Dagur - 23.04.1952, Qupperneq 6

D AGUR
Miðvikudaginn 23. apríl 1952
f;555555555555555S5555555555555555S55555555555555^
DAGUR
Ritstjóri: HAUKUR SNORRASON.
Afgreiðsla, auglýsingar, innheimta:
Erlingur Davíðsson.
Skrifstofa í Hafnarstræti 88 — Sími 1166
Blaðið kcmur út á hverjum miðvikudcgi.
Argangurinn kostar kr. 40.00.
Gjalddagi er 1. júlí.
Prentverk Odds. Björnssonar h.f.
Pólitískur áhugi æskunnar
ÞEGAR ÁRSÞING sambands ungra jafnaðar-
manna í Danmörk kom saman nú fyrir nokkrum
dögum, birti framkvæmdastjóri sambandsins
skýrslu, sem mikla athygli vakti. Hann skýrði frá
því að félagsmönnum samtakanna hefði fækkað á
síðasta starfsári. Menn geta gert sér í htigarlund,
hvaða áhrif slík tilkynning um minnkandi veldi
pólitískra samtaka hefði haft hér á íslandi. Mestar
líkur eru til þess að upplýsingum þessum hefði
verið „slegið upp“ í andstæðingablöðum og þær
taldar sönnun um minnkandi gengi viðkomandi,
pólitísks flokks. Viðbrögð dönsku blaðanna hafa
ekki orðið með þessum hætti. Upplýsingar þessar
hafa hrundið af stað mjög athyglisverðum umræð-
um um pólitískan áhuga æskumanna. Jafnaðar-
mannaforinginn danski hélt því nefnilega fram, að
niðurstaðan væri ekkert einsdæmi fyrir jafnaðar-
mannaflokkinn, heldur væri hér um að ræða eitt
dæmi um minnkandi, pólitískan áhuga æsku-
manna almennt. Allir flokkarnir dönsku mundu
hafa svipaða sögu að segja, hvort sem þeir vildu
viðurkenna það eða ekki. Hann taldi fram ýmsar
ástæður fyrir þessari þróun, en veigamesta þá
staðreynd, að flokkslínurnar eru ekki lengur
hreinar í dönskum stjórnmálum. Samsteypu-
stjórnir og samningar flokkanna hafa deyft eggjar
flokksvopnanna. Menn vita ógerla lengur, hver
ber ábyrgð á framvindu sögunnar. Stefnumálin
eru orðin óglögg. Það er svo langt orðið síðan að
taka varð af þeim broddinn til þess að geðjast öll-
um aðilum samsteypustjórnarinnar. Ástandið í
innanlandsstjórnmálunum er í augum ungra
manna orðið einna líkast landslagi í þoku. Það má
greina hóla og hæðir hér og þar, en allt er þar með
annarlegum hætti. Slík útsýn vekur enga hrifn-
ingu í brjósti ungs manns. Hann sér þar fá kenni-
leiti, sem honum geðjast að. Utkoman er sú, að
hann beinir áhugamálum sínum í aðrar áttir. Þjóð
málin verða honum meira eða minna fjarlæg.
MARGIR ANDSTÆÐINGAR jafnaðarmanna
viðurkenna að þessi reynsla sé ekki þeirra einka
mál, heldur sé hér drepið á mikið þjóðfélagslegt
vandamál, sem gerir vart við sig hjá öllum lýðræð-
isflokkunum, ekki aðeins í Danmörk, heldur
mörgum löndum um Vestur-Evrópu. í stórum
dráttum má segja, að þess sjáist stærst merki í
þeim löndum, sem hafa tekið upp „réttlæti" hlut
fallskosninga og uppbótarfyrirkomulags, en
minnst merki þar, sem menn hafa haldið sér við
hreinar kosningar í kjördæmunum og hinar hi'einu
flokkslínur, sem af því spretta. Hvað segja fslend
ingar um þetta? Þekkjum við ógerla það ástand.
