Dagur - 24.01.1951, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Miðvikudaginn 24. janúar 1951
Stjórnarsfefnan og vöruskorturinn
Lilið um -öxl.
Á því herrans ári 1944 átti ís-
lenzka þjóðin nær 600 millj. kr.
í erlendum gjaldeyri. Markaðir
voru góðir fyrir útflutningsaf-
urðir og allt virtist leika í lyndi.
En þá settist að kjötkötlunum
ríkisstjórn, sem sóaði og sólund-
aði eignum og gjaldeyri lands-
manna svo gegndarlaust, að eng-
um kom til hugar að það væri
annað en sjálfsagt að eyða.
Nýsköpunarstjórnin stóð fyrir
eyðslu og sukki, sem ætíð verður
þlettur á þjóðinni. Til að fyrir-
hj-ggja misskilning er hér eink-
um átt við óþarfa eyðsluna, þótt
happdrættisblær væri greinileg-
ur á „nýsköpuninni".
Þörf hugvekja.
Framsóknarflokkurinn hóf
harða andstöðu við eyðslu- og
happdrættisstefnu nýsköpunar-
stjórnarinnar.
Benti flokkurinn á, að slík
stefna myndi leiða þjóðina út í
foræði dýrtíðar og síðar þreng-
inga. Vorið 1946, þegar Fram-
scknarmenn spáðu illa um fram-
tíðina, var hlegið að þeim í her-
búðum hinnar nýju sköpunar!
Engar upplýsingar voru gefnar
um gjaldeyrisástandið, og Ólafur
Thors boðaði 800 millj. kr. gjald-
eyrisöflun á næsta ári. Fjármála-
ráðherrann hafði hvatt til meiri
innflutnings til að afla tekna í
ríkissjóS,
Það kom því mjög á óvart sum-
arið 1946, þegar stjórnin sá fram
á, að stefna hennar hafði þá þeg-
ar leitt til ástands, sem ekki var
auðvelt að bæta úr, að stjórnar-
samstarfið rofnaði skyndilega.
Að vísu hafa Sjálfstæðismenn
alltaf viljað halda fram ágæti ný-
sköpunarstefnunnar og þar af
leiðandi ágæti samstarfsins við
kommúnista, en fullyrðingar
þeirra mæta alltaf varanlegu
sönnunargagni, þar sem er hag-
fræðingaliðið, sem kalla mætti
skiptagjörð nýsköpunarstjórnar-
innar.
Vöruskortur og afleiðing
fyrri stefnu.
Það hefur komið á daginn,
að það var óleyfileg bjartsýni og
falskenning, að gjaldeyrisöflun
þjóðarinnar myndi verða 800
millj. kr. á ári. Helmingurinn af
þeirri upphæð hefur verið nærri
sannleikanum. Hin stórkostlega
éyðsla almennings nýsköpunar-
árin olli alvarlegum vöruskorti,
þegar gjaldeyrisinnstæðurnar
voru eyddar. Þegar alþjóð hefur
setið að krásum með fordæmi
stjórnarvalda um ára bil, er ekki
von til að auðvelt sé að svipta
hana skyndilega slíkum lífskjör-
um niður í það, sem grann- og
viðskiptaþjóðirnar láta sér nægja.
í annan stað mætti þjóðin
harðnandi samkeppni á erlend-
um mörkuðum, ásamt beinu
markaðshruni. En stefna nýsköp-
unarstjói-narinnar gerði fleira illt
en að hvetja landsmenn til að
lifa um efni fram. Hún olli stór-
aukinni dýrtíð innanlands, sem
erfitt hefur reynzt að ráða við.
Er ekki séð fyrir endann á viður-
eigninni við dýrtíðina. En vax-
andi dýrtíð samfara minnkandi
gjaldeyrisgetu leiddi einmitt til
vöruskort. Og hvar væri eigin-
lega þjóðin stödd, gjaldeyrislega,
ef erlendrar aðstoðar hefði ekki
notið við í stórum stíl? Og hvað
væri til af vörum í landinu, ef
þessa óvæntu hjálp hefði ekki að
höndum borið? Þessum spurn-
ingum er auðsvarað. Landið væri
algj örlega gj aldeyrisgj aldþrota.
Minni eyðsla — meiri afköst.
