umbúnað á sálinni. Kolsvartur klappi kreddu-
kenninganna varnar þeim að sjá nokkuð nema
ofstækislínuna úr austri. Þetta fyrirbrigði er ný-
legt á stjórnmálasviðinu, en á sviði trúmála er það
gamalkunnugt.
LÍTIL SAGA frá Frakklandi sýnir mæta vel,
hvert þessi hugsunarháttur leiðir fólk. Frá at-
burði þeim er greint í hinu frjálslynda blaði
„Combat“ í París, en heimildin er sjálft höfuð-
málgagn kommúnista þar um slóðir: „L’Hum-
anité“. Frásögn „Combat“ er á þessa leið: „M.
Paul Maertens, starfsamður eins ráðuneytisins,
var nýlega rekinn úr kommúnistaflokknum fyrir
„frávik". Bróðir hans, Jean Maertens, hefur ný-
lega ritað flokksstjórninni bréf og talar þar fyrir
hönd fjölskyldunnar: „Eg lýsi því yfir, að eg er
algerlega samþykkur refsiaðgerðum þeim, sem
flokkurinn hefur framkvæmt gagnvart manni
þeim, sem var bróðir minn. Eg læt yður hér með
vita, að kona mín og móðir mín — sem eru flokks-
félagar — eru mér algerlega sammála um þetta.
Móðir mín getur ekki framar veitt inngöngu í hús
sín svikara við málstað verklýðsstéttarinnar og
friðarins11. Enn segir „Combat“: Vér vitum ógerla
hvað olli brottrekstri Paul Maertens úr komm-
únistaflokknum. En hitt vitum vér af reynslunni
frá tímabili nazistanna, að flokk-
ur, sem þannig nær að slíta fjöl-
skyldubönd og rugla mat manna
á hinu viðurkennda gildi ástar og
kærleika annars vegar og óljós-
ara gildi stjórnmála hins vegar,
að flokkur, sem fær slík bréf og
hælist um yfir því, og birtir þau
opinberlega, misbýður mannleg-
um eiginleikum herfilega." Þessi
saga mun rifja upp fyrir ein-
hverjum frásagnir um ofstæki
sértrúarflokka aftur í grárri
forneskju, og svo afrek nazist-
anna á sinni tíð. En þetta blinda
ofstæki er enn til. Það er lífs-
nauðsyn fyrir venjulega borgara
að gera sér það vel ljóst. Það
gengur Ijósum logum um öll lýð-
ræðislöndin, í líki þessarar fjöl-
skyldusögu frá Frakklandi og
skrifa Þjóðviljans og Verka-
mannsins um ítrekunina á frið-
arvilja Sovétstjórnarinnar, á
sama tíma og rússnesk vopn
murka líftóruna úr borgurum
Suður-Kóreu og standa gegn
lögum og rétti Sameinuðu þjóð-
anna. Kóreustríðinu er að vísu
um það bil að ljúka. En það er
eins líklegt að ofbeldisseggirnir
hyggi á innrás og fjöldamorð ein-
hvers staðar annars staðar. Augu
allra lýðræðisþjóða eru nú að
Ijúkast upp fyrir þeim sannleika,
að af hinni alþjóðlegu stiga-
mannahreyfingu kommúnista má
alls vænta. íslendingar ganga
þess ekki duldir lengur fremur
en aðrir. Stórubræðurnir úti í
löndum hafa lýst því fjálglega,
að þeir mundu taka fagnandi á
móti herskörum kommúnista, ef
þeir gerðu innrás í lönd þeirra.
Kommúnistar hér þykjast ekki
vera aðilar að þessum yfirlýsing-
um. En þeir eru aðilar að öllum
svartasta og viðbjóðslegasta
áróðri heimavaldasinnanna. —
Hvers vegna þessi undantekning?
Vegna þess, að það þykir heppi-
legt eins og á stendur að halda
dauðahaldi í sauðargæru sak-
leysisins. En hin ofstækisfullu
skrif kommúnistablaðanna og hin
algera fyrirlitning skynsemi og
réttsýni mannsins, sýnir Ijóslega,
að úlfurinn vakir undir gærunni.
Lýðræðisöflin þurfa líka að vera
vakandi og gefa nánar gætur að
viðbrögðum þessarar nýmóðins
jesúítareglu, sem einskis svífst
til þess að koma fyrirætlunum
sínum í framkvæmd.