sem hinn danski jafnaðarmannaforingi var að
lýsa? Til munu vera þeir flokksmenn, sem neita
því að pólitískt áhugaleysi fylgi íslenzkri æsku
dag. Það má nefna tölur um félagatölu æskúlýðs-
samtaka flokkanna, sem benda ekki til hnignunar
Og satt má það vera, að til séu gildar félagaskrár
pólitískra æskulýðsfélaga. Samt mun það margra
álit, að stjórnmálin í dag laði ekki hugi æsku-
manna til starfs og dáða, og þrátt fyrir hjálpartæki
á borð við togleðursdúkkur, búktal, trúðasýningar
og annað af því tagi, sem sum stjórnmálafélög
treysta á til þess að örva fundarsókn, sé sú raunin
á, að samsteypustjórnafyrirkomu
lagið og samábyrgðin hafi deyft
pólitískan áhuga unga fólksins og
hrundið okkur mjög í sömu slóð
og frændum okkar í Danmörk að
Dessu leyti. Það er ekki ýkja langt
síðan að pólitískir umræðufundir
ungra manna voru algeng fyrir-
bæri: Þá var nægilegt aðdráttar-
afl til fundarsóknar að heyra
ræðumann berjast fyrir stefnu-
máli flokks. Nú má undantekn-
irrgu kallá, ef efnt er til slíkra
funda. Ungir menn taka sjaldan
sátt í umræðum um opinber mál
blöðunum. Athyglisverð ábend-
ing um viðhorf manna er, að það
jykir nú líklegast til þess að örva
áhuga fyrir nýju blaði, að ötul-
lega sé tilkynnt að stjórnmál séu
iví óviðkomandi.
HIN MÁLEFNALEGA deyfð
er enn eitt atriði, sem snertir end-
urskoðun stjórnarskrár lýðveld-
isins og styður þá nauðsyn að hér
ríki einfaldara og ábyrgara
stjórnarform, en það, sem við bú-
um við í dag. Hið raunverulega
lýðræði á í vök að verjast á tím-
um samstjórna og samábyrgða.
Það hefði t. d. vafalaust verið
hollara fyrir lýðræðið og hinn
pólitíska áhuga, að þjóðin hefði
sjálf fengið að kjósa sér forseta
nú — í stað þess að hann verði
fenginn henni af forráðamönnum
flokkanna, sem líklegt má telja.
Stuðningur við ákvarðanir, sem
fólkið á engan þátt í að taka, vek-
ur ekki pólitískan áhuga í brjóst-
um ungra manna. Við slík skil-
yrði á lýðræðið erfið þroskakjör.
FOKDREIFAR
Hvernig farið er með okkur.
UM ÞESSAR mundir situr á
rökstólum nefnd, sem hefur það
verk að vinna, að endurskoða
skattalög landsins með það fyrir
augum m. a. að færa þau til ein-
faldara forms. Vel má vera að
einhverjir geri sér von um skatt-
Jaekkun í sambandi við þessa end-
urskoðun, en eg skal strax játa,
að eg er ékki meðal þeirra bjart-
sýnismanna. Margir telja, að ekki
sé minni þörf á nefnd til að end-
urskoða gildandi tollalöggjöf,
enda eru sum tollákvæði furðu-
legri en fólk gerir sér grein fyrir.
Yfirleitt hafa menn ekki hug-
mynd um, hvernig farið er með
þá og í hvert form sumt af verzl-
uninni er komið. Menn spyrja
eftir vörunni í búð. Nú fæst hún
oftast, og er það gott og blessað,
en dýr er hún. Sumir sjá fram á
að þeir muni ekki endast ævin til
þess að safna fé til þess að kaupa
ýmsa hluti, er gaman væri að
eignast og ekki virtist fjarlægt
fyrir svo sém 20—30 árum. Ein er
sú vara, sem talin er til lúxus-
varnings á fslandi og hefur sá
hugsunarháttur lengi loðað við
hér. Það er hljóðfæri hvers kon-
ar. Lengi var á þeim innflutn-
ingsbann. Nú mun því aflétt, en
ekki skyldu menn hrósa sigri fyr-
ir því. Engin meðalmaður á fjár-
málasviðinu getur leyft sér meira
en dagdrauma í sambandi við góð
heimilishljóðfæri. Er þó auðvelt
að rökstyðja, að músik sé enginn
lúxus og kunnátta í hljófæraleik
sé ekki svo mikil hér, að ástæða
sé til þess að leggja stein í götu
þeirra, sem vilja eitthvað á sig
leggja til þess að veita börnum
sínum tækifæri til þess til dæmis
að læra að spila á píanó og læra
að meta góða tónlist með sjálfs-
námi. En nú virðast flestir
treysta á menningarstarfsemi út-
varpsgrammófónsins og láta sér í
léttu rúrni liggja aðrá tónmennt,
og er ekki fremd að því ástandi.
