Dagur - 06.06.1951, Qupperneq 5

Miðvikudaginn 6. júni 1951
DAGUR
5
Frú Áðalbjörg Vilhjálmsdóffir
In memoriam
Þegar lítið barn byrjar að
skynja umheiminn, en skilningur
þess er enn takmarkaður, vakna
í brjósti þess ótal spurningar.
Hin margvíslegu undur, sem
fyrir eyru og augu ber, eru stöð-
ugt umhugsunarefni, og barnið
hleypur til móður sinnar og
spyr: Hvers vegna, hvers vegna?
Móðirin gefur barninu svör eftir
því, sem hún telur skilning þess
og þroska ráða við, en oft er
erfitt um svör og stundum er
ekki hægt að svara hinu óþrosk-
aða barni. Þegar þroski og aldur
barnsins vaxa, greiðist úr ýmsum
þessara spurninga að sjálfu sér,
og barnið hættir að spyrja.
Okkur fullorðnu er svipað far-
ið og hinu spurula barni, þegar
við fréttum lát ungs vinar. Skiln-
ingur okkar er ekki meiri en það,
að við fáum ekki skilið, hvers
vegna ung kona í blóma líísins,
elskuð eiginkona og móðir, er
kölluð burtu einmitt þegar mestq
störfin virðast kalla á hana. Á
slíkum stundum stöndum við
andspænis hinum miklu máttar-
völdum, eins og barn frammi
fyrir móður sinni og spyrjum:
Hvers vegna?
Við fáum ekkert svar, máske
er það vegna þess, að við erum
ekki nægilega þroskuð til þess
að skilja það. Við stöndum fyrir
hinum mikla dómstóli, við fáum
engu breytt, engu þokað um fet,
við verðum að sætta okkur við
úrskurðinn, hversu harður, sem
okkur kann að virðast hann.
Það var sól og sunnan gola,
og trén á Brekkunni bærðust
hálflaufguð í andvaranum, þegar
eg frétti lát þitt, Alla. Það var
vor, og allt var að vakna tii lífs-
ins eftir langan vetui-, þegar þú
háðir þitt síðasta stríð. Eg sett-
ist niður, og spurning barnsins
reis upp í huga már: Hvers
vegna? En eg fékk ekkert svar.
Hugurinn reikaði, og minnning-
arnar ruddust fram. Þú varst ein
af fyrstu vinkonunum, þegar eg
fluttist á Brekkuna með foreldr-
um mínurn fyrir tuttugu árum.
Þú varst góður félagi, skemmti-
leg í leik, vinföst og vildir hverj-
um, sem þú kynntist, allt það
bezta. Eg minnist þín hlaupandi
á sólbjörtum sumdrdegi með
þykku, fallegu flétturnar og litlu
lokkana, sem liðuðust um enni
og vanga. Eftir barnaskólanám
lágu leiðir okkar saman í Mennta
skólanum á Akureyri. Þú varst
aldrei hávær þar sem þú fórst,
en allra hugljúfi, er þér kynnt-
ust. Námið sóttist þér prýðilega
enda ágætlega greind, og þú
stóðst þig með prýði jafnt í próf-
um skólans sem öðru. Framkoma
þín var alls staðar til fyrirmynd-
ar, og alltaf vildir þú gera það
bezta úr öllu. Þú varst sjálf svo
hreinlynd og heilsteypt skapgerð
þín, að þú ætlaðir aldrei neinum
neitt sem miður var. Ef einhver
sagði hnjóðsyrði um einhvern fél
aganna, tókst þú svari þess, er
á var deilt, og oft man eg þig
gerandi lítið úr áfellisdómum
annarra.
Eftir þrjú ár skildust leiðir í
skólanum, en þú hélzt áfram og
laukst 4. bekkjarprófi. Hvorki
skorti þig námsgáfur né dugnað
til þess að halda lengra á mennta
brautinni, en vegna veikinda
föður þíns, fannst þér það
skylda þín, að fara að vinna fyrir
þér, svo að þú sagðir skilið við
skólann og réðst til verzlunar-
starfa næstu 9 árin, mest megnis
hjá Kaupfélagi Eyfirðinga. Allir,
sem kynntust þér í því starfi,
munu samdóma um, að naumast
verði á liprari, kurteisari né al-
úðlegri þjónustu kosið, en þú
sýndir þar. Svo kom síðasti þátt-
ur ævi þinnar Alla, sá ham-
ingjusamasti en jafnframt sá
styzti. Þú giftist manninum, sem
þú unnir, þið stofnuðuð heimilið
ykkar inndæla og eignuðust son.
f hlutverki húsfreyjunnar, eigin-
konunnar og móðurinnar komu
eiginleikar þínir og ágæti betur í
ljós, en nokkru sinni fyrr. Þú
varst fyrirmyndar húsmóðir og
heimilið átti þig alla. Þú varst
mikil smekkkona og vannst hvert
verk af hinni mestu kostgæfni.