Það eru einföld sannindi, að
minni eyðsla en meiri afköst og
útflutningur minnka vöruskort-
inn. Núverandi stjórnarstefna
hefur gengið á undan með sparn-
að. Að wvísu er ekki von tl, að
stjórninni hafi tekizt að 'fram-
kvæma víðtæka. sparnaðaráætl-
un, þar sem.hún hefur ekki setið
það lengi að völdum, áð svigrúm
væri tií þess. Þó hefur henni tek-
izt að afgreiða fjárlög fyrir ára-
mót á -þann hátt, að útgjöld
þeirra eru nærri því alveg hin
sömu og fyrra árs, þrátt fyrir al-
mennar stórhækkanir^Ef litið er
á fjgrlögin,' þá..erTþað einkenn-
andi, að löggjöf fyrri ára hefur
krafizt stóraukinna útgjalda úr
ríkissjóði, Það er því ekki nóg-
að k-refjast aukins -sparnaðar á
ríkisrekstrinum. Það verður jafn-
fram, að benda á, hvernig eigi að
spara og hvað.
T. d. hafa verið stofnuð mörg
emhætti. á seinni ái um, sem sum
mætti leggja niður, án
nokkprs skaða. í raun og veru
erij' það skaðlég fordæmi að
S.tofna embætti og leggja þau síð-
an niðxu' að nokkrum tíma liðn-
um. Það leiðir til þess, að verri
starfskraftar fást í þjónustu rík-
isins. Yfirleitt er hægara að auka
embættafjölda, en að afnema þau
aftur. Þá hefur þessi ríkisstjórn
lækkað gengi krónunnar. Og
hvað,. sem'að ööru leyti verður
um gengislækkunina sagt, verð-
ur því aldrei mótmælt að hún
eykur útflutninginn og þar með
gjaldeyristekjurnar. Nægir í því
sambandi að benda á, að Banda-
ríkin hafa keypt allra landa mest
af íslenzkum vörum síðustu mán-
uðina. Þeir markaðir væru allir
lokaðir, ef gengislækkunin hefði
ekki verið gerð. Hin stórkostlega
karfaveiði og -vinnsla hefði og
verið tómt mál að tala um með
gamla genginu.
Sparnaður og aukin afköst.
Sænska stjórnin hefur árum
saman vai'ið stórfé í auglýsinga-
skyni til þess beinlínis að kenna
almenningi að spara. Það er mjög
algengt þar í landi, að kvik-
myndásýningar hefjist á auglýs-
ingamynd um sparnað.
Ef til vill væri ekki úr vegi fyr-
ir okkar stjórriarvöld að hefja
slíkan áróður, jafnhliða þeim
aukna sparnaði, sem í ráði er að
framkvæma á ríkisrekstrinum. —
(Framhald á 7. síðu).
í STUTTU MÁLI
SAMKVÆMT síðustu
skýrslum, er manntjón Banda-
ríkjamanna í Kóreu, sem hér
segir: Alls hafa fallið, særst og
týnst 45.137 menn. Þar af 6509
drepnir, 29.951 særðir, hinir
týndir.
*
ALMENNRI ritskoðun hef-
ur nú verið komið á í Tékkó-
slóvakíu. Samkvæmt nýrri til-
skipun, skal afhenda hinum
opinbera ákæranda landsins
eintak af öllum bókum, tíma-
ritum og blöðum, þegar er
prentun er lokið. Jafnframt er
lagt fyrir útgefendur tímarita
og blaða að gæta þess, að rit-
stjórar þeirra séu gæddir hæfi
leikuin til þess að stýra blöð-
unium sínum í anda „alþýðu-
Iýðræðisins“, eins og það er
orðað, en alþýðulýðræði kalla
kommúnistar einræði flokks-
klíkna sinna.
-K
KOMMÚNISTAR í Austur-
Þýzkalandi hafa sett sjá sér
svokölluð „friðardúfu-lög“, en
þar er gert ráð fyrir dauða-
refsingu fyrir að andmæla
friðarblekkingum kommúnista
forsprakkanna. Nýlega hand-
tók Iögreglan í Dresden 18 ára
stúdcnt, sem var að líma upp
andkommúnistískar auglýs-
ingar að næturlagi. Pilturinn
hefur nú verið dæmdur til líf-
láts, og hefur dómurinn vakið
mikla gremju í Vestur-Þýzka-
landi. Austur-þýzki dómarinn
kvað svo að orði, að mikil
nauðsyn væri að losna við
slíka „fjandmenn þjóðarinnar“
sem þennan 18 ára pilt.
-K
TVEIR DANIR hafa nýlega
verið skipaðir eftirlitsmenn af
hálfu Sameinuðu þjóðanna, í
Kashmir.
-X
JÚGÓSLAFNESKUR rit-
stjóri, sem les rússnesku, tók
sig til nýlega og skoðaði for-
síðuna á Pravda, aðalmálgagni
kommúnistaflokksins rúss-
neska. Athugun hans lciddi
þetta í ljós: f blaðinu 17. nóv.
sl. var nafn Stalíns prentað
101 sinni, þannig; Jósef
Vissarionovitsj Stalin — 35
sinnum. Félagi Stalin — 33
sinnum. Hinn mikli leiðtogi —
10 sinnum. Okkar kæri og ást-
fólgni Stalin — 6 sinnum.