FOKDREIFAR
Hin hvimleiðu hlé í bíóunum.
MEÐ HINUM hvimleiðu hlé-
um, sem bíóin hafa hverju sinni,
er þau sýna mynd, tekst þeim að
eyðileggja nokkum hluta
skemmtunarinnar fyrir bíógest-
um og trufla svo sýningu mynd-
anna, að bíógestir missa jafnan
úr einhvern hluta þess, sem þeir
þyrftu að sjá og skilja til þess að
njóta myndarinnar. Það er oft
búið að ræða um þessi hlé. Þau
þekkjast hvergi á byggðu bóli
nema á íslandi. Þau eru óvinsæl
af bíógestum, en samt halda bíó-
in dauðahaldi í þau. Hvers
vegna? Mér leikur grunur á, að
sælgætissalan í anddyri bíóanna
ráði meiru um það viðhorf en
þægindi og skemmtun bíógesta.
— Þessi truflun getur í sann-
leika verið hvimleið. Venjan er
sú, þegar sýning hefst að nýju
eftir hlé, eru ekki allir bíógestir
komnir í sæti sín. Góða stund
eftir að sýningin hefst eru menn
að staulast til sæta sinna í myrkr
inu, fólk að standa upp til þess
að gefa þeim rúm o. s. frv., sem
að þeir, sem setið hafa allan tím-
ann til þess að njóta myndarinn-
ar, verða af því að sjá á tjaldið
og þó enn fremur að heyra það,
sem sagt er, vegna skarkala og
hávaða. Eg held að bíógestir al-
mennt mundu fagna því, að þessi
hvimleiðu hlé væru lögð niður og
myndirnar, sem eru ein heild,
sýndar unz þeim er lokið. Hléð
truflar skemmtun bíógesta. Það
er nú orðið svo dýrt að sækja bíó,
að ekki er til of mikils mælst, að
bíóin veiti bíógestum kost á að
sjá myndimar truflunarlaust
fyrir gjaldið.
Betri umgengni í bíóunum.
UMSJÓNARMAÐUR Nýja-
Bíó sagði mér hér á dögunum, að
síðan bíóið var málað og prýtt og
endurbætt, hafi umgengni stór-
batnað. Þetta sýnir það, sem
gamalkunnugt er, að menn bera
meiri virðingu fyrir því er fallegt
og óskemmt er, en hinu, sem er
ljótt og útpárað. Þessi bætta um-
gengni í bíóunum er lofsverð og
verður vonandi áframhald á
henni. Það er raun að sjá
skemmdir og spellvirki á opin-
berum stöðum. En þótt bót sé
fengin á þessu — í bráðina a. m.
k. — virðist enn langt í land, að
bíógestir geti notið myndanna
ótruflaðir fyrir hávaða og ólát-
um ungmenna. Á mánudags-
kvöldið gerðu únglingar í aðal-
sal Nýja-Bíó sér það til dundurs
að láta tómar gosdrykkjaflöskur
skoppa eftir gólfinu. eftir að
myrkt var brðið. Þetta er eitt
dæmi um þau óþægindi, sem bíó-
gestir verða fyrir af sælgætissöl-
unni í anddyri bíóanna. Ætti að
vera föst regla, að leyfa ungling-
um ekki að taka flöskur með sér
inn í bíósalinn. Þeir, sem ekki
geta lifað tvær stundir án þess
að súpa gosdrykki, þyrftu þá að
gera það í hléinu frammi í and-
dyrinu. Sýnist það ekki mikið
harðræði. Umgengni öll í bíóun-
um er . engan veginn lítilsvert
atriði. Bíóin eru einn helzti sam-
komu- og skemmtistaður bæjar-
manna. Menn greiða þar hátt
gjald fyrir að njóta skemmtunar
í friði. Þeir, sem ekki geta tekið
svo mikið tillit til samborgara
sinna, að léyfa þeim þá ánægju,
ættu ekki í bíó að koma. Strangt
eftirlit bíóanna sjálfra með ærsla
belgjum mundi og taka fyrir
ólæti á skömmunj tíma.
Armband,
með steinum, tapaðist fyrir
nokkru. Skilist gegn fund-
arlaunum á afgr. blaðsins.