Þú lézt þér aldrei líka neitt,
nema það bezta. Eiginmanni þín-
um varstu mikil kona og félagi,
og þið voruð samhent í því að
gera heimilið ykkar að sönnu
heimili. Og þó hefirðu sennilega
verið mest og stærst sem móðir
litla drengsins ykkar, Sveinbjarn
ar. Enga unga konu hef eg þekkt,
sem lagði sig eins fram um að
veita barninu sínu heilbrigði og
hreysti með því að vera með það
úti öllum stundum .í vetur, þeg-
ar snjóar og hríðar voru svo
miklar, að fullfrísku fólki þótti
nóg um, sá eg þig daglega úti
með drenginn þinn. Þú hafðir þá
óbifandi trú, að útivistin væri sú
heilsulind, sem okkur bæri
skylda til að nota og veita börn-
um okkar, og hverju veðri sem
var mættir þú með því að búa
þig eins og nauðsynlegt var til
þess að geta verið úti. En þér
entist ekki aldur til þess að sinna
þessu starfi nema stutt. Þú varst
kölluð burtu, þegar drengurinn
ykkar var aðeins rúmlega
þriggja ára. Og nú er mikill
harmur kveðinn að heimili þínu
að eiginmanni þínum, litla synin-
um, öldruðum foreldrum og
einkasystur. En í hinni miklu
sorg, er trú þeirra allra sterk og
óbifandi, trú þeirra á það að þú
hafir veri kölluð til þess að sinna
ennþá göfugra hlutverki, en þú
hafðir hér.
Þegar tíu ára stúdentar frá M.
A. komu saman þér sl. sumar, og
við bekkjarsyslurnar, er verið
höfðum saman í gagnfræðadeild-
inni, hittumst, hefur áreiðanlega
enga okkar órað fyrir því, að
þetta væri í síðasta sinni, sem
við ættum eftir að vera saman.
Þá nutum við gestrisni og rnynd-
arskapar í heimili þínu og áttum
saman elskulega kvöldstund. Við
minnumst þess nú með þakklæti,
og eg veit, að bekkjarsystkini
þín öll, hvar á landi sem er, biðja
þér blessunar í hinum nýju heim
kynnum þínum, jafnframt því,
sem þau biðja. Guð að styrkja
ástvini þína.
Eg á bágt með að trúa því, að
eg eigi aldrei framar að mæta
þér á Brekkunni, Alla mín. Mér
finnst umhverfið miklu fátaek-
ara, eftir að þú ert horfin, en
minningin um þig mun lifa í
hjörtum allra, er kynntust þér,
og um leið og eg þakka þér 20
Kona lýsir Eífinu í „ríki verka
mannð og bænda"
Geir Þormar
MINNING.
Lífs er ganga gengin,
góðvinar er saknað.
Vina kærra komin
kveðjustundin. Vaknað
aftur, má í muna
minni um liðin kynni.
Ljúft skal þau að þakka
þér — í hinzta sinni.
Minning fyrstu funda
fyrnsku má ei lotið,
þinna er högu handa
hugði vel fá notið
hópur sveina og svanna,—
sveitarann að prýða.
Ávöxt ævistarfs þíns
ærið sjá má víða.
Þá, af iðni unnið,
oft var glatt á Hjalla.
Fleiri’ en einn í einu
á hann Þormar kalla
mátti heyra. Muni
margar hendur réttu,
leiðbeininga að leita
í leit að marki settu.
Undra fljótt úr allra
ósk og vanda leysti
snilli og ljúfa lundin,
lamað starfsþor trcysti.
Þeim, er miður mátti,
mætti hugar jókstu.
Viðleitni og vilja
verkið fyrir tókstu.
Lífsins kalli lauztu,
lögmál þess er: vinna.
Þraut ei þér mun verið
þörfum vina að sinna.
List er ljós, sem blaktir,
lífshætt. Dags í glaumi
aðeins óljós skuggi
af innstu þrám og draumi .
Veit eg verið hefur
yíst að baki anna
lista hugarheimur,
hulin sjónum manna.
Ljúfa fórnarlundin
lofar minjaeiði:
Gleym mér ei áð græða
gróið þitt á leiði.
NEMANDI.
ára vináttu og tryggð, kveð eg
þig í þeirri einlægu trú, að þú
hafir verið kölluð burtu til þess
„meira að starfa Guðs um geim“.
30. maí.