Onnur tilbrigði voru þessi:
Sjeníið Stalín, Iíinn mikli Ieið-
togi mannkynsins, Hinn milrii
leiðtogi alls verkalýðs, Aðal-
Iietjan í öllum sigrum okkar,
Hinn trúfasti baráttumaður
friðarins, Stalín, von allra
friðelskandi manna, hinn
sanni baráttumaður friðarins
o. s. frv. Hið júgóslafneska
blað sagði í þessu sambandi:
Þpð skal játað, að það kemur
fyrir að rússneska þjóðin er
neínd á ngfn, cn aldrei með
slíkum fjálgleik. Ilvað eru líka
150 milljónir í samanburði við
einn guð?
-X
ÞESSI SAGA gengur nú
„fyrir austan tjald“: Forn-
fræðingar í Ungvcrjalandi
grófu upp forna rnúvníu. Litlu
síðar barst skeyti frá Moskvi^:
Reynið að sanna að múmían sé
Ghengis Khan. Slík upp-
götvun mundi auka álit Sov-
ét-vísindanna. Litlu síðar sím-
aði ungverska fornleifastofn-
unin til Moskvu að múmían
hefði einmitt verið af Ghengis
Khan. „Hvernig gótuð þið
sannað það?‘ ‘spurði Moskva.
„Það var auðvelt. Við afhent-
um leynilögreglunni múmíuna
og hún játaði strax!“
----------k-----------------------
\
Ðagskrármál lantlbúnaðarins:
Mettilraunir með mjólkurkýr
Eitt af því, sern alltaf hefur
interessu mjólkuiframleiðenda.er
að heyra fréttir af úrvals mjólk-
urkúm eða metgripum. Erlendis
frá höfum við heyrt um alveg
ótrúlega afurðagetu, svo að
manni hættir við að tortryggja
slíkar fréttir, eins og það, að ein
kýr geti mjólkað 20.000 kg. af
mjólk á einu ári eða nærri 55 kg.
að meðaltali á dag Hér er líka um
heimsmet að ræða og þarf mikið
til. Ef ég man rétt, er þetta
heimsmej, sett af kú af stutt-
hyrningakyni, til heþnilis í
Ástralíu.
Undanfarin tvö ár hafa Danir
gei’t met tilraunir með úi-vals
mjólkui'kýr. Er tilgangur þeirra,
einkum í auglýsingaskyni, fyrir
dönsk kúakyn. Skal hér getið
þessara tili'auna og sagt frá til-
högun þeirra.
-X
í aðalatriðuin er þessum met
tilraunum hagað á þessa leið: Að
sérstakar kýr eru valdar með
þetta fyrir augum. Þær þurfa að
vera hámjólka, fitumiklar, hraust
ar, hafa staðið hæfilega lengi
geldar og geta étið mikið. Áður
en tilraunin byrjar- eru kýrnar
fóðraðar séi'staklega vel í geld-
stöðutímanum. Fiósið þai'f að
vei’a hæfilega hlýtt (ca. 18° C.),
hvorki trekkur né hitasveiflur úti
mega hafa áhrif á hitann. Básinn
þai-f að vei-a í'úmgóður, sléttur
og þykkt lag af þurrum hálmi eða
heyi í honum. Hirðing þai'f að
vei'a í fullkomnasta lagi. Allt fóð-
ur hreint, t. d. rófur eða kartöfl-
ur þvegnar: Allt fóður þarf að
vera af beztu tegund, sem völ er
á, svo sem hey, fóðui'bætir og
annað það er kýrin helzt vill éta.
Kúnum er gefið 4 sinnum á sól-
arhring með jöfnu millibili. Þá er
einnig mjólkað 4 sinnum á sól-
ai'hring allan tímann, sem til-
i-aunin stendur, en það er eitt ár,
einnig með .jöfnu millibili. Þann-
ig er í aðalatriðum meðfei'ðin á
þessum tilraunakúm.
Árangur þessara met tilrauna
í Danmöi'ku sl. ár vai'ð m. a. sá,
a, kýr nr. 294 mjólkaði 11.869 kg.
og var meðalfita 4,57%, en það
samsvarar til 54.241 fitueininga.