Snyrtivörur
margs konar
fyrir karlmenn
fyrirliggjandi
Nýlenduvörudeild,
og útibú.
A
Kökur og brauð með litlum sykri
Síðasti sykurskammturinn á þessu ári, sá sem
endast á til jólanna, er kominn. Það er því ekki að
undra, þótt húsmæður hafi hug á því, að spara syk-
urinn um þessar mundir og reyni að rifja upp ein-
hverjar köku- og brauðtegundir, sem hægt er að
baka, án þess að nota mikinn sykur. Máske fáum
við einhvern aukaskammt — smá jólaglaðning?
Það myndi áreiðanlega vel þegið á flestum bæjum,
en bezt er að vera ekki of bjartsýnn, heldur reyna
að baka ódýrt næstu mánuðina, hvað sykur snertir,
svo að hægt verði að gera sér dagamun um hátíð-
arnar. Eg vil því verða við beiðni konu nokkurrar,
sem hringdi í mig á dögunum og bað kvennadálk-
inn að birta einhverjar uppskriftir, sem ekki þyrfti
mikin nsykur í. Kökur þessar eru úr lítilli bók, sem
gefin var út í Danmörku á stríðsárunum, og eru
uppskriftirnar miðaðar við hinn nauma sykur-
skammt, sem þá var þar í landi. Vonandi gefast
þær einhverjum vel, einnig hér.
Fínt hveitkex.
100 gr. hveiti. — 100 gr. kartöflumél. — 50 gr.
smjörlíki. — 45 gr. sykur. — 3/4 tesk. hjartarsalt.
— 1 dl. rjómi.
Hnoðað, en síðan látið standa V2 klst. á köldum
stað, áður en þa ðer flatt út. Kökurnar eiga að vera
þunnar, pikkaðar með gaffli og bakaðar ljósbrúnar.
Rúgkex.
150 gr. rúgmél. — 50 gr. hveiti. — 70 gr. smjörlíki.
— 20 gr. sykur. — Vz tesk. salt. — 1 tesk. kúmen. —
1 lítið egg. — 4—5 matsk. rjómi eða góð mjólk.
Parísar-bollur.
250 gr. hveiti. — 3 tesk. lyftiduft. — 80 gr. smjör-
líki. — 60 gr. sykur. — 1 egg. — 1 dl. mjólk. —
V anilludropar.
Hveiti, sykur og lyftiduft er blandað saman og
smjörlíkið mulið saman við. Vætt með mjólk og
eggi. Hnoðað saman. Búnar til litlar bollur, sem
bakaðar eru við góðan hita. Þegar þær eru næstum
því bakaðar (eru ljósgular) eru þær teknar út sem
snöggvast og smurðar með kaffi, mjólk eða hrærðu
eggi, og ofan á það er stráð grófhökkuðum möndl-
um, blandað með raspi og grófum sykri (mulinn
molasykur). Bollurnar eru settar sem snöggvast
inn í ofninn. Skornar sundur og borðaðar með
marmelaði eða sultu.
Enskar skonsur.
450 gr. hveiti. — 1 tesk. salt. — 20 gr. sykur — 50
gr. smjörliki. — 3 tesk. lyftiduft. — 3 dl. mjólk.
Öllu blandað saman og hnoðað. Deigið er flatt
út og því skipt í fjóra jafna hluti, sem eru flattir út
í kringlóttar kökur. Hver kaka er skorin í fernt og
sú lögun látin halda sér á skonsunum. Penslað yfir
með mjólk og bakað í heitum ofni í ca. 15 mínútur.
Borðaðar volgar með smjöri.
Kartöflu-vínarbrauð.
Deigið er gert úr jafn miklu af smjörlíki, hveiti
og mörðum kartöflum, sem soðnar hafa verið salt-
lausar. Þetta er hnoðað saman og látið standa 15—
20 mínútur. Flatt út og búnar til lengjur. Sulta sett
eftir endilangri lengjunni og brotið upp á barmana,
þannig, að sultan verður eins og dökk rönd eftir
lengjunni endilangri. Þetta deig er einnig hægt að
nota í lagköku og tartalettur. Vínarbrauðin eru bezt
volg. Borðist þau ekki upp meðan þau eru ný, er
hægt að bregða þeim inn í ofn eða ofan á plötu og
velgja þau upp, áður en þau eru borðuð.