Aðalbjörg Vilhjálmsdóttir var
fædd 16. apríl 1919 á Akureyri
og dvaldi þar til dauðadags. Hún
var aóttir hjónanna Elínar
Sveinbjarnardóttur frá Stokka-
hlöðum í Eyjafirði og Vilhjálms
Júlíussonar frá Barði. Hún
stundaði nám í Menntaskólanum
á Akureyri á árunum 1934—’38,
er hún hvarf úr skólanum og hóf
verzlunarstörf. Við þau fékkst
hún til ársins 1948, er hún gift-
ist eftirlifandi manni sínum, Sig-
urði Ólafssyni fulltrúa í Útgerð-
arfélagi KEA.
Frú Aðalbjörg andaðist á
Sjúkrahúsi Akureyrar þ. 28. maí
sl., eftir stutta en þunga legu.
Hún var jarðsett frá Akureyrar-
kirkju 2. júní sl. að viðstöddu
fjölmenni.
A. S. S.
Hollenzk hoita af Gyðingaœtturii
liefur nýlega gefið vt bók, sein at-
hygli vekur um allan hinn mennt-
apa lieirn■ Kona þessi heitir Elinor
I.ipþer, en bók hehnar: Ellefu <ir i
fatigabúðum liússa. Þelta er œgileg
harmsaga konu, sem fór Itl Jlúss-
lanils árjð 1937, sannfarð um, að
þar vceri fyrirheitna landið, hið
verðandi ríki verkamanná og
bccnda.
hcssi hollenzka stúlka lckk starf
í Rússlandi og var sæmilega ánægð
franian af, en svq urðu örliig hcnn-
ar þau, sem hent hafa miklu llciri
austur þar en vestrænt l'ólk helur
hugmynd um. Leynilögreglan kom
qg sótti hana eina nóttina — lyrir
hvaða sakir vissi hún aldrei. Hefur
kannske talað ógætilega einhvers
staðar, látið á sér skiljá, að hún
hefði orðið fyrir einhverjum von-
brigð.um með paradísina. l’m jjetta
fékk lnin aldrei neina vitneskju, en
hún var hölð í haldi í Moskva mán-
uðum saman, án ])ess að nokkur
rannsókn'færi fram í máli hcnnar,
og svo var hún send með þúuuid
úm annarra kvenfauga lil Síberíu.
lil Kolyma, langt fyrir norðan hcim-
skautsbaug, til þess að jjjást þar
meira en orð fá lýst í 11 ár. un/
henni var sleppt í iangaskiptun)
Bandaríkjamanna og Rússa upp úr
stríðslokum.
' lilinor Lipper kynntist miirgu ó-
gælusiimu rússnesku fólki i taiiga-
vist sinni, og i einum kalla bókar-
innar segir hún frá 'feýiishi hús-
móður í MóSkva'. Fer sá kafli hér á
eitir, nokkuð samandrGginn:
Ein hinna mörgu mæðra í klef-
ánum með mér (í Butyrka-fángels-
inun í Moskva) var Smirnova, kona
rússnesks embættismanns. Eftir að
eiginmaður hennar var handtekinn,
hafði hún verið rekin úr íbúð sinni
í Moskvu, ásamt þremur börnum
sínum. Hún fékk húsaskjól í léleg-
•ijm kofum í úthverfi borgarinngr.
Eftir mikla leit — því að, engijm
jrorði að taka konu dæmds manns í
[íjónustu sína — fékk lnin samt starf
í pósthúsi. í hléum frá starfi sínu
varð hún að hlaupa heim til þcss að
fæða tveggja mánaða gamalt barn
sitt. Næsta barn var sex ára lelpa,
og hún sat hjá barninu, meðan
móðirin vann úti. Elzta bainið var
14 ára drcngur, scm var í skóla.
Litla stúlkan spurði olt eftir föð-
ur sínum, og móðirin bjó til alls
konar kynjasögur til }»ess að útskýra
hvarf hans. En drengurinn spurði
einskis. Hann hafði verið viðstadd-
ur, þcgar faðir hans var handtek-
inn, og hann gat ekki gleymt undr-
uuarsvipnum á föðurnum, J»egar
hann uppgötvaði, að þeim var al-
vara að handtaka hann og ílytja á
brotf ineð valdi. Drcngurinn hafði
staðið við gluggann og séð bílinn
[»eysa burt með föður lians innan-
borðs. A j»eirri stundu var æsku
hans lokið. Heimur, scm hingað til
liaf'ði virzt vingjarnlegur og lilýr,
hrundi til grunna. Enginn af vin-
um hans eða skólaléliigum virti
hann viðlits eftir J»etta, [»ví að hann
var sonur „fjandmanns þjóðariim-
ar ‘. Kennari sá, sem líaun halði
dáð mest, og hafði kcnnt honum í
I jiigur ár, varð nú fráhrindandi og
hranalegur. Enginn vildi sitja við
'hlið hans í bekknum. Sérhverjar
frímínútur urðu kvalastund lyrir
hann, J»ví að biirn Jjekkja enga
miskunnsemi, er svona stendur á.