Miðað við útborgað vei’ð hjá
Mjólkursamlagi KEA, þ. e. 40
aura pr. fitueiningu, mundi þetta
gera 21.693.40. Þegar uppbótin
kemur verður svo hægt að reikna
út hvei'su miklum verðmætum
þessi kýr hefur skilað. Kýrin át
4.939 kg. af ljúffengum fóðui'bæti
fyrir utan al'lt það, sem hún gat
í sig látið af heyi, hálmi, rófum,
kartöflum og öðru gróffóðri, en
kjainfóði'ið svai'ar til þess að hún
hafi etið að meðaltali rúmlega
13,5 kg. á dag allt árið.
Á. J.
Veðráttan á Akureyri 1950
Meðalh. Úrkomud. Úrkoma
Janúar 1,7 C° 9 29,1 mm
Febrúar -- 2,3 13 52,7 —
Marz -f- 0,2 12 56,4 —
Apríl -f- 0,2 12 30,0 —
Maí 6,8 9 11,6 —
Júní 8,5 3 3,9 —
Júlí 11.1 17 41,0 —
Ágúst 10.5 24 137,4 —
September 6,1 19 81,0 —
Október 3,0 21 65,3 —
Nóv. -f- 3,5 13 37,9 —
Des. -4,3 16 67,3 —
Meðilhiti
allt árið 3,1 Alls 168 Alls 613,6
Ekki vei'ður hægt að útskýra
þessa töflu né veðurfarið í heild,
enda þótt margt mætti um það
segja. Eg vil þó geta hér nokk-
urra atx-iða til frekari skýringar.
Það, sem sérstaklega má benda
á í sambandi við veði'áttuna, er
að janúar og fyri'i hluti febrúar
voi'u mjög hlýir, maí er mjög
þurrviðrasamur og um þvert
bak keyrir i júní, því að hann má
heita úrkomulaus, því að það
kom aldrei það mikil úrkoma, að
það vöknaði í rót. Fyrstu 10 dag-
arnir af júlí voru þurrir og fram
að þeim 21. var lítil úrkoma eða
alls 7,8 mm, en þurrklítið. Úr því
tók að rigna fyrir alvöru og má
segja, að ekki birti upp fyrr en
27. október.
Á tímabilinu frá 17. maí til 10.
júli — aðalsprettutímann — eða í
55 daga rigndi aðeins 5,3 mm og
mælanleg úrkoma var í 5 daga.
Það sem gerði það að verkum að
grasspretta varð góð, á þessu
tímabili, var það, hversu maí var
hlýr, einkum fyrri hlutinn og
gróður kom því snemma.
Frá 11. júlí til 1. okt., eða á 81
degi rigndi um 260 mm og úr-
komudagar voru alls um 60. Dag-
arnir 19. til 25. sept. voru einu
dagarnir, á þessu tímabiili, þar
sem voru meira en tveir þurr-
viðrisdagar í röð. Eiginlega er rétt
að bæta október við þetta tímabil,
því að almennt var sumarstörfum
ekki lokið fyrr en um veturnætur.
Menn hirtu hey sín ekki fyrri.
Verulegur hluti áf kartöflum var
tekinn upp í október og þá graf-
inn úr fönn, eins og menn muna
gjörla. Látlaus úrkoma má heita
í okt. fram að 23., eða 18 úrkomu-
dagar, en þá þornar til. í raun og
veru má því telja þetta óþurrka-
tímabil samfellt í 104 daga. Úr-
koma var í um það bil 78 daga og
alls rigndi eða snjóaði um 320
m..
Mun það mál manna að sl.
sumar hafi verið eitt hið úrkomu-
samasta og erfiðasta, sem sögur
fara af, þótt verra væri það víða
annars staðar á norður- og aust-
urlandi, heldur en hér. Á. J.
Stjórn ÍSÍ mælir
eindregið gegn
vínveitingum
Þar sem framkvæmdastjórn ÍSf
lítur svo á, að til stórskaða og
hnekkis sé fyrir íþróttahreyfing-
una í landinu, að vínveitingar eða
vínneyzla sé á samkomum
íþróttafélaga, ályktar fundur,
haldinn í framkvæmdastjórn ÍSÍ
15. janúar 1951, að skora ein-
dregið og alvarlega á öll sam-
bandsfélög íþróttasambands ís-
lands, að hafa eigi vínveitingar á
þeim skemmtunum eða samkom-
um, er þau standa fyrir, svo að
stuðla að því á allan hátt, að vín-
neyzla sé útilokuð af öllum sam-
komum íþróttafélaga. Verði sam-
bandsfélögin eigi við þessari
áskorun telur fundurinn nauð-
synlegt að grípa til róttækra að-
gerða, og samþykkir að bera
fram tillögu á næsta fundi sam-
bandsráðs ÍSÍ um að algert bann
verði innan íþróttahreyfingarinn-
ar á vínveitingum á vegum
íþróttafélaga, og barátta verði
hafin fyrir algerri útrýmingu