EN SVO horfið sé aftur að
píanóunum og heimilunum, þá er
svo komið, að sú gamla tízka, að
góð heimili eignuðust píanó og
þar þröskaðist sjálfstætt músíklíf,
er úr.sögunni og það er pólitík
ríkisvaldsins, sem er dragbíturinn
þarna. Hér fer á eftir útreikning-
ur á því hvað vandaður flygill
kostar fyrir venjulegan íslending,
þegar búið er að hlaða á hann
öllum sköttum og skattaviðbót-
um. Þetta dæmi lýsir vel ástand-
inu. Flygill er að vísu ekki heim
ilispíanó við margra hæfi, en þótt
ódýrara tæki sé tekið til dæmis
breytast hlutföllin ekki.
Flygill, innkaupsverð í Danmörk,
nettó.......
Umbúðakassi
Flutningsgjald
d. kr.
7.125.00
350.00
300.00
Á gengi 236/30 ísl. kr.
60% bátagjaldeyris
skattur.........ísl. kr.
D. kr. 7.775.00
18.372.32
11.023.39

Tízkusýning Magasin Bu Nord
(Niðurlag).
Dragtir úr prjónacfnum — ný efni í kjólum.
Þá koma dragtir úr prjónaefnum (jersey) léttar
og smekklegar, hentugar að því leyti, að gott er að
nota þær fyrir útiklæðnað yfir sumarið og sem vetr-
arkjóla, þegar vetur gengur í garð. Yms ný efni, sem
við höfum ekki heyrt um áður, nema óljóst frá Par-
ísarsýningunum, eru hér kynnt í öðrum hópi sum-
arkjóla. Eg kann ekki að nefna þau því miður, en
þau eru í hefti frá verzluninni nefnd „sea island
cotton“, „california twill“ og fleirum slíkum ónefn-
um. Organza, Shantung, gaberdine, pinhead, otto-
man ,poblin, gros grain eru allt nöfn á efnum, sem
mikið koma hér við sögu að ógleymdu taftinu og
tjullinu, ullinni og silkinu. Ómögulegt er annað en
að veita því athygli, hve háir kragar virðast mikið
notaðir og uppslög á ermunum. Þetta gengur alls
staðar, enn sem komið er, bæði á sportfatnaði og
sumarkjólum. Síddin er svipuð og hún hefur vei'ið
undanfai'ið eða um 35 cm. frá gólfi. Hvítir, lausir
kragar og uppslög sjást á nokkrum kjólanna, við
suma eru notaðar litlar alsilkislæður, sem hnýttar
eru í hálsinum utanverðum (ekki beint að framan),
með einlitum kjólum eru notuð blóm, og breið belti
skjóta einnig upp höfðinu sem aðalskraut á kjól.
Kr. 29.023.39
Verðtollur 50% af kr.
14.697.85, 45%
aukatollur af kr.
6.467.05, vöru-
magnstollur, 0/25
á kg.,..........samt. 21.277.40
Samt. kr.50.674.11
Söluskattur, 7.7% .... 3.091.83
eða hljóðfærið í skipi
við bryggju í ís-
lenzkri höfn samt. kr. 53.704.94
Þar ofan á bætast svo hafnar-
gjöld, uppskipun og svo væntan-
lega einhver álagning. Þarf ekki
að rekja þessa sögu lengur til
þess að sanna, að fyrirtæki á borð
við þetta er venjulegum íslend-
ingum algerlega ofviða, og skiptir
þá ekki verulegu máli, hvort rætt
er um flygil eða bara heimilis-
píanó. Upphæðin hleypur á tug-
um þúsunda hvort sem er. En eru
hljóðfæri lúxus? Má unga fólkið
í þessu mikla skólaskyldulandi
ekki nema neitt um hljómlist af
eigin raun og með eigin erfiði?
Það sýnist vei'a skoðun þeirra,
sem i'áða. En er það skoðun þjóð-
arinnar? Ef það er ekki skoðun
hennar, hvers vegna lætur hún þá
fara svona með sig?
Hvenær koma benzínpening-
arnir?