14 ára gamall var Jjessi drengur
lyyirlitinn útlagi. Eina mannéskjan,
sem enn elskaði hann, var móðir
hans. Og svo kom leynilögregla.i
eina nóttina til J»ess að taka moður
hans höndum líka. Skjálfandi á
beinunum <»g náfölur stillti dreng-
urinn sér upp fyrir framan hana.
-En lítill drengur stiiðvar ekki lcyni-
lögreglu stórveldis. Ekki bætti Jjað
úr skák, erlitla stúlkaii vaknaði og
hckk grátandi í pilsfaldi móður
sinnar. Og ekki heldur, er móðirin
í örvæntingu sinni greip hvítvoð-
unginn úr vöggunni. Liigreglu-
mennirnir ýttu biirnunum til hlið-
ar, settu barnið í vögguna og dr<»gu
konuna út í bíl.
Járnhlið var opnað og þvi lokað
aftur. Hún var fangi í Butyrkafang-
clsi. I»cir leituðu á hcnni. Þegar [jað
var búið, sneri hún sér að varð-
inanninmn: „Eélagi, ég verð að
komast heirn til litla barnsins míns.
Það deyr úr hungri, ef ég kem ekki.
Eg grátbið Jjig!“
En á andliti varðmannsins var
enga svipbreytingu að sjá. Hann
svaraði engu orði.
Smirnova beið og beið, og aðeins
ein hugsun komst að: börnin hcnn-
ar heima. Brjóstin bólgnuðu upp at
mjólk, en hcima grét hvítvoðungur
af hungri.
„Viltu skýra okkur frá andbylt-
ingarstarfsemi mannsins þíns?“ var
spurt.
„Maðurinn minn var ekki and-
byltingarsinni.“
„Hvað cr nú þetla?“ spurðu lög'-
reglumennirnir. „Þú hefur verið
gift lionum í 15 ár og veizt ekki um
neðanjarðarstarfsemi lians, er liann
hefur Jjó sjálfur játað. Jæja, kann-
ske kemstu á aðra skoðun í tanga-
klefanum."
„En ég verð að komast heim til
barnanna minna."
„Skrifaðu undir Jjessa yfirlýsingu
um að jni liajir vitað um andbylt-
ingarstarfscmi majmsins [jíns, og J»á
skaltu fá að sjá börnin Jjin.“
„En ég get ckki skrilað undir.
Maðurinn minn cr saklaus."
Þeir báru liana burt.
Og svo leið tíminn. Yfirheyrslur
héldu áfram. Henni fannst Jjeir ætl-
ast lil JjcSs að lnin undirritaði
dauðadóminn yfir manninum síu-
um og lýsti verknaði á hendur hon-
um, sem hún vissi að hann var sak-
laus af. Hún grét og grátbændi
dómarann. En hún vissi ekki, að
leynilögregludómari getur ekki sýnt
miskunnsemi, Jjótt liann vildi. Þessi
kona fékk loks 8 ára dóm í jjræþt-
búðum. Hún lékk aidrei að vita,
hver urðu örlög barna hennar.
Gagnfræðaskóli Akur-
eyrar útskrifar 46 j
gagnfræðinga 1
Gagnfræðask. Akureyrar var
slitið sl. fimmtudagskv. að við-
stöddu fjölmenni. Þorsteinn M.
Jónsson, skólastjóri, gaf skýrslu
um störf skólans á vetrinum en.
þar stunduðu 282 nemendur náro.
en 278 gengu undir próf.
Samkv. hinni nýju fræðslu-
löggjöf starfar skólinn bæði í
bóknóms- og verknámsdeildum.
Deildirnar voru 12, en bekkirnir
4. —
Gagnfræðapróf tóku 46 nem-
endur, 30 úr bóknámsdeild og 16
úr verknámsdeild. Hæstu eink.
við gagnfræðapróf hlaut Val-
gerður Valtýsdóttir (Þorsteins-
sonar frá Rauðuvík) 8.44. Hópur
3ju bekkinga gekk undir lands-
próf.
10 ára gagnfræðingar færðu
skólanum málverk af Geir G.
Þormar að gjöf. Hafði Friðrlk
Kristjánsson, Viðarholti, orð fyr-
ir þeim, en skólastjóri þakkaði.
í skólaslitaræðu lagði skóla-
stjóri út af orðunum: „Enginn
verður óbarinn biskup.“