BÓNDI í héraðinu hefur beðið
blaðið að koma þessari spurningu
á framfæri: Hvénær koma ben-
zínpeningai-nir? Ríkið á að end-
urgreiða bændum hluta benzín
vei'ðs af benzíni því og olíum, er
fer til ýmiss konar búvélarekst-
urs, svo semidráttarvéla, mjalta-
véla o. s. frv. Bændur hafa fyi’ir
löngu sent skýi'slu um notkun
lna á sl. ári til viðkomandi yfir
valda, en ekki bólar á aurunum,
Þótt ekki sé um stórfé að ræða,
munar bændur meira um að eiga
það útistandandi svo lengi, held
ur en ríkið að greiða það. Blaðið
vísar spurningunni til réttra að-
ila.
Stuttjakkar — dragtir — kápur.
Stærðar syrpa af stuttjökkum, sem hér eru kall-
aðir „jiggers", eru næst á dagskránni. Oftast eru
xeir víðir í bak, margir hvei'jir með ermum, sem
ná miðja vegu á milli olnboga og úlnliðs og með
stórum uppslögum. Axlasaumarnir eru langt fyrir
neðan axlirnar ,sumir hverjir miðja vegu á milli
axlar og olnboga. Kragarnir eru uppstandandi, vas-
ar, bæði utanásettir og einnig skávasar. Jakkarnir
eru notaðir utan yfir kjóla jafnt sem di'agtir. Mikið
er af fallegum di'ögtum, en þar ber af svört dragt,
enda er hún hingað komin frá París. Hún er með
pei-lúásaum á öðrum bai-minum, og hún situr meist-
aralega. Víðir sumarfrakkar úr þunnum efnum eru
fóðraðir með efni, sem er eins og efni í kjólunum.
Regnkápa ein vekur athygli, hún er tvílit, þannig, að
framhlutinn er blágrænn, en það, sem aftur snýr, er
brúnt. Frakki, sem hægt er að breyta í dragt, er
annað undrið. Hann er dökkblár og aðskorinn.
Tízkudrósin hneppir honum frá sér frá mittisstað
og niður, sveipar þessum hluta pilsins aftur fyrir sig
og krækir því á bakinu, en þá kemur í ljós gráleitt,
plíserað pils við dökkbláa jakkann. Kostuleg upp-
finning!
Blúndur og bruðarskart.
Nú fer að síga á seinni hlutann. Svartur kjóll með
gylltum doppum er eftii'líking af kjól frá kunnum
tízkufrömuði í París, Jack Fath. Nokkrir kjólanna
eru skreyttir með basti, það eru svissnesk áhrif er
okkur sagt og sumir eru með húllsaum á blússunni.
Þetta eru fínu kjólarnir, kjólar til að nota við hátíð-
leg tækifæi-i. Sumir eru berir að ofan, þ. e. a. s.
kjólarnir eru ekki berir heldur konurnar! og nota
þær við slíka kjóla litla bólerójakka. Grái liturinn
vii'ðist enn sem fyrr ætla að halda velli, töluvert er
um bleika liti og rauða og svo að sjálfsögðu svarti
liturinn, sem alltaf er notaður á hverju sem gengur.
Og nú koma síðu kjólarnir, ball- og samkvæmis-
kjólar og þar er mikið um „tjull“ og pilsin vii'ðast
margföld. Það brakar í, þegar tízkudrósirnar fara
fram hjá. Organza er einnig mikið notað og á þeim
kjólum eru stórar „púff“-ermar, sem ná rétt fram
yfir olnboga. Stór blóm í mittisstað, lakkbelti, sem
breikka að aftan og enda í odd á bakinu eru notuð
til skrauts. Blúndur eru notaðar með tafti og palí-
ettur á hvítum kjól vekja mikla hrifningu. Öll
blússan er saumuð með palíettum og pilsið er
gengdai'laust vítt. Og svo hljómar brúðarvalsinn, og
þá erum við komin að lokaþættinum. Fyrst kemur
brúður í stuttum, ljósbláum kjól, þá ljósgrár, síður,
og síðast hið mikla brúðarskart, hvítur „tjull“-kjóll,
slör, brúðarvöndur, og hin fagra brúður gengur
„kirkjugólfið“ virðulegt og tígulega. Allar tízku-
drósii'nar fylgja á eftir í hinum fögru samkvæmis-
kjólum. Þær hverfa út úr salnum ein og ein, hljóm-
sveitin þagnar, tízkufrúin frá Magasin þakkar gest-
unum komuna og sýningunni er lokið. Eg tek boll-
ann minn og sýp síðasta sopann, sem er fyrir löngu
síðan orðinn kaldur.
as.